I grupa

1. Rola minerałów ilastych w glebie.

2. Główne minerały glebotwórcze

3. Wymienić główne typy gleb na Niżu Polski, ich udział w powierzchni Polski, podać ich nazwy według systematyki gleb polskich i FAO WRB.

4. Ilość materii organicznej w głównych typach gleb polski

5. Przyczyny zakwaszenia gleb w Polsce

6. Wyjaśnij pojęcia: edafon, pojemność sorpcyjna, warstwa oktaedryczna i warstwa tetraedryczna, żyzność gleby, wilgotność trwałego więdnięcia

II grupa

1. Rola próchnicy w glebie.

2. Rodzaje sorpcji.

3. Co to jest PF?

4. Skład mineralny gleby.

5. Wymienić główne typy gleb w Karpatach, ich udział w powierzchni Polski, podać ich nazwy według systematyki gleb polskich i FAO WRB.

I grupa

1. Rola minerałów ilastych w glebie.

Minerały ilaste - uwodnione glinokrzemiany Al., Mg, Fe. Wtórne minerały glinokrzemianowe powstały w większości z takich minerałów pierwotnych jak skalenie, miki, amfibole, pirokseny.

Istnieją dwie drogi powstawania minerałów wtórnych:
- stosunkowo niewielkie przekształcenie fizyczne minerałów pierwotnych
- całkowity rozpad minerałów pierwotnych i rekrystalizacja minerałów wtórnych z niektórych produktów tego rozpadu.

Znaczenie minerałów:
a) decydują o właściwościach fizycznych
- uziarnienie gleby
- retencja H2O
- ruch H2O w glebie
- powierzchnie właściwe
- pęcznienie
- plastyczność
- struktura gleby
- podatność na erozję
b) zasobność w mineralne składniki biogenne (makro i mikroelementy, sorpcja wymienna kationów i duża ujemność)
c) pojemność sorpcyjna (im więcej minerałów)
d) buforowość gleby - odporność na zmianę odczynu (pH)
e) udział w pedogenezie (płowienie, brunatnienie)

2. Najważniejsze minerały glebotwórcze.

a) Pierwotne glinokrzemiany i krzemiany - skalenie (ortoklaz, plagioklazy), miki (muskowit, biotyt), amfibiole (norublenda i pirokseny)

b) Wtórne glinokrzemiany - minerały ilaste

c) Węglany- głównie kalcyt i dolomit

d) Siarczany- głównie gips i anhydryt

e) Klasa tlenków i wodorotlenków: kwarc, związki żelaza - głównie limonit

4. Zawartość materii organicznej SON w glebach polski.

Zawartość materii organicznej w % dla polski

Niska poniżej 1.0

Średnia od 1 do 2

Wysoka od 2 do 3

Bardzo wysoka powyżej 3,5

5. Przyczyny zakwaszenia gleb Polski

• brak składników zasadowych w skałach macierzystych (kwaśne piaszczyste skały),

• przewaga opadów nad parowaniem,

• potęgujący procesy ługowania i dekantacji,

• odprowadzanie składników zasadowych wraz z plonami,

• doprowadzanie do gleb substancji zakwaszających NOx, SO2, SO3, CO2,

• nawozy azotowe,

• rozkład subst. org.

6. Zdefiniuj pojęcia:

Edafon - zespół drobnych organizmów żyjących w powierzchniowych warstwach gleby, powodują rozkład substancji organicznych.

Pojemność sorpcyjna gleby - miara zdolności do wymiennego wiązania jonów w glebie.

Żyzność gleby - naturalna zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin. Stanowi ona zespół morfologicznych, fizycznych, chemicznych, biologicznych, fizykochemicznych, biochemicznych właściwości gleby, zapewniających roślinom odpowiednie warunki wzrostu. Jest wypadkową naturalnej zasobności i właściwości gleby.

Warstwa oktaedryczna i tetraedryczna: Krzemiany warstwowe zbudowane są z pakietów trójwarstwowych 2:1 zawierających jedną warstwę oktaedryczną, umieszczoną pomiędzy dwiema warstwami tetraedrycznymi.

Warstwa oktaedryczna jest zbudowana z tlenku glinu lub magnezu i połączona z dwiema zewnętrznymi warstwami tetraedrycznymi (krzemowymi) poprzez wspólne atomy tlenu.

Wilgotność trwałego więdnięcia - zawartość wody w glebie, przy której rośliny trwale więdną, wilgotność gleby odpowiadająca sile wiązania wody na poziomie pF=4,2.

II grupa

1. Rola próchnicy w glebie.

Wpływ próchnicy na właściwości chemiczne gleb:
a) grupy funkcyjne: karboksylowa, fenylowa, aminowa - tworzą się ładunki ujemne w wilgotnej glebie (OH-).
b) składniki biogenne
- wiązanie w formie organicznej N, P i S
- uwalnianie składników pokarmowych z minerałów
- zawartość łatwo wymiennych kationów Ca, Mg, K, NH4+
c) właściwości buforowe - utrzymanie pH gleby (buforowość - zdolność do przeciwdziałania zmianom odczynu)
d) obecność próchnicy w glebie wpływa na utrzymanie względnie stałego odczynu. Ma ona zdolność buforowania w szerokim zakresie pH.
e) kompleksowanie metali ciężkich Pb, Cd
zanieczyszczenie metalami (warstwa O lub A)
zatrzymuje minerały ilaste
f) retencja wody (gromadzi wodę)
g) łączenie minerałów (struktura przestrzenna) twarde agregaty
h) odporność na zagęszczanie
i) albedo i przewodnictwo cieplne (barwa), poprawia warunki termiczne

Rola próchnicy w biologii gleb:
- wpływ na środowisko
- źródło składników i energii
- dostarczenie C i energii drobnoustrojom
- zahamowanie rozwoju patogenów roślin
- ochronne działanie próchnicy na różne związki biologicznie czynne: witaminy

2. Rodzaje sorpcji.

sorpcja mechaniczna - polega na zatrzymywaniu cząstek zawiesin w mniejszych od nich przestworach glebowych;

sorpcja fizyczna - jest to zdolność do zatrzymywania na swej powierzchni gazów, par, zawiesin i mikroorganizmów z roztworów glebowych dzięki napięciu powierzchniowemu;

sorpcja wymienna - polega na wiązaniu przez koloidy glebowe jonów (głównie kationów) z roztworu glebowego z jednoczesnym wydzielaniem do roztworu równoważnych ilości innych jonów;

sorpcja chemiczna - to powstawanie w glebie nierozpuszczalnych związków (soli) wskutek reakcji chemicznych;

sorpcja biologiczna - to proces pobierania i zatrzymywania składników chemicznych z roztworu glebowego i powietrza przez drobnoustroje glebowe i korzenie roślin;

3. Wyjaśnij pojęcia:

PF - logarytm dziesiętny z wysokości słupa wody (h) w cm, którego ciśnieniem odpowiada sile ssącej gleby

5. Gleby w Karpatach:

Rędziny właściwe - Rendzic Leptosols

Płowe - Luvisols

Brunatne eutroficzne wyługowane - Cambisols (Eutric)

---