Podmiotem stosunku pracy pracodawca
Obecnie zakład pracy w ujęciu przedmiotowym
Pracownik osoba fizyczna posiadająca co najmniej ograniczonej zdolności do czynności prawnych, która ukończyła 18 rok życia, zatrudnionej w oparciu o umowę o pracę, powołanie, mianowanie, wybór i spółdzielczą umowę o pracę.
Młodociany pracownik od 16 do 18 roku życia, odbywa się na szczególnych zasadach: w celu przygotowania zawodowego lub pracy lekkiej
Zatrudnienie w działalności kulturalnej, sportowej w prawie Ue bez ograniczeń wiekowych
Pracodawca osoba fizyczna, prawna, albo nie posiadającej osobowości prawnej jeżeli zatrudnia chociaż 1 pracownika
Zmiana podmiotowa po stronie pracodawcy - stosunek pracy trwa nadal z mocy prawa, zmiana określenia tego kto jest pracodawcą, odpowiedzialność za długi solidarnie ponosi stary i nowy pracodawca, okres wypowiedzenia w tym momencie za 7 dniowym wypowiedzeniem
Umowa o pracę - jest to zgodne oświadczenie woli pracodawcy i pracownika nawiązujące stosunek pracy
Umowa o pracę elementy art. 29 kodeksu pracy
- Strony umowy
- określenie rodzaju umowy:
Umowy terminowe - umowy o pracę na okres próbny, umowa o pracę na czas określony, umowa o pracę na czas wykonania określonej pracy, umowa o pracę o zastępstwo
Umowy bezterminowe - umowa o pracę na czas nieokreślony
Umowa o pracę na okres próbny - celem jest danie stronom stosunku pracy sprawdzenia się nawzajem, maksymalnie na okres 3 miesięcy w jednym ciągu zatrudnienia
Można ją rozwiązać, okres wypowiedzenia wynosi art. 34 KP
Umowa o pracę na czas określony - jej początek i koniec jest wskazany przez datę, umowa z natury stwarza stan niestabilności zatrudnienia, pomysł UE by ograniczać te umowy bo się kłócą te umowy z funkcją bezpieczeństwa prawa pracy, (art. 251 dotyczy tylko umów na czas określony), nie ma górnego limitu ani dolnego limitu
Co do zasady nie można wypowiedzieć, jest wyjątek gdy spełnione są 2 przesłanki: umowa musi być zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy i w treści umowy o pracę musi być klauzula dotycząca że takie wypowiedzenie może mieć miejsce, okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie
Umowa o pracę a czas wykonywania określonej pracy - początek określony przez datę a koniec przez pewne zdarzenie faktyczne, tej umowy nie można wypowiedzieć
Tej umowy nie można wypowiedzieć
Umowa o pracę na czas zastępstwo/o zastępstwo - może być zawarta tylko wtedy gdy pracownik nie stawia się w pracy i na czas zastępstwa zatrudniamy drugiego pracownika, gdy pracownik wraca ta umowa wygasa, umowa ta nie chroni w czasie ciąży
Możliwość wypowiedzenia tej umowy, okres wypowiedzenia 3 dni robocze
Umowa o pracę na czas nieokreślony - podstawowy typ umowy o pracę, najlepiej zabezpiecza pracownika, można ją wypowiedzieć
Data zawarcia umowy, termin rozpoczęcia pracy - nie musi być tego samego dnia, zawarcie umowy najpóźniej musi być zawarta w dniu rozpoczęcia pracy
Umowa przedwstępna - umowa cywilno - prawna ale dotyczy w przyszłości zawarcia umowy o pracę
Określenie warunków pracy i płacy
Miejsce wykonywania pracy
Wskazanie wynagrodzenia za pracę
System naliczania wynagrodzenia:
- Wynikowy
- czasowy
Wymiar czasu pracy
Inne warunki umowy np. samochód służbowy, to co tyczy wypowiedzenia umowy
Informacja o warunkach pracy
- dobowa norma pracy
- tygodniowa norma pracy
- wynagrodzenie za pracę
- zasada potwierdzania przybycia do pracy i usprawiedliwiania nieobecności w pracy
sposoby zakończenia stosunku pracy:
- 2 strony wspólnie i zgodnie muszą oświadczyć że chcą zakończyć stosunek pracy - porozumienie stron
Uzgodnienie pozostawione jest stronom, można zakończyć każdą umowę, w każdym czasie
- pracodawca albo pracownik składa oświadczenie woli że powoduje zakończenie trybu pracy:
- Rozwiązanie umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia, wypowiedzenie umowy o pracę
- rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia, rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
Wypowiedzieć można umowę na czas nieokreślony, przy umowach terminowych wypowiedzenie jest wyjątkiem
- wygaśnięcie umowy o pracę, nie wymaga oświadczenia woli
Wypowiedzenie umowy na czas nie określony kryterium jest wtedy staż pracy inaczej staż zakładowy pracy
Art. 36 KP
Art. 30 paragraf 2 prim
Okres wypowiedzenia może trwać tyle ile strony ustalą
Skrócenie okresu wypowiedzenia: 3 możliwości
- Art. 36 paragraf 6
- Art. 36 prim
Likwidacja, upadłość i zwolnienia grupowe
- Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy
Przed wypowiedzeniem gdy istnieją w zakładzie pracy związki zawodowe, pracodawca musi się skonsultować w sprawie wypowiedzenia, związek zawodowy może wyrazić sprzeciw( ma na to 5 dni), pracodawca może również w tej sytuacji wypowiedzieć umowę o pracę gdy związki zawodowe nawet wyrażą sprzeciw, sprzeciw może być dowodem w sprawie
Wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony
- forma pisemna
- podanie przyczyny wypowiedzenia
- pouczenie o prawie odwołania się do Sądu Pracy ma się na to 7 dni od doręczenia pisma wypowiedzenia
Przyczyny wypowiedzenia:
- leżące po stronie pracownika: utrata zaufania pracodawcy do pracownika, niewywiązywanie się z obowiązków,
- leżące po stronie pracodawcy: likwidacja miejsca pracy, trudna sytuacja ekonomiczna, upadłość, zwolnienia grupowe
Wypowiedzenie dotyczące umowy terminowej: 2 warunki
- forma pisemna
- pouczenie o odwołaniu się do sądu pracy
Moment wręczenia wypowiedzenia decyduje o skuteczności doręczenia
Okres ochronny wypowiedzenia:
- stan ciąży
- urlop macierzyński
- zwolnienie lekarskie za nieobecność w pracy art. 41
- okres 4 lat do uzyskania wieku emerytalnego
- w ramach ustawy o związkach zawodowych, komitetu założycielskiego nie można zwolnić w czasie 6 miesięcy
- w ramach ustawy o społecznym inspektorze pracy, nie można go zwolnić w czasie pełnienia kadencji
Po upływie okresu wypowiedzenia umowa się rozwiązuje
Zwolnienie na czas szukania pracy, gdy pracodawca składa wypowiedzenie a termin wypowiedzenia jest dłuższy niż 2 tygodnie
Możliwości pracownika gdy wypowiedzenie jest niezgodne z prawem prze pracodawcę:
Pracownik może wystąpić do sądu pracy:
- w ramach umowy na czas nieokreślony - pracownik może wystąpić gdy wypowiedzenie jest niezgodne z prawem lub jest nieuzasadnione
Odwołanie
Roszczenia:
- Uznania wypowiedzenia za bezskuteczne
- Żądanie przywrócenia do pracy i wynagrodzenia za czas bez pracy
- odszkodowanie(zarobki od 2 tygodni do 3 miesięcy)
Wystąpienie pracownika zatrudnionego na czas określony do sądu pracy tylko ze względu na niezgodne z prawem wypowiedzenie , może żądać tylko odszkodowania( w wysokości zarobków do końca trwania umowy nie przekraczających 3 miesięcy
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia:
Przyczyny zawinione przez pracownika art. 52 KP
Przyczyny niezawinione przez pracownika
Przyczyny leżące po stronie pracodawcy art. 55 KP
Art. 52 zwolnienie dyscyplinarne
- ciężkie i podstawowe obowiązki naruszone -> podstawowe obowiązki art. 211. i art. 100
- popełnienie przestępstwa w czasie trwania umowy o pracę
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych
Procedura zwolnienia dyscyplinarnego:
- konsultacja z zakładową organizacją związkową w ciągu 3 dni, sprzeciw organizacji nie uniemożliwia zwolnienia
W ciągu miesiąca od kiedy dowiedział się o zdarzeniu można rozwiązać umowę bez wypowiedzenia
Wypowiedzenie na piśmie, uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości odwołania się do Sądu Pracy, możliwość odwołania w terminie 14 dni od doręczenia pisma
Przyczyny niezawinione art. 53
- długa usprawiedliwiona nieobecność w pracy w wyniku choroby
- opieka nad chorym dzieckiem do 14 lat (60 dni w roku) lub innym członkiem rodziny( 14 dni w roku)
- inne nieusprawiedliwiona nieobecność dłuższa niż miesiąc
Można rozwiązać tylko pod nieobecność pracownika w pracy
Leżące po stronie pracodawcy art. 55
W ciągu miesiąca od informacji o danej sprawie pracownik może rozwiązać umowę o pracę
Zawinione:
- naruszenie ciężkiego i podstawowego obowiązku pracodawcy (obowiązki art. 94 nie wszystkie mają charakter podstawowy)
Niezawinione:
- przeniesienie pracownika na inne stanowisko, pracodawca może tego nie spełnić bo wszystkie miejsca pracy dla pracownika mogą być nieodpowiednie
roszczenia przysługujące pracownikowi w przypadku niezgodnego wypowiedzenia umowy o pracę bez wypowiedzenia:
- czas nieokreślony -> niezgodne z prawem wypowiedzenie
Może żądać przywrócenia do pracy lub odszkodowania( w wartości jaką uzyskałby w okresie wypowiedzenia)
- umowa terminowa -> pracownik może żądać jedynie odszkodowania
Roszczenia przysługujące pracodawcy:
Bez względu na rodzaj umowy może domagać się tylko odszkodowania w Sądzie Pracy
Wygaśnięcie stosunku pracy:
Obejmuje te sytuacje gdy stosunek pracy rozwiąże się mimo że żadne oświadczenie woli nie padło
Art. 30 KP
- Upływ terminu na jaki została zawarta umowa terminowa
- śmierć pracownika (ostatnie wynagrodzenie nieodebrane przysługuje rodzinie bez postępowania spadkowego)
- śmierć pracodawcy(pracodawca musi być osobą fizyczną) jeżeli spadkobiercy nie przejmą działalności gospodarczej
- upływ 3 miesięcznego okresu tymczasowego aresztu(po uniewinnieniu ma się 7 dni żeby stawić się u pracodawcy, trzeba go przyjąć)
Procedura zwolnień grupowych
Ustawa o zwolnieniach grupowych z 1989 roku w ramach pakietu Balcerowicza
Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z 2003 roku
Zwolnienie grupowe nazywamy konieczność rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę albo na mocy porozumienia stron jeżeli w okresie nie przekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
- 10 pracowników gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników
- 10% pracowników gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100 jednakże mniej niż 300 pracowników
- 30 pracowników gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 pracowników
Stosuje się do pracodawców którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników,
sposób zakończenia stosunku pracy może w drodze porozumienia stron albo wypowiedzenia przez pracodawcę,
pracodawca zwolniony z indywidualnych konsultacji ze związkami zawodowym dotyczących zwolnień grupowych, powinien poinformować Powiatowy Urząd Pracy, należy powiadomić związki zawodowe by ustalić regulamin zwolnień grupowych, 2 tygodnie przed zwolnieniem taki regulamin powinien być uzgodniony
osłony socjalne zwolnień grupowych:
- odprawa pieniężna które jest rodzajem odszkodowania, zależne od stażu zakładowego (pracy od 1 do 3 miesięcznej pensji)
- jeżeli pracodawca ponownie będzie zatrudniał to pracownicy ze zwolnień grupowych są uprzywilejowani w staraniu się o pracę
Sposoby modyfikacji treści stosunku pracy
- porozumienie stron
Obie strony wspólnie i zgodnie
- wypowiedzenie warunków pracy i płacy (wypowiedzenie zmieniające)
Art. 42, 43
Można zmienić np. miejsce pracy, wymiar czasu pracy, obniżyć wynagrodzenie
Zarezerwowanie tylko dla pracodawcy, proponuje nowe warunki (w domyśle gorszym)
Stosuje się przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę, okresy wypowiedzenia takie same jak przy wypowiedzeniu, okresy ochronne bardzo podobne
Pracownik nie musi przyjąć warunków wypowiedzenia zmieniającego, jeżeli nie przyjmie cała umowa zostaje wypowiedziana
Powierzenie nowej pracy musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika i wynagrodzeniu wcześniejszemu
- zawieszenie uprawnień pracowniczych na okres do 3 lat
Art. 91
Jeżeli jest uzasadnione sytuacją finansową pracodawca może zawiesić stosowanie uprawnień pracowniczych
Najczęściej oznacza to zmniejszenie wynagrodzenia
ODPOWIEDZILANOŚĆ PORZĄDKOWA PRACOWNIKÓW
- instrument pozwalający pracodawcy dyscyplinowanie pracowników
- zamknięty poczet kar:
- upomnienie -> naruszenie ustalonej organizacji i porządku pracy; naruszenie zasad BHP; naruszenie sposobu potwierdzania obecności w pracy lub usprawiedliwiania nieobecności
-nagana -> patrz wyżej
- kara pieniężna -> naruszenie zasad BHP; opuszczenie miejsca pracy bez usprawiedliwienia; spożywanie alkoholu w miejscu pracy lub stawienie się w pracy pod wpływem; maksymalna kara w wysokości dniówki, ktoś nagminnie łamie regulamin -> 10% pensji
- procedura:
- wysłuchanie pracownika
- w ciągu 2 tygodni od kiedy się dowiedział i 3 m-cy od momentu zdarzenia
- możliwość wniesienia sprzeciwu przez pracownika do pracodawcy
ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA PRACOWNIKÓW
- odp. odszkodowawcza
- przesłanki:
- fakt wyrządzenia szkody (uszczerbek w majątku innej osoby lub krzywda)
- wartość szkody = rzeczywista strata + utracone korzyści
- działanie zawinione przez pracownika
- z winy umyślnej -> sprawca szkody chce popełnić czyn -> strata +utracone korzyści, pracownik ponosi odp. na całą kwotę, jeśli 2 pracowników - solidarnie odpowiadają
- z winy nieumyślnej -> nie chce, ale nie dochował reguł należytej staranności -> tylko rzeczywista strata, pracownik ponosi odp. na max. 3 swoje pensje, jeśli 2 pracowników - po równo
- związek przyczynowy pomiędzy działaniem a szkodą
- odp. tylko za normalne następstwa swojego działania
ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA PRACOWNIKÓW ZA ZMIENIE POWIERZONE Z OBOWIĄZKIEM ZWROTU LUB WYLICZENIA SIĘ
- w takich sytuacjach pracownik ponosi odp. za całość szkody
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZBIOROWA ZA ZMIENIE POWIERZONE Z OBOWIĄZKIEM ZWROTU LUB WYLICZENIA SIĘ
- wspólna odp. majątkowa
- musi być zawarta umowa pomiędzy tymi pracownikami a pracodawcą
- sprecyzować, jaki majątek się powierza
CZAS PRACY
- uelastycznianie czasu pracy
- czas pracy - czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji w zakładzie pracy i w innym miejscu przeznaczonym do wykonywania pracy
- podstawowa norma czasu pracy:
- 8-mio godzinna doba pracy
- 40-sto godzinny tydzień pracy
- 5-dniowy tydzień pracy
- okres rozliczeniowy - perspektywa czasowa, w której obliczamy ilość godzin, jaką pracownik powinien spędzić w pracy, max 4 miesiące, zazwyczaj miesiąc, czasami nawet 6 lub 12 miesięcy -> rolnictwo i hodowla, opieka nad mieniem i osobami
- zasada prawa do odpoczynku -> 11 godzinna przerwa w pracy w ciągu doby, nie licząc sytuacji wyjątkowych -> 35 godzinna przerwa w ciągu tygodnia, może być skrócona do 24 (przy zmianach) -> w trakcie pracy 15 minutowa przerwa w ciągu 8 godzin -> fakultatywnie godzinna przerwa, nie jest wliczana do czasu pracy
- systemy czasu pracy:
- równoważnego czasu pracy -> dobowy wymiar czasu pracy wydłużyć do 12 godzin, kiedy w innym dniu mniej lub w ogóle nie pracować; okres rozliczeniowy wynosi miesiąc, wyjątkowo 3-4 miesiące
- zatrudnieni przy dozorze urządzeń lub pozostawianiem w pogotowiu do pracy -> 16 godzinna doba, miesięczny okres rozliczeniowy
- zatrudnieni w zakładowych służbach porządkowych -> nawet 24 godzinny dzień pracy, miesięczny okres rozliczeniowy
- system pracy w ruchu ciągłym -> dotyczy pracy ciągłej (praca z powodu technologii produkcji albo konieczności zaspokajania potrzeb ludności nie może być ani na chwilę przerwana - powody obiektywne), dobowy czas pracy wydłużony do 12h, a tygodniowy do 43h (godziny ponad normatywne - zawsze dopuszczalne, dodatkowo płatne 100%)
- zadaniowy czas pracy -> tylko wtedy, kiedy jest to usprawiedliwione miejscem, organizacją lub rodzajem pracy, np. przedstawiciel handlowy; rozkład godzin uzależniony jest wielkością zadań, pracodawca nie musi prowadzić ewidencji czasu pracy
- system przerywanego czasu pracy -> w ciągu doby jedna przerwa (max. 5h), nie jest wliczana do czasu pracy, ale płatna w wysokości ½ stawki, dotyczy wielkich pracodawców, za zgodą w tym systemie, jeśli chodzi o kobietę w ciązy
- system skróconego tygodnia pracy
- wersja podstawowa -> pracownik wystąpi na piśmie, praca w wybrane dni tygodnia, mniej niż 5, wtedy do 12h doba pracy
- system pracy weekendowej -> pt, sob, niedziela po 12h
- system skróconego czasu pracy -> pracownik wykonuje przez mniejszą ilość czasu niż norma wykazuje, prace szkodliwe dla zdrowia (pracownie rentgenowskie), prace uciążliwe (monotonne, przy stale ustalonym tempie)
PRACA W GODZINACH NADLICZBOWYCH
- praca ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy; powinna być czymś wyjątkowym
- dopuszczalna w dwóch sytuacjach:
- przypadki awarii, katastrof, akcji ratowniczych itp.
- przy szczególnych potrzebach pracodawcy
- limit 150 nadgodzin rocznie
- strony mogą się zgodzić na większą liczbę nadgodzin
- dodatek 50%
- dodatek 100%
- kiedy nadgodziny w porze nocnej
- w niedzielę i święta
- w dniu dodatkowym wolnym w zamian za pracę w niedzielę i święta
PRACA W PORZE NOCNEJ
- 8h pomiędzy 21.00 a 7.00 -> pracodawca decyduje, które 8h w tym przedziale to pora nocna
- zabroniona kobietom w ciąży i osobom młodocianym
- kobiety opiekujące się dzieckiem tylko za ich zgodą
- jeżeli ¼ okresu rozliczeniowego przypada na porę nocną
- pracownik ma dodatek do pensji - 20% stawki godzinowej wynikającej z najniższej stawki
PRACA W NIEDZIELE I ŚWIĘTA
- tylko w wyjątkowych sytuacjach
- jedna na 4 niedziele powinna być wolna
- niektóre święta wyłączone dla handlu
- 1 stycznia
- Boże Ciało
- 1, 3 maja
- 15 sierpnia
- 1, 11 listopada
- w zamian za pracę w niedzielę -> w ciągu 6 dni przed albo po
- w zamian za pracę w święta -> w ciągu okresu rozliczeniowego
URLOPY PRACOWNICZE
- urlopy wypoczynkowe -> coroczna, w zasadzie nieprzerwana, płatna przerwa w wykonywaniu obowiązków pracowniczych
- coroczny -> od 1 stycznia; po miesiącu od zakończenia nauki
- nieprzerwany ->
- płatny -> w tym czasie pracownik otrzymuje świadczenie
- wymiar -> 20- i 26-dniowy
-> do 10 lat pracy - 20 dni roboczych
-> co najmniej 10 lat pracy - 26 dni - roboczych
- udziela go pracodawca z wyjątkiem urlopu na żądanie -> pracownik sam wskazuje 4 dni, które przeznaczy na urlop wypoczynkowy; plan powinien być gotowy przed kolejnym rokiem kalendarzowym
- 1 dzień urlopu - 8h
- przy zmianie pracodawcy w roku kalendarzowym
- zasada proporcjonalności -> 26 dni u A, to 0 u B
URLOPY BEZPŁATNE
- fakultatywne, w zgodzie stron, bezpłatne
- na wniosek pracownika - okres urlopu, gdzie pracownik nie ma swoich uprawnień
- na wniosek pracodawcy - okres urlopu, gdzie pracownik ma swojej uprawnienia
OCHRONA PRACY KOBIET
- dotyczy wszystkich, wzmożona dotyczy kobiet w okresie ciąży i macierzyństwa
- lista prac, które są wzbronione kobietom -> ciężkie fizycznie
- wzmożona ochrona
- lista prac, które są zabronione + w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych
- zasada stabilności zatrudnienia - w tym okresie pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę
- przy wygaśnięciu -> przedłużenie do dnia porodu, jeśli kobieta jest w 3 miesiącu
- urlop macierzyński -> matka ma się zregenerować po porodzie; już na 2 tygodnie przed porodem; 20 tygodni przy jednym dzieciaku, im więcej, tym więcej tygodni;
- urlop dodatkowy -> 6 tygodni i 8 tygodni przy ciąży mnogiej
- urlop tacierzyński -> po 14 tygodniach matka wraca do pracy, urlop przechodzi na ojca
- urlop ojcowski -> tydzień
- urlop wychowawczy (rodzicielski) -> 3 lata do ukończenia przez dziecko 4 roku życia, można go brać partiami, powrót zakomunikowany pracodawcy na miesiąc przed, jeśli dziecko niepełnosprawne - 6 lat do ukończenia 18 roku życia; albo ojciec, albo matka, albo razem; kobieta może wnioskować o zatrudnienie jej na ½ etatu
- po powrocie z wychowawczego -> przerwy na okres karmienia piersią, nie ma limitu czasowego
ZBIOROWE PRAWO PRACY
- dotyczy podmiotów zbiorowych - związków zawodowych i organizacji pracodawców
- ustawa o rozwiązywaniu zbiorów zbiorowych - konflikt pracowników jako zbiorowości reprezentowanej przez związek zawodowy
1. etap - rokowania
2. etap - mediacje - osoba z zewnątrz, strony wyznaczają, jak nie to minister pracy wyznacza, wtedy można jednorazowo 2-godzinny strajk ostrzegawczy; Ew. arbitraż społeczny, który rozstrzyga spór
3. etap - strajk - powstrzymanie się pracowników od wykonywania pracy
- nie mają prawa do strajku służby mundurowe, urzędnicy państwowi i samorządowi, osoby, których powstrzymanie się od pracy mogłoby spowodować zagrożenie życia, bezpieczeństwa itp.
- strajk musi być poddany referendum, ogłoszony 5 dni wcześniej
- strajk solidarnościowy -> strajk w imieniu pracowników, którzy nie mają prawa do strajku
- konsekwencje udziału w strajku legalnym -> wtedy nie ma na ten czas prawa do wynagrodzenia
- w strajku nielegalnym -> ciężkie naruszenie podst. obowiązków, organizacja strajku -> przestępstwo
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE
- system powstały w 1999
- u. emerytalne - na wypadek starości
- u. rentowe - trwała niezdolność do pracy
- u. chorobowe
- u. wypadkowe - nagły, przyczyna zewnętrzna, związek z pracą
- choroba zawodowa - musi być na liście chorób zawodowych
- jako świadczenia pieniężne -> jednorazowo lub renta
- w naturze -> zaopatrzenia w sztuczne szczęki, protezy nóg, rąk, patrzałek itp.
1