Prawo ochrony środowiska 27/04/05

Ad 1)Procedura dostosowawcza - związana jest z wejściem w życie ustawy Prawo ochrony środowiska. Procedurze tej podlega przedsięwzięcie, które:

- istniało w 2002r. przed wejściem w życie ustawy Prawo ochrony środowiska

• jest objęte, przez rozporządzenie, ministra ds. ochrony środowiska wymogiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego

• objęte jest obowiązkiem sporządzenia raportu OOŚ

- spełnić wymagani wynikające z najlepszych dostępnych technik i dawać gwarancję możliwości usunięcia szkód powstałych w środowisku

-przedsięwzięcie nie może w znacznych rozmiarach pogarszać stanu środowiska a w szczególności nie może zagrażać życiu człowieka i zwierząt

Przesłanki te muszą być spełnione łącznie. Procedurę dostosowawczą w postaci wniosku składa się do wojewody, który ją wszczyna. Nie jest to typowe postępowanie administracyjne, ponieważ jest w formie negocjacji;

Postępowanie dostosowawcze wszczynane jest na wniosek złożony do Wojewody. Nie jest to typowe postępowanie adm., ponieważ ma formę negocjacji między wnioskodawcą a przedstawicielem Wojewody. Postępowanie dostosowawcze nie może trwać dłużej niż 2 miesiące. Zamyka je wydanie decyzji przez wojewodę, która zatwierdza wyniki negocjacji.

Strony negocjują:

1. kolejne fazy działań dostosowawczych np. zastosowanie bardziej energooszczędnej technologii

2. czas na proces dostosowawczy, max. 6 lat od momentu uznania decyzji za ostateczną

3. skutki finansowe tzn. sposoby uiszczania należności z tytułu korzystania ze środowiska w trakcie trwania postępowania dostosowawczego

4. ustalenie sankcji za naruszenie harmonogramu działań ( zazwyczaj finansowe )

Skutki wydania decyzji:

1. zobowiązanie organu do wydania pozwolenia zintegrowanego

2. Zawieszenie postępowania administracyjnego dotyczącego ustalenia odpowiedzialności administracyjnej z tytułu naruszenia przepisów prawa z zakresu ochrony środowiska

- oznacza to, że gdy podjęta zostanie decyzja o postępowaniu dostosowawczym, to zawiesza się postępowanie adm. Wstrzymać postęp. Dostosowawcze można do 31.XII.2009r.

Instytucje prawa ochrony środowiska

1. tzw. obszary specjalne

Obszar specjalny to obszar wyodrębniony z terytorium państwa, na terenie którego obowiązuje szczególny reżim prawny(tzn. różny od powszechnie obowiązującego). Powoływany jest on w celu ochrony jakiegoś dobra np: rezerwat przyrody, Park Narodowy.

Kategorie obszarów specjalnych:

1. w celu ochrony jakiegoś dobra znajdującego się na obszarze np.: Park Narodowy.

2. Jako bariera dla ochrony dobra nie znajdującego się na obszarze tej strefy, jest to tzw. strefa dyfuzyjna np. Otulina Parku Narodowego

Utworzenie obszaru specjalnego:

• może prowadzić do ograniczenia bądź braku możliwości korzystania z nieruchomości wynikającej z prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego: właściciel lub użytkownik wieczysty ma prawo żądania wykupu lub zamiany tej nieruchomości lub może także żądać odszkodowania z tytułu poniesionej szkody

• może ograniczyć lub uniemożliwić prowadzenie działalności gospodarczej

• może wprowadzić ograniczanie w stosunku do osób: poruszanie się, przebywanie, zakaz wstępu.

Obszar ograniczonego użytkowania

• jest to jeden z obszarów specjalnych

• wywodzi się z tzw. strefy specjalnej, która była stosowana w Polsce od 1980 roku wokół przedsięwzięć które mogłyby w negatywny sposób oddziaływać na środowisko. Od połowy lat 90-tych strefy specjalne zastąpiono obszarami ograniczonego użytkowania ustanawianymi wówczas, gdy inne działania w celu ochrony środowiska nie przynosiły rezultatów.

• został ustanowiony dla zamkniętego katalogu przedsięwzięć np. lotniska, składowiska odpadów komunalnych, oczyszczalnie ścieków.

Obszary ograniczonego użytkowania ustala się gdy:

1. negatywne oddziaływania na środowisko zamyka się w granicach działalności do której tytuł prawny ma podmiot zarządzający przedsięwzięciem

po przeprowadzeniu OOŚ, z raportu wynika, że ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania jest niezbędne

W drodze decyzji Wojewody, strefy specjalne utworzone na mocy ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska muszą, do końca 2007roku, zostać zlikwidowane.

1. dopuszczalne normy emisji

są to ustalone przez prawo powszechnie obowiązujące wskaźniki dopuszczalnej emisji substancji i energii do środowiska, mają charakter generalny. W związku z tym istnieje obowiązek skonkretyzowania dopuszczalnych norm emisji w stosunku do przedsięwzięć. Ma ono formę decyzji administracyjnej - pozwolenie emisyjne.

Środowisko ma ograniczoną pojemność, dlatego może zdarzyć się sytuacji, w której nie ma miejsca na pozwolenie emisyjne dla kolejnego podmiotu. Wówczas ma miejsce postępowanie kompensacyjne w odniesieniu do emisji substancji i energii do powietrza atmosferycznego. polega na tym, że dotychczasowi remitenci muszą obniżyć swój poziom emisji. Dotychczasowe pozwolenia ulegają zmianie tak aby można było wydać pozwolenie kolejnemu wnioskodawcy oraz 30% Postępowanie kompensacyjne prowadzi właściwy starosta.

Pozwolenia emisyjne dzielą się :

• sektorowe - obejmują emisję substancji i energii do jednego składnika środowiska np. do powietrza atmosferycznego, ścieków, gleb itp.

• zintegrowane - obejmuje swoim zakresem wszystkie pozwolenia sektorowe oraz inne emisje które nie są objęte obowiązkiem uzyskania pozwolenia.

Pozwolenie emisyjne - uchylenie ogólnego zakazu w stosunku do konkretnego adresata w zakresie objętym pozwoleniem. Pozwolenie emisyjne wydaje się na max na 10 lat. Organ wydający ma prawo kontrolować sposób wykonywania pozwolenia. Gdy podmiot nie stosuje się do pozwolenie, to organ może je cofnąć, zmienić lub ograniczyć . Taka sytuacja może nastąpić za odszkodowaniem lub bez (gdy jako sankcja).Organ wydający pozwolenie może zażądać zabezpieczenia przyszłych roszczeń z tytułu wykonywania pozwolenia w formie: ubezpieczenia ekologicznego, gwarancji bankowej.

Działanie w granicach pozwolenia emisyjnego nie wyklucza odpowiedzialności cywilnej.

Pozwolenie emisyjne można przenosić na inne podmioty, zezwala na to ustawa o ochronie środowiska.

1. jest to związane ze zbyciem przedsiębiorstwa dla którego ono było wydane

2. wniosek musi złożyć nabywca

3. zgodę musi wyrazić zbywca

4. wraz z pozwoleniem przechodzą wszystkie obowiązki i prawa

5. przeniesienie następuje w formie decyzji adm.

6. staje się bezskuteczne gdy prawo własności nie zostało przeniesione w ciągu 2 lat

Ekonomiczne instrumenty ochrony środowiska to opłaty i kary:

- opłaty w momencie korzystania ze środowiska. Podmiot sam musi dokonać naliczenia opłaty i jej uiszczenia (samoopodatkowanie) Gdy naliczy je niewłaściwie to marszałek województwa wydaje decyzję w tej sprawie.

- opłaty podwyższone i kary- podmiot przekracza dopuszczalne normy emisji w ramach pozwolenia lub działa bez pozwolenia. Orzekane są przez organ administracyjny w formie decyzji administracyjnej. Jest to procentowa wielokrotność opłaty bądź część opłaty za każdy dzień przekroczenia

- opłata jest kosztem uzyskania dochodu przedsiębiorcy, opłata podwyższona/ kara już nie

C. Fundusz celowy (specjalny)

tylko takie zasoby pieniężne, które wyodrębnione z ogólnej masy zasobów reprezentujących budżet, pochodzą ze ściśle określonych źródeł i wydatkowane są na ściśle określone zadania.

prawna forma prowadzenia działalności gospodarczej przewidziana przez przepisy prawa finansowego (zakłady budżetowe, jednostki pomocnicze).

zasadą jest, że podmiot zanieczyszczający jest zobligowany do naprawienia szkody, ale gdy takiego nie znamy wykorzystuje się fundusze celowe

Cechy:

wyodrębnione finansowo kwoty z budżetu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego

zawsze ustawa określa źródła ich finansowania i cele, na które mogą być wydatkowane kwoty w nich zgromadzone

nie posiadają osobowości prawnej (są wyjątki)

Podstawowe fundusze:

1. Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych i Leśnych

3. Fundusz Leśny

Ad.1 Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

-działa na podstawie ustawy z roku 80.

-ma charakter najbardziej ogólny

-powstał z połączenia funduszu ochrony przyrody i funduszu gospodarki wodnej

-szczeble funkcjonowania:

a)Fundusz centralny funkcjonuje na poziomie krajowym - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, posiada osobowość prawną wynikającą z ustawy Prawo ochrony środowiska; posiada organy, które go reprezentują:

Rada Nadzorcza (13 -15 osobowa powoływana i odwoływana przez Ministra właściwego ds. środowiska), ustala sposoby wydatkowania środków finansowych zgromadzonych w funduszu,

zarząd (prezes i 2 - 3 zastępców); nadzór sprawuje Minister Ochrony Środowiska, reprezentacja funduszu na zewnątrz, zarządzanie.

Zadania: środki mogą być wykorzystywane wyłącznie na cele ochrony środowiska.

Cele, jakie fundusz finansuje:

-Przedsięwzięcia proekologiczne w edukacji.

-Przedsięwzięcia, które mają na celu polepszenie stanu środowiska.

-Badania naukowe (finansowane są w całości lub w części ze środków funduszy)

b) Fundusz Wojewódzki też posiada osobowość prawną; nadzór nad funduszem sprawuje wojewoda; cele, na które mogą być przeznaczane środki jw. ma znaczenie regionalne

c) Fundusz Powiatowy i Gminny -nie posiada osobowości prawnej ani organów,

typowe fundusze celowe, zarządzane przez organy samorządu powiatowego i gminnego (odpowiednio przez starostę i wójta, burmistrza lub prezydenta)

Środki finansowe pochodzą z:

1. opłat wnoszonych przez podmioty korzystające ze środowiska; kar pieniężnych;

2. tytułu nawiązek - kar pieniężnych orzeczonych przez sąd za popełnienie wykroczenia lub przestępstwa;

3. darowizn, spadków i zapisów na rzecz funduszu

4. wpływy z przedsięwzięć organizowanych na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej

5. środki pozyskiwane z różnych źródeł (świadczenia rzeczowe i środki pochodzące z fundacji)

Sposoby wydatkowania na cele związane z ochrona środowiska:

edukacja ekologiczna

badania związane z ochroną środowiska

realizacja przedsięwzięć mających na celu ochronę środowiska

Ad. 2 Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

powstał na podstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych,

nie posiada osobowości prawnej,

funkcjonuje na 2 szczeblach: Fundusz Centralny (Minister) i Terenowe Fundusze Gruntów Rolnych (Marszałek Województwa).

Źródła dochodów:

-Opłata z tytułu odrolnienia gruntów rolnych i leśnych: należność z tytułu odrolnienia gruntu, opłata roczna, opłata z tytułu niewykonania obowiązku zdjęcia warstwy próchniczej gleby.

-Podwyższone opłaty i należności z tytułu niezgodnego z prawem wyłączania gruntu rolnego z produkcji.

-Z tytułu nie zakończenia rekultywacji gruntu w terminie 5 lat od zakończenia prowadzenia działalności powodującej degradację gruntu rolnego. (środki przeznaczone na rekultywację gruntów rolnych).

-Darowizny i inne

Formy:

- gdy odrolnianie ma charakter trwały - nie więcej niż 10% wartości gruntu (10lat)

- gdy odrolnianie czasowe - przez okres trwania i nie może przekroczyć 20% wartości gruntu

Sposoby wydatkowania:

-polepszanie jakości gruntu rolnego i leśnego wyłącznie

-przywracanie stanu poprzedniego

Ad. 3 Fundusz Leśny

• funkcjonuje na podstawie ustawy o lasach z 1991 r.

• funkcjonuje wyłącznie dla lasów państwowych,

• nie posiada osobowości prawnej, jest funduszem celowym,

• jest zarządzany przez dyrektora generalnego lasów państwowych.

Źródła dochodów:

-Prowadzenie gospodarki leśnej przez przedsiębiorstwo „Lasy Państwowe”

-Odpisy od dochodów pozyskiwanych z tytułu gospodarowania zasobami lasu.

-Kary za szkody w drzewostanie leśnym

-Odszkodowania z tytułu szkód wyrządzonych w lasach z nawiązką.

-Opłaty z tytułu wyłączenia z produkcji gruntów leśnych: należności, opłaty roczne, kara za przedwczesny wyręb drzew na gruncie leśnym.

-Nawiązki związane z kradzieżą drewna nie zasilają funduszu

Środki przekazywane na rekultywację gruntów leśnych - na odbudowę lasów, działania ochronne (nawożenie, opylanie), finansowanie sadzonek, jak nie ma podmiotu odpowiedzialnego za poczynione szkody.

Inne środki na ochronę środowiska: fundusze z dotacji państwowych, fundusze z programów unijnych (PHARE, SAPPARD, ISPA), bank ochrony środowiska.

5

---