SZTUKA EGEJSA (MINOJSKA I MYKEŃSKA) - KRÓTKI ZARYS
Kulturę egejską pod względem geograficzny można podzielić na:
- minojską (na Krecie),
- helladzką (na lądzie greckim),
- cykladzką (na wyspach).
Autorem podstawowej chronologii minojskiej, jej podziału na wczesno-, średnio- i późnominojską, każdego okresu na podokresy oraz bardzo ramowej chronologii bezwzględnej jest Evans.
Okres średniominojski: ok. 2000-1580 p.n.e.)
Okres późnominojski: ok. 1580-1100 p.n.e.)
Pałac w Knossos - odkryty przez Evansa na początku XX w.
- odsłonięty plan mieści w sobie wszystkie etapy przebudów;
- zachowane części zabudowy obejmują prawie wyłącznie piwnice i przyziemie, mieszkalne i reprezentacyjne pomieszczenia pałacowe praktycznie nie istnieją; na ich obecność wskazują jedynie dolne kondygnacje monumentalnych klatek schodowych, oraz świetliki, pozwalające na oświetlenie kilku poziomów pomieszczeń;
- sala tronowa jest stosunkowo niewielkim, parterowym pokojem;
- charakterystycznym rysem pałacu jest wielki, centralnie położony dziedziniec;
- fundamenty oraz monumentalne fragmenty obudowy dziedzińca, klatek schodowych i świetlików świadczą o wykorzystywaniu ciosów miejscowego wapienia;
- elementami dźwigającymi były ściany i kamienne filary, a także drewniane kolumny;
- charakterystyczne dla kultury minojskiej były kolumny o trzonach rozszerzających się ku górze;
- wyższe piętra wznoszone przy zastosowaniu kamienia łamanego - dawało to w efekcie szorstkie, nieregularne ściany, wymagające wyprawy tynkowej;
- tynkowane powierzchnie ścian stanowiły najlepsze pole dla fresków (malowideł na mokrym tynku).
Malarstwo minojskie
- pismo ideograficzne (dysk z Fajstos), pismo linearne A i pismo linearne B;
- brak przekazów pisanych na temat religii minojskiej;
- religia minojska stawiała na czele nie boga, lecz boginię, a w kulcie nie kapłanów, a kapłanki;
- brak tematów wojen, łowów, pracy;
- brak wyobrażeń o życiu pozagrobowym;
- brak wizerunków bóstw i władców;
- dominuje tematyka dworska z wyraźnie podkreśloną rolą kobiet;
!GLIPTYKA - drobna rzeźba w kamieniach półszlachetnych.!
- sceny kultowe pod gołym niebem, w gajach, na szczytach gór;
- drugi zespół tematów: świat natury, pejzaż;
- pejzaż morski: mieszkańcy morza (głównie delfiny), ukazani z profilu; ryby widoczne z lotu ptaka;
- pejzaż lądowy: przede wszystkim charakter ogrodowy; skały widoczne z lotu ptaka, rośliny i zwierzęta stylizowane bardziej od morskich; kolorystyka konwencjonalna;
- kolorystyka ciała ludzkiego: postacie męskie barwy rdzawej, kobiety barwy białej;
- symboliczna rola byka w malowidłach kreteńskich (być może uosabiał on władcę lub męski element religii).
Rzeźba minojska
- brak przykładów o charakterze monumentalnym, jedyne przejawy, to niewielkie statuetki przede wszystkim kobiece;
- drobni idole z gliny lub kamienia, mający znaczenie wotywne lub grzebalne;
- wśród idoli wyróżnia się dwie tendencje: schematyczną i naturalistyczną;
Ceramika minojska
- ceramika stylu Kamares: biegłość techniczna w toczeniu naczyń;
- wielobarwna dekoracja o charakterze roślinnym z wysokim stopniem stylizacji;
- stylizowany ornament: jasny na ciemnym tle;
- ceramika stylu morskiego: motywy podwodne; motyw ośmiornicy, czasem rozgwiazdy, muszli, wodorostu; malowane z dużym realizmem;
- ceramika stylu pałacowego: motywy roślin ogrodowych, przede wszystkim lilie; dekoracje uszeregowane, powtarzane w ciągach lub układach symetrycznych;
Epoka mykeńska
Architektura mykeńska
- silne fortyfikacje; mury o grubości kilku metrów, budowane z wielkich głazów;
- Brama Lwic - wejście składa się z monolitycznych kamiennych węgarów i wielkiego bloku nadproża (jego kształt powodował przeniesienie części ciążenia muru na węgary); zasadniczą konstrukcją umożliwiającą to przeniesienie był trójkąt odciążający ponad nadprożem, w tym wypadku zasłonięty płytą reliefową, z przedstawieniem dwóch lwic w heraldycznym układzie, wspiętych na cokół znajdującej się w centrum kolumny;
- dużą rolę odgrywają dziedzińce oraz liczne małe pomieszczenia o przeznaczeniu rzemieślniczym lub magazynowym;
- sale reprezentacyjne są budowlami prostokątnymi, osiowymi, z wejściem na krótszym boku, z dwukolumnowym portykiem przed wejściem i ścianami bocznymi przedłużonymi tak, aby obejmowały ów portyk TZW. !MEGARON!
- groby: skrzynkowe, komorowe, izbowe (z kilkoma komorami grzebalnymi);
- Grobowiec Świątynny pod Knossos: prawdopodobnie pochówek królewski; składał się z dziedzińca, kolumnowego przedsionka i trzech komór; obecność schodów sugeruje, że na piętrze znajdowały się jeszcze jakieś pomieszczenia;
Mykeńskie malarstwo ścienne
- sceny dworskie zbliżone do stylu minojskiego;
- brak pejzaży ogrodowych i morskich;
- tematyka polowań, bitew, wojowników;
Mykeńskie malarstwo ceramiczne
- motywy morskie - w przeciwieństwie do ceramiki minojskiej - komponowane symetrycznie i osiowo;
- styl pałacowy: motywy roślinne sprowadzone do abstrakcji;
- naczynia protogeometryczne.