Zagadnienia Egzaminacyjne
Dr Jan Kosendiak
1.Krótko opisz i wyjaśnij zjawisko adaptacji.
Adaptacja - jest to zdolność organizmów żywych (w tym człowieka) do dostosowywania się do
zmieniających się bodźców zewnętrznych
Utrwalone reakcje adaptacyjne narastają stopniowo, w wyniku długotrwałego lub wielokrotnego działania określonych bodźców (bodziec musi mieć odpowiednią siłę, być stały, nie pojedyńczy). Przejawy adaptacji w sporcie są różnorodne. W treningu spotykamy się z adaptacją do obciążeń fizycznych o różnym ukierunkowaniu, złożoności koordynacyjnej, intensywności i czasie trwania, ze stosowaniem szerokiego arsenału ćwiczeń cech motorycznych, doskonaleniem mistrzostwa techniczno-taktycznego, funkcji psychicznych.
2.Jakie warunki muszą spełniać bodźce wysiłkowe, aby mogły wywołać zjawisko adaptacji?
Bodźce wysiłkowe muszą być o odpowiedniej sile, powtarzalne lub stałe, aby mogły wywołać zjawisko adaptacji.
Trening musi być odpowiednio intensywny, odpowiednio długi, systematyczny i adekwatny do cechy jaką ma kształtować
3.Krótko opisz i wyjaśnij zjawisko superkompensacji.
Superkompencsacja - jest to ostania faza procesu restytucji, tzw. wypoczynek z
nadmiarem.
Tam gdzie jest praca, występuję i zmęczenie. A zmęczenie polegające m.in. na wyczerpaniu substancji energetycznych pracującej tkanki czy narządu, jest bodźcem do późniejszej odbudowy z tzw. nadmiarem - efekt superkompencacji.
Jest to podstawowa prawidłowość biologiczna pozwalająca podnieść stan wytrenowania.
Fizjologiczny mechanizm: praca zmęczenie kompensacja (odnowa) superkompensacja
4.Jakie warunki musi spełnić bodziec wysiłkowy aby wystąpiło po nim zjawisko superkompensacji?
Bodziec musi być dostatecznie silny. Superkompensacja występuje tylko po wysiłku maksymalnym, wówczas gdy któryś z substratow (np. glikoen) zostanie zużyty w całości
5.Wskaż na podobieństwa sportu klasyfikowanego i nieklasyfikowanego.
1.Celem jest skuteczny udział we współzawodnictwie, dlatego zawodnik podejmuje regularny trening.
2.W treningu stosowane są maksymalne obciążenia treningowe adekwatne do aktualnych możliwości sportowca.
3.Specjalnie powołane organizacje organizują cykle zawodów sportowych.
4.Tworzone są specjalne przepisy realizujące zasady udziału w zawodach i dozwolone metody treningu.
6.Wskaż na różnice pomiędzy sportem klasyfikowanym i nieklasyfikowanym.
SPORT KLASYFIKOWANY - profesjonalny (zawodowy),wyczynowy
-mniejsza liczba osób uprawiająca
SPORT NIEKLASYFIKOWANY - amatorski, powszechny („sport for all”)
-większa liczba osób uprawiająca
Sport klasyfikowany
|
Sport niesklasyfikowany
|
Różnice
|
|
Celem jest stworzeniem widowiska
|
Celem jest przyjemność wynikająca z jego uprawiania
|
Elitarność, dostępny wyłącznie dla osób wybitnie utalentowanych
|
Powszechność, może być uprawiany przez każdego, kto jest zdrowy |
Nagrody za zwycięstwo o znacznej wartości materialnej (np. medal olimpijski)
|
Symboliczne nagrody za zwycięstwo (medale, dyplomy, puchary) |
Uprawianie go jest zawodem, stanowi podstawowe źródło utrzymania sportowca
|
Uprawiany jest amatorsko, sportowcy są uczniami, studentami lub uprawiają inny zawód |
Kluby sportowe są spółkami przynależność do nich uregulowana jest kontraktami (organizacje stworzone na zysk)
|
Kluby sportowe są stowarzyszeniami |
7.Z czego wynika zasada systematyczności treningu?
Zasada systematyczności treningu sportowego wynika z nietrwałości zjawiska superkompensacji. Każda przerwa w ciągłości treningowej powoduje zmniejszenia się nabytych zmian przystosowanych czego efektem jest zmniejszone wytrenowanie
8.Z czego wynika zasada narastania bodźców treningowych w treningu sportowym?
Zasada narastania bodźców treningowych w treningu sportowym wynika z narastania bodźców i adaptacji. Zdolność adaptacji organizmu sprawia ze trening stanowiący bodziec nadprożowy po pewnym czasie staje się podprogowym, właśnie dlatego należy zwiększać bodźce treningowe aby następował stały wzrost wytrenowania.
9.Wskaż najistotniejsze cechy różniące sport od innych dziedzin kultury fizycznej.
SPORT - działalność mająca na celu podnoszenie sprawności fizycznej i jej manifestację,
uprawiana systematycznie wg pewnych reguł, w której występuje pierwiastek
współzawodnictwa i dążenie do osiągania jak najlepszych wyników.
SPORT - SE DESPORTARE (łac.) - bawić się, przyjemnie spędzać czas, oddawać się rozrywkom
SPORT od innych dziedzin KF odróżnia:
-zachowania
-instytucje
-wymogi etyczne
-zabawa, widowisko
-młodość, sprawność fizyczna, zdrowie
10.Wskaż najistotniejsze różnice pomiędzy sportem i wychowaniem fizycznym.
|
WF |
SPORT |
uczestnicy
|
każdy |
jednostki uzdolnione |
cel
|
wszechstronny rozwój |
rozwój cech istotnych dla mistrza sportowego
|
środki |
wszechstronne dostosowane do możliwości
|
specjalistyczne, maksymalne |
współzawodnictwo
|
środek |
cel |
stosunek do zdrowia
|
cel |
warunek konieczny |
11.Scharakteryzuj współzawodnictwo zespołowe.
Grupa jest podzielona. Każdy z członków zespołu, realizuje wyznaczone zadania (każdy z zawodników ma inną role; np. obrońca, atakujący), współpracuje z partnerami dla osiągnięcia wyznaczonego celu. Siła zależy od współzawodnictwa
Przykład współzawodnictwa zespołowego:
1.walka z przeciwnikiem (bezpośrednia), dwie strony wałczące maja sprzeczne cele:
gry zespołowe, żeglarstwo.
2.walka z silami przyrody (pośrednia), te same cele - osiągnięcie jak najlepszego wyniku:
alpinizm, tańce, akrobatyka
12.Scharakteryzuj współzawodnictwo drużynowe.
Kiedy dwóch lub większa liczba sportowców konkuruje wspólnie z innymi zawodnikami. Wykonują te same działania (współdziałają ze sobą).
Przykład współdziałania grupowego:
1.walka z przeciwnikiem (bezpośrednia), dwie strony walczące mają sprzeczne cele:
wioślarstwo, kajakarstwo, saneczkarstwo, sztafety
2.walka z siłami przyrody (pośrednia),te same cele - osiągniecie jak najlepszego wyniku:
jazda drużynowa na czas
13.Jakie są cele etapowe i kierunki działań trenera w etapie wstępnym?
Wstępny okres szkolenia; Przypada w większości dyscyplin sportu na wiek ok.10-13
Cele etapowe trenera;
1.wywołanie zainteresowania aktywnością fizyczną
2.stymulowanie przez wysiłek ukierunkowanego rozwoju fizycznego
3.wybór dyscyplin
4.doskonalenie cech istotnych
Kierunki działania trenera:
1.wychowanie(wychowawca)
2.trenowanie (szkoleniowiec)
3.współzawodniczenie.
14.Jakie są cele etapowe i kierunki działań trenera w etapie specjalnym?
Etap Specjalny szkolenia; Rozpoczyna się zazwyczaj między 16-17 rokiem życia.
Cele etapowe trenera:
1.maksymalizowanie poziomu cech istotnych
2.przekształcenie uzyskanego potencjału na wynik na poziomie światowym.
Kierunki działania trenera:
1.współzawodniczenie
2.trenowanie
3.wychowanie.
15.Co to jest homeostaza?
Homeostaza - stan względnej równowagi dynamicznej
- stałość środowiska wewnętrznego organizmu
Homeostaza może być:
-termiczna
-kwasowo-zasadowa
-krążeniowa
-oddechowa
-metaboliczna
16.Co to jest kompensacja?
KOMPENSACJA - to powrót do stanu homeostazy (wyrównywanie strat wynikających z wysiłku
fizycznego).
17.Na czym polega trening ekonomizacyjny.
Trening ekonomizacyjny polega na wykorzystaniu zjawiska adaptacji; do poprawy wydolności, zmiany parametrów progowych obciążenia treningowego.
18.Na czym polega trening maksymalizacyjny.
Trening maksymalizacyjny polega na wykorzystaniu zjawiska superkompensacji; do poprawienia wartości wyniku sportowego oraz parametrów wytrenowania.
19.W jaki sposób wykorzystuje się zjawisko superkompensacji w procesie treningowym?
Doprowadzenie organizmu do optymalnego poziomu zmęczenia, co poprzez mechanizmy adaptacyjne prowadzi do zjawiska superkompensacji i przyczynia się, łącznie z efektem adaptacji psychicznej do podnoszenia stanu wytrenowania (podnoszenia poziomu zdolności motorycznych).
20.Z czego wynika zasada cykliczności treningu?
Zasada cykliczności treningu wynika z zorganizowania procesu treningu w systemie konkretnych cykli - rytmicznie powtarzających się w czasie.
21.Z czego wynika zasada specyficzności bodźców adaptacyjnych?
Zasada specyficzności bodźców adaptacyjnych wynika ze specyficznych właściwości adaptacji.
22.Scharakteryzuj metodę treningową powtórzeniową.
Metoda powtórzeniowa - operuje trzema elementami;
1.czasem pracy
2.ilością powtórzeń ćwiczenia
3.długością i charakterem przerw wypoczynkowych.
Zakłada się max intensywność wysiłku.
W tej metodzie po każdym ćwiczeniu następuje przerwa do całkowitego wypoczynku przed rozpoczęciem następnego ćwiczenia.
Intensywność wysiłku powoduje duże zadłużenie tlenowe i determinuje charakter przerw.
Charakter pracy sprzyja kształtowaniu siły max (przez powtarzanie ćwiczeń), mocy, szybkości, wytrzymałości szybkościowej i wytrzymałości specjalnej
Kształtuje zdolności beztlenowe, ekonomizację procesów metabolicznych, przekrój mięśnia), psychiczne (zdolność koncentracji i odporności) oraz gibkość.
Intensywność w tej metodzie ma charakter submax tj. 80 - 95% aktualnych możliwości
23.Scharakteryzuj metodę treningową interwałową.
Metoda interwałowa - charakteryzuje się programowym następowaniem faz obciążeń i
niepełnego wypoczynku. Intensywność i czas trwania wysiłków, jak i też długość przerw są ściśle programowane według zasady, że każdy kolejny wysiłek jest wykonywany na tle niezlikwidowanego zmęczenia po poprzednim.
HR ok. 180 ud./min
Przerwa nie może pozwolić na pełny wypoczynek, zachodzą jednak podczas jej trwania zjawiska adaptacyjne. W czasie 1/3 pełnej przerwy zachodzi ok. 2/3 procesów odnowy. Przerwa powinna trwać do momentu powrotu HR do ok. 120 - 130ud./min
Wyróżnia się odmiany metod interwałowych:
1.ekstensywną metodę interwałową - obciążenia o umiarkowanej i średniej mocy, krótkie przerwy wypoczynkowe i duża liczna powtórzeń;
HR ok. 180;
do kształtowania wytrzymałości tlenowej
2.intensywna metoda interwałowa - wysiłki o wysokiej intensywności, odpowiednio dłuższym (niepełnym) czasie przerw oraz mniejszej liczbie powtórzeń;
HR > 180 ud./min;
do kształtowania wytrzymałości beztlenowej, charakterystycznej dla wytrzymałości szybkościowej oraz tempowej
24.Scharakteryzuj metodę treningową ciągłą (jednostajną)?
Metoda ciągła - zasadniczą cechą jest tu brak przerw wypoczynkowych w trakcie pracy. Praca jest realizowana w warunkach równowagi tlenowej. Nie oznacza to wysiłku o umiarkowanej intensywności. O jego poziomie decyduje stan wytrenowania.
Na strukturę metod ciągłych mają 2 elementy:
1.objetość
2.intensywność
Wyróżnia się odmiany metod ciągłych:
1.metoda o stałej intensywności - charakteryzuje się długotrwała pracą ze stałą, równomierną intensywnością;
zalecana do kształtowania sprawności układów sercowo-naczyniowego i oddychania, zwiększania odporności na objawy zmęczenia i utratę płynów ustrojowych oraz wahania ciepłoty ciała
2.metoda ciągła o zmiennej intensywności - charakteryzuje się ciągłym wysiłkiem, w czasie którego intensywność ulega określonym zmianom:
-planowanej zmiennej intensywności - czas fazy zwiększonej intensywności
od czasu faz o mniejszej intensywności
-nieplanowanej zmiennej intensywności - trening uzależniony od ukształtowania i podłoża terenu w czasie biegu oraz samopoczucia zawodnika
Metoda stosowana do kształtowania wytrzymałości i wytrzymałości siłowej, doskonalenia ekonomii, swobody i precyzji ruchu; zalecany w okresie pracy nad techniką i taktyką. Są to metody efektywne w kształtowaniu cech wolicjonalnych jak: wytrwałość i upór, hart i opanowanie oraz zdolność stałego napięcia mięśni
25.Jakie zdolności motoryczne kształtuje się przy pomocy metod nieprzerywanych?
Przy pomocy metod nieprzerywanych kształtuję się wytrzymałość tlenową w dyscyplinach o cyklicznym charakterze wysiłku
26.Jakie zdolności motoryczne kształtuje się przy pomocy metody powtórzeniowej?
Przy pomocy metody powtórzeniowej kształtuję się siłę maksymalną, moc, szybkość, wytrzymałość szybkościową i wytrzymałości specjalną.
27.Obciążenia treningowe w sferze informacyjnej dzielą się na:
Rodzaj obciążenia:
1.ogólne(wszechstronne) stosowanie obciążeń i ćwiczeń wszechstronnych, rozwijają potencjał ruchowy sportowca, nie mają wpływu na kształtowanie dyspozycji specjalistycznych
2.specjalne(startowe) stosowanie obciążeń i ćwiczeń ukierunkowanych, kształtują przede wszystkim funkcjonalne mechanizmy specjalistycznych wysiłków
3.ukierunkowane - większa liczba bardziej intensywnych obciążeń i środków, także intensywniejsze metody; kształtują specyficzny zespół właściwości funkcjonalnych, sprawnościowych i ruchowych zgodnie z zasadą postępującej adaptacji wymogów startowych (ćwiczenia startowe, specjalne ćwiczenia wspomagające, nauczanie i doskonalenie techniki w ćwiczeniach o pełniej strukturze ruchu)
28.Obciążenia treningowe w sferze energetycznej dzielą się na:
1.strefa TLENOWA
2.strefa MIESZANA
3.strefa BEZTLENOWA KWASOMLEKOWA (GLIKOLITYCZNA)
4.strefa BEZTLENOWA NIEKWASOMLEKOWA (FOSFAGENOWA)
29.Wyjaśnij pojęcie obciążenia wewnętrznego i zewnętrznego.
OBCIAŻENIE WEWNĘTRZNE - charakteryzują koszt energetyczny oraz rodzaj źródeł, z których jest czerpana energia do wykonywania pracy zewnętrznej. Związane jest z indywidualnymi reakcjami organizmu na wysiłek oraz stopniem zmęczenia.
OBCIAŻENIA ZEWNĘTRZENE - opisują dane ilościowe i jakościowe danej pracy, wykonanej przez sportowca.
30.Co to jest objętość obciążenia, i jak się ją mierzy? Co to jest intensywność obciążenia, i jak się ją mierzy?
OBJĘTOŚĆ OBCIĄŻENIA - to ilościowy wskaźnik obciążenia treningowego.
Wyrażony czasem, odległością, ciężarem albo liczbą powtórzeń (sekundy ,metry, kilogramy, liczba powtórzeń).
INTENSYWNOŚĆ OBCIĄŻENIA - to jakościowy wskaźnik obciążenia treningowego.
Wyrażający stosunek mocy rozwijanej podczas treningu do mocy maksymalnej. Opisujemy go za pomocą prędkości, częstotliwości, tętna powysiłkowego
31.Jakie znasz parametry obciążenia treningowego i jak się je mierzy?
Parametry obciążenia treningowego to:
-objętość
-intensywność
32.Scharakteryzuj obciążenie treningowe w strefie beztlenowej niekwasomlekowej (fosfagenowej).
-czas wysiłku do 10 sekund
-intensywność wysiłku maksymalna
-zakwaszenie organizmu od 2 do 4mmol/l
-tętno przed wysiłkiem 45-5-% max.
-przyczyny przerwania wysiłku to wyczerpanie zapasów fosfagenów
33.Scharakteryzuj obciążenie treningowe w strefie beztlenowej kwasomlekowej (glikolitycznej).
-czas wykonywania wysiłku od 10 sekund do 2 minut
-intensywność duża
-tętno przed wysiłkiem 110-120ud./min
-tętno maksymalne po wysiłku (ponad 190)
-ilość kwasu mlekowego w organizmie powyżej 4 mmol/l najczęściej 12-25mmol/l
-przyczyny przerwania wysiłku to zbyt duże zakwaszenie komórki.
34.Scharakteryzuj obciążenie treningowe w strefie mieszanej.
-intensywność wykonywania wysiłku zmienna
-tętno przed wysiłkiem 120 - 130 ud./min
-tętno po wysiłku max. powyżej 180 ud./min
-ilość kwasu mlekowego w organizmie od 4 do 15 mmol/l
-przyczyny przerwania wysiłku to wyczerpanie cukrów
35.Scharakteryzuj obciążenie treningowe w strefie tlenowej.
-czas wykonywania wysiłku ponad 2 minuty
-intensywność wysiłku umiarkowana
-tętno przed wysiłkiem do 120 ud./min
-tętno po wysiłku 160-180 ud./ min
-zakwaszenie organizmu poniżej 4 mmol/l
-przyczyny przerwania wysiłku: natury psychicznej, uszkodzenie włókien mięśniowych, uszkodzenie mechaniczne aparatu ruchu
36.Wyjaśnij pojęcie progu przemian beztlenowych.
PRÓG PRZEMIAN BEZTLENOWYCH - intensywność, przy której kwas mlekowy produkowany w mięśniach zaczyna akumulować się we krwi.
Wysiłki poniżej PPB można nazwać wysiłkami tlenowymi, a te powyżej - wysiłkami beztlenowymi.
W sportach wytrzymałościowych jest on bardziej diagnostycznym wskaźnikiem wytrenowania niż wskaźnik wydolności VO2max.
37.Jakie są przyczyny przerwania wysiłku w poszczególnych strefach energetycznych (wg Popinigisa).
Przyczyny przerwania wysiłku wg. Popinigisa:
1.strefa beztlenowa niekwasomlekowa (fosfagenowi) - wyczerpanie zapasów fosfagenów
2.Strefa beztlenowa kwasomlekowa (glikolityczna) - zbyt duże zakwaszenie komórki
3.Strefa mieszana - wyczerpanie cukrów
4.Strefa tlenowa - natury psychicznej, uszkodzenie włókien mięśniowych, uszkodzenie mechaniczne aparatu ruchu
38.Przedstaw podział zdolności motorycznych wg Raczka.
Zdolności motoryczne wg. Raczka;
1.KONDYCYJNE (ENERGETYCZNE):
-wytrzymałościowe
-siłowe
2.KOORDYNACYJNE (INFORMACYJNE)
-łączenia
--różnicowania
-równowagi
-orientacji
-rytmizacji
-szybkości reakcji
-dostosowania
3.KOMPLEKSOWE (HYBRYDOWE)
-zwinnościowe
-szybkościowe
39.Uzasadnij miejsce zdolności szybkościowych w podziale zdolności motorycznych wg Raczka.
Zdolność szybkościowa należy do zdolności kompleksowych (hybrydowych) ponieważ łączy w sobie cechy zarówno zdolności kondycyjnych jak i koordynacyjnych
40.Wytrzymałość - definicja, rodzaje wytrzymałości, jednostki miary.
WYTRZYMAŁOŚĆ - zdolność do wykonywania wysiłku bez spadku jego jakości (intensywności).
-jednostką miary wytrzymałości jest czas [godzina, min, sek].
Rodzaje wytrzymałości:
1.-ogólna
-specjalna
2. -siłowa
-szybkościowa
3. -długiego
-średniego
-krótkiego czasu
4. -tlenowa
-beztlenowa glikolityczna
-beztlenowa fosfagenowa
41.Siła - definicja, odmiany siły, jednostki miary.
SIŁA - zdolność do pokonywania oporów (sił) zewnętrznych lub do przeciwstawiania się im.
-jednostką miary siły jest wielkość pokonanego oporu [kg].
Odmiany siły:
1.siła ogólna
2.siła specjalna
3.siła maksymalna
4.moc
4.siła względna:
5.siła absolutna
6.wytrzymałość siłowa
42.Szybkość, jako zdolność motoryczna, definicja, przejawy szybkości.
SZYBKOŚĆ - to zdolność do wykonywania ruchu w jak najkrótszym czasie.
-jednostką miary szybkości jest czas wykonania zadania [sek]
Przejawy szybkości:
1.czas reakcji (moment działania bodźca i pierwszej reakcji)
2.czas pojedynczego ruchu (pełna struktura cykliczna)
3.częstotliwość (ilość ruchów w określonym czasie).
43.Czynniki warunkujące wytrzymałość.
1.centralny system nerwowy
2.siła woli zawodnika
3.odporność układu ruchu na uszkodzenia mechaniczne
4.wydolność tlenowa (moc i pojemność)
5.wydolność beztlenowa (moc glikolityczna i fosfagenowi, pojemność glikolityczna i fosfagenowa).
44.Czynniki warunkujące siłę.
1.siła reakcji na bodziec nerwowy
2.koordynacja śródmięśniowa
3.koordynacja międzymięśniowa
45.Czynniki warunkujące szybkość.
1.czynnik dziedziczny (przewaga włókien mięśniowych szybkich)
2.reaktywność
3.zdolność pokonywania oporu zewnętrznego
4.elastyczność mięśni
5.koncentracja i siła woli
6.technika, koordynacja
46.Opisz wybrane zdolności koordynacyjne (rytmizacja, orientacja przestrzenna, zdolność różnicowania, równowaga, szybkość reakcji).
RYTMIZACJA - poczucie rytmu, zdolność odtwarzania rytmu, dobór właściwego tempa dla realizacji zadania sportowego. Rytmizacja to koordynacja ruchów w czasie.
ORIENTACJA PRZESTRZENNA - predyspozycja ujawniająca się w szybkiej lokalizacji własnego miejsca.
ZDOLNOŚĆ RÓZNICOWANIA - zdolność do odpowiedniego do sytuacji napinania i rozluźniania mięśni.
RÓWNOWAGA - predyspozycja do regulacji wychwiań środka ciężkości ciała
SZYBKOŚĆ REAKCJI - predyspozycja do błyskawicznej reakcji na bodziec. Celowość i szybkość reagowania jest jedna z podstawowych cech pozwalających zachować się poprawnie w wielu sytuacjach zadaniowych.