NOTATKI Z KSIĄŻKI „PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI ROŚLINEJ”
Symplast-sieć połączonych wzajemnie protoplastów, tworzących strukturę ponadkomórkową, otoczoną wspólną błoną komórkową.
Apoplast-przestrzeń zewnątrzkomórkowa, w skład której wchodzą ściany komórkowe i przestwory międzykomórkowe
Fitohormony:
-cytokininy
-auksyny
-gibereliny
BŁONA KOMÓRKOWA
Oddziela komórkę od środowiska zewnętrznego
-ma charakter hydrofobowy, półprzepuszczalny
-uczestniczy w procesie budowy ściany komórkowej
-pełni funkcje mechaniczne, transportowe i ochrony przed patogenami
składniki błony komórkowej:
-błonę komórkową buduja głównie lipidy (fosfolipidy, glikolipidy, lipidy obojętne), sterydy i białka (powierzchniowe i integralne)
-podstawą są fosfolipidy zbudowane z bieguna hydrofilnego i hydorfobowego (do środowiska wodnego skierowany jest biegun hydrofilowy)
SYSTEM BŁON WEWNĘTRZNYCH:
-retikulum endoplazmatyczne
-aparat Golgiego
-pęcherzyki transportujące
-wakuole
Retikulum:
-biosynteza białek
-transport białek i błon
-regulacja poziomu jonów wapnia i protonów w cytoplazmie
-komunikacja między komórkami(plazmodesmy)
-gromadzenie białek zapasowych i lipidów (w niektórych komórkach)
Aparat Golgiego:
-dojrzewanie glikoprotein
-biosynteza polisacharydów
-syntaza lipidów
Wakuola:
możemy podzielić na dwa typy:
-wakuole listyczne (LV)
-wakuole gromadzace białka zapasowe (PSV)
Główne zadania:
-gromadzenie różnych substancji
-umozliwienie hydrolizy
-utrzymanie odpowiedniego turgoru
-homeostaza komórki
Błona otaczająca wakuolę to tonoplasy (!)
w tonoplaście obecne są:
-kanały jonowe i wodne
-przenośniki cukrów, aminokwasów, alkanoidów, glukozydów i kwasów karboksylowych
-pompa glutationowa
-pompy protonowe:H+ -ATPaza i H+-pirofosfataza
CYTOSZKIELET:
W cytoszkielecie wyodrębniamy: mikrotubule (cytoszkielet tubulinowy), mikrofilamenty (cytoszkielet aktynowy) i filamenty pośrednie.
Mikrotubule:
duże, sztywne elementy szkieletu, zbudowane głównie z tubuliny. Mają kształt rurek składających się z owalnych podjednostek (są to dwa rodzje tubuliny: ά i β). wykazują dynamiczną niestabilność (podlegają ciągłym przeobrażeniom). Na jednym końcu odbywa się synteza na drugim natomiast depolaryzacja. Wykazują tym samym biegunowość.
W mikrotubulach występują białka motoryczne:
-dyneina
-kinezyna
Z powierzchnią mikrotubul związane są białka, peptydy, nukleotydy i jony nieorganiczne.
Mikrotubule powstają w:
-centriolach
-ciałkach podstawowych
-centrach nukleacji mikrotubul (najczęśtsze u roślin)
Mikrofilamenty
Cienkie włókna zbudowane z aktyny. W cytoplazmie obecne są formy polimerów (F-aktyny) i monomerów (G-aktyny). Z monomerami najczęściej związane jest jeszcze białko-profilina. Monomery aktyny w obecności ATP stają się reaktywne. Wbudowują ATP w swoje struktury, tworząc liniowe polimery i uwalniając ADP.
Z mikrofilamentami mogą się łączyć białka zmieniające ich właściwości:
-tropomiozyna (usztywnia)
-fimbryna i aktynina (pomagają formować szerokie pęczki i pasma)
-spektryna (tworzenia sieci aktynowych i łączenie mikrofilamentów z błonami plazmatycznymi)
-falloidyna (uniemożliwia depolaryzację)
-miozyna (białko motoryczne, generuje ruchy wzdłuż mikrofilamentów)
cytoszkielet aktynowy wpływa na konstytencję cytoplazmy oraz na ruchy wewnątrzkomórkowe (wpływa na stosunki strukturalne w komórce i pwłni rolę motoryczną)
Filamenty pośrednie
Są to polimery białkowe bardzo odporne na rozciąganie. W czasie polimeryzacji ich cząsteczni nie wykazują biegunowości. U roślin cechy filamentów pośrednich wykazuje białko P obecne w rurkach sitowych floemu.
RYBOSOMY:
-u eukariotów znajdują się,z wyjątkiem cytoplazmy, również w plastydach i mitochondriach
-biorą udział w syntezie białek
-zbudowane z rRNA i białek
-mogą być 70S i 80S
-zbudowane z dwóch podjednostek
-żywotność rybosomu:50-120 godzin
JĄDRO:
Typy jąder:
-euchromocentryczny
-siatkowaty z chromocentrami
-siatkowaty
Skład chemiczny:
-DNA
-białka histonowe i niehistonowe
-różne rodzaje RNA
-niewielkie ilości lipidów, organicznych związków fosforu i soli
Białka histonowe-białka o małej masie cząsteczek, ich stosunek do DNA jest stały, zawierają ok 30% aminokwasów zasadowych, są ścisile połączone z DNA jądrowym.
Białka niehistonowe- liczne białka o zróżnicowanej masie, ich stosunek do DNA nie jest stały i zależy od typu komórki, znaczną część stanowią tu białka enzymatyczne oraz nieliczne białka regulatorowe i strukturalne.
Składniki jądra:
-otoczka jądrowa
System dwóch błon, z czego zewnętrzna połączona jest z retikulum. Zawiera liczne pory tworzące tzw kompleks porowy. Na kompleks składają się dwa pierścienie położone po obu stronach otoczki (od strony cytoplazmy i nukleoplazmy). kompleks porowy ma charakter białkowy.
Lamina-inaczej zwana blaszką jądrową. Jest to integralna część otoczki, przylega bezpośrednio do niej i zespala ją z domenami chromatynowymi. Lamina zbudowana jest z licznych, ciasno upakowanych białek.
-nukleoplazma
w nukleoplazmie wyróżniamy:jąderko, matriks jądrową i chromatynę.
-chromatyna
Główny składnik to DNA i białka histonowe i niehistonowe oraz RNA.
Rodzaje chromatyny:
-heterochromatyna
pozbawiona sekwencji kodujących, ulega dekondensacji jedynie przy replikacji. Bogata w wysoce powtarzalny DNA, wykazuje wysoki stopień metylacji oraz kondensacji.
-euchromatyna
Występuje w różnych stanach kondensacji. Znika z jąder komórek starzejących się, może ulegać całkowitej dekondensacji. Jej stopień dekondensacji wskazuje na jej aktywnośc transkrypcyjną.
PLASTYDY:
Wszystkie plastydy zachowują swój własny materiał genetyczny oraz otoczkę z podwójnej błony.
Proplastydy
Jest to forma prekursorowa wszystkich plastudów, ma kształt sferyczny. Zbudowane są z: otoczki, wewnętrznej macierzy (stroma), niewielkiej ilości rybosomów, kilku obszarów nukleoidopodobnych, czasami zawierają jeszcze pojedyncze ziarna skrobii i plastoglubule.
Chloroplasty
Na wewnętrzną budowę składa się: otoczka, stroma oraz system silnie spłaszczonych, obłonionych pęcherzyków (tylakoidów), które po połączeniu tworzą grana. Chloroplasty mają kształt soczewowaty.
Funkcje:
-fotosynteza
-metabolizm skrobii
-synteza lipidów
-redukcja azotanu (III)
-asymilacja amoniaku
Etioplasty
Powstają, gdy proplastyd w toku przemian w chloroplast (dokładnie na etapie chloroplastu ameboidalnego) znajdzie się w ciemności. Cechą charakterystyczną jest obecność kilku ciał prolamellarnych z przylegającymi tylakoidami i całkowity brak chlorofilu (są to potencjane chloroplasty).
Gerontoplasty
Są to starzejące się chloroplasty, w których doszło do rozpadu systemy tylakoidowego oraz nagromadzenia się znacznych ilości plastoglobul.
Plastydy nie zawierające chlorofilu:
Amyloplasty
Mają kształt sferyczny, brak systemu tylakoidowego. Zawierają w to miejsce ziarna skrobi (jedno duże lub ilka małych). Spotykane są w tkankach spichrzowych oraz statocystach czapeczki korzeniowej.
Leukoplasty
Nazywamy tak te spośród bezbarwnych i niefotosyntetyzujących plastydów, które występują w tkankach stałych, lecz nie gromadzą dużych ilości materiałów zapasowych. W komórce leukoplasty skupione są głównie wokół jądra. Stroma jest elektronowo gęsta, nie zawiera rybosomów ( u dojrzałych leukoplastów). Odpowiedzialne za syntezę kwasów tłuszczowych i monoterpenów.
Chromoplasty
Zawierają znaczne ilości karotenoidów, zwykle są w kształcie sferyczne. Mają otoczkę, wewnątrz stroma z odrębnymi strukturami gromadzącymi karotenoidy. Czasami obecne są pojedyncze ziarna skrobii i złogi fitoferrytyny. Karotenoidy mogą być gromadzone w:
-plastoglobulach
-kryształach
-retikulum chromoplastowym
-cylidrach