„SZTUKA JAKO PRAKTYKA SAMOCELOWA” Z. Mitosek

• Kryzys klasycyzmu w teorii sztuki związany był z XVIII-wieczną angielską teorią smaku (tu nazwiska to zapamiętania Home i Hume), wg której przedmiot piękny staje się piękny dopiero w kontakcie z podmiotem percypującym; jednak to angielskie pojęcie piękna groziło sprowadzeniem opinii o sztuce do indywidualnych i subiektywnych upodobań mających oparcie w przeżyciach odbiorców - krótko mówiąc prowadziło do relatywizmu i psychologizmu.

• W tym okresie powstaje także samo pojęcie estetyki jako nauki o postrzeżeniu (⇒ estetyka transcendentalna); jego twórcą był Aleksander Baumgarten; w swoim dziele Estetyka stwierdził, że obiekty intelektualne powinny być poznawane jako przedmioty logiki, a rzeczy postrzegane jako przedmioty nauki o percepcji czyli estetyki.

• Najważniejsze dzieła Kanta: Krytyka czystego rozumu i w tym kontekście bardziej nas interesująca Krytyka władzy sądzenia.

• Poglądy Kanta:

• Podtrzymuje poglądy Baumgartena;

• Rozróżnia estetkę jako naukę o apriorycznych formach poznania zmysłowego (przestrzeń i czas) od logiki, która traktuje o apriorycznych zasadach myślenia;

• „krytyka władzy sądzenia” - dział filozofii zajmujący się zasadnością i strukturą sądów smaku;

• Zajmował się dialektyką podmiotu i przedmiotu w procesie poznania ⇒ odbiorca i działo wzajemnie na siebie oddziałują; przedmiot nie może istnieć bez podmiotu;

• Podważył zasadę mimesis; wg niego artysta nie naśladuje ale wymyśla za pomocą wyobraźni;

• Interesował się stosunkiem praktyki estetycznej do innych władz jakimi dysponuje człowiek: intelektualnych, wolicjonalnych, emocjonalnych;

• Przedmiot piękny powinien podobać się w sposób powszechny i bezinteresowny, z subiektywną koniecznością;

• Cechy kantowskiego ujęcia sztuki: 1) estetyczne znaczenie formy, 2) wymóg bezinteresowności (patrz pkt wyżej);

• Bezinteresowność kontaktu estetycznego może zapewnić tylko oderwanie się od imperatywów poznawczych, moralnych, etycznych, itp.;

• Forma jest ważna, ponieważ bada ona sposoby przejawiania się przedmiotów, a nie konkretne przedmioty; prowadzi to do zainteresowania efektem przedstawienia; z tego też powodu ulubionym przedmiotem sztuki Kanta był ornament;

• Antynomia smaku ⇒ cechuje krytykę artystyczną; polega na tym, że mimo subiektywnego charakteru sądy smaku roszczą sobie pretensje do kategoryczności (pewności, obiektywności);

• Sąd smaku = sąd estetyczny ⇒ subiektywny, wynika z upodobań i nastawienia odbiorcy; jest wypowiadany przez znawcę;

• Sąd naukowy ⇒ wymaga obiektywności, tzn. uzasadnienia przedmiotowego opartego na normach twórczych;

• Relacja nauki o pięknie i krytyki: „Nie istnieje nauka o pięknie - lecz tylko krytyka.”;

• Rozróżnienie poezji i retoryki

⇓ ⇓

Uczciwa, szczera, nakierowana na cele, kłamliwa,

bezinteresowna dąży do ograniczenia wolności

umysłu

• Cecha sztuk pięknych: „nieumyślna celowość” lub „celowość bez celu”;

• Teleologia - nastawienie na cel;

• Autoteliczność dzieła sztuki ⇒wiąże się z bezinteresownością; sztuka ma za cel wytworzenie przedmiotu wedle wcześniej istniejącego zamiaru (wyobrażenia); stawia sobie za cel sam wytwór („celowość bez celu”);

• Das Spiel ⇒ podwójne znaczenie `gra i zabawa';

• Piękno jest wyrażeniem idei estetycznej; zawartość i znaczenie dzieła sztuki nie zależy od obiektywnego świata, ale od świadomości artysty, która zawiera jemu tylko właściwe wyobrażenia;

• Dobry artysta to ten, który potrafi zmysłowo przedstawić idee rozumu; czyni to poprzez wymyślanie idei estetycznych;

• Idee rozumu (idee platońskie): Prawda, Dobro, Piękno; ideą rozumu są wszystkie przedmioty abstrakcyjne;

• Idea estetyczna: takie wytworzone prze wyobraźnię przedstawienie, które daje dużo do myślenia, przy czym jednak żadna określona myśl, tzn. pojęcie, nie może być mu adekwatne i, co za tym idzie, żadna mowa ani całkowicie go ująć, ani zrozumiałym uczynić nie może.;

• Odniesienie poezji do idei umysłu, a nie obiektywnej rzeczywistości uzasadnia twórczość fantastyczna;

• Sztuka stanowi działalność symboliczną;

• Najwyższe miejsce w hierarchii sztuk wg Kanta zajmuje poezja, gdyż daje ona wolność wyobrażeń i pozwala na nieograniczoną ilość przedstawień wynikających z danej idei;

• Koncepcja artysty-geniusza ⇒wg Kanta tylko geniusz gwarantuje sztukę pełną polotu - sam zaś polot nie jest niczym innym, jak zdolnością unaoczniającego przedstawienia idei estetycznych;

• Teoria symbolu i koncepcja artysty-geniusza popularne w romantyzmie; filozofowie: Schlegel, Novalis, Schelling, Fichte.

* To byłoby na tyle…artykuł jest krótki, więc nie przejmujcie się, że to tylko 1,5 strony Pytań do tego tekstu nie miałam, ale korzystałam z notatek paru osób (nota bene wszystkie były bardzo podobne) więc zapewne więcej na zajęciach nie zostało opracowane A jak dr powiedział więcej umieć nie musimy Miłego kucia

1

---