WŁAŚCIWOŚCI POZAROWE
Cyjanek sodu jest substancją niepalną, ale pod wpływem kwasów, a nawet dwutlenku węgla i wilgoci uwalnia cyjanowodór
- wysoce toksyczny palny gaz.
Podczas spalania cyjanku sodu z azotynami, jak i z chloranami i nadchloranami w temperaturze 450°C następuje wybuch.
WŁAŚCIWOŚCI NIEBEZPIECZNE
Cyjanek sodu jest bardzo silną trucizną, powodującą zatrucia o gwałtownym przebiegu. Zatrucie może nastąpić poprzez
wprowadzenie do przewodu pokarmowego, wdychanie par lub pyłków, a także przez nieuszkodzoną skórę.
Cyjanek sodu jest silnym reduktorem. Czysty cyjanek ogrzewany w suchym, wolnym od CO2 powietrzu nie ulega
zmianie do temperatury 370°C. Natomiast ślady żelaza i niklu powodują jego szybkie utlenianie, a następnie rozkład.
Stopiony cyjanek sodu atakuje miedź, platynę i szkło jenajskie. Złoto i srebro są odporne na jego działanie. Pod wpływem
kwasów mineralnych i organicznych, a nawet dwutlenku węgla i wilgoci cyjanek sodu rozkłada się szybko z wytworzeniem
silnie toksycznego i palnego gazowego cyjanowodoru (zapach gorzkich migdałów). Wodne roztwory cyjanku sodu mają
odczyn silnie alkaliczny, są nietrwałe i szybko hydrolizują (zwłaszcz ogrzane) z wydzieleniem gazowego cyjanowodoru.
W obecności tlenu z powietrza roztwory te rozpuszczają prawie wszystkie metale w stanie rozdrobnionym, z wjątkiem
ołowiu i pltyny. Cyjanek sodu reaguje gwałtownie lub nawet wybuchowo podczas stapiania z chloranami, nadchloranami,
azotynami i azotanami. Podobnie gwałtownie cyjanek sodu z fluorem, magnezem i kwasem azotowym.
DANE O TOKSYCZNOŚCI
Zwierzęta:
LD50 doustnie dla szczurów 6,44 mg/kg
LD50 dootrzewnowe dla myszy 5 mg/kg
LDLO podskórne dla myszy 10 mg/kg
LD50 podskórne dla świnek morskich 4,5 mg/kg
LDLO dożylne dla psów 1,3 mg/kg
MLD podskórnie dla królików 2,2 mg/kg
Dawka śmiertelna doustna dla kotów 2,0-2,2 mg/kg
Areozol cyjanku sodu tworzący się przy stapianiu wywołuje u królików podrażnienie blony śluzowej, zadyszkę, pobudzenie
i ślinotok przy stężeniu:
0,04 - 0,09 mg/dm3 w ciągu 25-43 minut
0,10 - 0,14 mg/dm3 objawy te wystepują po 3-15 minut
0,20 - 0,30 mg/dm3 natychmiast
leżenie na boku i drgawki występują przy stężeniu:
0,05 - 0,10 mg/dm3 po 19-75 minutach
0,15 - 0,20 mg/dm3 po 26-42 minutach
0,20 - 0,30 mg/dm3 po 16-25 minutach
śmierć następowała po wdychaniu:
0,15 - 0,17 mg/dm3 po 62-76 minutach
0,40 - 0,55 mg/dm3 po 10-20 minutach
Areozol ten, o wysokim stopniu rozproszenia, odznacza się silniejszymi właściwościami trującymi od cyjanowodoru, co może
być związane z obecnością w powietrzu tlenku węgla.
Ludzie:
śmiertelna dawka: 0,10 - 0,25 g
Ustalenie dawki śmiertelnej jest trudne ze względu na różną wrażliwość osobniczą, a także z powodu jego nietrwałości -
stare preparaty mogą zawierać znaczny procent węglanów.
Stężenie w powietrzu (w przeliczeniu na HCN):
22,4 mg/m3 - objawy zatrucia wystepują po kilku godzinach przebywania w tej atmosferze
89,6 mg/m3 - objawy zatrucia występują po upływie godziny
2240 mg/m3 - śmierć następuje natychmiast.
Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy (NDS): cyjanowodór i cyjanki (w przeliczeniu na HCN): 0,3 mg/m3
PIERWSZA POMOC
-wynieść zatrutego z atmosfery skażonej
-podać natychmiast tlen do oddychania
-zapewnić stałą drożność dróg oddechowych (kontrolować czy nie zapada się język, usunąć protezy zębowe, odsysać
ssakiem resztki wymiocin i śluzu z jamy ustnej)
-w przypadku zatrzymania oddechu stosować sztuczne ć
oddychanie czystym tlenem podać do wdychania azotyn amylu
w ilościach jedna ampułka 0,2cm4 co 5 min.; przerwać podawanie azotynu amylu w przypadku ciśnienia skurczowego
poniżej 80 mmHg
-natychmiast zapewnić pomoc lekarską
-usunąć skażoną odzież
-skażone oczy przemyć bieżącą wodą, a następnie płukać roztworem fizjologicznym chlorku sodu lub wodą destylowaną
-chronić zatrutego przed utratą ciepła
WSKAZÓWKI DLA LEKARZA
Należy natychmiast podać dożylnie 3% Natrium nitrosum - 10 cm3 z szybkością 2,5-5 cm3/min. Następnie natychmiast podać
50% Natrium thiosulfuricum - 25 cm3. Kontynuować tlenoterapię i ewentualnie sztuczne oddychanie. Przy zatruciu doustnym
wykonać płukanie żołądka 25% roztworem Natrium thiosulfuricum z pozostawieniem po płukaniu w żołądku około 300 cm3
tego roztworu. U pacjentów nieprzyomnych płukanie żołądka można wykonać dopiero po intubacji. W bardzo ciężkich
zatruciach po 0,5-1 godziny można podać ponownie dożylnie Natrium nitrosum i Natrium thiosulfuricum w dawkach o połowę
mniejszych niż początkowe.
Należy podać dożylnie Kelocyanor (wersenian kobaltowy) - 300 mg/20 cm3.
Skażenie oczu wymaga konsultacji okulisty.
Pacjenta należy jak najszybciej przewieźć do szpitala celem
POSTĘPOWANIE W SYTUACJACH AWARYJNYCH
Podczas transportu poza zakładami produkcyjnymi:
-usunąć pojazd z terenu zabudowanego
-usunąć z rejonu zagrożenia wszystkie osoby, nie biorące bezpośrednio udziału w akcji ratowniczej
-wyposażyć osoby biorące udział w akcji ratowniczej w odzież ochronną i ochrony dróg oddechowych
-nie dpouścić do kontaktu ładunku z wilgocią, wodą i materiałami kwaśnymi
-utworzyś strefy bezpieczeństwa
Na terenie zakładów produkcujnych:
- zawiadomić otoczenie o awarii
- usunąć z rejonu zagrożenia wszystkie osoby narażone na niebezpieczeństwo
WSKAZÓWKI DLA RATUJĄCYCH
Osoby biorące udział w akcji ratowniczej lub likwidowaniu awarii muszą być wyposażone w pełne gazoszczelne ubranie
ochronne oraz w aparaty powietrzne lub tlenowe.
Pożar:
- substancja niepalna. Pożary w obecności cyjanku sodu gasić srodkami gaśniczymi odpowiednimi dla palących się
materiałów z wyjątkiem wody.
Zbiorniki narażone na działanie wysokiej temperatury chłodzić intensywnie wodą, o ile to możliwe usunąć z obszaru
zagrożonego.
Na lądzie:
- zablokować i zamknąć dostęp i dojazd do obszaru zagrożonego, wstrzymać ruch pojazdów, uniemozliwić kontakt z wodą,
wilgocią i substancjami kwaśnymi; utworzyć duże strefy bezpieczeństwa; ostrzec okolicznych mieszkańców i użytkowników
obiektów przemysłowych - w razie potrzeby ewakuować ludzi. Rozsypany cyjanek sodu zebrać ostrożnie do zamkniętych
pojemników i odtransportować do zniszczenia, zanieczyszczoną powierzchnię bardzo starannie zneutralizować i spłukać
dużą ilością wody.
Na trasach i zbiornikach wodnych śródlądowych:
- ustawić znaki zamknięcia szlaku wodnego, usunąć jednostki pływające, obszary zagrożone odizolować; kategorycznie
zabronić kontaktu z wodą podczas ratowania. Zawiadomić natychmiast odbiorców wody pitnej, gospodarczej i chłodzącej.
NISZCZENIE I NEUTRALIZACJA
Metody neutralizacji i niszczenia cyjanków można podzielić na trzy grupy:
- utlenianie cyjanku do cyjanianu, a następnie jego rozkład do azotu i dwutlenku węgla
- bezpośrednie utlenianie do azotu i dwutlenku węgla
- przeprowadzenie grupy cyjanowej w połączenie kompleksowe
Pierwsza metoda wykorzystuje działanie 20% wodorotlenku sodu lub mleka wapiennego.
W drugiej stosuje się nadmiar nadtlenku wodoru i podchloryn wapnia. Jest to metoda najbardziej ekonomiczna.
W trzeciej metodzie do kompleksowania jonów cyjankowych stosuje się 20% roztwór siarczanu żelazowego i 10% roztwór
wodorotlenku sodu lub mleka wapiennego. dalszej intensywnej terapii.
WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
Masa cząsteczkowa: 49,01
Temp. topnienia: 563,7°C
Temp. wrzenia: 1496°C
Gęstość w temp. 20°: 1,6 g/cm3
Gęstość par względem powietrza:
Prężność par w temp. 20°C: (800°C)- 1,013 hPa
Prężność par w temp. 30°C: (1000°C)- 16,53 hPa
Stężenie pary nasyconej w temp.20°C:
Stężenie pary nasyconej w temp 30°C:
Temp. krytyczna:
Ciśnienie krytyczne:
Współczynnik załamania światła w temp 20°C: 1,452
Lepkość w temp 20°C:
Ciepło właściwe: 1,424 J/g*K
Ciepło parowania w temp. wrzenia:
Ciepło parowania w temp. 25°C:
Ciepło spalania:
Współczynnik podziału n-oktanol/woda:
Rozpuszczalność w wodzie:
Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: bezwodny etanol, matanol, ciekły amoniak, dwumetyloformamid
Stan skupienia w temp. 20°C: Stały
Stan skupienia w temp. 20°C: Biały
Zapach: Migdałkowy