STANY PRZEDRAKOWE I STANY RZEKOMONOWOTWOROWE STANY PRZEDRAKOWE Jest to zmiana skórna, która po różnie długim czasie trwania przechodzi w nowotwór złośliwy. Do stanów przedrakowych należą: a) rogowacenie słoneczne (starcze)- zmiany są wywołane głównie przez przewlekłe naświetlanie promieniami UV (słońce, solarium). Występuje w miejscach eksponowanych na działanie promieni UV: twarz (kości jarzmowe, nos), plecy, grzbiet dłoni, małżowiny uszne, czoło, ramiona, przedramiona. Występuje dziedzicznie. Zmiany mają postać grudek lub guzków o nierównej, szorstkiej powierzchni. Zmiany wystają ponad powierzchnię skóry, mają ciemne zabarwienie (od brązowego do czarnego). Zmniejsza się sprężystość i elastyczność skóry, robi się ona sucha, szorstka i pogrubiona. Występują u osób, które nadużywały światła słonecznego. Wskazane jest jak najszybsze usuwanie zmian. Decyzja co do leczenia powinna być poprzedzona dokładną diagnostyką, najlepsze jest badanie dermatoskopowe. W przypadku wątpliwości konieczne jest wycięcie chirurgiczne plus badanie histo-patologiczne. Natomiast w przypadkach nie budzących wątpliwości: laseroterapia, krioterapia, złuszczanie. 10-20% ulega złośliwej transformacji. b) róg skórny- występuje najczęściej u osób starszych, może występować u dzieci, ale nie jest wtedy stanem przedrakowym. W miejscach narażonych na działanie promieni UV: twarz, małżowina uszna, grzbietowa powierzchnia dłoni. Może powstawać z rogowacenia |
słonecznego, brodawki lub na skórze zdrowej. Jest to narośl bardzo twarda o nasilonym rogowaceniu. Narośl ta w miniaturze przypomina róg zwierzęcy. Jest żółtobrunatna o chropowatej powierzchni. Część masy rogowej jest twarda, a podstawa jest zmieniona zapalnie. Łatwo się usuwa. Leczenie polega na opanowaniu stanu zapalnego (antybiotyk), później laseroterapia lub wycięcie chirurgiczne plus wycinek histo.-patologiczny. c) skóra pergaminowa-barwnikowa- est rzadkim, lecz poważnym schorzeniem, uwarunkowanym genetycznie, głównie w przypadku pokrewieństwa rodziców. Cechą charakterystyczną tego schorzenia jest wybitna nadwrażliwość na światło słoneczne. Objawami tej choroby są zmiany skórne przypominające bardzo nasilone piegi, towarzyszą im większe plamy barwnikowe, natomiast skóra wykazuje zanik oraz odbarwienia i teleangiektazje, nadające skórze pstrokaty wygląd. Zmiany najczęściej lokalizują się na twarzy i innych odsłoniętych częściach ciała narażonych na działanie promieni słonecznych. Zmiany mogą pojawić się już we wczesnym dzieciństwie, na ogół po pierwszym nasłonecznieniu .Leczenie polega na ochronie skóry przed działaniem promieni ultrafioletowych, wczesnym usuwaniu zmian przednowotworowych. d) uszkodzenia porentgenowskie skóry- powstają pod wpływem przewlekłego naświetlania promieniami Roentgena (RTG) w celach leczniczych. Najczęściej dotyczy naświetlań nowotworów złośliwych |
spraw narządów wewnętrznych. Kilka lub kilkanaście lat po naświetlaniu powstają zmiany skórne polegające na stwardnieniu skóry i tkanki podskórnej, zamianach pigmentacyjnych (przebarwienia, odbarwienia) oraz zmianach naczyniowych (teleangiektazje). Powstaje owrzodzenie z tendencją do zaniku lub bliznowacenia. Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu zmian, krioterapii. e) rogowacenie chemiczne (arsenowe i smołowcowe)- są to zmiany skórne typu rogowacenia słonecznego. W przypadkach związanych z zażywaniem arsenu wykwity są umiejscowione głównie na rękach i stopach, a w przypadkach zawodowego kontaktu z przetworami smoły pogazowej i nie oczyszczoną parafiną- na rękach, twarzy i mosznie. Wykwitom towarzyszą nieregularne odbarwienia i przebarwienia. Okres trwania jest wieloletni. Raki rozwijające się na podłożu rogowacenia poarsenowego są zwykle liczne. Natomiast rogowacenie smołowcowe jest rzadziej punktem wyjścia raków. Leczenie: stosuje się usuwanie chirurgiczne lub zamrażanie płynnym azotem. f) rogowacenie białe- zmiany występują na błonach śluzowych: jama ustna, czerwień wargowa, narządy płciowe. Powstaje pod wpływem przewlekłego drażnienia błony śluzowej czynnikami mechanicznymi i chemicznymi. Zmiany mają kolor biały, są to zgrubiałe plamy o gładkiej lub nieco brodawkującej powierzchni. Pacjent powinien być pod stałą |
obserwacją (jeżeli są zmiany, to należy je wycinać). Najczęściej dotyczą osób starszych. Leczenie: krioterapia. RAK IN SITU Są to raki przedinwazyjne, o bardzo charakterystycznym obrazie histologicznym: zaburzonym rogowaceniu, z tworzeniem się komórek wykazujących różny stopień atypii jąder oraz rogowaceniem pojedynczych komórek warstw żywych naskórka, przy zachowanej błonie podstawnej. a) choroba Bowena- są to pojedyncze lub mnogie ogniska, dobrze odgraniczone od skóry zdrowej, barwy brunatnej, o hiperkeratotycznej lub gładkiej powierzchni. Zmiany powstają w obrębie skóry nie uszkodzonej działaniem słońca, są częstsze na kończynach i tułowiu. Ogniska wykazują różnice obrazu morfologicznego. Są płasko-wyniosłe, wyraźnie odgraniczone, jednak bez widocznego wału. Szerząc się pełzakowato przybierają często nieregularne kształty, w części środkowej mogą powstawać nadżerki pozostawiające zanik bliznowaty. Utrzymują się trwale, w części przypadków przechodzą w raki kolczytsokomórkowe. O leczeniu rozstrzyga badanie histologiczne. Można zamrażać płynnym azotem, stosować laseroterapię lub chirurgiczne usunięcie. STAN RZEKOMONOWOTWOROWY Przez stan rzekomonowotworowy rozumiemy takie zmiany chorobowe, które w obrazie klinicznym i histologicznym upodabniają się do raka, ale w rzeczywistości nowotworem nie są. Zalicza się tu: a) rogowiak |
kolczystokomórkowy- jest to guzek, który szybko rośnie (6-8 tygodni), osiąga do 2 cm. Guz ten rozwija się z mieszka włosowego .Posiada kraterowate wgłębienie w części środkowej z czopem rogowym. Nie różni się barwą od otaczającej skóry lub ma odcień perlisty. Powstaje na podłożu skóry nie zmienionej, głównie u osób starszych po 50 roku życia. Najczęściej taki guzek występuje pojedynczo. Guzek ten może trwać nawet kilka miesięcy i dochodzi do samoleczenia. Zawsze zostaje blizna. Czynniki wywołujące nie są poznane, lecz zmiany powstają w miejscach narażonych na działanie promieni słonecznych. Najczęstsza lokalizacja zmian to twarz i inne odsłonięte części ciała, np. grzbietowa powierzchnia dłoni. Na początku, w ciągu 6 miesięcy, rozpoczyna się wzrost guzka, następnie dochodzi do powolnego samoistnego ustępowania zmian. W leczeniu stosuje się łyżeczkowanie bądź chirurgiczne usunięcie, a także zamrażanie płynnym azotem.
|