Higiena układu krążenia. Zapobieganie chorobom układu krążenia polega na:

• uregulowanym trybie życia

• unikaniu większych wysiłków fizycznych u osobników nieprzystosowanych do tego

• unikaniu negatywnych emocji psychicznych

• wykonywaniu gimnastyki lub na umiarkowanym uprawianiu sportu

• stosowaniu odpowiedniej diety

• rozsądnym zwalczaniu otyłości

• skrupulatnym leczeniu istniejących schorzeń

Higiena układu nerwowego. O wystąpieniu zmęczenia fizycznego lub psychicznego decydują różne zmiany zachodzące w organizmie zależne od rodzaju pracy głównie od jej intensywności, które powodują wyczerpanie rezerw energetycznych, niedotlenienie tkanek, zmiany enzymatyczne a także zaburzenia homeostazy związane z gromadzeniem się w tkankach niektórych produktów wysiłkowej przemiany materii np. kwasu mlekowego. Higiena układu nerwowego dotyczy przestrzegania racjonalnego trybu życia, racjonalnego rytmu pracy oraz unikania gwałtownych bodźców obciążających układ nerwowy. Rozkład dnia powinien być dostosowany do wieku, stanu zdrowia, indywidualnych cech organizmu. Podstawowym i naturalnym wypoczynkiem jest sen. Sen potrzebny jest zarówno po pracy umysłowej jak i fizycznej, stałe wyłamywanie się od snu jest niemożliwe. Zapotrzebowanie na sen jest indywidualne i regulowane automatycznie. Negatywnie na układ nerwowy wpływają: alkohol, palenie tytoniu, narkotyki.

Higiena układu oddechowego. Należy uwzględnić właściwości otaczającego powietrza, prawidłowe czynności oddechowe oraz warunki pozwalające utrzymać ten układ w należytym stanie zdrowotnym. Zapobieganie ujemnym wpływom zanieczyszczeń powietrza polega na właściwym sytuowaniu zakładów przemysłowych, oddzielaniu dzielnic przemysłowych od mieszkalnych, instalowaniu urządzeń odpylających lub pochłaniających pył w miejscu powstawania, sadzeniu zieleni. Najczęstszym błędem popełnianym przez ludzi jest oddychanie zbyt płytkie, powierzchowne (nierównomierne przewietrzanie płuc). Z higienicznego punktu widzenia jest aby powietrze przechodziła przez nos a nie usta. Gdy znajdujemy się w środowisku mocno zapylonym należy zamykać usta, przerywać rozmowę, przy podstawowych zabiegach higienicznych należy zasłaniać usta i nos. Istotne jest również właściwe oczyszczanie nosa.

Układ pokarmowy. W higienę tego układu wchodzą zagadnienia racjonalnego odżywiania i należytego trawienia pokarmu. W jadłospisie zdrowego człowieka powinny znajdować się wszystkie podstawowe składniki pokarmowe. Każdy posiłek powinien być spożyty na świeżo, o określonych godzinach. Proces jedzenia powinien się odbywać powoli bez pośpiechu, należy dbać o odpowiedni nastrój przy jedzeniu, istotne znaczenie ma sposób podawania posiłków, czystość naczyń, pomieszczeń. Niewłaściwe przechowywanie posiłków może być przyczyną zatruć pokarmowych. W higienie układu pokarmowego ważna jest czystość jamy ustnej.

Higiena odzieży. Zadaniem odzieży jest ochrona organizmu przed utratą ciepła oraz przed działaniem różnych szkodliwych czynników otoczenia jak wilgoć, pył, urazy mechaniczne. Pranie, płukanie, prasowanie, maglowanie, częsta zmiana odzieży.

Higiena narządów płciowych. Przestrzeganie zasad czystości zewnętrznych narządów płciowych jest ważne ze względu na możliwości ich zanieczyszczenia przy oddawaniu kału, lub moczu jak i ze względu na większą potliwość tych okolic ciała. Dlatego też codzienne mycie wieczorne powinno obejmować również okolice odbytu i zewnętrznych narządów płciowych. Dotyczy to w równej mierze chłopców i dziewcząt jak i osób dorosłych obu płci. Specjalnego postępowania higienicznego wymaga okres miesiączki u dziewcząt i kobiet. Zaniedbania w tym okresie mogą być nie tylko przykre dla otoczenia gdyż krew miesiączkowa rozkłada się pod wpływem drobnoustrojów zawsze obecnych w wydzielinie pochwy i wydaje niemiłą woń, ale także mogą powodować występowanie stanów zapalnych narządów rodnych.

Higiena osobista. Jest to higiena wyżej wymienionych układów. Jej celem jest dążenie do uzyskania jak najlepszego samopoczucia i zdrowia osiągalnego dla jednostki w najkorzystniejszych warunkach. Zadaniem jej jest nauczenie człowieka takiego postępowania które zapewni mu prawidłowy rozwój, uchroni przed chorobami, pozwoli rozwinąć maksymalnie sprawność fizyczną i umysłową oraz utrzyma dobre samopoczucie. Praktyczne wskazówki z higieny osobistej dotyczą prawidłowo zorganizowanego dnia pracy, wypoczynku, snu, powinny być dostosowane do wieku, płci, wykonywanego zawodu oraz zależą od stanu zdrowia.

Mikrobiologia. Jest nauką zajmującą się drobnymi istotami żyjącymi dostrzegalnymi jedynie uzbrojonym okiem. Pierwszymi uczonymi polskimi zajmującymi się drobnoustrojami chorobotwórczymi byli Józef Struś i Marceli Nencki. Paster - stwierdził on że przyczyną chorób mogą być drobnoustroje. Wytworzył on szczepionkę przeciwko wściekliźnie i wąglikowi. Lister - opracował on metodę postępowania antyseptycznego przy użyciu fenolu. Przedmiotem badań mikrobiologii są zagadnienia budowy drobnoustrojów, warunków ich życia oraz roli jaką odgrywają w przyrodzie. Rodzaje drobnoustrojów: bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki zwierzęce. Antybiotyki są to substancje pochodzenia biologicznego które w małych stężeniach hamują wzrost drobnoustrojów. Antybiotyki nie tylko niszczą bakterie chorobotwórcze ale również florę bakteryjną organizmu.

Bakterie. Rozpowszechnione są prawie wszędzie. Wielkość bakterii waha się od 0,05 do 2 mikrometrów. Niektóre mają nawet 100 mikrometrów. Wyróżniamy bakterie: kuliste (paciorkowce, gronkowce, dwoinki, pakietowce); cylindryczne (pałeczki, laseczki); spiralne (przecinkowce, śrubowce, krętki).

Wśród produktów przemiany materii i rozpadu komórek bakteryjnych znajdują się substancje działające toksycznie na organizm i są to toksyny. Wyróżniamy dwa typy toksyn: endotoksyny i ektotoksyny.

Wirusy. Zbudowane są z kwasów nukleinowych, zawierają informację genetyczną niezbędną do odtwarzanie potomnych cząstek wirusa. Wirusy są organizmami niekompletnymi, posiadają informację genetyczną ale nie mogą jej samodzielnie przekazać następnym pokoleniom, ani odczytać.

Grzyby. Zbudowane są z jednej komórki lub z grzybni, którą stanowią skupiska rozgałęzionych nici zwanych strzępkami. MYKOLOGIA - nauka o grzybach.

Choroby zakaźne ze względu na wrota wtargnięcia zarazka do organizmu podzielono na 4 grupy:

I zakażenia pokarmowe - drogą wtargnięcia jest jama ustna, zarazki znajdują się w przewodzie pokarmowym, wydalane są z kałem. Zakażenia te zwane są „chorobami brudnych rąk” do ich powstania przyczyniają się złe warunki sanitarne, brak nawyku mycia rąk.

II zakażenia kropelkowe - drogą wtargnięcia jest jama nosowa. Wejście i wyjście zarazków odbywa się przez układ kropelkowy. Zakażenie kropelkowe nazywa się tak ponieważ drobnoustroje wydalane są na zewnątrz z kropelkami śliny w czasie mówienia czy kaszlu. Grypa, różyczka.

III zakażenie krwi - zarazki przebywają we krwi chorego WZW, AIDS

IV zakażenie skóry i błon śluzowych - zarazki występują na skórze i błonach śluzowych. Grzybice, kiła, rzeżączka.

Epidemiologia - jest to nauka zajmująca się badaniem czynników wpływających na częstość występowania oraz rozpowszechniania chorób w środowiskach ludzkich.

Choroba zakaźna - jest ot choroba spowodowana i rozwijająca się w następstwie zakażenia czynnikiem chorobotwórczym (wirusy, bakterie).

Zakażenie - jest to wniknięcie i rozwój lub rozmnażanie się określonego czynnika chorobotwórczego w organizmie człowieka lub zwierzęcia.

Aby doszło do zakażenie potrzebne są 3 ściśle i wzajemnie powiązane ze sobą ogniwa:

I rezerwuar lub źródło zakażenia

II droga zakażenia

III wrażliwy organizm człowieka lub zwierzęcia

Rezerwuar - źródło zakażenia, najczęściej jest to nosiciel, chory człowiek, zwierze, rzadziej przedmioty martwe lub artykuły spożywcze.

Wrota zakażenia - jest ot miejsce pierwotnego wtargnięcia czynnika etiologicznego do organizmu człowieka lub zwierzęcia.

Okres wylęgania - jest to okres czasu jaki upływa między wtargnięciem czynnika etiologicznego do organizmu, a wystąpieniem pierwszych objawów choroby. Okres wylęgania uzależniony jest od ilości, rodzaju, zjadliwości zarazków, odporności organizmu i wieku chorego.

Okres zdrowienia - czas trwania tego okresu uzależniony jest od rodzaju przebiegu choroby oraz właściwości organizmu.

Okres zaraźliwości - jest to okres w którym osobnik zakażony może być źródłem zakażenia.

Nosicielstwo - wydalanie zarazków chorobotwórczych bytujących w organizmie człowieka, nie powodujących w jego organizmie choroby.

Odporność - jest to niewrażliwość organizmu na działanie drobnoustrojów chorobotwórczych lub ich jadów. Polega ona na zdolności wytwarzania przez organizm swoistych przeciwciał i komórek odpornościowych.

Odporność naturalna (nieswoista) - organizm uzyskał ją jeszcze przed zetknięciem z drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Odporność nabyta (swoista) - wywołana jest w następstwie zadziałania drobnoustrojów na organizm lub po wprowadzeniu surowicy.

Odporność nabyta czynna - uwarunkowana jest przebyciem choroby lub uodpornieniem szczepionką. Może trwać latami, miesiącami, a nawet całym życiem.

Odporność nabyta bierna - uzyskana jest w sposób naturalny w łonie matki lub z mlekiem matki lub w sposób sztuczny po podaniu surowicy odpornościowej. Trwa od 12 do 14 dni a ta z łona lub z mleka matki trwa do 6 miesięcy.

Przeciwwskazania do szczepień ochronnych:

- ostre choroby zakaźne

- stany gorączkowe

- choroby reumatyczne

- gruźlica w stanie czynnym

- choroby układu krążenia w okresie niewyrównania i zaostrzeń

- ostre, przewlekłe schorzenia nerek, wątroby, płuc

- ciężkie choroby krwi

- schorzenia gruczołów dokrewnych np. cukrzyca

- nowotwory

- niektóre stany zapalne skóry

- czynne choroby alergiczne

- niektóre choroby układu nerwowego.

Szczepionki. Są to komórki bakteryjne zabite lub żywe odzjadliwione lub produkty ich metabolizmu lub wyciągi z hodowli bakteryjnych które po wprowadzeniu do organizmu mają właściwości antygenowe.

Antygeny. Są to obce dla organizmu substancje które wprowadzone do organizmu tkanek człowieka i zwierząt powodują powstanie skierowanych przeciwko min swoistych przeciwciał oraz komórek odpornościowych.

Przeciwciała. Są to swoiste białka które pojawiają się w surowicy krwi i w płynach tkankowych człowieka i zwierząt jako odpowiedź na wniknięcie do organizmu obcego białka zwanego antygenem którym może być szczepionka, w przypadku zakażenia drobnoustroje chorobotwórcze.

Kalendarz szczepień - jest ot program szczepień ochronnych zawierający rodzaj szczepionki, kolejność, które należy stosować w zależności od wieku.

Odczyn poszczepienny - jest to przemijająca reakcja organizmu na wprowadzenie szczepionki. Może być miejscowy (zaczerwienienie, obrzęk) lub ogólny (dreszcze, złe samopoczucie, podwyższona gorączka)

Powikłania poszczepienne - są to zmiany chorobowe występujące po 3-4 tygodniach, rozmiarem, nasileniem i charakterem wykraczają poza normalne odczyny poszczepienne.

Wszystkie szczepienia powinny być wykonane według zasad aseptyki, nie wolno zwiększać lub zmniejszać dawek szczepionki. Szczepionki należy przechowywać w odpowiedniej temperaturze.

Surowice odpornościowe - jest to osocze krwi pozbawione fibrynogenu wytrąconego w postaci włóknika. Surowice otrzymuje się z krwi ludzi i zwierząt, głównie koni uodpornionych szczepionkami. Okres działania ochronnego surowic wynosi 12-14 dni.

Higiena pracy - zwana jest przemysłową, zawodową, zajmuje się badaniem i oceną różnych czynników występujących w miejscu pracy i w czasie pracy. Dla zachowania pełni zdrowia przy wykonywaniu pracy należy dążyć do:

1 stworzenia takich warunków pracy, które będą zabezpieczały zdrowie przed narażeniem, niebezpieczeństwem lub uszkodzeniem, czyli należy stosować pełną lub częściową automatyzację procesów pracy

2 stosowanie środków higieny osobistej będących ochroną przed ..............................................

3 prowadzenie w zakładach pracy oświaty zdrowotnej czyli uświadomienie i wychowanie pracowników w zakresie określonej specyfiki pracy.

W zapobieganiu i higienie pracy duże znaczenie ma rozwój wczesnego poradnictwa i orzecznictwa zawodowego w stosunku do osób nowo przyjmowanych do pracy. Dotyczy to zwłaszcza oceny zdolności pracownika do wykonywania określonych czynności na stanowisku pracy. Przemysłowa służba zdrowia zwraca szczególną uwagę na badania okresowe kontrolne pracowników ryzyka chorobowego (młodociani, kobiety ciężarne, osoby pracujące w warunkach szkodliwych).

Praca 1 wykonywanie czynności zawodowych i zarobkowych .

2 czynność celowa służąca do wytwarzania wartości użytkowej, materialnej i kulturalnej, czyli czynności dające człowiekowi podstawy do samodzielnej egzystencji. W życiu codziennym mówimy o pracy umysłowej i fizycznej. W zasadzie prac czysto umysłowych i fizycznych nie ma, możemy mówić o pracy z przewagą wysiłku fizycznego bądź umysłowego.

Z punktu widzenie fizjologii pracy układu kostno- mięśniowo- stawowego rozróżniamy:

Pracę dynamiczną i statyczną. Proces chodzenia składa się z wydłużenie i kurczenia się mięśni nóg, powodujących ruch. Napięcie mięśni powoduje zmianę ich długości, w efekcie zmianę położenie części ciała i nosi nazwę napięcia dynamicznego a wykonywaną pracę nazywamy pracą dynamiczną. Praca dynamiczna jest korzystniejsza, gdyż skurcz mięśni jest beztlenowy, natomiast w rozkurczu do mięśni dopływa krew z .................................................

Skurcz ułatwia wydalanie produktów spalania mięśni.

Napięcie statyczne jest wtedy gdy mięśnie zostają napięte w bezruch przez dłuższy czas bez zmiany ich długości, a tym samym bez zmiany położenia odpowiedniej części ciała. Wykonywaną tak pracę nazywamy pracą statyczną. Praca statyczna jest mniej korzystna dla organizmu, gdyż do mięśni znajdujących się w stanie skurczu nie dopływają substancje odżywcze, a gromadzą się produkty spalania. Pociąga to za sobą szybsze zmęczenie, niezdolność niektórych mięśni do dalszej pracy. Praca jest aspektem, który daje człowiekowi określoną pozycję, wiąże ze społeczeństwem. Istotna jest jednak atmosfera w zakładzie pracy.

Zmęczenie - zjawisko fizjologiczne o charakterze odruchu obronnego. Jego cechą jest to, że narasta wraz z upływem czasu pracy, a ustępuje podczas przerwy. Na szybkość pojawienia się zmęczenia wpływa emocjonalne zaangażowanie pracownika podczas pracy. Objawy zmęczenia: zmniejszenie szybkości i wrażliwości reagowania na bodźce; zmniejszenie koncentracji uwagi; wykonywanie zbędnych ruchów.

Zmęczenie ostre - występuje rzadko, wtedy kiedy wysiłek fizyczny lub umysłowy trwa dłuższy czas i doprowadza do wyczerpania organizmu.

Zmęczenie umiarkowane - występuje najczęściej przy każdej pracy nawet o średnim obciążeniu. To zmęczenie nie stwarza zagrożenia, gdy we właściwy sposób wykorzystujemy przerwy w pracy, czas przeznaczony na sen, rozrywki.

Wypoczynek czynny - oznacza wykonywanie prac lub czynności w pewnym sensie odwrotnych od prac i czynności zawodowych (zastąpienie jednej pracy inną, sport, spacer)

Wypoczynek bierny - zupełna bezczynność po pracy. Formą wypoczynku biernego jest również sen - jest to naturalny i podstawowy wypoczynek organizmu.

---