OCENA CHODU PATOLOGICZNEGO
Od chodu patologicznego należy odróżnić jego warianty w granicach fizjologicznych powstające na skutek zmian wielkości w poszczególnych wyznacznikach, które mogą być przesadnie duże lub małe.
Kilka typów fizjologicznej przesady w normalnym chodzie:
1. Chód kołyszący zwiększenie ruchu unoszenia i obniżania miednicy w płaszczyźnie czołowej.
2. Chód marynarski
Podobny do kaczkowatego, ale w większym stopniu uwidaczniają się ruchy miednicy i barków.
3. Chód majestatyczny
Widzi się go u osób kroczących w pochodzie
4. Chód sztywny
Oscylacje miednicy i barków są sztucznie zmniejszane.
5. Chód drobnym krokiem
Normalny chód krótkonogich
Przyczyny chodu patologicznego
BÓL W JEDNEJ KOŃCZYNIE
SPOWODOWANY PROCESAMI ZAPALNYMI STAWÓW, MIĘŚNI, URAZEM KOŃCZYNY LUB ZAPALENIEM NERWU
WIĄŻE SIĘ ZE SKRÓCENIEM FAZY PODPORU NA BOLĄCEJ KOŃCZYNIE I SZYBKIM PRZEMIESZCZENIU MASY CIAŁA NA KOŃCZYNĘ ZDROWĄ.
WYSTĘPUJE WÓWCZAS UTYKANIE
NP. CHÓD ANTALGICZNY (PRZECIWBÓLOWY) W GRUŹLICY BIODRA CHARAKTERYZUJE SIĘ ZNACZNM PRZECHYLENIEM TUŁOWIA KU STRONIE CHOREJ, TAK BY ŚRODEK CIĘŻKOŚCI PRZEMIEŚCIŁ SIĘ NA ZEWNĄTRZ BOLĄCEGO STAWU BIODROWEGO
W PRZYPADKU ZAPALENIA NERWU KULSZOWEGO CHORY CHODZI NA PALCACH DOTKNIĘTEJ BÓLEM KOŃCZYNY, USTAWIAJĄC STOPĘ W ZGIĘCIU PODESZWOWYM, ZGINAJĄC KOŃCZYNĘ W STAWACH: KOLANOWYM I BIODROWYM. Jest to ustawienie kompensacyjne kończyny zapobiegające naciągnięciu nerwu kulszowego, przez co zmniejsza się ból w czasie chodu
UBYTKI I NIEDOMOGA MIĘŚNI
MOGĄ BYĆ SPOWODOWANE
ZBLIŻANIEM LUB ODDALANIEM PRZYCZEPÓW MIĘŚNIOWYCH
PORAŻENIEM LUB NIEDOWŁADEM WIOTKIM I SPASTYCZNYM
STANEM ZAPALNYM MIĘŚNI
DSTROFIĄ MIĘŚNIOWĄ
URAZEM I UBYTKIEM WRODZONYM MIĘŚNI
UBYTEK MIĘŚNIA CZWOROGŁOWEGO
MOŻE BYĆ KOMPENSOWANY PRZEZ MIĘŚNIE ŁYDKI, MM. KULSZOWO-GOLENIOWE ORAZ M. POŚLADKOWY WIELKI
CHORY MOŻE PRZECIWDZIAŁAĆ ZGIĘCIU STAWU KOLANOWEGO PRZEZ OPARCIE RĄK O UDO KOŃCZYNY CHOREJ, CELEM NIEDOPUSZCZENIA DO ZGIĘCIA KOLANA LUB PRZEZ ROTACJĘ WYPOSTOWANEJ KOŃCZYNY NA ZEWNĄTRZ LUB DZIĘKI MECHANIZMOWI PUTTIEGO (linia obciążenia mechanicznego kończyny przebiega poza stawem biodrowym i skokowym, a przed stawem kolanowym, przy końskim ustawieniu stopy).
NIEWYDOLNOŚĆ MIĘŚNIA POŚLADKOWEGO ŚREDNIEGO JEST PRZYCZYNĄ BRAKU STABILIZACJI MIEDNICY W FAZIE PODPORU
PORAŻENIE MIĘŚNI ZGINACZY GRZBIETOWYCH STOPY POWODUJE JEJ OPADANIE.
W CZASIE CHODU PACJENT KOMPENSUJE TEN UBYTEK PRZEZ NADMIERNE ZGIĘCIE KOŃCZYN DOLNYCH W STAWACH BIODROWYCH I KOLANOWYCH.
PORAŻENIE MIEŚNI PISZCZELOWYCH PROWADZI DO KOŚLAWGO USTAWIENIA STOPY I NADMIERNEGO OBCIĄŻENIA BRZEGU WEWNĘTRZNEGO STOPY
PORAŻENIE MIĘŚNI STRZAŁKOWYCH PROWADZI DO SZPOTAWEGO USTAWIENIA STOPY I NADMIERNEGO OBCIĄŻENIA BRZEGU ZEWNĘTRZNEGO STOPY. W TRAKCIE CHODU PACJENT DOTYKA PODŁOŻA NAJPIERW PALCAMI, A NASTĘPNIE BRZEGIEM ZEW. STOPY. POZORNIE WYDŁUŻENIE KOŃCZYNY POWODUJE ZGIĘCIE W ST. KOLANOWYM I BIODROWYM
PORAŻENIE SPASTYCZNE TYPU POŁOWICZEGO, CHÓD KOSZĄCY „NOGA KOSI RĘKA PROSI”
PRZEPROSTNE USTAWIENIA KOLANA ORAZ KOŃSKIE USTAWIENIE STOPY, CO STWARZA POZORNE WYDŁUŻENIE KOŃCZYNY
PRZYKURCZE I SZTYWNOŚĆ STAWÓW
BRAK RUCHU W JEDNYM STAWIE JST KOMPENSOWANY RUCHAMI W STAWACH SĄSIEDNICH
NP. SZTYWNOŚĆ STAWU BIODROWEGO JEST KOMPENSOWANA RUCHAMI LĘDŹWIOWEGO ODCINKA KRĘGOSŁUPA.
USZTYWNIENIE STAWU KOLANOWEGO POWODUJE ODWODZENIE KOŃCZYNY, KTÓRE JEST KOMPENSOWANE PRZEZ MIĘSIEŃ CZWOROBOCZNY LĘDŹWI
SZTYWNOŚĆ STAWU SKOKOWO-GOLENIOWEGO - UNIEMOŻLIWIA PROPULSJĘ JEST KOMPENSOWANA NADMIERNYM POCHYLENIEM TUŁOWIA DO PRZODU W CZASIE OBCIĄŻANIA STOPY CHOREJ, LUB USTAWIENIEM KOŃCZYNY DOLNEJ W ROTACJI ZEWNĘTRZNEJ
ZMIANY PATOLOGICZNE W UKŁADZIE
KOSTNO-STAWOWYM
WYRÓŻNIAMY SKRÓCENIE KOŃCZYN POZORNE I RZECZYWISTE
POZORNE - WYSTĘPUJE W PRZYPADKU PRZYKURCZU PRZYWIEDZENIOWEGO LUB ODWIEDZENIOWEGO (powoduje pozorne wydłużenie kończyny) W STAWIE BIODROWM
RZECZYWISTE - WYSTĘPUJE NA SKUTEK ZABURZEŃ W PROCESIE KOSTNIENIA LUB PO ZŁAMANIACH KOŃCZYNY Z NIEPRAWIDŁOWYM USTAWIENIEM ODŁAMÓW KOSTNYCH
Nauka chodzenia
Nauki chodzenia wymagają chorzy:
z rozległymi porażeniami mięśni kończyn dolnych
amputowani w obrębie kończyn dolnych
długo leżący w łóżku
po złamaniach kości kończyn dolnych
W nauce chodzenia wyróżnia się trzy etapy:
przygotowanie do nauki chodzenia
właściwą naukę chodzenia
doskonalenie chodu
Przygotowanie do nauki chodzenia obejmuje:
ćwiczenia w łóżku zwiększające siłę mięśniową, zakresy ruchów w stawach, poprawę równowagi
pionizację (stopniowe przystosowanie układu krążenia do pracy w zmienionych warunkach)
Rozróżniamy pionizację bierną i czynną
Pionizacja czynna obejmuje:
1) W obrębie łóżka chorego:
unoszenie głowy,
siady z ukośnym (w stosunku do podłoża) ustawieniem tułowia,
siady płaskie na łóżku,
siady płaskie z nogami zwieszonymi.
Pionizacja bierna
1) Na stole pionizacyjnym lub przy łóżkowo, (ćw. oddechowe)
Pionizacja na stole pionizacyjnym z potrójną stabilizacją pasami do podłoża na wysokości stawów kolanowych, biodrowych i na klatce piersiowej. Stosowana przy porażeniach bądź niedowładach mięśni kończyn dolnych i dolnych części tułowia.
Właściwa nauka chodu
Przed przystąpieniem do nauki chodzenia terapeuta powinien dokonać oceny elementów warunkujących chodzenie, tj.
siły mięśni kończyn dolnych
zakresu ruchów w stawach kończyn dolnych
ustawienia i długości kończyn dolnych
siły mięśni tułowia i kończyn górnych
stawów
równowagi
wydolności układu krążenia i oddychania
Rozpoczynamy się od:
chodzenia w miejscu z oderwaniem stóp od podłoża
chodzenia w wodzie lub urządzeniach odciążających
chodzenie w barierkach
chodzenie o balkoniku
chodzenie na pochylniach
chodzenie o kulach w barierkach
chodzenie o kulach poza barierkami
chodzenie po różnych podłożach i pochylniach
chodzenie po schodach
chód z pokonywaniem różnych przeszkód
Asekuracja polega na:
rzeczywistej pomocy przy wykonywaniu ruchu
podtrzymywaniu
asekuracji chwytem za rękę
asekuracji wzrokiem
Typy chodu o kulach
Czterotaktowy
naprzemienny 1 - kula prawa w przód
2 - noga lewa w przód
3 - kula lewa w przód
4 - noga prawa w przód
dostawny 1 - lewa kula w przód
2 - prawa kula w przód
3 - lewa noga w przód
4 - prawa noga w przód
Trójtaktowy
z symetryczną pracą nóg 1 - jedna kula do przodu
2 - druga kula do przodu
3 - obie nogi w przód
z symetryczną pracą kończy górnych:
1 - obie kule w przód
2 -jedna noga w przód
3 - druga noga w przód
Dwutaktowy
naprzemienny 1 prawa kula i lewa noga w przód
2 lewa kula i prawa noga w przód
jednoimienny 1 prawa kula i noga w przód
2 lewa kula i noga w przód
naprzemienny z symetryczną pracą kończyn górnych:
1 - obie kule i jedna noga w przód
2 - druga noga w przód
kangurowy 1 - obie kule w przód
2 - obie nogi w przód
Dobieranie wysokości kul
Kończyny dolne wyprostowane, kończyny górne lekko zgięte w stawach łokciowych, ręka zaciśnięta w pięść.
Od zewnętrznego brzegu stopy odmierzamy w bok 10 cm i od tego punktu odmierzamy odległość do ręki pacjenta.
Ten pomiar określa wysokość, na jakiej powinien znajdować się uchwyt kuli.
W nauce chodzenia po schodach należy kierować się następującymi zasadami:
Wejście nogą zdrową
Zejście nogą chorą
Pacjent przygotowany do wejścia na schody. Prawidłowo trzymana kula łokciowa w prawej dłoni.
Dalsza nauka chodzenia to:
wydłużanie dystansów do jednorazowego pokonania
zmniejszanie liczby pomocy ortopedycznych.
Równocześnie z opuszczeniem barierek wprowadza się naukę trzech nowych elementów:
chodzenie po podłożach o różnej twardości,
chodzenie z pokonaniem różnicy wysokości,
naukę padania (u osób, u których nie przewiduje się pełnego powrotu do zdrowia, przy czym muszą one posiadać odpowiedni stopień sprawności fizycznej wynikający ze stosownego wieku).
Naukę padania uczymy wg zasad:
nie bronić się przed upadkiem za wszelką cenę, w momencie zachwiania równowagi od razu odrzucić od siebie kule (do tyłu i w bok),
każdy upadek starać się tak kontrolować, by „wylądować" w leżeniu przodem.
siłę uderzenia o podłoże amortyzować przez ugięcie stawów łokciowych przy odpowiednio ustawionych na podłożu dłoniach,
samodzielnie wstawać z pozycji leżąc przodem przez unoszenie miednicy i „cofanie" się na kończynach górnych. Podczas tej czynności stawy kolanowe winny być wyprostowane, a stopy umiejscowione przy ścianie. Przed tym trzeba zbliżyć do siebie kule i wspierając się na nich przejść do pozycji stojącej.
Zgodnie z podstawową zasadą nauczania o stopniowaniu trudności, naukę padania rozpoczyna się od zadań łatwiejszych:
opad o prostym tułowiu na ścianę, na kończyny górne, z niewielkim początkowo odchyleniem od pionu. Stopniowo kąt odchylenia zwiększa się odsuwając pacjenta od ściany, przy której ćwiczy,
upadek na kilka warstw materacy gimnastycznych na kończyny górne,
upadek w przód na pojedynczy materac,
upadek w przód, na twarde podłoże. Moment upadku wybiera sam ćwiczący.
Upadek w przód na twarde podłoże. Kule prawidłowo odrzucone w bok, kończyny górne przygotowane do kontaktu i podłożem i do amortyzacji.