Zabawa i gra ruchowa jako forma zajęć gimnastyki korekcyjnej.
Magdalena Agnieszka Andrzejczak
pedagog w zakresie wychowania przedszkolnego i edukacji początkowej oraz gimnastyki korekcyjno - kompensacyjnej
nauczycielka Szkoły Podstawowej nr 1 w Gostyninie
PROGRAM WŁASNY z ZAKRESU:
Zabawa i gra ruchowa jako forma zajęć gimnastyki korekcyjnej.
GOSTYNIN, rok szkolny 2002/2003
OBSZAR WDROŻENIA:
Szkoła Podstawowa nr 1 w Gostyninie przy ul. Ozdowskiego 2
Zajęcia gimnastyki korekcyjnej w klasie 2
KONSULTACJA METODYCZNA: mgr Anna Szczepanowska
TERMIN REALIZACJI: rok szkolny 2002/2003, od 1 IX 2002 do końca VI 2003 z możliwością kontynuacji.
WSTĘP
Trzeba, żeby się dzieci uczyły
igrając i swawoląc,
a do nas należy takie im podać zabawki,
takiemi je tylko rzeczami zajmować,
w takie miejsca naprowadzać
gdzie się mogą nauczyć
czego żądamy.
Jędrzej Śniadecki,1805
Zajęcia z gimnastyki korekcyjnej są kierowane głównie do dzieci młodszych z wadami, które nie wymagają jeszcze postępowania rehabilitacyjnego. Są to dzieci z przedszkoli i klas i - III szkoły podstawowej, u których wady są wynikiem słabego umięśnienia, dystonii mięśniowej oraz nieprawidłowego nawyku w utrzymaniu postawy ciała. Dzieci te wymagają ruchu - ruchu korekcyjnego.
Korekcja wad postawy jest procesem długotrwałym, w którym obok oddziaływania na układ mięśniowy, musimy doprowadzić do zmiany nawyku postawy z wadliwej na prawidłową, skorygowaną. Proces ten trwa z reguły kilka lat.
Prowadzenie zajęć w formie ścisłej zwłaszcza w grupach dzieci młodszych powoduje szybkie zmęczenie, znużenie i brak zainteresowań korektywą. Zajęcia gimnastyki korekcyjnej stają się wtedy ciężkim, narzuconym przez dorosłych obowiązkiem. Również prowadzenie zajęć w formie ścisłej powoduje po pewnym po pewnym czasie ograniczenie się do określonego zestawu ćwiczeń, które dziecko w końcu zna je na pamięć.
Jedną z głównych zasad procesu korekcji wad postawy jest przekonanie dziecka do aktywnego udziału w zajęciach. Ważne jest, szczególnie w początkowym okresie aby w nich uczestniczyło.
Aby zachęcić dzieci do ćwiczeń, stworzyć motywację do większego wysiłku, należy zajęcia uatrakcyjnić, wzbogacić o nowe doświadczenia i wprowadzić odpowiedni nastrój.
Najwłaściwszą i najciekawszą dla tego wieku ćwiczących formą jest zabawa i gra ruchowa.
ZABAWA w jej różnych odmianach, jest podstawową i dominującą formą działalności dzieci oraz przejawem ich aktywności i pasji działania. Jest ona, obok nauki i pracy, składową życia człowieka w jego osobniczym rozwoju.
ZABAWA RUCHOWA - to prosta, nieskomplikowana forma ruchu oparta na podstawowych ruchach motorycznych człowieka \ chodzie, biegu, skoku, czworakowaniu, pełzaniu, rzucaniu, itp. (Polega na indywidualnej rywalizacji: kto dokładniej.)
GRA RUCHOWA - to wyższa forma zabawy, zróżnicowana pod względem trudności ruchu, w której biorą udział drużyny / zespoły /, rywalizujące ze sobą o zwycięstwo.
Wszystkie dzieci, niezależnie od osiąganego poziomu swego rozwoju, mają wrodzoną potrzebę bawienia się.
2
Największą grupę uczestniczących w zajęciach gimnastyki korekcyjnej stanowią dzieci w wieku szkolnym klas II. Jest to wiek, w którym zabawy i gry ruchowe powinny dominować w zajęciach. Psychice dziecka w tym wieku odpowiada taka forma ruchu, - jaką jest zabawa.
Zabawy i gry ruchowe są bardzo lubianą przez dzieci formą zajęć ruchowych. Wynika to z ich różnorodności, swobody działania, prostoty ruchów, możliwości wyboru ćwiczeń i sprawdzenia się z rówieśnikami. Stwarzają dziecku niezliczone okazje do podejmowania aktywności, doznawania przez nie radości, pewności siebie, poczucia przydatności, a nawet niezbędności w samym ich przebiegu. Są one atrakcyjną formą ćwiczeń. Potrafią swoją atmosferą przenieść ćwiczących w inny, cudowny świat, gdzie pomimo ogromnego wysiłku fizycznego, nikt nie jest zmęczony i znużony.
Zabawy i gry ruchowe odpowiednio dobrane i właściwie przeprowadzone mogą u dzieci młodszych odegrać większą rolę niż perswazje rodziców, lekarza, czy pogadanka nauczyciela korektywy. Swą władczą siłą potrafią wymodelować ładną i zgrabną sylwetkę dziecka. Wyprostują i wyłagodzą wszelkie zbędne krzywizny, w miłej atmosferze. Używając przy tym przyborów, będących czynnikiem wpływającym na wzrost intensywności ruchu, dzieci będą chętnie uczestniczyły w takich zajęciach prowadzonych formą zabaw i gier ruchowych.
Uwypuklając wartości poszczególnych rodzajów zabaw i gier ruchowych, łatwo uzasadnić konieczność ich stosowania w gimnastyce korekcyjnej.
Zestawione w odpowiednie osnowy umożliwiają wszechstronne i wielokierunkowe oddziaływanie na ćwiczących. Dzięki swej wielkiej różnorodności i swobody w stosowaniu ruchów, zabawy i gry ruchowe wszechstronnie oddziałują na ustrój. Przyczyniają się do podnoszenia jego wydolności oraz sprawności fizycznej.
Uczą i przyzwyczajają dzieci do działalności w zespole, do podejmowania swoich obowiązków. Rozwijają ducha koleżeństwa i społecznej solidarności. Uczą cierpliwości i zdyscyplinowania, kształtują umiejętność i chęć podporządkowania swoich życzeń woli zespołu i działania na jego korzyść.
Zajęciom prowadzonym w formie zabaw i gier ruchowych towarzyszy duże zaangażowanie uczuciowe i przeżywanie emocji. Są one zabarwione uczuciem nieskrępowanej radości i zadowolenia, co sprzyja wypoczynkowi i odprężeniu, a zarazem skupieniu uwagi i zainteresowaniu.
Dzięki swemu wszechstronnemu oddziaływaniu zabawy i gry ruchowe stanowią pożądaną formą czynnego wypoczynku uczniów, zmuszonych do siedzącego trybu życia szkolnego, skutecznie przeciwdziałają przymusowemu bezruchowi.
3
CELE EDUKACYJNE:
• Kształtowanie odruchu prawidłowej postawy ciała w różnych pozycjach wyjściowych / siadzie, staniu, poruszaniu się /.
• Oddziaływanie na poszczególne grupy mięśniowe w celu likwidacji dystonii mięśniowej / rozciąganie mm nadmiernie napiętych i wzmocnienie mm osłabionych /.
• Wyrobienie zdolności do długotrwałego utrzymania skorygowanej postawy.
• Sprzyjanie odciążeniu kręgosłupa od ucisku osiowego poprzez leżenie, pełzanie, ślizgi na czworakach.
• Korygowanie zaburzeń statystyki ciała i przeciwdziałanie ich pogłębianiu się i utrwaleniu.
• Podniesienie ogólnej sprawności i wydolności organizmu.
• Uaktywnianie układów: narządów ruchu, krążeniowego i oddechowego.
• Utrzymanie prawidłowej ruchomości kręgosłupa.
• Wyrobienie prawidłowego stawiania stóp i prawidłowego kształtowania łuków poprzecznych i podłużnych stóp.
CELE WYCHOWAWCZE:
• Uatrakcyjnianie zajęć poprzez wprowadzenie radosnego nastroju i dobrego samopoczucia.
• Stworzenie najlepszych warunków dla czynnego wypoczynku.
• Wyrobienie dodatnich cech charakteru, a w szczególności świadomej dyscypliny i karności.
• Kształtowanie spostrzegawczości.
• Rozwijanie umiejętności zespołowego współdziałania i współzawodnictwa.
• Wpajanie potrzeby podporządkowania się obowiązującym przepisom i normom.
• Dostrzeganie dodatnich przeżyć.
• Dostrzeganie poczucia własnych możliwości i wartości.
TREŚCI KSZTAŁCENIA
ZASADY:
1. Zasada aktywności i świadomości - świadoma motywacja dziecka do brania udziału w kierowaniu ruchem, którego celem jest znalezienie równowagi między podświadomością a napięciem mięśniowym. Zrozumienie przez ćwiczącego celu ruchu.
2. Zasada wszechstronności i zdrowotności - ćwiczenia ujęte w zabawach i grach ruchowych mają harmonijnie rozwijać organizm, być bezpieczne i uodparniać na zmienność warunków świata zewnętrznego.
3. Zasada poglądowości i dostępności - polega na jasnym przedstawieniu i stworzeniu właściwie ukształtowanego wyobrażenia o nauczanym ruchu fizycznym. Środki bezpośrednie : objaśnienia, pokaz, nauczanie i komenda, pośrednie : kojarzenie ruchu z naśladowaniem danej czynności.
4
4. Zasada systematyczności i trwałości - systematyczne utrwalenie materiału nauczania ćwiczeń ruchowych w celu kształtowania umiejętności wykorzystania danych czynności w życiu codziennym.
METODY:
• Zabawowo - naśladowcza - polega na naśladowaniu ruchów zwierząt, roślin, pracy dorosłych. Opiera się w niej na wyobrażeniach zdobytych przez dzieci w wyniku własnych obserwacji lub własnemu wyobrażeniu. Metoda ta umożliwia dzieciom dużo swobody w ruchach, pobudzając ich fantazję i inicjatywę.
• Opowieści ruchowej - polega na naśladowaniu ruchami czynności występujących w opowieści lub bajce. Opowiadanie odpowiada zamierzonemu rodzajowi ruchu, który ma być przez nie naśladowany.
• Bezpośredniej celowości ruchu - stanowi formę przejściową do ćwiczeń stosowanych w formie ruchów naśladowczo - zabawowych do zadań wykonywanych ściśle według prawideł. Polega ona na celowym zestawieniu odpowiednio dobranej pozycji wyjściowej z przemyślanym przebiegiem ruchu.
• Ruchowej ekspresji twórczej / metoda improwizacji ruchowej / - dzieciom podaje się wyjaśnienia co mają robić, natomiast w jaki sposób, będzie wynikało z inwencji twórczej dzieci, ich pomysłowości, fantazji i doświadczeń ruchowych. Często stosuje się ją przy muzyce.
• Problemowa - oparta na mechanizmie emocjonalno - motywacyjnym. Czynnikami motywującymi do działania są zadania, których rozwiązanie stanowi dla dziecka określony problem, wymagający od niego odpowiedniego poziomu sprawności fizycznej i pracy umysłu.
METODY WYCHOWAWCZE:
• Wpływu osobistego - wysuwanie sugestii, wyrażanie pochwały i aprobata poprawnie wykonanych ćwiczeń.
• Wpływu sytuacyjne - nagradzanie wychowawcze, instruowanie.
• Wpływu społecznego - modyfikacja celów zespołu, kształtowanie norm postępowania.
• Kierowania samowychowaniem - idealizacja, poznanie, samoocena wstępna, aspiracje perfekcjonistyczne, decyzje samorealizacyjne, działania samowychowawcze, samoocena końcowa.
RODZAJE ZABAW i GIER RUCHOWYCH
• Zabawy i gry orientacyjno - porządkowe
- reagowanie na sygnał i odpowiedni znak,
- skupienie uwagi,
- kojarzenie określonych form ruchu.
• Zabawy i gry z elementem czworakowania
- naśladowanie ruchów zwierząt;
- przejście na czworakach w formie zadaniowej;
- chód na czworakach w pozycji odwrotnej;
5
- chód w podporze na trzech kończynach.
• Zabawy i gry rzutne
- rzuty i chwyty oburącz i jednorącz ;
- rzuty palcami od nóg;
-rzuty z zastosowaniem różnych przyborów.
• Zabawy i gry z elementami ćw. korekcyjnych
-ćw. głowy i szyi;
- ćw. wzmacniające mm obręczy barkowej, grzbietu, klatki piersiowej, brzucha i pośladków;
- ćw. nóg;
- ćw. kształtujące nawyk prawidłowej postawy;
- ćw. oddechowe;
- ćw. antygrawitacyjne.
FORMY
- frontalna
- zajęcia w zespołach
- zajęcia indywidualne
- ćwiczenia ze współćwiczącym
- przy muzyce
- zajęcia organizowane w terenie
- zajęcia organizowane w ogródku korekcyjnym
- według możliwości wyjazdy na basen
STANDARDY OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Zabawy i gry ruchowe stosowane na zajęciach gimnastyki korekcyjnej sprzyjają prawidłowemu kształtowaniu postawy ciała, która w dużym stopniu zależy od ukształtowania kręgosłupa.
W toku zajęć prowadzonych formą zabaw i gier ruchowych podnosi się wydolność wielu układów i narządów, a także rozwijają się wszystkie cechy motoryki, mające zastosowanie w toku codziennej działalności człowieka.
W zestawieniu z ćwiczeniami gimnastycznymi i innymi rodzajami ćwiczeń zabawy i gry ruchowe dzięki swej różnorodności rozwiązań ruchowych angażują wielkie masy mięśniowe i dają okazję do wszechstronnego, wielokierunkowego i prawie nieograniczonego wpływania na człowieka.
Wykorzystując takie formy ruchu jak: chód, rzut, bieg i skok umożliwiają nie tylko doskonalenie tych form, lecz umożliwiają również podnoszenie funkcji adaptacyjnej.
Mówiąc o korzystnym wpływie zabaw i gier ruchowych na kształtowanie i podnoszenie wydolności i sprawności fizycznej człowieka oraz wzbogacanie jego umiejętności, należy podkreślić, iż wpływają one korzystnie na rozwój umysłowy dzieci, a także na ukształtowanie ich postawy, woli i charakteru.
6
ZABAW i GIER ORIENTACYJNO - PORZĄDKOWYCH:
• umiejętność skupienia uwagi podczas czynności ruchowych,
• kształtowanie szybkiej i celowej reakcji, spostrzegawczości, orientacji, kojarzeniu określonych form ruchu z ustalonymi sygnałami i znakami,
• przyjmowanie prawidłowej postawy w różnych pozycjach na dany sygnał.
ZABAW i GIER z ELEMENTEM CZWORAKOWANIA:
• wzmacnianie mm odcinka lędżwiowego i pasa barkowego,
• wyrobienie mm brzucha i prostowników grzbietu,
• wyrobienie siły mm nóg i rąk,
• wyrobienie zwinności,
• ogólne wyrobienie aparatu kostno - stawowo - wiązadłowego.
ZABAW i GIER RUCHOWYCH:
• wyrobienie obszerności ruchu w stawach biodrowych,
• zwiększenie ogólnej zręczności i zwinności,
• ukształtowanie umiejętności skupienia uwagi i koncentracji,
• ukształtowanie koordynacji wzrokowo - ruchowej.
ZABAW i GIER RUCHOWYCH z ELEMENTAMI ĆW. KOREKCYJNYCH:
• usprawnienie mm szyi,
• wzmocnienie mm obręczy barkowej,
• wzmocnienie mm grzbietu i klatki piersiowej,
• wzmocnienie mm brzucha,
• wzmocnienie mm pośladków,
• wysklepienie stopy i korygowanie ustawienia stopy,
• ukształtowanie nawyku prawidłowej postawy,
• prawidłowe oddychanie.
OGÓLNE OSIĄGNIĘCIA z ZAKRESU WAD POSTAWY
1. Przywrócenie prawidłowych stosunków anatomicznych i utraconych funkcji.
2. Rozciągnięcie mm nadmiernie napiętych i przykurczonych w obrębie klatki piersiowej stawów biodrowych i barkowych.
3. Zwiększenie siły i wytrzymałości mm grzbietu, pośladków i brzucha.
4. Utrzymanie prawidłowej ruchomości kręgosłupa, by zapobiec tendencjom do jego usztywniania.
5. Wykształcenie nawyku prawidłowej postawy.
6. Prawidłowe ukształtowanie łuków poprzecznych i podłużnych stóp oraz odpowiednie, fizjologiczne ustawienie.
7
OSIĄGNIĘCIA z ZAKRESU:
8
7. Przywrócenie sprężystego i elastycznego chodu.
8. Usuniecie szybkiego męczenia się.
9. Wzmocnienie grup mięśniowych, które w głównej mierze decydują o prawidłowej postawie i wydolności stóp.
10. Wyrobienie odruchu prawidłowego stawiania stóp w chodzie i biegu oraz poprzecznego otrzymania ich podczas stania.
OSIĄGNIĘCIA WYCHOWAWCZE
1. Wyrobienie nawyku dokładnego wykonywania zadań korekcyjnych i wychwytywanie błędów.
2. Wyrobienie nawyku respektowania przepisów zabaw i gier ruchowych.
3. Pokonywanie nieśmiałości w zespole.
4. Czynne wykonywanie zadań i uczestnictwo w rywalizacji.
5. Wyrobienie dokładności i szybkości wykonywanego zadania.
6. Nabycie umiejętności analizy błędów z zakresu korekcji wad postawy oraz wskazywanie przyczyn ich powstawania i sposobów uniknięcia.
BIBLIOGRAFIA
1. Bondarowicz M.: Zabawy i gry ruchowe. Podstawy metodyczne. AWF, W-wa 1996,wyd. VI.
2. Kołodziejowie M. R., Mamola I.: Gimnastyka korekcyjno - kompensacyjna w szkole. FOSZE, Rzeszów 1998.
3. Kutzner - Kozińska M.: Dbaj o prawidłową postawę ciała dziecka. WsiP, W-wa 1995.
4. Kutzner-Kozińska M.: Korekcja wad postawy. WSiP, W-wa 1986.
5. Owczarek S., Bondarowicz M.: Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej. WSiP, W-wa 1998.
6. Romanowska A.:Konspekty zajeć gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej. Korepetytor, Płock 2000.
7. Trześniowski R.: Zabawy i gry ruchowe. WSiP, W-wa 1995