Socjologia

Piotr Wiench

Literatura:

1. Piotr Sztomka - „Socjologia”

12-10-02

Socjologia - nowa nauka na stary temat.

W 1838 r. August Comte określił socjologię za naukę o sterowaniu społeczeństwem. Socjologia powinna dorównać naukom przyrodniczym (biologicznym).

Pierwotne formy socjologii:

• Poznanie społeczne - uogólnianie na temat społeczeństwa; potoczne; wiedza przednaukowa. Wiedza potoczna jest osobista.

• Sztuka - np. poprzez literaturę.

• Filozofia społeczna - między innymi Platon, Arystoteles tworzyli filozofię społeczną.

• Refleksja potoczna - przypadkowa, odbierana na podstawie własnych doświadczeń.

Przyczyny powstania nauk społecznych:

• Wydostanie ich z cienia nauk społecznych w XIX w.

• Okres pozytywizmu - trzymanie się faktów, ustaleń i konkretów.

Po Comte drugą postacią, która zajęła się pojęciami socjologicznymi był Emil Durkheim. Istotą było stworzenie elementów do badania faktów społecznych jako rzeczy. Przykład socjologii pozytywistycznej, naturalistycznej. Badania oparte na hipotezach i ich weryfikacjach.

Socjolog Max Weber zakwestionował pozytywistyczny i naturalistyczny sposób patrzenia na socjologię. Był twórcą socjologii humanistycznej i antynaturalistycznej (zjawiska między ludźmi są czymś zupełnie innym niż zjawiska zachodzące w przyrodzie). Fakty musza podlegać interpretacji. Zakwestionowanie przez postmodernizm.

Socjologia odpowiada na pytania:

Jak jest naprawdę? - Diagnoza społeczeństwa

Dlaczego tak jest? - Społeczne uwarunkowania ich zachowań

Jak będzie? - Prognoza

Jak powinno być?

Polski socjolog to Florian Znaniecki. Był anty-naturalistą, zwolennikiem współczynnika humanistycznego. Społeczeństwo jest czymś zupełnie innym niż zjawiska przyrodnicze. Zjawiska społeczne są oglądane czyimiś oczami. Jak ludzie postrzegają zjawiska społeczne? Napisał książkę „Chłop polski w Europie i Ameryce”. Analiza spostrzeżeń ludzkich.

Karol Marks również jest uznawany za ojca socjologii. Jest twórcą ideologii (narzędzie do badań społecznych). Był rewolucjonistą. Rewolucja miała zmienić rozwarstwienie społeczeństwa. Odciąć od władzy burżuazję. Trzeba przeanalizować naturę społeczeństwa. Podział społeczeństwa na dwie klasy: burżuazję i proletariat.

S.M. Osowscy to polscy socjologowie powojenni.

Po wojnie wielu ludzi zastąpiło socjologię Marksizmem i Leninizmem.

Marzec 1968 r. - nagonka władz na naukowców opozycyjnych. Zostali powyrzucani z uniwersytetów.

Zygmunt Bauman został usunięty z Polski po zamieszkach z '68 r. Głosił socjologię postmodernistyczną.

Społeczeństwo - potocznie przejawia się jako państwo. Społeczeństwo, które bada socjologia to stan rzeczywisty.

Analiza społeczeństwa:

• Poziom demograficzny - wiek, płeć, miejsce zamieszkania badanych.

• Grupa, - z kogo jest złożona grupa, relacje między nimi.

• Struktura relacje - między ludźmi, grupami; uwarstwienie społeczeństwa.

• Działania - jak ludzie działają w danych strukturach.

• Kultura - pogląd, idee w danej społeczności.

Orientacja socjologiczna

• Demograficzna (populacja)

• Grupowa (wspólnota)

• Systemowa (pozycje role)

• Strukturalna (relacje)

• Aktywistyczna (działania)

• Kulturowa (reguły)

• Polowa (zdarzenia i praktyki)

Socjologia bada rodzaje aktywności ludzkiej:

• Zachowanie - wszystko to, co możemy obserwować (ruch fizyczny)

• Działanie - zachowanie, które zawiera motyw, cel (znaczenie)

• Kultura - uczy interpretować zachowanie

• Czynności społeczne - działania zwrócone wobec innych ludzi

• Działania społeczne - działania uwzględniające zachowanie innych

• Działania racjonalne - kierujemy się rozumem, kalkulacją, strategią

• Działania tradycyjne - związane z tradycjami np. rodzinnymi, (bo zawsze tak się robiło)

• Działania afektywne - działanie podyktowane emocjami

• Kontakt społeczny - działania inicjujące i działania reagujące (akcja - reakcja)

• Interakcja - działanie, które ma powtarzalny charakter

• Interakcja powtarzalna (w odstępach czasowych)

• Interakcja regularna

• Interakcja regulowana - zachowanie regulowane przez pewne normy. Wymuszanie wchodzenia w interakcje.

• Stosunek społeczny

Rodzaje działań społecznych

• Racjonalny - rozum, kalkulacja

• Tradycjonalny

• Afektywny - pod wpływem emocji

Teorie interakcji:

• Teoria behawioralna - teoria opierająca się na zachowaniach, ciąg bodźców i reakcji. Łatwo je wymierzyć.

• Teoria wymiany - wszystkie interakcje to forma wymiany dóbr (nie koniecznie materialnych). Bronisław Malinowski jest jednym z ojców tejże teorii.

• Teoria symbolicznego interakcjonizmu - wymiana dotyczy symboli i wartości niematerialnych.

• Teoria dramaturgiczna - twórcą był Goffman; zakłada, że interakcje to rodzaj spektaklu.

Teoria jaźni odzwierciedlonej - zjawisko polegające na modyfikowaniu swojego wizerunku przez pryzmat innych ludzi, przez to jak oni nas widzą. Otoczenie narzuca nam wizerunek.

Czynniki modyfikujące interakcje:

• Odległość między ludźmi

• Kultura

• Internet

• Rozmowa na odległość (komórka)

Zogniskowana sieć interakcji - osoba w centrum uwagi (np. imieniny cioci).

Nie zogniskowana sieć interakcji - np. impreza młodzieżowa; luźne kontakty między ludźmi.

Interakcje w ujęciu roli społecznej zawierają element powtarzalności (bodziec - reakcja).

Interakcje regulowane przez normy obejmują obie strony. Często nie zdajemy sobie sprawy, że przestrzegamy jakieś normy, chyba, że je naruszymy.

26-10-02

Stosunek społeczny - interakcje regulowane przez normy, (co najmniej dwóch partnerów, częstotliwość i powtarzalność).

Bodziec --> reakcja --> bodziec --> reakcja itd.

Przy założeniu, że interakcja ma charakter stosunku społecznego.

Typy stosunków społecznych

• Wielkość interakcji (życie rodzinne)

• Intensywność zaangażowania (rodzina, związek dwojga ludzi)

• Różne organizacje (praca)

• Trwałość (nauczyciel - uczeń)

• Zrównoważone

• Niezrównoważone (wyzysk, pan - niewolnik)

Wpływ stosunków społecznych na nasze życie. Pewne stosunki są nam narzucone, chociaż poprzez urodzenie, inne natomiast osiągamy poprzez nasz własny rozwój.

Typologia stosunków społecznych - Kryteria przyznawania pozycji społecznej

• Konkursy na pewne stanowiska (uniwersalistyczne kryteria przyznawania pozycji);

• Kryterium partykularne (jednostkowe) - osoby decydujące o przyznawaniu stanowisk kierują się jakimś własnym kryteriami (np. ktoś z rodziny, z jednego stronnictwa politycznego);

Zasady kierujące zachowaniem stosunków społecznych:

• Motywacje autoteliczne - są celami samymi w sobie, bez konieczności wchodzenia w żadne relacje;

• Motywacja instrumentalna - potraktowanie jako instrumentu do osiągnięcia innego celu;

• Nieformalne - nie obowiązują normy;

• Formalne (normy) - np. w wojsku regulamin wojskowy (skrajnie sformalizowany);

• Egalitarny stosunek społeczny - wszyscy są równi;

• Nie egalitarny stosunek społeczny - hierarchizacja ról;

• Homogamiczne stosunki społeczne - charakteryzują się pewnym podobieństwem członków np. wojsko;

• Heterogeniczne stosunki społeczne - grupy zróżnicowane pod względem składu np. grupy religijne;

• Oficjalne stosunki społeczne - przełożony - podwładny, charakter oficjalny;

• Intymne stosunki społeczne - więzi o charakterze uczuciowym.

Grupy pierwotne - charakteryzują się silniejszymi więziami np. rodzina, sąsiedzi.

Grupy wtórne - grupy, w które wchodzimy przypadkowo w trakcie naszego życia np. praca.

Struktury społeczne - sieć relacji zachodzących w społeczeństwie.

• Mikrostruktury społeczne - złożone z najprostszych elementów, których już się nie da podzielić.

• Makrostruktury społeczne - wielkie struktury społeczne np. naród, stowarzyszenie.

Typy zbiorowości ludzkich

• Kryteria statystyczne - zbiór jednostek podobnych pod względem jakiejś cechy np. blondyni, niebieskooki, leworęczni; bez wpływu na nasze życie;

• Kryteria socjologiczne - podobieństwo cech istotnych dla danej sytuacji życiowej np. studenci;

• Kryteria społeczne - wspólne cechy osobowościowe i życiowe

Grupa - zbiorowość charakteryzująca się:

• Podobieństwem sytuacji życiowych;

• Interakcjami;

• Wspólną tożsamością.

Grupy rządzone są pewnymi normami obowiązującymi w kulturze. Są często niezauważalne, aż do momentu ich naruszenia.

Typologia grup

• Pod względem liczebności

• Grupa dwuosobowa (diada) - najmniejsza grupa społeczna; typ więzi w grupach małych jest bardzo angażujący;

• Grupa trzyosobowa (triada) - zmienna liczebność grupy ma wpływ na zmianę charakteru relacji między członkami. Tworzenie się pewnych relacji między członkami. Tworzenie się pewnych koalicji. Im grupa liczniejsza, tym bardziej skomplikowane więzi i stosunki;

• Pod względem trwałości

• Trwałość grupy - horyzont trwałości z góry określony np. szkoła;

• Kościół - zmieniają się członkowie, ale grupa trwa;

• Grupa o niskiej trwałości

• Grupa o wysokiej trwałości

• Sposoby rekrutacji do grupy

• Przypisanie do grupy (akces) - poprzez urodzenie się w pewnej grupie, wstąpienie do partii, studia i grupy studenckie;

• Intensywność uczestnictwa

• Jednofunkcyjne - wypełnianie pewnej funkcji np. grupa filatelistyczna;

• Intensywność normatywnej regulacji członków (rygorystyczna) - np. wojsko, silna kontrola normatywna; sekta nowy ruch religijny;

• Wielofunkcyjna - silna presja normatywna;

• Intensywność normatywnych zachowań grupy:

• Rygorystyczna - silny nacisk na przestrzeganie norm

• Mało rygorystyczna - są normy, ale wewnętrzne i nie rygorystyczne

Motywacja instrumentalna - grupa jest dla nas celem do osiągnięcia innego celu;

Motywacja autoteliczna - grupa jest dla nas celem samym w sobie;

Grupy żarłoczne - ugrupowania religijne

Grupy ekskluzywna (wyłączająca) - wytyczają kryteria uczestnictwa, formułują wymagania dotyczące członków, studia, prestiż grupy;

Grupy inkluzywna (włączająca);

• Zorganizowana - role członków są bezosobowe np. orkiestra, istotny stopień zorganizowania, ma wpływ na zachodzące więzi - brak, role i stanowiska;

• Niezorganizowana - liczą się jednostki, osoby np. grupa przyjaciół.

Grupy istotne - grupy odniesienia

Grupy porównawcze - grupy, do których się porównujemy, wnoszące pewne standardy

Znaczenie grupy dla nas

• Grup odniesienia (grupy istotne)

• Negatywna

• Pozytywna

• Porównawcza - punkty orientacyjne, dorównać komuś; tworzy się wyścig szczurów. Bystrym obserwatorem takiego postępowania był Tonnies. Analizował proces przemiany wartości w społeczeństwie przechodzącego od tradycyjnego do nowoczesnego.

Stratyfikacja (uwarstwienie)

• Wzrost nierówności, rozwarstwienia społeczeństwa

• Rywalizacja o trzy podstawowe dobra (dobra rzadkie)

• Pieniądze

• Władza

• Prestiż

Zbieżność czynników statusu społecznego - posiadanie trzech powyższych dóbr.

Rozbieżność czynników statusu społecznego - któregoś z dóbr brakuje lub jest częściowo zaspokojone.

Mobilność - ważne jest to, co osiągamy przez własną pracę, a nie to gdzie się urodziliśmy. Powoduje motywację do dążenia osiągnięcia sukcesu materialnego, który może się przełożyć na prestiż lub / i władzę

Mobilność powoduje motywację do osiągnięcia sukcesu.

16-11-02

Jak ludzie odnoszą się do nierówności społecznych?

Tworzą się zespoły poglądów, przekonań, które wyrażają interesy grup:

• Ideologia bogatych (elitarystyczna) - w społeczeństwie musi istnieć elita, muszą być wzorce.

• Ideologia biednych (egalitarystyczna) - wszyscy jesteśmy równi, więc bogaci muszą się podzielić

Merit, merytokracja - przezwyciężenie skrajności tych dwóch wcześniejszych ideologii.

Socjologia koncepcji uwarstwienia

Teoria funkcjonalna nierówności społecznej (David Moore) - W społeczeństwie musi być nierówność, gdyż są w społeczeństwie pozycje, które muszą być obsadzone np. sędzia, ordynator. Państwo musi utworzyć system zachęt, społeczeństwo wynagradza pewne pozycje, ale muszą być wcześniejsze wyrzeczenia, to jest usprawiedliwienie nierówności.

1. Teoria skumulowanych przewag (efekt św. Mateusza) - Nierówności pogłębiają się wraz z rozwojem społeczeństwa, bogaci będą jeszcze bogatsi, biedni jeszcze biedniejsi.

2. Teoria kapitału społecznego - Powiązania, kontakty, interakcje np. aktorzy, sędziowie.

3. Teoria kapitału kulturowego - nawyki, umiejętności, ogłada, która sprzyja w poruszaniu się w życiu społecznym.

Max Weber - głosił koncepcję uprawomocnienia (legitymizacja), „jesteśmy posłuszni władzy”.

3 Typy uprawomocnienia władzy (wg Webera)

1. Charyzmatyczna - płynie z autorytetu przywództwa obdarzonego szczególnymi cechami np. Hitler.

2. Tradycyjna - dziedziczna monarchia, są wodzowie, następnie władza układa się w sposób tradycyjny, przodkowie rządzili, więc następcy muszą się podporządkować.

3. Legalna - nie ma tradycji monarchii, pojawia się aparat biurokratyczny, ograniczony system prawa, źródłem władzy jest lud, który wybiera władzę; władza ustanawia prawo.

Rodzaje przywództwa

• Autokratyczne - typowy tyran, jak mówi tak ma być

• Demokratyczna - optymalne, przywódca uwzględnia decyzje z podwładnymi

• Permisywne - przyzwalające, anarchia, nie ma reguł, ograniczeń, przywództwo dysfunkcjonalne.

Koncepcja władzy jako wymiany (Blan) - władza jest formą wymiany jest formą wymiany, ofiarujemy posłuszeństwo, jeśli nie możemy się odwdzięczyć to podporządkowujemy się, jesteśmy posłuszni.

Władza - zdolność do przeprowadzania swojej woli, nawet wbrew woli innej osoby.

Aksjologia - nauka o wartościach.

Kultura narzuca sposoby myślenia, postępowania.

Systemy aksjonormatywne - systemy norm i wartości. Wartości - cele, osiągnięcie dóbr, pieniądze, władza, prestiż. Normy - metody osiągnięcia wartości, reguły kierujące osiągnięciem wartości

Dopełnieniem normy jest sankcja.

Reguły (normy) odnoszą się do sytuacji, (kiedy i jak są milcząco przyjmowane np. nie wolno pluć na podłogę w budynkach); odnoszą się do pewnych osób (mężczyzna nie nosi spódnicy, wyjątek to Szkoci).

Normy są przypisywane do statusów społecznych, np. wykładowca.

Reguły

• Zwyczaje (nawyki)

• Charakter prywatny

• Słaba sankcja za nieprzestrzeganie zwyczaju

• Moralność

• Charakter publiczny

• Podstawowe więzi społeczne

• Może mieć normę skodyfikowaną - Dekalog

• Prawo

• W 100% skodyfikowana

• Sankcja

• Rządzi instytucja: sąd, policja, prokuratura

Normy i wartości komplikują np. badania genetyczne.

Typy zachowań wobec wartości i norm.

W N

KONFORMIZM + + dostosowanie się do norm, wartości panujących w społeczeństwie

WYCOFANIE - -

RYTALIZM - + wartości nas nie obchodzą, ale norm należy przestrzegać

INNOWACJA + - pójście w bok, zboczenie (dewiacja), Wołomin, bez norm

BUNT + + np. rewolucjonista, obala wartości i normy, ale też wprowadza nowe

- -

30-11-02

Środki masowego przekazu

Zbigniew Gobal - Klas

Tarde

XIX w. - tworzenie się społeczeństwa masowego - prasa wielonakładowa.

Ortega Gasset (hiszpański socjolog) - początek XX w. „Bunt mas” obrazuje przemiany społeczne u progu XX w.; Z obrzydzeniem pisze o społeczeństwie masowym. Społeczeństwo masowe ściąga ludzi w dół, brak gustu, chłonięcie najprostszych treści, ludzie są anonimowi, wulgaryzacja gustów.

Publiczność - zbiorowość mająca trwałą skłonność do odbioru jakiegoś programu.

Audytorium - widzowie, którzy odbierają w danym dniu program telewizyjny, radiowy. Audytorium ma charakter stabilny.

Audytorium rzeczywiste - oglądają dany program.

Audytorium potencjalne - są zdolni do odbioru danego programu.

Audytorium płacące - płatne serwisy w Internecie.

Publiczność może uczestniczyć w różnych audytoriach.

Publiczność

• Klubowa

• Wierna

• Stali odbiorcy danego przekazu

• Przeciętna

• Pól na pół (wierni i przypadkowi)

• Przypadkowa

• Dominacja tych, którzy nie oglądają stale tych programów

Formowanie się publiczności podlega ograniczeniom

Badania mediów

• Kierunek strukturalny - bada dane demograficzne np. wiek, płeć

• Kierunek behawioralny - zajmuje się zachowaniami ludzi, docieka czy media kształtują zachowania

• Analiza kulturoznawcza - czy przekaz jest rozumiany, nie istnieje jedna interpretacja przekazu

Grupy społeczne

• Słuchacze „Radia Maryja”

Subkultura gustów - zbiorowość znajdująca upodobania w jakimś stylu.

• Disco Relax

Grupy fanów - odpowiadają na dany typ przekazu, zbiorowość.

• „Przystanek Alaska”

• „Radiostacja”

Audytorium czysto medialne - przypadkowi widzowie; brak silnego zaangażowania.

Wpływ mediów na społeczeństwo

• Kiedy efekty przekazu są zgodne z zamierzeniami nadawcy.

• Negocjowalny wpływ mediów.

Wpływ mediów na przemoc

• Teoria stereotypów - media kształtują stereotypy grup upośledzonych, np. w USA - murzyni.

• Koncepcja kumulacji minimalnych efektów

• Teoria modelowania - wzorujemy się na postaciach, które są bohaterami mediów

• Teoria katharsis - oczyszczenie, jeżeli oglądamy sceny przemocy to oczyszczamy się z agresji.

• Teoria hamowania agresji - przemocy, jest dla nas nieprzyjemna i sami tracimy skłonność do agresji.

• Teoria fantazji, - jeśli obejrzymy sceny przemocy i fantazjujemy to czujemy się wyładowani z agresji.

• Teoria symulacji - pobudzanie agresji

• Teoria odwrażliwienia - obojętniejemy na przemoc

• Teoria poznawcza - media utrwalają schematy zachowań.

Rola mediów w społeczeństwie

• Hipoteza porządku dziennego - media mają wpływ na to jak myślimy i w jaki sposób myślimy.

• Hipoteza spirali milczenia - ludzie są konformistami, nie chcą się wychylać.

• Teoria oczekiwań społecznych - ludzie oczekują, że media mogą podsunąć gotowe rozwiązania.

14-12-02

Metody Badań Społecznych

Durkhine - socjologia powinna badać fakty społeczne jako rzeczy nieznane, podobnie jak przyroda metody nauk przyrodniczych

Jeśli ktoś nie ma wiedzy to jest to wiedza (wypracowanie podstaw metodologicznych) o naukowym charakterze to posiada wiedze o charakterze nienaukowym.

Sposoby zdobywania wiedzy:

• Nauka - zdobywanie wiedzy opiera się na metodologii. Metody poznawania świata

Źródła przyjmowania wiedzy:

• Nauka - autorytet nauki

• Autorytet - postacie wzbudzające zaufanie nie mającego charakteru ustawowego, autorytet osoby

• Wiara - wiara w przewodność pewnej wiedzy np. uzdrowiciele

• Model racjonalny - twierdzenia lub ciągi dowodów, nauki pokrewne matematyce, wyciąganie wniosków na pewnych wzorcach

Założenia poznania naukowego:

• Natura jest uporządkowana - posiada prawidłowości, które może poznać i zgłębić

• Natura jest poznawalna - nie ma zjawisk, których nie moglibyśmy wytłumaczyć (odróżnienie od religii)

• Wszystkie naturalne zjawiska mają naturalne przyczyny - wszystko możne wyjaśnić metodami naukowymi. Tylko nowe metody poznania są ograniczone. Nauka nie wieży w cuda

• Nic nie jest dowiedzione, jeśli nie przedstawione zostały dowody - kwestionowanie wierzeń i zdrowego rozsądku jako bezwartościowych

• Wiedza przychodzi z nabywanych doświadczeń - daje to przyrost wiedzy. Nauki mają charakter komunikatywny- szczególnie nauki przyrodnicze

• Wiedza przewyższa ignorancje - lepiej jest wiedzieć niż nie wiedzieć

Cele nauk społecznych:

• Wyjaśnianie - dociekania dotyczące zjawisk życia społecznego

• Przewidywanie - oparte na badaniach z próbę reprezentatywną

• Rozumienie - badacz społeczny stawia się w rolach osoby badanej i próbuje rozumieć jej motywacje postępowania

• Dedukcja - wyciągnie wniosków z ogólnych założeń

• Prebalistyka - prawdopodobieństwo

• Empatia - wczuwanie się

Załażenia rozwijania badań naukowych:

• Maksymalizacja pewności poznania naukowe ograniczenie poznania na rzecz jego pewności

• Postęp matematycznych obróbek danych

• Powtarzano wyników badań

• Potwierdzalność przeprowadzanych badań

• Ujednolicenie metody i reguł- daje to pewność i możliwość dalszej pracy

• Ekspert

• Proces myślenia związanego z formułowaniem wniosków

• Oparcie zrozumienia na sprecyzowanych regułach logiki

• Ekspertyza potwierdzająca założenia

• Twierdzenia nauki są trefne, gdy są dobrze wyprowadzone

Elementy metodologii;

• Pojęcia i terminy - reguły budowania definicji

• Formy wnioskowania - odpowiednik rozumowania na logikę

• Teoria prawdopodobieństwa

• Procedury losowania

• Reguły pomiaru - określenia parametrów rzeczywistych

Sposoby badań rzeczywistych:

• Fazy procesu badawczego:

• Formowanie problemu

• Formowanie hipotezy

• Plan badawczy

• Definicje operacyjne- [procedury potwierdzające fakty

• Definicje pojęciowe- są tworzone przez odwołanie się do innych pojęć

• Terminy pierwotne

• Terminy pochodne

Definicja:

• Definicje budujemy przez najbliższy pokrewny rodzaj i szczególne różnice

• Obejmuje wszystkie przypadki, których dotyczy i wyklucza tych, których nie dotyczy

• Powinna mieć charakter twierdzący

Próba uporządkowania rzeczywistości:

• Taksonomia - system klasyfikacji obejmujących wiele kategorii

• Struktury pojęciowe - kategorie powiązane stwierdzeniami

• Doraźne systemy klasyfikacyjne

• Struktury steroetyczne - taksonomia i struktury pojęciowe

Modele:

• Modelowanie matematyczne - opis zależności pomiędzy zjawiskami na podstawie pomiarów

Relacje między hipotezą a teorią:

• Najpierw formułujemy hipotezy

• Potem teoria

• Teoria może być przed pomiarem lub wynikać z niego

• Potem budujemy hipotezę teoria rozpoznacie planu badawczego

• Uogólnienie rezultatu

• Zmienne - pojecie, pod które możemy podstawić różne wartości (założenia zależne i niezależne)

• Pomiar - przyporządkowanie liczb obiektom. Służy do szeregowania wartości

• Pomiar minimalny - przyporządkowanie liczb obiektom

• Pomiar porządkowy - pozwala szeregować obiekty za pomocą przypisanych im liczb

• Poziom stosunkowy - może określić przeciętny poziom pomiaru

• Korelacja współzależności - tam gdzie jest X nigdy nie ma Y oraz nie ma związku miedzy elementami

21-12-02

Eksperyment

Mierzenia działań pewnych zmiennych.

Grupa eksperymentalna - poddana zmiennej niezależnej

Grupa kontrolna - nie poddana żadnym oddziaływaniom

Wnioskowanie w eksperymencie (związki przyczynowo - skutkowe):

• Eliminacja związków pozornych

• Ustalenia następstwa czasowego zdarzeń

• Wykazanie współzależności zbliżona do korelacji

Kowariancja - występowanie współzależności z intensywnością nasilenia się danej cechy

Operacje w planie badawczym:

• Porównywanie

• Manipulowanie- ustawianie parametrów eksperymentalnych

• Kontrolowanie

Próba

Zasady doboru próby do eksperymentu:

• Randomizacja - losowa, przydział do grupy eksperymentalnej i kontrolnej

• Dobór wiązany - uczestników dobieramy w parach

Poprawność uogólniania wniosków:

Kryteria:

• Reprezentatywność próby - założenie, że próba, którą wybieramy jest reprezentantem zbiorowości

• Wyeliminowanie uwrażliwiający wpływ eksperymentu

• Obserwacja - bezpośredniość, kontekstualność, naturalne warunki, mnie kontrolujemy zdarzeń

Triangulacja - technika pozwalająca do jednej hipotezy dobrać dwa narzędzia badawcze

Obserwacja może polegać na:

• Zachowania niewerbalne, przestrzenne, prajęzykowe

• Zakres interpretacji - obserwacja kontrolowana, obserwacja niekontrolowana

Eksperyment laboratoryjny - uczestnicy zapraszani są do sali

Eksperyment terenowy - sami wchodzimy na jakiś teren

Obserwacja uczestnicząca - obserwator uczestniczy w życiu w działaniach grupy

Obserwacja jawna - obserwator ujawnia się w grupie

Obserwacja tajna - obserwator podaje się za uczestnika

Badania Sondażowe

Rodzaje badań:

• Ankieta pocztowa

• Wywiad - osobisty, telefoniczny

• Zalety: niski koszt, diagnoza, obniżą stronniczość, anonimowość, przemyślane odpowiedzi, dostępność

• Wady: proste pytania, brak możliwości wyładowania badania, brak kontroli nad udzielanymi odpowiedziami, niski procent odpowiedzi

• Metoda kompletnego planu - skoordynowanie istotnych elementów ankiety, wygląd, jakość, starannie zaprojektowana, przypomnienie ankieterom o odesłaniu ankiety

Wywiad osobisty:

• Wywiad wg ustrukturowanego planu (ankieter ma ankietę identyczną dla wszystkich ankieterów)

• Zogniskowany

• Nie ukierunkowany (swobodny) - ankieter zachęca ankietowanego do doświadczeń

• Zalety: elastyczność, kontrola sytuacji, kontrola nad kolejnością odpowiedzi, wyższy odsetek odpowiedzi, zbieranie dodatkowych informacji

• Wady: duży koszt, zbieranie informacji od rozproszonej populacji, brak anonimowości

Socjologia - wykłady

- 13 -

---