USTAWA o chorobach zakaźnych i zakażeniach (2001)

Przepisy ogólne

1) Ustawa określa zasady i tryb postępowania w zakresie zapobiegania i zwalczania

chorób zakaźnych i zakażeń u ludzi, a w szczególności rozpoznawanie i śledzenie

sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowanie działań przeciwepidemicznych i

zapobiegawczych celem unieszkodliwienia źródła zakażenia i przecięcia dróg

szerzenia, w tym również uodpornienie osób wrażliwych na zakażenie.

- choroby zakaźne - choroby, które zostały wywołane przez drobnoustroje,

ich toksyczne produkty, a także przez pasożyty lub inne biologiczne

czynniki chorobotwórcze, które ze względu na charakter i sposób szerzenia

się stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi,

- dezynfekcja - niszczenie form wegetatywnych drobnoustrojów za pomocą metod

fizycznych, chemicznych lub biologicznych,

- epidemia - wystąpienie na danym obszarze zachorowań na chorobę zakaźną w

liczbie wyraźnie większej niż w poprzedzającym okresie lub nagłe

wystąpienie chorób zakaźnych wcześniej niewystępujących,

- izolacja - odosobnienie zakaźnie chorego lub podejrzanego o chorobę

zakaźną w celu uniemożliwienia przeniesienia zakażenia,

- kwarantanna - odosobnienie osoby zdrowej narażonej na zakażenie w celu

wczesnego rozpoznania choroby zakaźnej lub zakażenia,

- nadzór epidemiologiczny - indywidualna kliniczno-epidemiologiczną

obserwację osoby przewlekle zakażonej lub podejrzanej o chorobę zakaźną

lub zakażenie, bez ograniczenia jej swobody przemieszczania się,

- nosiciel - osoba bez objawów chorobowych, w której organizmie bytują

i rozmnażają się drobnoustroje chorobotwórcze, stanowiącą potencjalne

źródło zakażenia innych osób,

- podejrzany o chorobę zakaźną - osoba, u której występują objawy kliniczne

wskazujące na chorobę zakaźną lub która pozostawała w bezpośredniej bądź

pośredniej styczności ze źródłem zakażenia,

- podejrzany o zakażenie - osoba bez objawów choroby zakaźnej, która

pozostawała w bezpośredniej bądź pośredniej styczności ze źródłem

zakażenia, jeżeli rodzaj styczności zagrażał przeniesieniem

drobnoustrojów,

- stan epidemii - sytuacja wymagająca podjęcia określonych w ustawie

działań w związku z wystąpieniem epidemii w celu zminimalizowania jej

skutków,

- stan zagrożenia epidemicznego - stan wysokiego prawdopodobieństwa

powstania epidemii lub zawleczenia choroby zakaźnej wymagający podjęcia

określonych działań w celu zapobieżenia epidemii lub zminimalizowaniu jej

skutków,

- sterylizacja - zniszczenie wszystkich drobnoustrojów oraz ich form

przetrwalnikowych przez zastosowanie czynników fizycznych lub chemicznych,

- szczepienie ochronne - podanie szczepionki przeciw chorobie zakaźnej w

celu sztucznego uodpornienia przeciwko tej chorobie,

- zagrożenie epidemiczne - prawdopodobieństwo narastania liczby zachorowań

występujących dotąd sporadycznie lub niewystępujących wcześniej na danym

terenie,

- zakażenie - wniknięcie do organizmu i rozwój w nim żywego biologicznego

czynnika chorobotwórczego,

- zakażenie zakładowe - zakażenie, które zostało nabyte w czasie pobytu w

zakładzie opieki zdrowotnej udzielającym całodobowych lub całodziennych

świadczeń zdrowotnych, a które nie było w okresie inkubacji w chwili

przyjęcia do zakładu,

- zatrucie pokarmowe - ostre zachorowanie o charakterze zakaźnym,

inwazyjnym lub toksycznym, którego przyczyną było spożycie skażonej

żywności lub wody.

Zapobieganie chorobom zakaźnym i zakażeniom

1) Osoby przebywające na obszarze RP są zobowiązane do:

- poddawania się badaniom mającym na celu wykrywanie zakażeń i chorób zakaźnych, w tym również

poddawania się postępowaniu mającemu na celu pobranie lub dostarczenie materiału do tych badań,

- poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym,

- poddawania się obowiązkowemu leczeniu, obowiązkowej hospitalizacji, izolacji, kwarantannie i

nadzorowi epidemiologicznemu,

- udzielania wyjaśnień istotnych dla zapobiegania chorobom zakaźnym.

2) W przypadku osoby małoletniej lub nieposiadającej zdolności do czynności

prawnych odpowiedzialność za wypełnienie obowiązków spoczywa na osobie, która sprawuje nad

nią prawną lub faktyczną opiekę.

3) W stosunku do osób przebywających w zakładach karnych, aresztach śledczych,

zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, placówkach opiekuńczo-

wychowawczych oraz innych placówkach sprawujących całodobową opiekę

odpowiedzialność za umożliwienie wypełnienia obowiązków spoczywa na kierowniku zakładu albo

placówki, w której te osoby przebywają.

4. Obowiązek nie dotyczy osób przebywających na obszarze RP przez okres krótszy niż trzy

miesiące, z wyjątkiem szczepień przeciwko wściekliźnie i tężcowi osób podejrzanych o

zakażenie.

Badaniom mającym na celu wykrywanie zakażeń i chorób zakaźnych podlegają:

- kobiety w ciąży, które były narażone na zakażenie HIV, oraz noworodki urodzone przez matki HIV (+) lub zakażone krętkiem bladym;

- osoby, które były narażone na zakażenie - badaniom w kierunku błonicy, cholery, czerwonki, duru brzusznego i rzekomych, polio;

- nosiciele i ozdrowieńcy po błonicy, cholerze, durze brzusznym i rzekomych, salmonellozach i czerwonce (Shigella) - badaniom na nosicielstwo,

- osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby - badaniom w kierunku zakażenia prątkami gruźlicy, pałeczkami duru brzusznego i rzekomych, innymi pałeczkami z rodzaju Salmonella i Shigella;

- osoby z przeciwwskazaniami obowiązane są zawiadomić pracodawcę o zakażeniu,

- pracodawca jest obowiązany, z zachowaniem poufności, niezwłocznie odsunąć pracownika od takich prac;

1. Kierownicy ZOZ i osoby wykonujące zawody medyczne poza ZOZ są obowiązani do zapewnienia i przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych obejmujących w szczególności:

- zapewnienie warunków skutecznej sterylizacji materiałów medycznych, narzędzi i innego sprzętu medycznego oraz prowadzenia prawidłowych procesów dezynfekcji,

- stosowanie indywidualnych środków ochrony pracowników.

2. Kierownicy zakładów opieki zdrowotnej udzielających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych obowiązani są do postępowania przeciwdziałającego szerzeniu się zakażeń zakładowych przez opracowanie i wdrożenie procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami zakładowymi

zgodnie z obowiązującymi standardami, a w szczególności do:

- bieżącego dozoru i przestrzegania standardów higieny wewnątrzzakładowej,

- kontroli stosowanych metod leczenia, w tym antybiotykoterapii,

- wprowadzenia zakładowego systemu badań, identyfikacji i rejestracji szczepów bakteryjnych w celu oceny stanu zakażenia hospitalizowanych pacjentów i skażenia środowiska zakładu wieloopornymi szczepami szpitalnymi,

- zapewnienia, w razie potrzeby, warunków do izolacji pacjentów szczególnie podatnych na zakażenia zakładowe

1. Kierownicy zakładów opieki zdrowotnej udzielających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych obowiązani są do bieżącej oceny sytuacji epidemiologicznej w zakładzie, do prowadzenia rejestrów zakażeń zakładowych oraz sporządzania i przekazywania powiatowemu inspektorowi sanitarnemu raportów o występowaniu tych zakażeń.

2. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia rejestrów zakażeń zakładowych oraz sposób sporządzania raportów o występowaniu zakażeń zakładowych i tryb ich przekazywania a także wzory tych dokumentów, uwzględniając w szczególności rodzaje informacji o występowaniu zakażeń zakładowych oraz drobnoustrojów chorobotwórczych o szczególnej oporności i oporności wielolekowej.

1. Kierownicy zakładów opieki zdrowotnej udzielających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych obowiązani są do powołania zespołu oraz komitetu kontroli zakażeń zakładowych.

2. W skład zespołu kontroli zakażeń zakładowych wchodzi:

- lekarz jako przewodniczący zespołu

- pielęgniarki jedna na 250 łóżek

3. Do zadań zespołu kontroli zakażeń zakładowych należy nadzór nad przestrzeganiem procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami zakładowymi, analiza występujących zakażeń zakładowych, opracowywanie raportów o występowaniu zakażeń zakładowych oraz szkolenie personelu w zakresie zasad, praktyki i metod kontroli zakażeń zakładowych.

4. W skład komitetu kontroli zakażeń zakładowych wchodzi:

- przewodniczący zespołu j.w.,

- kierownik zakładu

- kierownicy właściwych komórek organizacyjnych

- naczelna pielęgniarka

- lekarz sprawujący opiekę profilaktyczną nad pracownikami

5. Do zadań komitetu należy planowanie, ocena i wdrażanie metod kontroli zakażeń zakładowych oraz podejmowanie decyzji o rozdziale środków.

Użytkownicy nieruchomości obowiązani są utrzymywać je w stanie sanitarnym nienaruszającym wymagań higienicznych i zdrowotnych, w tym w szczególności niestwarzającym zagrożenia przeniesienia chorób zakaźnych i zakażeń.

Osoby przebywające na obszarze RP są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym zgodnie z programem szczepień ochronnych oraz w przypadku wystąpienia stanu epidemii;

Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wykaz obowiązkowych szczepień ochronnych, zasady przeprowadzania i dokumentacji szczepień, uwzględniając w szczególności:

1) choroby zakaźne, przeciw którym prowadzone są szczepienia ochronne, wiek

i grupy osób objętych obowiązkiem szczepień,

2) kwalifikacje osób przeprowadzających szczepienia i sposób prowadzenia

szczepień,

3) szczegółowe zasady dotyczące prowadzenia dokumentacji i sprawozdawczości

ze szczepień z podaniem form, rodzajów, wzorów, terminów i sposobu obiegu

dokumentów, w których odnotowuje się szczepienia.

Program szczepień ochronnych podaje GIS do końca I kwartału każdego roku.

Lekarz, który podejrzewa wystąpienie niepożądanego odczynu poszczepiennego ma obowiązek niezwłocznego zgłoszenia takiego przypadku do powiatowego inspektora sanitarnego.

Powiatowy inspektor sanitarny prowadzi rejestry niepożądanych odczynów poszczepiennych.

Postępowanie w przypadku podejrzenia lub rozpoznania choroby zakaźnej lub zakażenia oraz w przypadku stwierdzenia zgonu z powodu choroby zakaźnej

1. Lekarz jest obowiązany pouczyć pacjenta o środkach ostrożności zapobiegających przeniesieniu zakażenia na inne osoby, o konieczności powiadomienia pracodawcy.

2. W przypadku rozpoznania zakażenia, które może przenosić się drogą kontaktów seksualnych, lekarz jest obowiązany poinformować pacjenta o konieczności zgłoszenia się do lekarza jego partnerów seksualnych. Fakt powiadomienia pacjenta powinien być odnotowany w dokumentacji medycznej i potwierdzony podpisem pacjenta.

3. W przypadku podejrzenia zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną określoną w wykazie lub rozpoznania takiej choroby lekarz ma obowiązek zgłoszenia tego faktu, w ciągu 24godzin powiatowemu inspektorowi sanitarnemu - szczególnie gruźlica, AIDS, kiła, rzeżączka, rzęsistkowica.

6. W przypadku stwierdzenia lub podejrzenia, że zgon nastąpił z powodu choroby zakaźnej lekarz ma

obowiązek powiadomić o tym fakcie wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

W celu monitorowania sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych oraz zapewnienia systemu wczesnego powiadamiania o zagrożeniu epidemicznym tworzy się sieć nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych w kraju.

Obowiązkowej kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu podlegają osoby zdrowe, które pozostawały w styczności z chorymi na cholerę, dżumę płucną i wirusowe gorączki krwotoczne przez okres nie dłuższy niż w przypadku cholery - 5 dni, dżumy płucnej - 6 dni, wirusowych gorączek krwotocznych - 21 dni od ostatniego dnia styczności.

Obowiązkowej hospitalizacji podlegają:

1) gruźlica płuc w okresie prątkowania oraz osoby z uzasadnionym podejrzeniem o prątkowanie,

2) osoby chore i podejrzane o zachorowanie na:

a) błonicę,

b) cholerę,

c) dur brzuszny,

d) dury rzekome A, B, C,

e) dżumę,

f) nagminne porażenie dziecięce oraz inne ostre porażenia wiotkie, w tym

zespół Guillaina-Barrgo.

g) tularemię,

h) zapalenie mózgu,

i) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,

j) żółtą gorączkę i wirusowe gorączki krwotoczne.

Obowiązkowemu leczeniu ambulatoryjnemu podlegają osoby chore na gruźlicę płuc. Wypełnienie obowiązku polega na poddawaniu się badaniom lekarskim oraz innym badaniom diagnostycznym i stosowaniu zaleconego leczenia.

Zasady postępowania w razie stanu zagrożenia epidemicznego i epidemii

Stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii na obszarze województwa lub jego części ogłasza i odwołuje wojewoda, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii GIS.

Jeżeli stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii występuje na obszarze więcej niż jednego województwa - minister właściwy ds. zdrowia.

Mogą wprowadzić:

- czasowe ograniczenie w ruchu osobowym,

- czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania przedmiotów lub artykułów spożywczych,

- czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,

- zakaz organizowania widowisk, zgromadzeń i innych skupisk ludności,

- obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych i innych,

- nakaz poddania się określonym szczepieniom ochronnym,

- nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych.

Pracownicy ZOZ i inne osoby mogą być skierowani do pracy przy zwalczaniu epidemi.

Wyjątki:

- osoby, które nie ukończyły 18 lat bądź ukończyły 60 lat,

- kobiety w ciąży lub wychowujące dzieci w wieku do 14 lat,

- osoby niepełnosprawne.

Decyzja o skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii stwarza obowiązek pracy przez okres do 3 miesięcy w zakładzie opieki zdrowotnej wskazanym w decyzji.

Przepisy karne

----------------------------------------------------------

WYKAZ chorób zakaźnych i zakażeń

Wykaz chorób zakaźnych i zakażeń - 78 pozycji.

Wykaz biologicznych czynników chorobotwórczych - 42 pozycje.

Wykaz obowiązkowych szczepień ochronnych

---