4335


Dysplazja - jest to wada charakteryzująca się postępującym wraz ze wzrostem dziecka niedorozwojem struktur stawu biodrowego, głównie panewki, głowy kości udowej, torebki i więzadeł. Panewka jest spłycona, w mniejszym stopniu pokrywająca głowę kości udowej. Cechuje się stromym nachyleniem. Nieprawidłowo ukształtowana jest również głowa kości udowej.

Etiologia wady nie została całkowicie wyjaśniona. Przyjmuje się iż w powstaniu wady grają rolę czynniki genetyczne, biomechaniczne i hormonalne.

Wczesne rozpoznanie dysplazji jest najważniejsze dla dalszego leczenia oraz rokowania. O rozpoznaniu decyduje badanie kliniczne i badanie USG w pierwszych dniach życia dziecka.

Do objawów dysplazji należą:

1.Objaw przeskakiwania - Ortolaniego.

W czasie odwodzenia ud zgiętych w stawach biodrowych wyczuwa się przeskakiwanie głowy kości udowej przez krawędź panewki stawowej. Występuje to przy wiotkiej torebce i niedużym napięciu mięśni.

2. Ograniczenie odwodzenia i rotacji wewnętrznej.

3. Zwiększenie kąta antetorsji szyjki kości udowej (przodoskręcenie) o ponad 30°.

4. Asymetria fałdów udowo-pośladkowych.

Asymetria może również występować przy prawidłowo zbudowanych stawach i nie ma znaczenia diagnostycznego.

Nie leczona dysplazja w miarę rozwoju dziecka (gdy zaczyna chodzić), może przekształcić się w nadwichnięcie, a w konsekwencji zwichnięcie stawu biodrowego.

Zwichnięcie stawu biodrowego - jest to wysunięcie głowy kości udowej z panewki.

Objawy zwichnięcia stawu biodrowego u dziecka nie chodzącego:

W zwichnięciu jednostronnym skrócenie długości względnej kończyny (mierzonej od kostki przyśrodkowej - kolec biodrowy przedni górny).

Asymetria fałdów udowych, pośladkowych oraz warg sromowych (u dziewczynek).

Zwiększenie obwodu pośladkowego - uwypuklenie okolicy krętarza większego.

Ograniczenie odwodzenia, rotacji wewnętrznej.

Objaw przeskakiwania - w czasie przywodzenia główka wyskakuje z panewki, a w czasie odwodzenia wraca.

Objaw „pompowania” - w czasie naciskania wzdłuż osi długiej uda wyczuwa się ruch kończyny, a miednica jest nieruchoma.

Brak głowy kości udowej w panewce - nadmierna obracalność uda.

Objawy zwichnięcia stawu biodrowego u dziecka chodzącego:

Objaw Trendelenburga - przy obciążaniu nogi chorej - opada miednica po stronie zdrowej. Mięsień pośladkowy średni jest stabilizatorem miednicy w płaszczyźnie czołowej i w fazie obciążenia kończyny chorej pozbawiony jest fizjologicznego napięcia z powodu obniżenia przyczepów.

Objaw Duchenna - jest następstwem objawu Trendelenburga - tułów odchyla się w stronę chorą.

Chód kaczkowaty przy obustronnym zwichnięciu (luksacji) - jest połączeniem objawu Trendelenburga z objawem Duchenna.

Chód utykający przy jednostronnej luksacji.

Zwiększona lordoza lędźwiowa (hiperlordoza) - przy obustronnym zwichnięciu - zwiększone przodopochylenie miednicy.

Skrócenie czynnościowe kończyny zwichniętej, które należy sprawdzić w pozycji stojącej przez podkładanie deseczek pod stopę, aż do momentu osiągnięcia jednakowego poziomu kolców biodrowych przednich górnych.

Leczenie może być stosowane metodą bezoperacyjną lub operacyjną - w zależności od typu wady, a przede wszystkim od czasu jej rozpoznania.

Leczenie bezoperacyjne może być stosowane w leczeniu bioder:

1.Dysplastycznych;

2.Niestabilnych, podwichniętych lub zwichniętych;

Ad.1. Biodra dysplastyczne.

Leczenie zachowawcze należy rozpocząć jak najwcześniej, poprzez właściwe ustawienie kończyn dolnych, tj. w zgięciu, odwiedzeniu i rotacji wewnętrznej - wtedy uzyskuje się najlepsze scentrowanie główki kości udowej w panewce.

Ad.1. Biodra dysplastyczne (cd).

Zaopatrzenie:

szelki Pawlika;

rozwórka Koszli;

pielucha Freiki;

majtki odwodzące Weickerta;

Usprawnianie sprowadza się do oddziaływania na ogólną motorykę dziecka, bez usprawniania miejscowego.

Ad.2. Biodra niestabilne podwichnięte lub zwichnięte.

Leczenie polega na uzyskaniu repozycji biodra i jej utrzymaniu.

W zależności od wieku dziecka i morfologicznej budowy stawu wykonuje się:

bezoperacyjną repozycję w znieczuleniu ogólnym lub bez znieczulenia;

niekiedy repozycję poprzedza się leczeniem wyciągiem ponad głową (over head);

Uzyskane nastawienie biodra stabilizuje się z użyciem ortez odwodzących (szelki Pawlika, rozwórka Koszli, pielucha Freiki, aparat Hohmana-Jordana) lub gipsu zakładanego w tzw. „pozycji żabki” (human position) - zgięcie bioder ok. 90°, odwiedzenie
45°-60°.

Leczenie zgięciowo-odwodzące stosuje się do czasu pełnej odbudowy dysplastycznego stawu, stopniowo redukując stosowanie aparatów odwodzących.

Stosowane ćwiczenia:

z oporem kończyn górnych;

z oporem tułowia i pasa biodrowego;

oddechowe;

izometryczne mięśni brzucha i grzbietu;

działające miejscowo na unieruchomione kończyny dolne np. czynne oporowe zginaczy i prostowników w stawach skokowych górnych;

czynno-bierne w stawach biodrowych - ostatni etap leczenia zachowawczego;

czynne i czynne z oporem mięśni pośladkowych;

nauka chodu;

W sytuacji, gdy leczenie zachowawcze nie dało spodziewanych rezultatów, stosuje się leczenie operacyjne, najczęściej w przypadkach dotyczących bioder z najcięższym stopniem dysplazji, tj. bioder zdecentrowanych, zwichniętych, podwichniętych oraz bioder z cechami przetrwałej dysplazji.

Rodzaje zabiegów:

1. Otwarta prosta repozycja biodra.

2. Osteotomia miednicy.

3. Jednoczasowa repozycja - rekonstrukcja biodra - wykonywana u nie leczonych dzieci, u których ze względu na moment rozpoznania wady niemożliwe jest już leczenie bezoperacyjne lub prosta repozycja biodra.

Przebieg usprawniania pooperacyjnego uzależniony jest od rodzaju zabiegu.

Ćwiczenia stosowane po zabiegach operacyjnych wprowadza się stopniowo, w miarę upływu czasu od daty operacji.

Przejście do kolejnych etapów ćwiczeń jest uwarunkowane stanem klinicznym, analizą zdjęć RTG, badania USG oraz uzyskaną sprawnością ruchowo-mięśniową kończyn dolnych.

Podczas prowadzenia ćwiczeń należy uwzględnić:

poprawne ułożenie dziecka z dobrze ustabilizowaną miednicą;

stopniowanie natężenia wysiłku;

liczbę powtórzeń;

tempo - płynność ruchów;

wiek dziecka - forma ścisła lub zabawowa

Pierwszy etap ćwiczeń - rozpoczyna się po założeniu gipsu ćwiczebnego i trwa około 3 tygodni.

Prowadzi się ćwiczenia przyłóżkowe:

ćwiczenia oddechowe;

ćwiczenia czynne kończyn górnych;

ćwiczenia czynne z oporem kończyn górnych, obręczy barkowej;

ćwiczenia czynne z oporem kończyny dolnej po stronie zdrowej;

ćwiczenia izometryczne tułowia;

Drugi etap ćwiczeń - rozpoczyna się po zdjęciu gipsu ćwiczebnego i założeniu wyciągu pośredniego i trwa około 2 tygodni.

Prowadzi się ćwiczenia jak wyżej, głównie w płaszczyźnie strzałkowej.

Trzeci etap ćwiczeń - rozpoczyna się w 10-11 tygodni od daty zabiegu operacyjnego i trwa do momentu rozpoczęcia nauki chodzenia.

Usprawnianie po zdjęciu gipsu:

ćwiczenia jak wyżej + ćwiczenia stopy i kolana strony chorej;

ćwiczenia czynno-bierne w stawach biodrowych we wszystkich płaszczyznach;

ćwiczenia mięśni pośladkowych - zwiększenie siły mięśni i zakresu ruchu pozwala na przyjęcie pozycji pionowej i rozpoczęcie nauki chodzenia (zależy od RTG, USG);

chód w odciążeniu - w wodzie i z kulami - w zależności od indywidualnych możliwości dziecka;

ćwiczenia ogólnousprawniające

Mięśnie wpływające na staw biodrowy

zginanie

mięśnie: prosty uda, biodrowo-lędźwiowy, krawiecki, pośladkowe średni i mały (akton przedni), naprężacz powęzi szerokiej, grzebieniowy, przywodziciele długi i krótki, przywodziciel wielki (przednia część włókien)

prostowanie

mięśnie: pośladkowy wielki, przywodziciel wielki, dwugłowy uda, czworoboczny uda, pośladkowe średni i mały (akton tylny), smukły, półścięgnisty, półbłoniasty, gruszkowaty, zasłaniacze zewnętrzny i wewnętrzny, bliźniacze górny i dolny

odwodzenie

mięśnie: pośladkowe średni i mały, pośladkowy wielki (przyczep powięziowy), naprężacz powięzi szerokiej, krawiecki, gruszkowaty, prosty uda

przywodzenie

mięśnie: przywodziciel wielki, długi i krótki, grzebieniowy, biodrowo-lędźwiowy pośladkowy wielki, czworoboczny uda, półścięgnisty, półbłoniasty, dwugłowy uda, zasłaniacze zewnętrzny i wewnętrzny, bliźniacze górny i dolny

rotacja do

wewnątrz

mięśnie: pośladkowe średni i mały (akton przedni), naprężacz powięzi szerokiej, przywodziciel wielki (część włókien)

rotacja na

zewnątrz

mięśnie: biodrowo-lędźwiowy, pośladkowy wielki, pośladkowe średni i mały (akton tylny), gruszkowaty, czworoboczny uda, grzebieniowy, smukły, przywodziciele długi i krótki, przywodziciel wielki (część włókien)

Cel ćwiczeń - zwiększenie ruchomości obręczy biodrowej.

1.P.w. - leżenie tyłem, RR wzdłuż T

1 - wznos NP przodem w górę,

2 - opust,

3 - wznos NL przodem w górę,

4 - opust.

2. P.w. - j.w.

1 - przyciągnąć prawe kolano do kl. piersiowej za pomocą rąk,

2 - powrót do p.w.

3 - przyciągnąć lewe kolano do klatki piersiowej za pomocą rąk,

4 - powrót do p.w.

3. P.w. - j.w.

1 - przyciągnąć palce stóp w kierunku głowy z równoczesnym dociśnięciem kolan do podłoża,

2-3 - wytrzymać,

4 - rozluźnić,

5. P.w. - j.w.

1 - przenos NP w lewo z dotykiem stopy do podłoża,

2 - powrót,

3 - przenos NL w prawo z dotykiem stopy do podłoża,

4 - powrót.

6. P.w. - leżenie tyłem, NN zgięte w st. kolanowych i biodrowych, stopy oparte o podłoże, RR wzdłuż T.

1 - wznos bioder (napiąć pośladki),

2-3 - wytrzymać,

4 - powrót do p.w.,

7. P.w. - jw.

1 - wznos bioder z równoczesnym wyprostem NL w st. kolanowym i przyciągnięciem palców stopy w kierunku głowy,

2-3 - wytrzymać,

4 - powrót do p.w.

To samo NL.

8. P.w. - j.w.

1 - wznos NP przodem w górę z równoczesnym chwytem dłońmi za udo,

2-3 - wytrzymać,

4 - powrót.

To samo NL.

9. P.w. - j.w.

1 - odchylić kolana w bok na zewnątrz,

2 - złączyć.

10. P.w. - j.w.

1-6 - krążenia NP. prostej w st. kolanowym w górę na zewnątrz,

To samo NL.

11. P.w. - leżenie tyłem, NL zgięta w st. biodrowym i kolanowym, stopa oparta o podłoże. NP zgięta w st. biodrowym i kolanowym, pięta oparta na lewym st. kolanowym, RR wzdłuż T.

1 - nacisnąć prawą dłonią na prawe kolano odchylając kolano na zewnątrz,

2-3 - pogłębić,

4 - powrót.

To samo NL.

12. P.w. - leżenie tyłem, NN w rozkroku zgięte w st. biodrowych i kolanowych, stopy oparte o podłoże, RR wzdłuż T.

1 - skręcić NP do wewnątrz do podoża,

2 - powrót,

3 - skręcić nogę lewą do wewnątrz do podłoża,

4 - powrót.

13. P.w. - leżenie tyłem, NN wyprostowane pionowo w górze, RR wzdłuż T.

1-2 - nożyce pionowe,

14. P.w. - leżenie tyłem, NN wyprostowane w lekkim rozkroku, RR wzdłuż T.

1 - skręcić stopy na zewnątrz,

2 - skręcić stopy do wewnątrz.

15. P.w. - leżenie tyłem, NN wyprostowane pionowo w górze, RR wzdłuż T.

1-2 - nożyce poziome,

16. P.w. - leżenie tyłem NN wyprostowane, RR wzdłuż T.

1 - przyciągnąć pr. kolano do kl. piersiowej z równoczesnym wznosem RL przodem w górę za głowę - wdech,

2 - powrót - wydech,

3 - przyciągnąć l. kolano do kl. piersiowej z równoczesnym wznosem RP przodem w górę za głowę - wdech,

4 - powrót - wydech.

17. P.w. - leżenie tyłem, NN zgięte w st. biodrowych i kolanowych, stopy oparte o podłoże. RR wzdłuż T.

R - swobodne potrząsanie NN.

Ilość powtórzeń - 8 razy.

Kręcz szyi polega na przymusowym pochyleniu głowy i szyi.

W grupie wad wrodzonych w ortopedii znajduje się na trzecim miejscu za wrodzonym zwichnięciem stawów biodrowych i stopą końsko-szpotawą.

Najczęściej spotykane rodzaje tego zniekształcenia to:

1.Wrodzony kręcz szyi pochodzenia mięśniowego.

2.Wrodzony kręcz szyi pochodzenia kostnego.

3.Nabyty kręcz szyi.

Ad 1.Przyczyna:

Wada spowodowana jest zmianami w mięśniu m.s.o.. Dochodzi do skrócenia mięśnia na skutek zbliznowacenia, zwłóknienia lub urazu.

Zmiany bliznowate mogą powstać we wczesnym okresie rozwoju lub mogą być następstwem urazu poporodowego.

Objawy:

Przykurcz mięśnia m.s.o. powoduje pochylenie boczne głowy w stronę przykurczonego mięśnia, z jednoczesną jej rotacją w stronę przeciwną.

W miarę rozwoju wady u nie leczonych dzieci dochodzi do zniekształecenia twarzy, głowy a nawet tułowia (skolioza). Twarz staje się asymetryczna, rozwija się wada zgryzu, kości czaszki ulegają odkształceniu.

Leczenie zachowawcze.

Leczenie zachowawcze należy rozpocząć w pierwszych dniach życia dziecka i kontynuować aż do opanowania przez dziecko umiejętności samodzielnego chodzenia. Wcześnie rozpoczęta kinezyterapia, prowadzona systematycznie jest gwarancją na wyleczenie mięśniowego kręczu karku w sposób zachowawczy. Największe znaczenie posiadają:

ćwiczenia bierne, mające na celu rozciągnięcie skróconego mięśnia m.o.s., przy jednoczesnym włączeniu do pracy i wzmocnieniu mięśnia m.o.s. po stronie zdrowej;

ćwiczenia redresyjne;

ćwiczenia czynne;

utrzymanie głowy w hiperkorekcji za pomocą plastra;

metoda Voity - pełzanie - zwrot głowy w stronę kręczu;

stosowanie ciepła;

delikatny masaż;

odpowiednia pielęgnacja dziecka

W leczeniu możemy rozróżnić 3 okresy kinezyterapii:

1.Dziecka leżącego - od 0 do 3 miesiąca życia;

2.Małej pionizacji - pozycja siedząca;

3.Pełnej pionizacji.

1.Dziecko leżące:

•rozciąganie mięśnia m.o.s. przykurczonego przy jednoczesnym wzmacnianiu mięśnia m.o.s. po stronie zdrowej;

•rozciąganie mięśnia 4-bocznego (część górna) po stronie kręczu;

•wzmocnienie mięśni prostowników grzbietu;

•odpowiednie układanie dziecka;

•ćwiczenia redresyjne o 20 minut dziennie;

•ćwiczenia czynne.

2. Mała pionizacja:

• ćwiczenia wykonywane w pozycji leżąc bokiem i wysiadzie;

• stosowanie kołnierzy na noc i w trakcie ćwiczeń;

3. Pełna pionizacja:

• jak wyżej - zwiększenie liczby ćwiczeń.

NIE WOLNO:

układać dziecka w pozycji leżąc tyłem z poduszką pod głową;

układać dziecka z wałeczkami pod klatką piersiową z głową mocno odchyloną do tyłu;

nosić na rękach z główką ustawioną pionowo;

biernie sadzać przez podpieranie poduszkami.

Leczenie operacyjne.

Poźno rozpoczęta rehabilitacja tj. po 4 msc życia dziecka nie rokuje całkowitego wyleczenia. Dziecko powinno być poddane zabiegowi chirurgicznemu (jak najwcześniej) przed osiągnięciem postawy pionowej.

Kinezyterapia po zabiegu chirurgicznym ma na celu utrzymanie uzyskanej operacyjnie poprawy ustawienia głowy - ustawienie głowy w hiperkorekcji.

Wskazane jest stosowanie przez wiele miesięcy ćwiczeń:

• wzmacniających mięśnie strony przeciwnej przykurczowi;

• zwiększających zakres ruchu kręgosłupa szyjnego;

• korekcyjnych (poprawa postawy);

W znacznych odkształceniach u dzieci starszych wskazane jest zakładanie odpowiedniego kołnierza ortopedycznego, szczególnie na czas snu, przez okres około 1 roku.

Wrodzony kręcz szyj Pochodzenia kostnego

Przyczyna.

Wrodzony kręcz szyi pochodzenia kostnego wywołany jest wrodzonym zniekształceniem kręgów (półkręgi, kręgi klinowe). Może on występować z innymi wadami. O rozpoznaniu wady decyduje zdjęcie RTG.

Leczenie zachowawcze.

Polega na stosowaniu długotrwałych opatrunków korekcyjnych gipsowych lub kołnierzy ortopedycznych oraz na ćwiczeniach korekcyjnych szyi.

Leczenie operacyjne.

Jest rzadko możliwe z uwagi na bliskie sąsiedztwo rdzenia przedłużonego i związane z tym niebezpieczeństwo porażeń ośrodków oddechowego i krążeniowego.

Nabyty kręcz szyi powodują następujące zmiany chorobowe:

urazowe uszkodzenie kręgosłupa (np. podwichnięcie górnych kręgów szyjnych);

zmiany zapalne (np. zapalenie oskrzeli, płuc, węzłów chłonnych) lub układowe;

jednostronne zbliznowacenia części miękkich szyi (np. po oparzeniach);

wady wzroku (np. zez);

wady słuchu;

spastyczne wzmożenie napięcia mięśni szyi;

jednostronne porażenie wiotkie i niedowłady mięśni szyi;

Istotą zespołu Klippela-Feila jest wadliwa budowa kręgów szyjnych, polegająca na niedomknięciu łuków, zrostach połowiczych lub całkowitych kręgów oraz zaburzeniach osi kręgosłupa. Z wadą tą łączyć się może jedno lub obustronne wysokie ustawienie łopatki i kręcz szyi pochodzenia kostnego. Szyja jest skrócona, sprawiająca wrażenie, jakby głowa spoczywała bezpośrednio na barkach. Mogą tworzyć się tzw. płetwy skórne łączące głowę z barkiem. Ruchy kręgosłupa są ograniczone.

Leczenie.

Leczenie polega na zabezpieczeniu kręgosłupa przed wtórnymi deformacjami i powikłaniami neurologicznymi. Jest to wada nieuleczalna.

Kręgami przejściowymi nazywane są graniczne kręgi odcinków szyjnego, piersiowego, lędźwiowego lub krzyżowego, które upodabniają się do położonych niżej lub wyżej kręgów sąsiedniego odcinka.

Przykłady:

- XII kręg piersiowy przy braku dwunastej pary żeber upodabnia się do kręgów lędźwiowych - lumbalizacja Th12;

- I kręg lędźwiowy połączony z trzynastą parą żeber upodabnia się do kręgów piersiowych - torakalizacja lub dorsalizacja L1;

- V kręg lędźwiowy połączony z kością krzyżową - sakralizacja L5;

- I kręg krzyżowy upodobnił się do kręgów lędźwiowych i nie jest zrośnięty z kością krzyżową - lumbalizacja S1;

Kręgi przejściowe występują najczęściej w okolicy połączenia odcinka lędźwiowego i krzyżowego kręgosłupa. Wada najrzadziej występuje w odcinku szyjnym, w którym szczególną postać kliniczną stanowią żebra szyjne (kręgu C7).

lumbalizacja - zwiększa ruchomość kręgosłupa lędźwiowego;

sakralizacja - ustala odcinek L5 z kością krzyżową, przez co zmniejsza ruchomość lędźwiowego odcinka kręgosłupa.

Kręgi przejściowe powodują zmianę liczby kręgów poszczególnych odcinków kręgosłupa, jednak suma kręgów szyjnych, piersiowych, lędźwiowych i krzyżowych jest zawsze taka sama.

Kręgi przejściowe nie powodują z reguły żadnych objawów klinicznych i wykrywa się je RTG lub USG.

Choroba Sprengela

Choroba polega na wrodzonym, wysokim ustawieniu jednej lub rzadziej obu łopatek. Wywołana jest zaburzeniem w zstępowaniu pierwotnej, płodowej łopatki w dół.

Cechy charakterystyczne:

wysokie ustawienie łopatki o różnym nasileniu;

łopatka jest skręcona na zewnątrz i zwrócona dolnym katem w stronę linii pośrodkowej ciała;

może współistnieć skrzywienie kręgosłupa;

ograniczenie ruchu w stawie barkowym (szczególnie odwiedzenie).

Leczenie zachowawcze.

Leczenie ma na celu poprawienie zakresu ruchów kończyny i niedopuszczenie do powstania deformacji wtórnych.

Leczenie operacyjne.

Zabieg chirurgiczny poprawia wygląd kosmetyczny i stwarza podstawę do polepszenia zakresu ruchu w barku dzięki systematycznym ćwiczeniom. Korzystny wiek dla operacji: pomiędzy 3 a 5 rokiem życia.

Klatka piersiowa lejkowata

Istotą wady jest zagłębienie mostka w kierunku kręgosłupa. Lejkowate zagłębienie może być niesymetryczne i tak duże, że mostek prawie styka się z kręgosłupem. Klatka piersiowa jest spłaszczona i poszerzona. Dochodzi do zwiększenia kifozy piersiowej z jednoczesnym skrzywieniem piersiowego odcinka kręgosłupa.

Wada może powodować zaburzenia oddechowo-krążeniowe oraz gorszy rozwój ogólny.

Leczenie zachowawcze.

Postępowanie korekcyjne polega na stosowaniu ćwiczeń:

oddechowych torem piersiowym;

kończyn górnych i obręczy barkowej;

rozciągających mięśnie przykurczone;

wzmacniających mięśnie rozciągnięte;

rozciągających dolne i środkowe płaty płuc;

ogólnousprawniających;

w wodzie.

Leczenie operacyjne.

Leczenie operacyjne jest podejmowane w razie ucisku płuc oraz trzewi w obrębie śródpiersia przez zdeformowaną klatkę piersiową i mostek. Zabieg daje poprawę kosmetyczną, zmniejsza w dużym stopniu zaburzenia krążeniowo-oddechowe i poprawia ogólny rozwój dziecka. Optymalny wiek: między 4 a 6 rokiem życia dziecka.

Klatka piersiowa kurza

Jest to zniekształcenie w którym mostek i częściowo przymostkowe końce żeber są wysunięte ku przodowi, podobnie jak to ma miejsce u ptaków. Klatka piersiowa jest wydłużona do przodu i zapadnięta po bokach.

Leczenie zachowawcze.

Postępowanie korekcyjne polega na stosowaniu ćwiczeń:

oddechowych torem piersiowym z dużym udziałem mięśni międzyżebrowych;

rozprężających poszczególne płaty płuc;

redresyjnych mięśni piersiowych - powięzi piersiowej;

wzmacniających mięśnie grzbietu;

Podczas ćwiczeń należy szczególnie zwracać uwagę na fazę wdechu. Dla zmniejszenia zniekształcenia można stosować peloty uciskowe - na szczycie deformacji.

Stopa końsko-szpotawa

1.Stopa końsko-szpotawa (pedes equinovari) - zniekształcenie charakteryzujące się komponentami:

a)końskim ustawieniem stopy (equinizatio);

b)przywiedzeniem przodostopia (adductio);

c)szpotawym ustawieniem stopy (supinatio);

d)nadmiernym wydrążeniem stopy (inflexio);

2.Wrodzona stopa płasko-koślawa (pes planowalgus congenitus).

3.Wrodzona stopa piętowa.

4.Wrodzony brak palców.

5.Rozszczep stopy.

6.Wielopalcowość.

7.Zrosty międzypalcowe.

Podział stopy:

1.Tyłostopie - składa się z dwóch dużych kości: skokowej i piętowej (szereg bliższy), kości sześciennej i trzech kości klinowych (szereg dalszy) oraz kości łódkowatej.

2.Śródstopie - pięć kości śródstopia.

3.Przodostopie - kości palców.

Stawy:

Skokowo-goleniowy - staw skokowy górny, jest to połączenie kości goleni z kością skokową.

Skokowo-piętowy - staw skokowy tylny, tworzy kość skokowa i piętowa.

Skokowo-piętowo-łódkowy - staw skokowy przedni, tworzy kość skokowa, piętowa i łódkowata.

Poprzeczny stępu (Choparta) - leży pomiędzy kością skokową i piętową z jednej strony, a kością łódkowatą i sześcienną z drugiej strony.

Piętowo-sześcienny - tworzą kości piętowa i sześcienna.

Klinowo-łódkowy - między kością łódkowatą a trzema kośćmi
klinowatymi.

Stępowo-śródstopny (Lisfranka) - utworzony przez powierzchnie
stawowe bliższe na podstawach wszystkich pięciu kości
śródstopia oraz odpowiadające im powierzchnie stawowe na
kościach klinowatych i sześciennej.

Śródstopno-paliczkowe - w ich skład wchodzą głowy kości śródstopia i paliczki bliższe.

Międzypaliczkowe stopy.

Łuki stopy:

1.Łuk podłużny przyśrodkowy (dynamiczny) - biegnie od guza piętowego, poprzez kość łódkową, pierwszą kość klinową do głowy pierwszej kości śródstopia. Szczyt łuku stanowi kość łódkowata, oddalona od podłoża o ok. 2,5 cm.

2.Łuk podłużny boczny (statyczny) - łączy guz piętowy z głową piątej kości śródstopia, przechodząc przez kość sześcienną, która stanowi jego szczyt oddalony od podłoża o 0,5-2 cm.

3.Łuk poprzeczny przedni (obwodowy) - łączy głowy pięciu kości śródstopia. Powstał on w wyniku adaptacji do dwunożnego chodu.

4.Łuk poprzeczny tylny - tworzą trzy kości klinowe oraz kość sześcienna.

Układ więzadłowo-torebkowy - stabilizatory bierne.

Sklepienie podłużne jest wzmacniane przez:

• rozcięgno podeszwowe;

• więzadła podeszwowe, zwłaszcza długie;

• więzadła piętowo-sześcienne;

• więzadła piętowo-łódkowe podeszwowe;

Łuk poprzeczny przedni - wzmacniają poprzecznie przebiegające więzadła śródstopne podeszwowe, głównie więzadło poprzeczne głębokie śródstopia.

Mięśnie długie i krótkie - stabilizatory czynne.

Główne mięśnie odpowiedzialne za wysklepienie łuku podłużnego dynamicznego:

• mięśnie długie:

m. piszczelowy tylny (tibialis posterior);

m. piszczelowy przedni (tibialis anterior);

m. strzałkowy długi (peroneus longus);

• mięśnie krótkie:

mm. podeszwowej strony stopy;

Główne mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie łuk poprzecznego przedniego (obwodowego):

• m. strzałkowy długi (proneus longus);

• m. piszczelowy tylny (tibialis posterior);

• m. przywodziciel palucha (adductor hallusis);

Stopa końsko-szpotawa

Jest to wada rozwojowa, powstająca w wyniku zaburzeń równowagi mięśniowej na tle różnych przyczyn.

Etiologia wady nie jest całkowicie wyjaśniona. Przyjmuje się, że za jej powstanie, odpowiedzialne jest zaburzenie funkcji mięśni obsługujących stopę, które występuje na poziomie rdzenia kręgowego.

Wada charakteryzuje się widoczną zaraz po urodzeniu zmianą kształtu stopy oraz upośledzeniem jej czynności, przy zachowaniu anatomicznych części składowych.

Stopa ustawiona jest w zgięciu podeszwowym (końskostopie), odwróceniu (szpotawość) i przywiedzeniu.

Osłabienie mięśni prostowników, odwodzących i nawracających stopę powoduje przewagę zginaczy, mięśni odwracających i przywodzących - jest to ustawienie końsko-szpotawe.

Cechy charakterystyczne:

Końskie ustawienie stopy - stopa względem podudzia ustawiona jest w zgięciu podeszwowym.

Przywiedzenie przodostopia - supinacja przodostopia względem stępu. Przodostopie ulega przywiedzeniu w wyniku zaburzenia równowagi mięśniowej.

Szpotawe ustawienie stopy - brzeg zewnętrzny stopy jest znacznie opuszczony, a stopa jest w odwróceniu.

Nadmierne wydrążenie stopy - wysklepienie łuków podłużnych stopy z jednoczesnym spłaszczeniem poprzecznym stopy, a nawet z odwróceniem łuku obwodowego. Palce ustawiają się młotkowato.

Wczesne rozpoznanie typu zniekształcenia ma istotne znaczenie dla ustalenia rokowania i sposobu leczenia.

Typy stóp końsko-szpotawych (według Dimeglio):

1.Miękka (soft-soft) - stopy wybitnie miękkie, łatwo dające się korygować we wszystkich elementach zniekształcenia. Przyczyną ich powstawania jest prawdopodobnie ułożenie stóp płodu w czasie ciąży. Stopy są smukłe i normalnej długości.

2.Twarda (stiff-soft) - stopy poddjące się korekcji znacznie trudniej. Wszystkie elementy zniekształcenia są są wyraźnie zaznaczone.

3.Sztywna (stiff-stiff) - stopy krótkie, sztywne, znacznie zdeformowane. W przypadku wady jednostronnej wyraźna różnica w obwodach goleni.

Zniekształcenie narasta w okresie niemowlęcym (skok wzrostowy), a nie leczone pogłębia się gdy dziecko zaczyna chodzić. Zmiany mogą występować jedno- lub obustronnie.

Stwierdza się:

• zmniejszenie zakresu ruchów stopy;

• zmiany w mięśniach, więzadłach i torebkach stawowych;

• zmniejszenie i skrócenie stopy;

• przeprost w stawie kolanowym;

• uszkodzenie nerwu strzałkowego;

• wychudzenie goleni;

• torsje kości piszczelowej.

Mięśnie - tibialis posterior, tibialis anterior, abductor hallucis - rozrastają się i wykazują czynnościową przewagę.

Mięśnie - peronei ulegają hipotrofii na skutek rozciągania.

Chód jest szczudłowy z powodu braku odbicia (propulsja).

Leczenie zachowawcze powinno być rozpoczęte jak najwcześniej, najlepiej w dniu urodzenia dziecka.

Polega na repozycji pdwichnięcia kości łódkowatej i piętowej względem kości skokowej, oraz poprawnym ustawieniu kości skokowej względem widełek stępu.

Stosuje się stopniowe redresje, czyli bierne korygowanie zniekształconej stopy.

Zacząć należy od redresji przywiedzenia, następnie szpotawości i na końcu końskiego ustawienia stopy.

W celu uzyskania korekcji przywiedzenia i szpotawego ustawienia, jedną ręką przytrzymuje się piętę i kostki, a palce drugiej ręki odwodzą i nawracają przodostopie, żeby rozciągnąć przykurczone torebki, więzadła i mięśnie przyśrodkowej strony stopy. Ustawienie końskie znosi się (według metody Wizburna) spychając piętę ku dołowi, przy zabezpieczeniu ustawienia w stawie skokowo-piętowo-łódkowym.

Ćwiczenia powinny być stosowane wielokrotnie w ciągu dnia, przy zachowaniu zasady każdorazowej korekcji kolejno wszystkich elementów.

Wykonujemy ćwiczenia:

bierne w stawach skokowych górnych i dolnych, Choparta i Lisfranca;

bierne w stawach palców;

redresyjne mięśnia trójgłowego łydki i mięśnia piszczelowego tylnego;

czynne - zaleca się ćwiczenia chwytne stopy, chodzenie na piętach, chodzenie pod górę np. na płaskiej ławeczce;

odruchowe Voity;

W trakcie leczenia pobudzamy aktywność mięśni strzałkowych i prostowników poprzez elektrostymulację lub drażnienie podeszwy.

Uzyskaną korekcję stopy należy utrwalić za pomocą różnego rodzaju ortez (łuska do zakładania na noc, szyna Denis-Browna, wkładka pronująca) lub opatrunku gipsowego. Początkowo gipsy są zmieniane co 2-3 dni, następnie co 7 dni lub najpóźniej co 2 tygodnie.

Leczenie redresyjno-gipsowe powinno być prowadzone do chwili całkowitego wyleczenia, przed rozpoczęciem chodzenia przez dziecko. Przedwcześnie przerwane leczenie prowadzi do nawrotu deformacji.

Brak postępów w korekcji zachowawczej jest wskazaniem do leczenia operacyjnego. Powinno być ono wykonywane przed rozpoczęciem wstawania i chodzenia przez dziecko, najlepiej między 6 a 9 miesiącem życia. Leczenie operacyjne powinno być poprzedzone kilkoma gipsami redresyjnymi.

Najbardziej znane sposoby leczenia operacyjnego:

1.Tylna korekcja stopy.

2.Tylno-przyśrodkowa korekcja stopy.

3.Okołoskokowa korekcja stopy (wg. Turco).

4.Całkowite uwolnienie podskokowe (wg. Mc Kaya).

Postępowanie po operacji:

łuska gipsowa na okres 2 tygodni

gips udowy na okres 4-5 tygodni;

gips marszowy

Kinezyterapia:

ćw. oddechowe;

ćw. czynne z oporem kkg, tułowia - 2 tygodnie po zabiegu;

ćw. kontralateralne zdrowej kończyny;

Ćwiczenia po zdjęciu opatrunku gipsowego:

ćw. bierne we wszystkich stawach kkd;

ćw. czynno-bierne stawów stopy;

ćw. czynne wolne;

ćw. czynne z oporem wyprostu i nawracania - w zależności od wieku i możliwości dziecka;

drażnienie zewnętrznego brzegu podeszwy;

nauka chodu - w korekcyjnym obuwiu ortopedycznym;

ćw. chwytne stopy;

ćw. ogólnousprawniające - w odpowiedniej grupie wiekowej;

Łącznie z wymienionymi ćwiczeniami wprowadza się masaże wirowe oraz ćwiczenia w wodzie.

Przez stosowanie zabiegów fizykalnych i ćwiczeń, poprawia się ukrwienie stóp, oraz uelastycznia się skórę i zmniejsza stopień przykurczeń, co ma pewne znaczenie dla przebiegu samego zabiegu operacyjnego i gojenia się rany operacyjnej. U chorych leczonych operacyjnie, po zdjęciu opatrunku gipsowego prowadzi się podobne leczenie usprawniające jak u pacjentów leczonych zachowawczo.

W całym procesie leczenia stopy końsko-szpotawej ogromną rolę odgrywają rodzice. Dotyczy to zarówno terapii miejscowej jak i ogólnej.

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
03 Charakteryzowanie maszyn i urządzeńid 4335
4335
4335
4335
4335
4335
obyna3.pl-4335 kolokwium 1
praca-licencjacka-b7-4335, Dokumenty(8)
4335
03 Charakteryzowanie maszyn i urządzeńid 4335
4335

więcej podobnych podstron