R I


ROZDZIAŁ I

PROBLEMATYKA BADAŃ W ŚWIETLE LITERATURY

    1. Historia porodów w wodzie

We wszystkich kulturach i religiach świata wodzie przypisywano właściwości duchowe i terapeutyczne. Była i jest symbolem płodności, odnowy oraz życia wiecznego. Tales z Miletu jeden z siedmiu greckich mędrców, filozof głosił, że wszystko składa się z wody i z wody powstało. Jest ona niezbędna do istnienia życia. Człowiek od momentu poczęcia przebywa w środowisku wód płodowych. Dzięki nim ma możliwość optymalnego rozwoju.

Bogini miłości, piękna i seksu w mitologii greckiej Afrodyta wyłoniła się z piany morskiej u wybrzeża Cypru. Starożytni Rzymianie przekonani o wyjątkowych właściwościach leczniczych wody bardzo często korzystali z kąpieli wodnych w termach. Klimat kąpieli wodnej sprzyjał załatwianiu nawet najważniejszych spraw politycznych. Początkowo kąpieli wodnych zażywali w gorących źródłach, które w późniejszym czasie stały się profesjonalnymi jak na owe czasy łaźniami i termami, w których regenerowano zdrowie dzięki leczniczym właściwościom wody.

Porody w wodzie nie są odkryciem współczesnej medycyny. Analiza doniesień historycznych wskazuje, że zainteresowanie kobiet odbyciem porodu w wodzie sięga czasów starożytnych. W ptolomejskiej świątyni w mieście Komo Ombo w Górnym Egipcie znajduje się basen, w którym według przekazu Kleopatra VII w I w.p.n.e. urodziła dwoje dzieci. W późniejszym czasie w tym miejscu założyła klinikę położniczą. W Egipcie do dziś znajdują się liczne hieroglify pokazujące porody w wodzie noworodków przewidzianych do stanu kapłańskiego.

Indianki Chumasa zamieszkujące dawniej w części środkowej wybrzeża kalifornijskiego odbywały porody w tzw. oczkach wodnych powstałych w wyniku odpływu oceanu lub niewielkich płytkich zatokach znajdujących się wzdłuż plaży.

Aborygeńskie kobiety z Australii w trakcie I okres porodu przebywały w wodach oceanu. II okres porodu odbywał się na plaży, gdzie towarzyszące rodzącej kobiety paliły ognisko z liści eukaliptusa. Aborygeni wierzyli, że uwalniające się z dymiących roślin olejki eteryczne przyspieszą poród dzięki swoim właściwościom rozluźniającym mięśnie.

Japońskie poławiaczki pereł zamieszkujące południe kraju także rodziły w morzu. W wodzie rodziły także Maoryski zamieszkujące Nową Zelandię. Mieszkanki Gujany i Mongolii wybierały płytkie rzeki i jeziora do odbycia porodu.

W XVII wieku ciężarne Europejki pokonywały duże odległości, aby urodzić swoje dziecko w wodzie, ponieważ wierzyły w łagodzące ból porodowy właściwości wód Clach Bhan i Ben Avon w Szkocji.

W roku 1805 we Francji na łamach „Annales de la Societe de Médecine Portique de Montpellier” udokumentowano po raz pierwszy przypadek porodu w wodzie. Opis porodu podaje, że młoda, kobieta po trwającym dwie doby nieskutecznym porodzie, aby odpocząć została zanurzona przez lekarza oraz asystującą mu położną w wannie z ciepłą wodą. Po niedługim czasie urodziła w niej zdrowe dziecko.

Prawdziwym pionierem porodów w wodzie był rosyjski nauczyciel wychowania fizycznego i instruktor pływania Akademii Wychowania Fizycznego Igor Czerkovski. Od 1960 roku w Moskwie rozpoczął doświadczenia z porodem w wodzie. Uważał on, że hydroterapia w położnictwie może odgrywać znaczącą rolę w ochronie ośrodkowego układu nerwowego, ponieważ mniejsza różnica ciśnień panująca podczas porodu w wodzie może działać ochronnie na mózg płodu zmniejszając tym samym niebezpieczeństwo jego uszkodzenia. Nie przedstawił jednak dowodów na potwierdzenie tej hipotezy. Współcześni badacze również podzielają ten pogląd (Zimmeran?). Czerkovski do 1986 roku asystował przy ponad 1000 porodach w wodzie. uwagę swoją skupił jednak nie na rodzącej kobiecie, ale na noworodku. Jego zainteresowanie wpływem wody na psychofizyczny rozwój dziecka związane było z przedwcześnie urodzoną córką. Dzięki intensywnie stosowanej hydroterapii starał się wspomagać jej rozwój, wzrost a przede wszystkim łagodzić skutki wcześniactwa.

Frederick Laboyer francuski położnik kilkanaście lat później wprowadził do położnictwa miedzy innymi koncepcję kapania noworodka w ciepłej wodzie zaraz po urodzeniu. W ocenie wpływu porodu w wodzie na przebieg procesu adaptacji noworodka w warunkach pozałonowych wczesna kąpiel zdaje się mieć porównywalne korzyści z uwagi na łagodne, stopniowe przyzwyczajanie go do życia poza łonem matki. Wśród wielu nowatorskich koncepcji Laboyer´a właśnie ta miała bezpośredni wpływ na dalsze zainteresowanie immersją wodną podczas porodu. W 1975 roku opublikował książkę „ Birth without violence”, w tłumaczeniu i wydaniu polskim „Narodziny bez przemocy”, w której przedstawia korzyści płynące dla dziecka w związku z przejściem podczas porodu ze środowiska wodnego do takiego samego.

Początek lat 80-tych XX wieku to zmiany w sali porodowej w Henry Serruys Hospital w Ostendzie w Belgii. W 1980 roku Henry Ponette zainstalował tam wannę, aby zapewnić rodzącej kobiecie i jej dziecku atmosferę intymności, relaksu pozbawionych zbędnej agresywnej medykalizacji. Zalety porodu w wodzie doceniał również Michael Rosenthal, który założył w 1980 roku The family Birth Center California. Zgromadził on bogaty materiał faktograficzny z 900 porodów, dzięki którym uznał poród w wodzie za tani i skuteczny sposób rodzenia, instynktowny i fizjologiczny - bezpieczny. Z uwagi na rosnące zainteresowanie i zapotrzebowanie w Monad Nock Community Hospital, gdzie propagowano idee porodów wodnych otwarto Szkołę Porodów Wodnych.

Kolejnym pionierem porodów w wodzie był Michael Odent ordynator chirurgii w Pithiviers we Francji, który w latach 1978-1985 pracował w tym podparyskim szpitalu. Podczas swoich wieloletnich obserwacji stwierdził, że optymalne warunki do porodu są przede wszystkim oparte na naturalnym i przyjaznym otoczeniu wokół rodzącej, pozwalające jej na zachowanie zgodne z instynktem rodzenia.

Obserwując rodzące kobiety zauważył, że wiele z nich w trakcie I okresu porodu chętnie korzystało kąpieli wodnej. Analizując przebieg ich porodu zaobserwował, że przebiega on sprawniej, mniej boleśnie i komfortowo dla rodzących. W związku z tym zbudował w swojej klinice niewielki basen przeznaczony dla kobiet rodzących.

Pierwsza naukowa publikacja dotycząca porodów w wodzie ukazała się w 1983 roku w czasopiśmie Lanset. Autor dr Michael Odent opisał w niej swoje doświadczenia z 100 porodów przeprowadzonych w środowisku wodnym. Wszystkie kobiety rodziły w zwykłej wodzie pobranej z kranu o temperaturze 37°C. Wskazał on w niej na fakt znaczącego wpływu wody na przebieg porodu. Kontakt z woda powoduje u rodzącej ulgę oraz zmniejsza odczucia bólowe związane z czynnością skurczowa mięśnia macicy powodujące rozwieranie szyjkę macicy.

Dr Michael Odent wielki popularyzator porodów w wodzie wrócił na siebie uwagę nie tylko środowiska medycznego, ale także środków masowego przekazu. Od tego czasu porody w wodzie propagowane są w wielu ośrodkach europejskich. W 1992 roku Komitet do spraw Zdrowia w Wielkiej Brytanii opublikował raport „Reporton Maternity Serwices”, w którym wskazał na potrzebę wyposażenia sal porodowych w wannę do umożliwiając tym samym pacjentce wybór preferowanej przez nią formy porodu. W niedługim czasie większość sal porodowych Anglii i Walii umożliwiało kobietom odbycie porodu z wykorzystaniem immersji wodnej[ ]. W odpowiedzi Royal College of Obstetricians and Gynaecologists przedstawił stanowisko dotyczące świadomego przygotowania kobiety do odbycia porodu w wodzie opartego na informowaniu o wszelkich możliwych konsekwencjach. Dzięki temu ma ona możliwość podjęcia decyzji świadomie, w sposób przemyślany bez jakichkolwiek niejasności[ ].

W wodzie rodzą miedzy innymi kobiety w Austrii i Szwajcarii. W Niemczech notuje się dużą ilość tego typu porodów. W poszczególnych regionach notuje się zróżnicowanie regionalne pod względem ilości przeprowadzonych porodów w wodzie. Na południu kraju odnotowano 23%, w Niemczech Zachodnich 22%, natomiast w Niemczech Wschodnich i północnych 21% z ogólnej liczby porodów w wodzie[ ].

Jednym z prężnie działających ośrodków, w których kobiety rodzą w wodzie jest Klinika Położnictwa i Ginekologii w Centrum Zdrowia Bitterfeld/Wolfen. Rocznie odbywa się tam ok…………………………………………

Dużym doświadczeniem w tym względzie może poszczycić się również oddział położniczo-ginekologiczny Szpitala w Sterzing we Włoszech, gdzie w latach 1997-2007 odbyło się 2050 porodów w wodzie. W tym szpitalu odnotowano znaczący wzrost zainteresowania kobiet taką forma porodu z 20% w początkowym okresie do około połowy wszystkich porodów[ ].

W Polsce pierwszy poród w wodzie odbył się w 1996 roku w Klinice Perinatologii Instytutu Ginekologii i Położnictwa Akademii Medycznej w Łodzi pod kierownictwem profesora Tadeusza Laudańskiego. IV Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii w Tychach Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach to kolejny polski ośrodek, który podjął wyzwanie w prowadzeniu porodów w wodzie. Pierwszy taki poród odbył się tam w 1997 roku pod kierunkiem profesora Ryszarda Poręby.

Profesorowie Laudański i Poręba uznawani są w Polsce za gorących orędowników porodów z wykorzystaniem immersji wodnej. Przeprowadzili wraz ze swoimi współpracownikami wiele obserwacji i badan naukowych, aby znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące porodu w wodzie a zwłaszcza te związane z bezpieczeństwem jego przebiegu zarówno dla matki jak i dla dziecka. Są autorami wielu prac naukowych dotyczących porodów w wodzie[ ].

Dzięki tym publikacjom zainteresowanie środowiska polskich położników i położnych porodami w wodzie w naszym kraju znacznie wzrosło. W kolejnych ośrodkach w poszczególnych województwach Polski powstają „porodówki wodne”.

    1. Uwarunkowania porodu w wodzie

Wpływ wody na organizm człowieka znany i wykorzystywany był od wieków. Hydroterapia stosowna była i jest w celach diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych. Wykorzystywane są w tym celu takie właściwości wody jak: temperatura, składniki mineralne oraz ciśnienie hydrostatyczne.

Już Archimedes w starożytności odkrył prawo, które mówi o działaniu siły wypory cieczy na zanurzone w niej ciało. Znalazło ono również zastosowanie w położnictwie, pozwalając rodzącej kobiecie w subiektywnym odczuciu znacząco „zredukować” masę ciała. Zanurzenie w wodzie 70 kilogramowej kobiety po odliczeniu głowy i szyi skutkuje zmianą odczucia wagi i ciało zachowuje się tak jakby ważyło 6,5 kg. W bezpośredni sposób przedkłada się to na zredukowanie ucisku ciężarnej macicy na kość krzyżową rodzącej i w związku z tym zmniejszenie dolegliwości z tym związanych w postaci bólów okolicy krzyżowej kręgosłupa. Rozluźnione są również mięśnie szkieletowe a także mięśnie krocza. Powstała relaksacja mięśniowa związana jest z wpływem pobudzającym wody na fale mózgowe alfa, które powodują rozluźnienie psychiczne, wyciszenie i uspokojenie rodzącej. Kobiety zdecydowanie odczuwają przyspieszenie akcji porodowej przy jednoczesnym zmniejszeniu odczuwania bólu[ ].

Jest to oczywiście subiektywne odczucie samych rodzących, gdyż przeprowadzone przez wielu badaczy badania nie potwierdzają bezpośredniego wpływu immersji wodnej na skrócenie poszczególnych faz porodu. Należy, więc uznać, że ciepła woda uśmierza i zmniejsza ból porodowy. Zaliczana jest, więc do niefarmakologicznych metod łagodzenia dolegliwości bólowych wynikających z czynności skurczowej mięśnia macicy. Można, zatem dokonać odwrotnej analizy triady Read´a odnoszącej się do zależności lęk - napięcie - ból.

Dzięki świadomemu przeżywaniu porodu, pozbawionego strachu, bólu i niepewności własnych możliwości uzyskujemy pewien stan oparty na koncentracji, odprężenia i naturalnym odczuciu potrzeby kierowanych zachowań zgodnych z instynktem rodzenia[ ]. Redukcja napięć powstałych w trakcie porodu minimalizuje zaburzenie fizjologii wysiłku poprzez utrzymywanie stężenia kwasu mlekowego we krwi na niskim poziomie. Brak kwasicy metabolicznej oraz obecność substratów energetycznych w zachowanej równowadze miedzy tlenowymi a beztlenowymi procesami metabolizmu wysiłkowego pozwala na optymalną adaptację organizmu do powstałych warunków[ ].

Przebywanie w wodzie ułatwia swobodne poruszanie się, przyjmowanie dogodnych pozycji dzięki zmniejszonej grawitacji. Wysiłek fizyczny rodzącej podczas całego porodu w tych warunkach wymaga mniejszego zużycia energii oraz zwiększ się podatność krocza podczas wyżynania się główki z kanału rodnego. Warunkuje to mniejszą urazowość zarówno krocza jak i kanału rodnego[ ]. Nie bez znaczenia jest fakt, ze poród w wodzie odbywa się w atmosferze spokoju, intymności a nierzadko w towarzystwie bliskiej osoby.

Immersja wodna ma bezpośredni wpływ na układ krążenia. Na skutek zanurzenia organizm zwiększa objętość krążącego osocza o około 25% (ok.700 ml) a co za tym idzie zwiększa się objętość wyrzutowa serca o ok. 30%. Ciśnienie hydrostatyczne, jakie wywiera woda na obwodowe naczynia żylne powoduje przesuniecie krwi do naczyń, które nie są pod jego wpływem tzn. z kończyn dolnych i górnych do brzucha i klatki piersiowej. Zwiększa się w ten sposób zdecydowanie objętość wyrzutowa serca powodując chwilową tachykardię. Jest to powód wykluczający kobiety z chorobami serca do odbycia porodu w wodzie. Aby zmniejszyć działanie ciśnienia hydroststycznego na organizm rodzącej kobiety zaleca się zanurzenie jej do wysokości pępka [ ].

Nie bez znaczenia jest również temperatura wody wykorzystywanej do immersji oraz czas jednorazowego zanurzenia. Zalecane jest stałe utrzymanie temperatury wody w granicach 36-37°C przy jednoczesnym 30 minutowym limicie czasowym. W temperaturze powyżej 37°C i podczas dłuższego jednorazowego cyklu immersji dochodzi do rozszerzenia naczyń obwodowych skóry i kończyn dolnych, spada ciśnienie tętnicze matki, wzrasta lepkość krwi prowadząc do obniżenia przepływu maciczno-łożyskowego. W warunkach temperatury wody większej od temperatury ciała następuje zwiększony pobór ciepła przez organizm, w wyniku, czego nasila się pocenie, które w tym wypadku nie ma możliwości odparowania. Na skutek tego procesu dochodziło przegrzania organizmu. Powoduje to zwiększenie przemiany materii, co prowadzi do większego zapotrzebowania na tlen. Zgodnie z prawem van t Hoffa wzrost temperatury organizmu o 1°C zwiększa przemianę materii o17% , co w konsekwencji skutkuje zwiększonym zużyciem tlenu.

Temperatura płodu jest o 0,5 - 1°C wyższa niż matki i środowiska wewnątrzmacicznego. Zarówno płód jak i tętniąca pępowina wytwarza ciepło powodując wzrost temperatury w macicy. Ścisły związek płodu z matką powoduje, że jest on pod każdym względem od niej zależny nie wykluczając temperatury. Wzrost temperatury matki to wzrost temperatury otoczenia, jakim jest jama macicy. Dochodzi do rozszerzenia naczyń mózgowych i zwiększenia zapotrzebowania na tlen. Powyższe procesy w konsekwencji mogą prowadzić do sytuacji zagrożenia zdrowia i/lub życia płodu z powodu nasilającego się niedotlenienia.

Zbyt niska temperatura również jest czynnikiem zagrożenia szczególnie dla rodzącego się noworodka. Inicjacja pierwszego oddechu zależna jest w dużym stopniu od temperatury otoczenia. Niższa od temperatury ciała nowonarodzonego dziecka jest znaczącym bodźcem uruchamiającym oddychanie płucne. Dlatego też tak ważne jest, aby dziecko rodzące się do wody nie było narażone na naglą zmianę temperatury otoczenia [ ]. Jeżeli dziecko rodzi się do środowiska o temperaturze niższej od niego już o 1-2°C inicjowane są ruchy oddechowe wraz z synchronizacją skrzydełek nosa i mięsni z oddechową aktywnością przepony. Powoduje to zniesienie oporu zamkniętych dróg oddechowych w sytuacji, kiedy to aktywne jest jeszcze krążenie płodowe. Ten proces może być zainicjowany nawet po kilku sekundach od momentu zmiany temperatury otoczenia noworodka.

W życiu płodowym w wyniku ruchów oddechowych występujących okresowo (40% czasu podczas aktywności i snu płodu) aspirowany jest do płuc płyn owodniowy. Jest to zjawisko fizjologiczne. Przy tradycyjnym porodzie silami natury podczas przechodzenia płodu przez kanał rodny jego klatka piersiowa zostaje sprężona (squeezing effect). Wyciśnięciu ulega około 30 ml cieczy z tchawicy, która wypływa z ust dziecka. Po opuszczeniu kanału rodnego klatka piersiowa zostaje odciążona. Dekompresja wynosi około 60-22 mmHg. Nie ma dowody na całkowite zamkniecie tchawicy płodu w związku z tym nie można wykluczyć, że w trakcie porodu do wody pewna jej ilość nie zostanie zaaspirowana wraz z pierwszym wdechem. 10 ml to śmiertelna objętość cieczy zaaspirowanej przez dojrzałego noworodka a każda większa ilość zostanie wchłonięta przez pęcherzyki płucne. Nie ma dowodów na taki bierny wdech, dlatego też właściwa temperatura zanurzenia i wyciągniecie główki dziecka bezpośrednio po jej urodzeniu w nieprzekraczalnym czasie 1 minuty powoduje, że wdech wody jest nieprawdopodobny a nawet niemożliwy[ ].

Istnieje pogląd mówiący o kierowanym przez prymitywny, najstarszy obszar mózgu mechanizmie obronnym u dzieci urodzonym do wody (Schutz-reflex) polegający na chwilowej niemożność aspiracji wody do układu oddechowego. Podczas fizjologicznego porodu do wody dziecko uruchamia odruch obronny tzw. odruch nurka, czyli bezdech z równoczesnym „wydechem” z zamknięciem krtani. Bodziec aktywujący ten odruch pochodzi od receptorów znajdujących się na skórze twarzy i przewodzony jest dalej nerwem trójdzielnym[ ].

Tego rodzaju sytuacja dotyczy tylko porodów, podczas których nie doszło do wystąpienia kwasicy metabolicznej, która zdecydowanie osłabia ten odruch. W związku z tym podczas porodu bezwzględnie muszą być monitorowane zarówno stan rodzącej jak i tętno płodu.

Dłuższe przebywanie w wodzie okazało się korzystne dla kobiet z nadciśnieniem indukowanym ciężą, gdyż zwiększona dzięki temu diureza powoduje usuwanie z moczem nadmiaru sodu i potasu. Redukcji następują również obrzęki dzięki przemieszczeniu się płynu do naczyń krwionośnych a dzięki zwiększonej diurezie jest on usuwany z organizmu. Sytuacja ta jest bezpośrednio związana ze zmniejszeniem stężenia reniny, aldosteronu, angiotensyny oraz dopaminy, adaptując organizm do nowych warunków zapewnia naczyniową homeostazę [ ].

Nie bez znaczenia jest również aspekt higieny i bezpieczeństwa epidemiologicznego zarówno matki jak i noworodka podczas porodu do wody. Wanny wykorzystywane do immersji wodnej powinny być wykonane z materiałów umożliwiających optymalna dezynfekcje właściwym w danym ośrodku preparacie dezynfekcyjnym pozwalającym na dekontaminację wszystkich drobnoustrojów będących potencjalnym zagrożeniem dla zdrowia/życia matki oraz noworodka. Dezynfekcji podlegają wszystkie elementy mające styczność z woda użyte do immersji tj. dysze czy filtry. Woda, którą napełnia się wannę pochodzi z publicznej sieci wodociągowej. Używany jest również izotoniczny roztwór soli 0,9% NaCl). Zwykła woda jest jednak stosowana najczęściej. Bezwzględnie należy kontrolować stan mikrobiologiczny wody i urządzeń. Ponieważ woda używana do immersji nie jest jałowa a także w trakcie porodu dochodzi do zanieczyszczenia zwłaszcza bakteriami fekalnymi E.coli musi istnieć możliwość bieżącej wymiany wody. Z przeprowadzonych przez wielu badaczy badań wynika , że ryzyko infekcji u matki i noworodka jest minimalne i porównywalne z porodem tradycyjnym [ ].

1.3 Zasady prowadzenia porodu w wodzie

Przez wiele lat naukowcy prowadzili badania, dzięki którym szukali odpowiedzi na różnego rodzaju pytania dotyczące bezpieczeństwo prowadzenia porodu w wodzie. Pomyślne zakończenie porodu, urodzenie zdrowego dziecka i zdrowa matka jest priorytetem dla każdego położnika i położnej. W 1995 roku w Wielkiej Brytanii w Wembley odbył się Kongres Położniczy, podczas którego po raz pierwszy dokonano szczegółowej analizy bogatego materiału faktograficznego z blisko 19000 przeprowadzonych porodów w wodzie. Na ich podstawie dokładnie opracowano zalety i zagrożenia wynikające z przebiegu porodu w wodzie. Szczególnej analizie poddano przypadki wszelkich niepowodzeń szukając ich przyczyn. Stwierdzona na nim jednoznacznie, że poród w wodzie jest bezpieczny zarówno dla matki jak i dla dziecka. W 1997 roku w Warszawie podczas zorganizowanej przez Fundacje „Rodzic po ludzku” konferencji Jan Trtten z Niemiec, Beverely Beech z Wielkiej Brytanii, Elizabeth Geisel Niemiec, prof. Tadeusz Laudański z Polski potwierdzili wnioski z kongresu w Wembley Dzięki opracowanym wytycznym wiele nowych ośrodków na całym świecie zainteresowało się taka formą porodu.

W Niemczech Wspólna Komisja Niemieckiego Towarzystwa Ginekologicznego i Położnictwa oraz Niemieckiego Towarzystwa Medycyny Prenatalnej również na podstawie analiz z porodów w wodzie przeprowadzonych w krajach niemieckojęzycznych tj. Niemcy, Austria i Szwajcaria opracowała wyniki szczegółowych analiz blisko 6861porodów wodnych przeprowadzonych w 1997 roku. Podkreślono, że ryzyko zachłyśnięcia się wodą noworodka jest na poziomie minimalnym z jednoczesnym wskazaniem na konieczność wykonania tego typu badań na obszernej grupie 4000-5000 porodów [ ]. W odniesieniu do analiz przeprowadzonych podczas kongresu w Wembley należy uznać zlecenie tego typu badań za niezasadne (analiza 19000 porodów), jednak bezpieczeństwo rodzącej i noworodka jest nadrzędnym celem położnictwa i każde badanie może wnieść nowe czasem zaskakujące wnioski. Dlatego pożądane jest stałe prowadzenie badan naukowych penetrując dogłębnie to zagadnienie.

W Polsce wytyczne dotyczące prowadzenia porodu w wodzie opracowane zostały przez wiodący w tym względzie ośrodek w Tychach. Na podstawie własnych doświadczeń oraz wniosków i spostrzeżeń badaczy z innych ośrodków Europy prof. Ryszard Poręba kierownik Katedry i Oddziału Klinicznego Położnictwa i Ginekologii Śląskiej Akademii Medycznej wraz ze współpracownikami zredagowali:

Wytyczne do prowadzenia porodu w wodzie:

  1. Przed rozpoczęciem immersji wodnej należy wykonać 30-minutowy zapis kardiotokograficzny.

  2. Immersja wodna odbywa się w wodzie lub 0,9% NaCl.

  3. Immersja wodna w porodzie rozpoczyna się przy rozwarciu szyjki macicy 5 cm.

  4. Poziom wody w wannie do wysokości pępka.

  5. W pierwszym okresie porodu czas przebywania w wodzie nie może przekraczać 30 minut. Ponowna immersja wodna może odbyć się po 30 minutach przerwy.

  6. Podczas immersji wodnej wskazany jest ciągły nadzór kardiotokograficzny stanu płodu - najlepiej telemetrycznie.

  7. Temperatura wody powinna wynosić 37-37°C.

  8. Temperatura powietrza w Sali porodów wodnych powinna wynosić, co najmniej 26°C.

  9. Podczas immersji wodnej powinna istnieć możliwość wymiany wody.

  10. Tuz po urodzeniu i odpępnieniu czas przebywania noworodka w wodzie ograniczyć do minimum, maksymalnie do 1 minuty.

  11. Odbieranie porodu w położeniu główkowym odbywa się tak jak w tradycyjnym porodzie.

  12. Rzadziej potrzebna jest ochrona krocza, w razie konieczności można nacinać krocze pod woda.

  13. W przypadku ciasnego owinięcia pępowiny wokół szyi należy po zaklemowaniu przeciąć pępowinę pod wodą.

  14. Umożliwić ojcu dziecka przecięcie pępowiny.

  15. Dziecko należy wydobyć z wody potylica ku górze.

  16. Po urodzeniu noworodka czas jego przebywania pod wodą należy ograniczyć maksymalnie do kilkudziesięciu sekund.

  17. Po wydobyciu z wody dziecko ułożyć na powłokach brzusznych matki i ochronić przed wyziębieniem.

  18. Należy umożliwić ciągły kontakt rodzącej z mężem.

Prowadzenie III okresu porodu:

  1. Poród popłodu powinien odbywać się poza woda najlepiej na łóżku porodowym.

  2. Kontrola szyjki macicy szyjki macicy, ścian pochwy i krocza jak w tradycyjnym porodzie.

  3. Kontrola obkurczania macicy.

Postępowanie z noworodkiem w porodzie wodnym:

  1. Wydobycie noworodka nad powierzchnię wody należy wykonać w pierwszej kolejności potylicą w pozycji pionowej.

  2. Odpępnienie noworodka (jeśli nie ma niezgodności serologicznej) może nastąpić dopiero po urodzeniu łożyska.

  3. Bezpośrednio po urodzeniu dziecko należy ułożyć na powłokach brzusznych matki, ochronić przed utratą ciepła i przystawić do piersi.

Monitorowanie porodów w wodzie

  1. Ocena postępu porodu.

  2. Ocena czynności skurczowej macicy.

  3. Ocena stanu płodu (T.Laudański):

- wzrost liczby akceleracji,

- podwyższenie wartości zmienności czynności serca płodu

LTV (Long Term Variability)

STV (Short Term Variability).

  1. Monitorowanie telemetryczne

  2. Ocena stanu ogólnego (T. Laudański) :

  1. Dokumentowanie przebiegu porodu przy pomocy kartogramu.

  2. Ocena reaktywności rodzącej w I i II okresie porodu.

  3. Monitorowanie III okresu porodu:

Immersja wodna wykorzystywana jest w położnictwie przede wszystkim, jako alternatywna metoda łagodzenia bólu porodowego. Ból porodowy jest wynikiem nagromadzenia we krwi kwasu mlekowego na skutek naruszenia równowagi między tlenowymi a beztlenowymi procesami metabolocznymi. Jest to wynik kumulacji napięć w porodzie, co powoduje zakłócenie przebiegu pracy macicy oraz całego organizmu rodzącej kobiety. Teorię powstawania bólu porodowego przedstawił w książce „Poród bez leku” Read. Uważał on, że u podstawy bólu porodowego leży lęk, który uruchamia i kumuluje napięcie. Read twierdził, że poród fizjologiczny- naturalny to poród pozbawiony bólu, napięcia i leku [ ].

Współczesne położnictwo przywraca porodowi jego naturalny charakter. Kobieta nie jest biernym odbiorcą tzw. usług medycznych. Ma prawo decydować o miejscu porodu oraz sposobie jego przebiegu. Poród aktywny to poród pozwalający kobiecie na świadome przeżywanie poszczególnych jego faz w sposób najkorzystniejszy dla niej samej. Takie są oczekiwania współczesnych kobiet, dlatego należy dążyć do ich zaspokajania. Ograniczenie do minimum w sytuacjach na to pozwalających interwencji farmakologicznej oraz zabiegowej jest również elementem przywracającym porodowi jego naturalny charakter. Najczęstszą przyczyną tych interwencji jest ból w różnym odczuciu pacjentek, powodujący dekoncentrację rodzącej i zaburzenie poprawnego przebiegu porodu.

Prof. Kornacki opracował skalę „Skalę reaktywności kobiet rodzących”. Skala ta pozwala ujednolicić postępowanie z rodząca kobietą w sytuacji różnego odczuwania skurczów porodowych i w odpowiednim momencie zaproponować oraz zastosować miedzy innymi immersję wodną, jako naturalną metodę łagodzenia bólu porodowego [ ].

SKALA REAKTYWNOŚCI KOBIETY RODZACEJ WG PROF. KORNACKIEGO

STOPIEŃ

ZACHOWANIE RODZACEJ

POSTEPOWANIE

0°

Nie reaguje na skurcze

Obserwacja

I°

Świadoma występowania skurczów

Porodowych, nie przerywa rozmowy

Obserwacja

II°

Przerywa rozmowę

Obserwacja

immersja wodna

III°

Duża odczuwalność skurczów

porodowych

Immersja wodna, leki przeciw bólowe lub

alternatywne leczenie bólu porodowego

IV°

Bardzo duża odczuwalność skurczów, krzyczy w czasie skurczu

Immersja wodna, wdrożenie

farmakoterapii, interwencja

anestezjologiczna

v°

Bardzo duża odczuwalność skurczów, krzyczy w czasie ich trwania i przerwy między nimi

Patologia, konieczna interwencja farmakologiczna i anestezjologiczna

15 listopada w 2002 roku w Tychach odbyła się Ogólnopolska Konferencja Sekcji Psychosomatycznej PTG „Nowe techniki porodowe”. Przedstawiono na niej przeciwwskazania do porodu w wodzie.

  1. Choroby układu krążenia.

  2. Wysokie lub obniżone ciśnienie tętnicze krwi.

  3. Ciężka niedokrwistość.

  4. Choroby naczyń.

  5. Choroby dermatologiczne.

  6. Choroby infekcyjne między innymi HIV, HBV, HCV, aktywne zakażenie wirusem opryszczki a także temperatura u matki >38°C.

  7. Patologie położnicze:

  1. Inne , wynikające z chorób ogólnoustrojowych matki, z patologii ciąży i porodu [ ].

Również Komisja Niemieckiego Towarzystwa Ginekologicznego i Położnictwa wspólnie z Niemieckim Towarzystwem Medycyny Perinatalnej opracowali wytyczne dla porodów w wodzie.

  1. Przeciwwskazania:

  1. Warunki wstępne:

  1. Przebieg:

Analizując powyższe opracowania z dwóch krajów odnajdujemy w nich wszystkie najważniejsze aspekty opieki prowadzonej wobec kobiety rodzącej w wodzie zalecane przez położników z wielu światowych ośrodków badających uwarunkowania porodu w wodzie dla zapewnienia bezpieczeństwa matki i dziecka. Świadczy to o ujednoliceniu procedur i wdrażaniu ich w codziennej praktyce położniczej.

17

Rozdział I Problematyka badań w świetle literatury


Wyszukiwarka