BALNEOLOGIA

jest nauką zajmującą się zastosowaniem leczniczym naturalnych tworzyw uzdrowiskowych

W jej skład wchodzą:

1. Balneochemia- zajmuje się chemią naturalnych tworzyw uzdrowiskowych

2. Balneotechnika- zajmuje się całokształtem spraw technicznych związanych z przygotowaniem i wykonaniem zabiegów z ich użyciem

3. Balneoterapia- metody lecznicze przy użyciu naturalnych tworzyw leczniczych

DO NATURALNYCH TWORZYW UZDROWISKOWYCH ZALICZAMY:

1. Wody lecznicze

2. Gazy lecznicze

3. Peloidy

WODY LECZNICZE

Wodą leczniczą - jest woda podziemna , bakteriologicznie i chemicznie bez zarzutu o niewielkich wahaniach składu chemicznego i właściwości fizycznych, uznana za leczniczą przez ministra zdrowia na podstawie udowodnionego badaniami naukowymi lub długotrwałą obserwacją lekarską działania leczniczego.

PODZIAŁ WÓD LECZNICZYCH:

1. Wody mineralne

2. Wody swoiste

3. Wody termalne

• Akratotermalne

• Akratopegi

Wody mineralne - to wody , które zawierają co najmniej 1000mg składników mineralnych w 1 dm³

Woda swoista- zawiera mniejszą całkowita zawartość składników mineralnych , lecz zawiera określoną ilość jednego lub kilku swoistych składników. Nazwa takiej wody zależy wtedy od ilości odpowiedniego stężenia swoistego składnika.

Wody termalne - zawierają mniej składników mineralnych niż 1000mgw dm³, lecz cechują się właściwościami leczniczymi ze względu na temperaturę

Wody akratotermalne - temperatura wyższa niż 20° C w źródle , o temperaturze niższej mniejszej zawartości składników mineralnych nazywamy akratopegami

Podział wód mineralnych ze względu na ciśnienie osmotyczne:

1. Izoosmotyczne

2. Hipoosmotyczne

3. Hiperosmotyczne

Podział wód mineralnych ze względu na odczyn:

1 Kwaśne (pH <7,0)

2 Zasadowe (pH >7,5)

3 Obojętne (pH = 7,0-7,3)

KĄPIELE SOLANKOWE

Wody chlorkowo-sodowe cechują się przewagą jonów chlorkowych wśród anionów i jonów sodowych wśród kationów . Stężenie mniejsze niż 1,5 % to wody słone które służą do kuracji pitnych i inhalacji. Stężenie powyżej 1,5% to solanki i służą do kąpieli leczniczych.

DZIAŁANIE KĄPIELI SOLANKOWYCH

1. Działanie osmotyczne -w zależności od zawartości chlorku sodu może być większe lub mniejsze od izotonicznego. Przy stężeniu do 6 % organizm pobiera wodę ,powyżej 6% traci wodą.

2. Wypłukiwanie składników skóry

3. Płaszcz solny - odłożona w naskórku sól powoduje zmiany w zakończeniach nerwów znajdujących się w górnej warstwie skóry właściwej, zmieniając ich pobudliwość (zmniejszenie).

4. Występuje rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie ukrwienia skóry

5. Pocenie się - następuje wzrost temperatury ciała w kąpieli solankowej intensywniejszy i dłuższy nil po kąpieli w wodzie gospodarczej.

6.Pobudzenie lub hamowanie mitozy komórek warstwy rozrodczej naskórka. Po kąpieli solankowej wilgotność i stan napięcia skóry zwiększa się.

7. Zwiększenie wrażliwości na UV powoduje zwiększoną przepuszczalność światła przez warstwę rogową naskórka

WYKONANIE KĄPIELI SOLANKOWEJ

	DOROŚLI	DZIECI W WIEKU ROZWOJOWYM
STĘŻENIE	2-4%	2%
TEMPERATURA	35-36°C do 38°C	37°C
CZAS TRWANIA	Pierwsze zabiegi 10-12 min max 20-24 min	10-15 min
Częstotliwość	2-3 x w tygodniu	2-3 x w tygodniu
SERIA	8-10	12

WSKAZANIA:

1. Przewlekłe choroby dróg oddechowych

2. Przewlekłe zapalne i zwyrodnieniowe choroby reumatyczne

3. Rekonwalescencja po ciężkich chorobach"

4. Otyłość

5. klimakterium

6. Bezpłodność

7. Łuszczyca

PRZECIWWSKAZANIA

1. Niewydolność krążenia

2. Choroby naczyń wieńcowych z wysiłkową dusznicą bolesną

3. Świeżo przebyty zawał serca

4. Wady zastawkowe

5. Stany zaostrzenia chorób

6. Przewlekłe choroby wyniszczające

7. Nowotwory

8. Ciąża

9. Nadczynność tarczycy

10. Choroby gorączkowe

GAZY LECZNICZE

1. Dwutlenek węgla- CO₂

2. Siarkowodór- H₂S

3. Radon- Rn

Dwutlenek węgla występuje w wodzie jako :

1. Rozpuszczony C0₂

2. Nietrwały kwas węglowy

3. Sole : węglany i wodorowęglany

CO₂- jest gazem bezbarwnym o smaku i zapachu lekko kwaśnawym, rozpuszczalnym w tłuszczach, 1,5 x cięższy od powietrza. W wodzie wydziela się stopniowo w postaci pęcherzyków

KĄPIELE KWASOWĘGLOWE

Naturalne - wykonane przy użyciu naturalnej wody leczniczej zawierającej dwutlenek węgla

Sztuczne -wykonane przy użyciu wody wodociągowej sztucznie wysycanej dwutlenkiem węgla w saturatorze

DZIAŁANIE KĄPIELI KWASOWĘGLOWYCH

• Pobudzenie receptorów ciepła i zahamowanie receptorów zimna

• Uwolnienie hormonów tkankowych w skórze

• Rozszerzenie naczyń włosowatych skóry

• Zwolnienie czynności serca

• Zwiększenie objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca

• Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi

• Zwiększenie przepływu wieńcowego

• Zwiększenie diurezy

• Nasilenie przemiany materii

• Działanie antyseptycznie

• Zwiększenie napięcia żył

• Zwiększenie ukrwienia mózgu

WYKONANIE KĄPIELI KWASOWĘGLOWYCH

• Temperatura zabiegu w granicach 34° C nie powinna przekroczyć 34° C (przy szybkim ogrzewaniu wody kwasowęglowej występuje nadmierne uwalnianie się rozpuszczonych w wodzie składników gazowych)

• Czas kąpieli 20-30 min

• Podczas zabiegu pacjent unika wykonywania ruchów (każdy ruch strąca pęcherzyki gazu ze skóry)

• Po wyjściu z kąpieli ciało powinno wyschnąć nie wycieramy ręcznikiem

• Po zabiegu zalecany wypoczynek około 30-45 min, 3-4 x w tygodniu

• 12 zabiegów w serii

WSKAZANIA:

1. Łagodna postać nadciśnienia

2. Zwężające zapalenia tętnic

3. Choroba Raynauda

4. Zaburzenia krążenia żylnego

5. Choroby reumatyczne w okresie nieostrym

6. Zespół wegetatywny

7. Choroba Sudecka

8. Polineuropatie

9. Sklerodermia

PRZECIWWSKAZANIA:

1. Ogólne przeciwwskazania do balneoterapii

2. Ciężkie nadciśnienie

3. Świeży zawał serca

4. Wrodzone wady serca znacznego stopnia

5. Serce płucne

6. Ostre choroby zapalne naczyń krwionośnych

7. Ciężkie zaburzenia ukrwienia mózgu

KĄPIELE SIARCZKOWO-SIARKOWODOROWE

• Zawierają w odpowiednich ilościach rozpuszczony gazowy siarkowodór (H₂S).

• Mają odczyn zasadowy, rozmiękczają naskórek, rozluźniają połączenia między komórkami. Skóra sucha pokryta zrogowaciałym naskórkiem po kąpieli jest miękka i sprężysta

• Pacjent podczas kąpieli odczuwa podpiekanie i swędzenie skóry, któro jest związane z pobudzeniem receptorów przez siarkę.

• Obniżenie progu pobudliwości receptorów zimna

• Dochodzi do rozszerzenia naczyń włosowatych skóry (powoduje to powstanie rumienią skóry już po kilku sekundach zabiegu )

• Działanie ogólne kąpieli to działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne

Wykonanie zabiegu

• Temperatura wody 33-38° C

• Czas 8-15 min

• Seria 8-12 zabiegów wykonywanych co 4 dni

PAMIĘTAJ !!!

Przed kąpielami siarczkowo-siarkowodorowymi konieczne jest wyleczenie ognisk utajonego zakażenia, ponieważ może dojść do ich uczynnienia

WSKAZANIA:

• Choroby reumatyczne o charakterze zwyrodnieniowym

• Stany pooperacyjne stawów

• ZZSK

• Artrozy

• Rwa ramienna i rwa kulszowa jako objaw zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych kręgosłupa

• Po urazach chrząstek stawowych, po złamaniach

• Trądzik,

• Łuszczyca

• Przewlekłe zapalenia dróg oddechowych

Powikłania kąpieli siarczkowo-siarkowodorowych

Nudności, biegunka, wymioty, migrena, senność, bóle mięśniowe

PAMIĘTAJ!

Pomieszczenia powinny być dobrze wietrzone. Oczy chronimy nosząc okulary ochronne.

PELOIDY (pelos- błoto)

Naturalne tworzywo przyrodnicze składające się z substancji mineralnych lub organicznych lub mieszanych , powstałe wskutek naturalnych procesów geologicznych w skorupie Ziemi albo procesów biologicznych zachodzących w szczególnych warunkach w obumarłych roślinach.

PELOIDY DZIELI SIĘ NA:

I osady podwodne

• Abiolity- osady mineralne

• Biolity-tworzywa powstałe z substancji organicznej (torfy ,muły, gytia, sapropel )

II Ziemie lecznicze, czyli produkty wietrzenia skał (glinka ,less )

BOROWINA (torf leczniczy)- zaliczana do peloidów

1. Posiada dużą pojemność cieplną

2. Małe przewodnictwo

3. Konsystencja plastycznej papki

4. Duża pojemność wodna

5. Posiada składniki organiczne i nieorganiczne ulegające depozycji w skórze i wchłanianiu

6. Duża lepkość stwarza opór dla skóry

7. Ciśnienie hydrostatyczne borowiny nieco większe niż wody

ZABIEGI LECZNICZE Z ZASTOSOWANIEM BOROWINY

• Kąpiele całkowite i częściowe

• Zawijania całkowite i częściowe

• Okłady

• Brodzenie

• Gniecenie rękami

• Kąpiele w zawiesinie

• Jonoforeza

• Jonoforeza

PRZYGOTOWANIE BOROWINY DO ZABIEGU

• Oczyszczenie

• Rozdrobnienie

• Przesiana przez sito

• Poddana procesowi pęcznienia

• Wymieszanie borowiny z gorącą wodą w specjalnych kadziach, wyposażonych w urządzenia mieszające (na ogół na 2 części borowiny 1 część wody)

• Uzyskanie papki o temperaturze około 40-45°C

KĄPIELE BOROWINOWE CAŁKOWITE

Temperatura borowiny do zabiegu 39-42° C. Pierwszy zabieg trwa 10 min stopniowo wydłużamy do 20 min. Po zabiegu spłukujemy ciało z resztek borowiny wodą o temperaturze 37° C. Konieczny jest wypoczynek w pozycji leżącej w pomieszczeniu o temperaturze ok. 21° C

ZAWIJANIA I OKŁADY BOROWINOWE
Kolejno ułożone warstwy: koc, cerata, prześcieradło. Układamy na prześcieradło warstwę ogrzanej masy borowinowej o grubości 4-5 cm i temp. 42° C. Na to układa się pacjenta i owija go kolejnymi warstwami podkładów. Czas zabiegu 20-30 min. Po zabiegu opłukujemy ciało krótkim natryskiem 37° C. Pacjent wypoczywa godzinę

JONOFOREZA BOROWINOWA

Borowinę rozrabiamy z wodą destylowaną, podgrzewamy do temperatury 38° C. Masę borowinową grubości około 3cm nakładamy na część ciała , która ma być poddana zabiegowi. Na borowinę układamy podkład pośredni i przykładamy elektrodę z ujemnym biegunem prądu galwanicznego. Anoda ułożona po stronie przeciwnej. Czas zabiegu 10-30 min. Natężenie 10-20 mA

FONOFOREZA BOROWINOWA

Masę borowinową układamy w miejscu |zabiegu na ciele pacjenta , grubości około 2-3 cm . Głowicą ultradźwiękową wykonujemy zabieg w dawce 0,2-0,6 W/cm²

WSKAZANIA DO BOROWINY:

• Procesy zwyrodnieniowe stawów

• Stany pourazowe stawów kości, okostnej,

• Mialgie

• Miogelozy

• Przykurcze

• Choroba Bechterewa

• Zespół bolesnego barku

PRZECIWWSKAZANIA

• Ostre i podostre stany zapalne

• Czynne postacie RZS

• Zapalenia stawów ze zmianami zwyrodnieniowymi

• Choroby przebiegające z gorączką

• Niewydolność oddechowa

• Niewydolność krążenia

• Nowotwory

• Żylaki

• Zaburzenia troficzne

• Zaburzenia czucia

• Stany po świeżym zawale serca

• Ciąża

UZDROWISKA STOSUJĄCE ZABIEGI BOROWINOWE:

1. Augustów,

2. Busko Zdrój,

3. 3, Ciechocinek,

4. Cieplice Śląskie Zdrój,

5. Duszniki Zdrój,

6. Goczałkowice Zdrój,

7. Horyniec Zdrój,

8. Inowrocław,

9. Iwonicz Zdrój,

10. 10 Kamień Pomorski,

11. Kołobrzeg,

12. Krynica

13. Lądek Zdrój

14. Międzyzdroje

15. Piwniczna

16. Połczyn Zdrój

17. Przerzeczyn

18. Rymanów Zdrój

19. Solec Zdrój

20. Swoszowice

21. Świeradów Zdrój

22. Świnoujście

23. Ustroń

24. Wapienne

25. Wieniec Zdrój

26. Wysowa Zdrój

27. Złockie

---