Polska posiada 27 okręgów zagrożenia ekologicznego zajmujących powierzchnię 35 tys. km2, stanowiących 11 % powierzchni Polski. Obszary te zamieszkuje 12 mln ludzi. Możemy również wyróżnić 5 okręgów katastrofy ekologicznej - 3 mln Polaków.
Okręg zagrożenia ekologicznego: nastąpiło znaczne pogorszenie stanu środowiska, zanik mechanizmów regeneracyjnych, zostało zagrożone życie organizmów żywych oraz pogorszyła się jakość życia.
Okręg katastrofy ekologicznej - stan skażenia środowiska jest tak duży, że nastąpiło załamanie mechanizmów regenerujących, stan środowiska pogarsza się, występuje zagrożenie zdrowia i życia człowieka.
Polska posiada 27 % względnie czystych terenów, np. województwo suwalskie, lubelskie.
Spaliny łączą się z parą wodną a wówczas powstają następujące związki:
CO2 - bezbarwny, rozpuszczalny w wodzie, pogarsza efekt cieplarniany,
CO - czad, bezwonny, bezbarwny, silnie trujący, palny,
SO2 - kwaśne deszcze powstają wskutek połączenia tlenków siarki z wodą(parą wodną) powstaje wówczas kwas siarkowyH2SO4
NO x - tlenki azotu, zakwaszają glebę, są składnikami smogu, niszczą liście
WWA - wielopierścieniowe węglowodany aromatyczne
Pyły, w. brunatny
Metale ciężkie - ołów, rtęć, cynk, miedź, molibden, kadm, wolfram,
Radionuklidy - cząstki aktywne promieniotwórcze,
Rozróżniamy 3 rodzaje pomiarów: 30 minut, 24 godziny oraz pomiar roczny.
Stężenie SO2 wynosi: (do roku 1998)
dla obszarów zwykłych: odpowiednio - 600,200,32 mikrogramy/m3
dla obszarów chronionych - ? , 75,11
Po roku 1998 obowiązują:
dla terenów normalnych - 440,150,32
dla terenów chronionych - 150,75,11
PYŁY
Pył zawieszony może wisieć w powietrzu od kilku sekund do kilku tygodni.
Pomiar:
1. opad pyłu:
wartość graniczna dozwolona - 200 g/m2 - na rok
obszary chronione - 40 g/m2
pyły nietoksyczne - 200 g/m2
pyły toksyczne - 40g/m2
2.pyły zawieszone
dla obszarów zwykłych - stężenie dobowe - 120 mikrogramów/m3
stężenie roczne - 50
obszary chronione - st. Dobowe - 60
stężenie roczne - 40
Bilans wodny.
W postaci opadów otrzymujemy 189 km3 wody, 53% zasila jeziora, rzeki itp. 7,3 km3 dopływa do Polski od sąsiadów. Zasoby wodne w Polsce wynoszą 58,6 km3. Na 1 osobę - 1700 m3 rocznie(22 miejsce w Europie). Z Zasoby dyspozycyjne wynoszą 22 km3. Retencja wód powierzchniowych wynosi 7 km3, a podziemnych 13 km3 wody.
Wyróżniamy 3 klasy czystości wód oraz tzw. wody pozaklasowe.
1 klasa - woda do zaopatrzenia ludności w wodę do picia, zakładów wymagających wód o jakości wody do picia, do bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych.
2 klasa - wody nadające się do bytowania w warunkach naturalnych innych ryb niż łososiowate, do chowu i hodowli zwierząt gospodarczych, celów rekreacyjnych, uprawiania sportów wodnych oraz organizowania kąpielisk.
3 klasa - woda nadająca się do zaopatrzenia zakładów innych niż zakłady wymagające wody o jakości wody do picia, do nawadniania terenów rolniczych oraz terenów wykorzystywanych do upraw ogrodniczych pod szkłem i upraw pod osłoną.
Wody pozaklasowe - cechują się poza normatywną zawartością wskaźników, przekraczają dopuszczalne wartości substancji szkodliwych, mogą być bardzo niebezpieczne.
Wskaźniki:
barwa,
odczyn Ph wynosi od 0 - 14, woda obojętna ma 7, powyżej są związki zasadowe, poniżej kwaśne, woda do picia powinna mieć od 6,5 - 7,5,
substancje rozpuszczone (zawiesiny),
twardość wody,
azotany i azotyny,
zawartość BWA,
zawartość chlorków w wodzie - granica wynosi 300 mg/dm3
detergenty - kationowe, anionowe, niejonowe,
fenole - rtęć, żelazo, mangan,
mianocoli - ilość pałeczek bakterii okrężnicy
Rodzaje skażeń:
fizykochemiczne - sole, ciała stałe
bakteriologiczne
fizykochemiczne
wody 2 klasowe - 30,3%
3 klasowe - 27,8 %
pozaklasowe - 37,1 %
bakteriologiczne
wody 1 klasowe - 0 %
2 klasowe - 3,9 %
3 klasowe - 20,3 %
pozaklasowe - 75,8 %
dorzecze Odry - 82 rzeki, z tego 50 to wody pozaklasowe, 0,9% to wody klasy 2, brak wód 1 klasy.
Odra i Wisła toczą 7000 ton soli na dobę.
Jeziora - 1% - 1klasa, 56% - 2 klasa, 23 % - 3 klasa, 20 % pozaklasowe.
Stan sanitarny.
Z 500 wodochłonnych zakładów 49% nie miało oczyszczalni ścieków a 10% nie miało oczyszczalni o wystarczającej przepustowości, 66% cieków przemysłowych oczyszczonych było mechanicznie.
Wodociągi posiadało 30% wsi, sieć kanalizacyjną - 5% a oczyszczalnię ścieków tylko 2%.
Woda o złej jakości występuje w 20% wodociągów lokalnych, a także w 66% studni wiejskich.
WSOCH - wielkoprzestrzenny system obszarów chronionych - parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu.
Park narodowy - duży obszar wyróżniający się szczególnymi walorami przyrodniczymi o charakterze pierwotnym.
Rezerwat przyrody - obszar objęty ochroną całkowitą lub częściową.
Parki krajobrazowe - obszary o szczególnych wartościach przyrodniczych, kulturowych i historycznych. Celem tworzenia parku jest utworzenie obszaru chronionego w warunkach racjonalnego użytkowania. Ustanawiane są na podstawie rozporządzenia wojewody.
Obszary chronionego krajobrazu - tereny stosunkowo mało przekształcone, zapewniające równowagę ekologiczną w skali regionalnej i stwarzające odpowiednie warunki dla odpoczynku ludności.
ODPADY
Zasady strategii postępowania z odpadami:
unikanie wytwarzania odpadów,
powtórne użycie,
recykling,
utylizacja,
składowanie,
HAŁAS - dźwięk niepożądany lub szkodliwy dla zdrowia człowieka. Szkodliwość hałasu zależy od jego natężenia, widma częstotliwości, długotrwałości działania. Hałas mierzymy w decybelach Db.
Ton - dźwięk o określonej wysokości.
Szmer - punktowe uderzenie.
Amplituda - natężenie hałasu - częstotliwość Hz
Pasmo słyszalności wynosi od 16 Hz do 20 Khz
16 Hz i mniej - infradźwięki (najgroźniejsza wartość to 5-7 Hz)
0 - punkt słyszalności
10-20 Db - rozmowa szeptem, przewracanie kartek,
30 - gra świerszcza z odległości 10 m.
40 - średnie szumy w mieszkaniu, cicha muzyka
50 - kroki przechodniów
60 - maszyna do pisania
70 - tramwaj, kosiarka do trawy, młynek do kawy
80 - ruch uliczny w dużym mieście, odkurzacz
90 - plac budowy z młotami pneumatycznymi
100 - ruch na lotnisku, klakson,
110 - silnik samolotu odrzutowego, dyskoteka
120 - samolot śmigłowy
130 - huk samolotu
Dozwolona wartość:
obszary chronione - 40Db - dzień , 30 - noc, do 65 - krótkotrwały
tereny zamieszkałe - 45 - dzień, 35 - noc, 70 - krótkotrwały
centrum miasta - 60 - dzień, 50 - noc , 85 - krótkotrwały
tereny w pobliżu dróg - 50-55 - dzień, 40 - 45 - noc, - krótkotrw.
Skutki hałasu:
rozproszenie uwagi,
szybkie męczenie
popełnianie błędów,
stopniowa utrata słuchu,
stresy,
nerwowość, pobudliwość,
spadek wydajności pracy,
apatia, agresja
Sposoby przechowywania żywności:
solenie,
wędzenie,
mrożenie,
gotowanie,
sterylizacja i wyjałowienie,
naświetlanie,
odwodnienie (liofilizacja)
kandydowanie
Dodawane środki konserwujące:
barwniki,
polepszacze walorów smakowych
SMOG - zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego utrzymujące się nad terenami wielkich miast oraz okręgów przemysłowych.
Czynniki wpływające na powstawanie smogu:
położenie w dolinie
brak przewiewu,
niski połap i brak wymiany powietrza
Największe smogi:
dolina Mozy - długość 15 mil, duża koncentracja zakładów przemysłowych, inwersja termiczna. Kilkuset mieszkańców zachorowało a 60 osób umarło.
Donor - od 25 do 31październik 1948 - zakłady przemysłowe w dolinie rzecznej ,huty żelaza, przemysł ciężki, spośród 14.000 mieszkańców zachorowało 42%,zmarło18 osób
Londyn - 5-8 grudzień 1952, dolina Tamizy, tysiące osób odczuło dolegliwości,35000-4000 zgonów
Skład smogu:CO,SO2,Nox,pyły,sadza,WWA. Z wodą tworzą kwasy.
Rodzaje smogu:
kwaśny - wywołany tlenkami siarki, występuje w dzielnicach miast uprzemysłowionych
fotochemiczny - tlenki azotu z rur wydechowych samochodów - Los Angeles
Alarmy smogowe:
SO2 - ostrzeżenie - 0,6 mg/m3, stopień 1 - 1,2 mg/m3, stopień 2 - 1,8 mg/m3
No x - 0,6; 1; 1,4
CO - 30; 45; 60;
Ostrzeżenie:
przemysł - użycie paliwa mało zasiarczonego
domowe systemy grzewcze - redukcja ogrzewania, obniżenie temperatury pomieszczeń
ruch uliczny - użycie transportu publicznego
Stopień 1:
przemysł - dalsze zmniejszenie zdolności produkcyjnej, paliwo małozasiarczone, redukcja zatrudnienia
domowe systemy grzewcze - redukcja ogrzewania, obniżenie temperatury pomieszczeń,
ruch uliczny - zmniejszenie używania samochodów
Stopień 2:
przemysł - zamknięcie niektórych zakładów, plan redukcji
domowe systemy grzewcze - obniżenie temperatury pomieszczeń, redukcja ogrzewania
ruch uliczny - zatrzymanie prywatnych pojazdów, zakaz organizowania zgromadzeń publicznych