Segment	I filar	II filar	III filar
	SYSTEM PODSTAWOWY		CZĘŚĆ DODATKOWA
Obligatoryjność	obowiązkowy	obowiązkowy	dobrowolny
Metoda  finansowania	repartycyjny	kapitałowy	kapitałowy
Dziedziczenie  oszczędności	nie	tak	tak
Opodatkowanie składki	nie	nie	tak
Opodatkowanie świadczenia	tak	tak	nie
Forma gromadzenia środków	Fundusz Ubezpieczeń Społecznych	Otwarte Fundusze Emerytalne	Oszczędności i ubezpieczenia dodatkowe (PPE, IKE, inne)
Zarządzający	Zakład Ubezpieczeń Społecznych	Powszechne Towarzystwa Emerytalna	Pracownicze Fundusze Emerytalne Tow. Ubezp. na Życie Fundusze Inwestycyjne Banki
Zreformowany system emerytalny - odporność na zagrożenia Typ zagrożenia		umowa pokoleniowa	system kapitałowy
starzenie się społeczeństwa		nieodporny	odporny
wzrost bezrobocia		nieodporny	odporny
spadek płac i produkcji		nieodporny	odporny
przetargi polityczne		nieodporny	odporny
załamanie na giełdach		odporny	nieodporny
długotrwała inflacja		odporny	nieodporny

• Ma pomnażać obowiązkowe składki emerytalne, przyczyniając się do:
  - wyższych emerytur niż w systemie repartycyjnym (zusowskim)
  - przyspieszenia wzrostu gospodarczego poprzez dostarczanie kapitału dla inwestorów na rynku kapitałowym
Podstawowe założenia

• Kapitałowa część podstawowego systemu emerytalnego

• Obowiązkowe uczestnictwo

• Możliwość wyboru funduszu

• Prywatne zarządzanie funduszami

• Wzrost kapitału emerytalnego poprzez kumulowanie składek oraz inwestowanie ich na rynku kapitałowym

• Emerytura wypłacana po osiągnięciu wieku emerytalnego

• Specjalne regulacje w przypadku śmierci lub rozwodu uczestnika
Instytucje

• Otwarte Fundusze Emerytalne

• Powszechne Towarzystwa Emerytalne

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych

• Depozytariusz wybrany przez Otwarty Fundusz Emerytalny

• Instytucje rynku kapitałowego

• Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)

• Zakłady Emerytalne (w projekcie)
Otwarte Fundusze Emerytalne

• Odrębne podmioty o osobowości prawnej

• Gromadzą składki członków Funduszu transferowane za pośrednictwem ZUS

• Prowadzą indywidualne konta członków Funduszu

• Wypełniają obowiązki informacyjne wobec członków Funduszu i nadzoru

• Poprzez inwestycje wypracowują kapitał, który ma zapewnić ok. 35% emerytury z systemu obowiązkowego

• Przenoszą zgromadzony kapitał emerytalny do Zakładu Emerytalnego w chwili przejścia na emeryturę

*nie ma wewnętrznego organu kontroli, jest nim nadzór ubezpieczeniowy

*członkowie OFE nie odpowiadają za zobowiązania OFE

*PTE zarządza środkami OFE we własnym imieniu ale na rachunek członków OFE

Tworzenie: *nadanie statutu PTE; *umowa z depozytariuszem o przechowywanie aktywów OFE; *wpis do rejestru OFE; *otrzymanie zezwolenia na utworzenie OFE przez PTE

Likwidacja: *ogłoszenie upadłości; *likwidacja PTE; *przejęcie OFE w drodze umowy z innym PTE; *przejęcie ustawowe, po decyzji organu nadzorczego; *przejęcie OFE przez PTE o najwyższej stopie zwrotu; *przejęcie wymaga zezwolenia nadzoru; *przejęcie tymczasowe zarządzania funduszem przez depozytariusza - przejście OFE do innego PTE przez członków OFE

Obowiązki OFE wobec członków: *publikacja prospektu informacyjnego; *przesyłanie każdemu członkowi informacji o stanie środków; *co miesiąc informacja o aktywach

Zasady działalności OFE: *lokowanie aktywów przy zapewnieniu maksymalnego stopnia bezpieczeństwa i rentowności; *limity inwestycyjne; *minimalna wymagana stopa zwrotu nie niższa niż 50% od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich funduszy lub niższa o 4pp od tej średniej; *niedobór stopa zwrotu z funduszy niższa od minimalnej wymaganej stopy zwrotu

Średnia ważona - okres ostatnich 36 m-cy tych funduszy

Pokrycie i powstanie niedoboru; *środki depozytariusza; *środki rezerwy PTE; *środki funduszu gwarancyjnego PTE; *środki własne PTE; *środki SP (połowa kwoty z 36 m-cy) 15%; *zawiadamianie organu nadzoru o likwidacji PTE - pozostałe środki funduszu gwarancyjnego PTE

Nadzór nad OFE

-KNF: działalność operacyjna; *uprawnienia kontrolne, zwoływanie posiedzenia rady zarządzających, kary dla OFE i PTE; *prowadzi rejestr agentów OFE; *monitoring spraw; *współpraca z NBP i ZUS

-depozytariusz: *realizacja dyspozycji funduszu; *występowanie w imieniu członków funduszu z powództwa funduszu; *informowanie o naruszenia przepisów prawa i funduszu

Zasady członkowstwa w funduszu:

ze względu na wiek:*urodzeni przed 01.01.1949 nie mogą; *po 31.12.1948 dobrowolnie; *po 01.01.1969 muszą.

Ze względu na tytuł ubezpieczenia: obowiązkowe emerytalne lub dobrowolne

Powstanie członkostwa w OFE

*zawarcie umowy z OFE (forma pisemna, zakaz selekcji, nie można być w 2 OFE)

*losowanie OFE przez ZUS (nie musi być umowy, informacyjne obowiązku ZUS)

*otwarcie rachunku przez małżonka - w stanie ustania wspólnoty małżeństwa, rozwód, unieważnienie, zgon

Obowiązki członka OFE - zmiany stanu cywilnego, danych, OFE

Zmiana funduszu:

*4 razy do roku(2, 5, 7, 11), opłata za zmianę przed 2 latami max 20%wynagrodzenia z wyj. Likwidacji OFE, opłata transferowa za przelew

*zmiana decyzji zewnętrznej - wybór funduszu przez członka bez opłat

Ustanie członkowstwa: *wiek emerytalny; *zgon - wypłata transferu 50% na rzecz współmałżonka, reszta dla innych wskazanych przez zmarłego

Powszechne Towarzystwa Emerytalne

• Podmioty prywatne w formie spółki akcyjnej

• Tworzą Otwarte Fundusze Emerytalne

• Dokonują wyboru depozytariusza

• Zarządzają Otwartymi Funduszami Emerytalnymi

• Prowadzą działalność inwestycyjną Funduszy

• Posiadają minimum 5 mln EURO kapitału własnego

• Akcjonariusze Towarzystw cieszą się dobrą reputacją

• Każde PTE może zarządzać tylko jednym Funduszem

*niekaralność akcjonariuszy

*nie mogą mieć innej działalności niż zarządzanie OFE

Depozytariusze agenci KDPW

• Przechowują aktywa Funduszy

• Kontrolują, czy inwestowanie aktywów jest zgodne z przepisami prawa i statutem Funduszu

• Wybrane przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne

• Depozytariuszem może być:
  - bank o minimalnym kapitale 100 milionów EURO, spełniający warunki ustawy
  - Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.

*rozdzielanie funkcji zarządzania OFE

*gwaranci właściwej realizacji zadań OFE

*agenci transferowi - czynności techniczne

*KDPW - zadania izby rozliczeniowej do OFE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych

• Prowadzi Centralny Rejestr Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych

• Przeprowadza losowania dla osób, które nie wybrały Funduszu

• Przekazuje składki do funduszy

• Przekazuje informacje o wysokości składek przesłanych do funduszy

ZUS - losowania

• Dotyczy ubezpieczonych, którzy mimo obowiązku nie dokonali wyboru Funduszu

• Odbywają się dwukrotnie w ciągu roku - w końcu stycznia i w końcu lipca

• W losowaniu biorą udział Otwarte Fundusze Emerytalne które:
  - uzyskały stopy zwrotu wyższe niż średnia ważona stopa zwrotu wszystkich funduszy
    w ciągu dwóch ostatnich okresów rozliczeniowych
  - aktywa netto każdego z funduszy nie przekraczają 10% aktywów całego rynku OFE

• Liczba ubezpieczonych uzyskujących członkostwo w wylosowanych Funduszach powinna być równa

 III filar - podstawowe założenia

• Celem jest uzupełnienie wysokości emerytur podstawowych z pierwszego i drugiego filara

• Kapitałowy charakter gromadzenia środków na przyszłe emerytury

• Dobrowolny udział w różnych formach gromadzenia środków

• Możliwe formy gromadzenia środków:
  - zbiorowe - Pracownicze Programy Emerytalne
  - indywidualne - Indywidualne Konta Emerytalne

Pracownicze Programy Emerytalne

• Zorganizowana, grupowa forma systematycznego gromadzenia dodatkowych środków na przyszłe emerytury

• Tworzona dobrowolnie przez pracodawcę

• Ma formę umowy lub umów określających zobowiązania pracodawcy i pracowników
  w związku z prowadzonym programem
  - PPE nie jest instytucją finansową

• PPE może być tworzony jako program przez:
  - jednego pracodawcę - zakładowy
  - kilku pracodawców - międzyzakładowy

Forma PPE

• Umowa z funduszem inwestycyjnym
  - wnoszenie przez pracodawców składek pracowników do funduszu inwestycyjnego
    lub różnych funduszy zarządzanych przez wybrane towarzystwo funduszy inwestycyjnych

• Umowa grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
  - wnoszenie przez pracodawców składek pracowników do wybranego zakładu ubezpieczeń na życie

• Pracowniczy fundusz emerytalny (PFE)
  - tworzony jest przez pracodawcę lub pracodawców
  - tworzone jest również zarządzające PFE towarzystwo emerytalne
  - towarzystwo emerytalne zajmuje się gromadzeniem i lokowaniem składek na zasadzie non-profit
  - utworzenie PFE i towarzystwa emerytalnego wymaga zgody KNF

Składki na PPE

• Dwa rodzaje składek w ramach PPE:
  - podstawowa - finansowana przez pracodawcę
  - dodatkowa - finansowana przez uczestnika z jego wynagrodzenia

• Składka podstawowa - kwota składki nie może być wyższa niż 7% wynagrodzenia pracownika

• Składka dodatkowa - suma składek wnoszonych przez uczestnika do jednego PPE nie może w ciągu roku
  przekroczyć trzykrotności sumy maksymalnej wpłaty na IKE

Wypłata z PPE

• Wypłata świadczenia następuje po osiągnięciu wieku emerytalnego 60lat, prawo do renty,
  lub nabyciu wcześniejszych uprawnień emerytalnych przez uczestnika programu

*po ukończeniu 70 lat

*zgon uczestnika

*wypłata z urzędu (likwidacja PPE lub PTE)

*utrata prawa do uczestnictwa w przyszłości w PPPE

• Świadczenie emerytalne z PPE zwolnione jest z podatku dochodowego

Wypłata transferu
*zmiana pracodawcy

*zmiana PPE

*wypowiedzenie udziału w PPE

*zmiany podmiotu zarządzającego

*likwidacja PPE

Nadzór nad PPE: KNF(usunięci nieprawidłowości przez pracodawcę, kary dla pracodawców, nadzór nad podmiotami zarządzającymi PPE

Prawa uczestnika: *obowiązek uczestnictwa przez w programie to 3 m-ce zatrudnienia; *wskazanie osób uprawnionych, uposażonych; *określenie możliwości rezygnacji z uczestnictwa, zmiana miejsca pracy - wypłata transferowa

Obowiązki pracodawcy: *informowanie uczestników; *tworzenie programu; *naliczanie i odprowadzanie składek

Powstanie i rejestracja PPE

*oferta pracodawcy - projekty (zakładowy, umowa z podmiotem zarządzającym)

*struktura umowy zakładowej (zarządzanie składkami, informacja, sposób wypłaty, warunki wypowiedzenia, zmiany form programu, składki max i min, warunki zmiany i wypowiedzenia umowy

*umowa z podmiotami zarządzającymi składkami (warunki gromadzenia i zarządzania, opłat, wypowiedzenia, zwrotu wypłaty i wypłaty transferowej

*rejestracja w KNF (wniosek, umowy i zaświadczenia, wpis programu do rejestru, jeśli odmowa to odwołanie do sądu administracyjnego)

Indywidualne Konto Emerytalne IKE

• Indywidualna, kapitałowa forma gromadzenia środków emerytalnych, dla osób, które ukończyły 16 lat

• Dopuszczalne jest gromadzenie środków tylko na jednym IKE

*prawo uczestnictwa IKE do zwolnienia podatkowego od dochodów kapitałowych

*umowa na prowadzenie IKE z :-fundusz inwestycyjny; -podmiot prowadzący działalność maklerską; -zakład ubezpieczeń o ubezpieczeniu na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym; -bankiem o prowadzeniu rachunku bankowego

Wpływy na IKE:

*roczny limit - w roku kalendarzowym roczny do 1,5 krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej

*w ramach umowy ubezpieczenia na życie limit dotyczy tylko kapitałowej części składki

*po przekroczeniu rocznego limitu nadpłata idzie na inny rachunek

*wszystkie IKE i operacje na nich są odrębnie oznakowane

Umowa o prowadzenie IKE

*sposób identyfikacji IKE

*sposób oznaczenia dyspozycji dotyczących środków na IKE

*sposób postępowania IKE gdy jest nadpłata

*zakres, forma i częstotliwość udzielania informacji

*koszty i opłaty w związku z IKE

*okres wykonywania umowy

*termin dokonania wpłaty, wypłaty transferowej, zwrotu

*sposób postępowania z papierami wartościowymi w IKE

Umowa zawierana przez ZUS : *zasady wyodrębniania składki na IKE; cel i wielkość pozostałej składki wykorzystanej do jego realizacji

Formy gromadzenia środków na IKE i zasady prowadzenia IKE

• Fundusze inwestycyjne - statut 21%

• Indywidualne ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym z zakład ubezpieczeń 73,4%

• Lokata bankowa - umowa rachunku bankowego 4,6%

• Podmioty maklerskie - rachunek papierów wartościowych - regulamin prowadzenia papierów wartościowych 1%

Niewypłacalność IKE

*rozpoczęcie likwidacji instytucji prowadzącej IKE (wygaśnięcie zezwolenia na prowadzenie działalności zobowiązuje instytucję finansową do powiadomienia o sytuacji w terminie 30 dni oszczędzającego

*informacja powinna określać -*termin dostarczenia dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy *skutki jego niedostarczenia w terminie 45 dni

*obowiązek oszczędzającego (45 dni) zawarcia umowy o prowadzenie IKE z inną instytucją w celu wpłaty transferowej

*zwrot środków

*wypłata transferowa przez IKE

*postępowanie likwidacyjne lub upadłościowe

Wypłata zgromadzonych środków *na wniosek oszczędzającego - wiek emerytalny;(dokonywanie wpłat na IKE przez 5 dowolnych lat kalendarzowych; dokonaniu ponad połowy wartości wpłat)

*zgon oszczędzającego

*oszczędzający nie może 2 razy założyć IKE (gdy zrobi wypłatę)

Wypłata transferowa *dyspozycja oszczędzającego *z instytucji prowadzącej IKE *z IKE do PPE *z PPE do IKE *z IKE zwartego do IKE osoby indywidualnej lub do PPE osoby uprawnionej *przedmiot całość środków

Zwrot: *wypowiedzenie umowy przez którąś ze stron; *pozostawienie środków w IKE w przypadku wygaśnięcia umowy *zwrot środków z IKE pomniejszone o podatek

Składki na IKE

• Składki mogą być wnoszone z dowolną częstotliwością zależną jedynie od umowy
  z instytucji prowadzącą IKE

• Suma składek wpłaconych w ciągu roku na IKE nie może przekroczyć 150% średniego wynagrodzenia
  w gospodarce narodowej

Ulga podatkowa dotycząca IKE

• Inwestycje w ramach IKE zwolnione są z podatku od zysków kapitałowych

---