PRZESŁANKI MERYTORYCZNE PROCESU CYWILNEGO :
I. MERYTORYCZNE
( odnoszą się do przedmiotu postępowania, decydują o osiągnięciu celu )
3RODZAJE POWÓDZTWA :
* POWÓDZTWO O ŚWIADCZENIE
wyrok deklaratoryjny
dotyczyć będzie:
DARE ( daniu czegoś )
FACERE ( czynieniu czegoś)
NON FACERE ( nieczynieniu czegoś)
PATI ( znoszeniu czegoś)
roszczenia majątkowe:
- terminy przedawnienia ( art. 117 KC- roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu)
= art. 123 KC- termin przedawnienia przerywa się co do roszczeń wobec których
wytoczono powództwo tzn.
# NIE MA POWÓD PRAWNEGO OBOWIĄZKU DOCHODZIĆ CAŁEGO
ROSZCZENIA więc:
1. jeśli dochodzi części roszczenia- termin przedawnienia co do tej części
zostaje przerwany
2. część roszczenia co do której nie wytoczył powództwa nie przerywa
terminu przedawnienia.
przesłanka ZASKARŻALNOŚCI:
- upływ terminu przedawnienia sąd bierze jako ZARZUT PRZEDAWNIENIA
= zarzut przedawnienia jest środkiem ochrony pozwanego i on może go wnieść
= jest ZARZUTEM MERYTORYCZNYM, NIWECZĄCYM ( peremptoryjnym)
= sąd uwzględniając ten zarzut :
# wydaje WYROK ODDALAJĄCY POWÓDZTWO
# orzeknie negatywnie w stosunku do żądania powoda w pozwie, gdyż BRAK
PRZESŁANKI MERYTORYCZNEJ
przesłanka WYMAGALNOŚCI:
- art. 316 § 1 KPC- sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy, biorąc za podstawę stan
rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, tzn.
= w toku procesu roszczenie mogło stać się wymagalne, ale do zamknięcia rozprawy
= roszczenie mogło być wymagalne przed wytoczeniem powództwa
- jeżeli w toku procesu do wymagalności nie doszło:
= zarzut przedwczesności powództwa jest środkiem ochrony pozwanego i on może go
wnieść
= jest ZARZUTEM MERYTORYCZNYM, ZAWIESZAJĄCYM ( dylatoryjnym)
- sąd wyda WYROK ODDALAJĄCY POWÓDZTWO jako PRZEDWCZESNE
= jeżeli wyrok oddalający się uprawomocni- mamy POWAGĘ RZECZY OSĄDZONEJ
# jest rei iudicata od chwili wniesienia
# art. 366 KPC- POWAGA JEST :
1. o to samo roszczenie
a: art. 187 § 1 pkt. 2 KPC- pozew powinien zawierać ŻĄDANIE +
OKOLICZNOŚCI FAKTYCZNE UZASADNIAJĄCE ŻĄDANIE
( Jeżeli mamy żądanie, to okoliczności faktyczne się zmieniły !!!!, ponieważ teraz
roszczenie jest wymagalne, a poprzednio było niewymagalne )
b: WIĘC JEST BRAK TEGO SAMEGO ROSZCZENIA !
2. między tymi samymi stronami
* POWÓDZTWO O USTALENIE ISTNIENIA LUB NIEISTNIENIA PRAWA LUB STOSUNKU PRAWNGO
wyrok deklaratoryjny
przesłanka INTERESU PRAWNEGO :
- art. 189 KPC :
= powództwo może być sformułowane od strony:
# POZYTYWNEJ : art. 189- ustalenie istnienia prawa lub stosunku prawnego
1. musi zaistnieć przesłanka merytoryczna dodatnia- INTERES PRAWNY
2. interes prawny powód musi podać już w pozwie o ustalenie istnienia prawa
lub stosunku prawnego.
# NEGATYWNEJ: ustalenie nieistnienia prawa lub stosunku prawnego
- art. 76 - INTERWENCJA UBOCZNA
= aby przystąpić do odpowiedniej strony trzeba spełnić kilka przesłanek:
# musi zaistnieć przesłanka merytoryczna dodatnia- INTERES PRAWNY
1. art. 77 §1 KPC - zgłoszenie w formie pisemnej
2. zgłoszenie interwenienta ubocznego musi posiadać:
a: interes prawny
b: wskazanie strony do której przystępuje
# przystąpienie może nastąpić DO zamknięcia rozprawy w II instancji
* POWÓDZTWO O UKSZTAŁTOWANIE PRAWA LUB STOSUNKU PRAWNEGO
powód przy pomocy tego powództwa dąży do wydania wyroku konstytutywnego czyli
prawotwórczego
np. powództwo o rozwód
- MUSI wystąpić przesłanka merytoryczna dodatnia- trwały i zupełny rozkład pożycia
małżeńskiego
- NIE MOGĄ wystąpić przesłanki merytoryczne ujemne- rozwodu żąda małżonek
wyłącznie winny lub dobro wspólne małoletnich dzieci
uwzględnienie powództwa skutkuje wydaniem wyroku konstytutywnego działający:
- EX NUNC- z chwilą uprawomocnienia się
- EX TUNC- z mocą wsteczną ( unieważnienie małżeństwa )
powód może żądać w drodze tego powództwa:
- nawiązania stosunku
- przekształcenia stosunku
- rozwiązania stosunku
przesłanka LEGITYMACJI PROCESOWEJ :
- oparte na prawie materialnym uprawnienie do występowania w charakterze strony w konkretnej sprawie sądowej .
- sąd bada legitymację procesową DOPIERO na rozprawie!
= I- sąd bada czy miedzy stroną powodową i pozwaną jest stosunek cywilno- prawny
= II- jeśli jest- sąd bada treść tego stosunku cywilno- prawnego
= III- sąd bada, czy powód może wystąpić z takim żądaniem przeciw pozwanemu.
= IV- SĄD stwierdza, że POZWANY( musi) i POWÓD ( powinien)
jest LEGITYMOWANY
- legitymacja procesowa to uprawnienie powoda do zgłoszenia konkretnego roszczenia,
natomiast pozwany ma obowiązek spełnienia owego żądania
- art. 194, 196, 198 §1 KPC
- PODZIAŁ LEGITYMACJI PROCESOWEJ :
= CZYNNA : po stronie powodowej
= BIERNA: po stronie pozwanej
= INDYWIDUALNA: przysługuje jednemu podmiotowi :
# CZYNNA- jednemu powodowi
# BIERNA- jednemu pozwanemu
= GRUPOWA: przysługuje kilku podmiotom
# CZYNNA- kilku powodom
( każdy małżonek może wystąpić z roszczeniem o zwrot pożyczki do dłużnika, która była
udzielona z majątku wspólnego małżonków )
# BIERNA - kilku pozwanym
( unieważnienie małżeństwa- każdemu kto ma interes prawny, rozwód- obu małżonkom,
uchylenie uchwały organu spółdzielni- członkowie spółdzielni )
= ŁĄCZNA: występuje przy współuczestnictwie w sporze- kumulacja podmiotowa
- W procesie ZAWSZE są 2 strony- powodowa i pozwana
= WIELOPODMIOTOWOŚĆ STOSUNKÓW CYWILNO-PRAWNYCH
# solidarność wierzycieli, wspólnicy spółki
# ZAPRZECZENIE OJCOSTWA:
1. prokurator musi pozwać dziecko, matkę i męża matki
( LEGITYMACJA ŁĄCZNA )
2. dziecko, matka i mąż matki są uprawnieni do powództwa o zaprzeczenie ojcostwa
( LEGITYMACJA GRUPOWA )
Skutki braku przesłanki merytorycznej:
1. Sąd ODDALI POWÓDZTWO wyrokiem, czyli orzeknie negatywnie w stosunku do żądania zawartego w pozwie przez pozwanego
2. Przy powództwie o świadczenie, w przypadku niewymagalności, sąd wyda wyrok oddalający powództwo jako przedwczesne.
Aby sąd mógł sprawę rozpoznać:
powinna zachodzić jurysdykcja krajowa, jeśli jest element cudzoziemski
jest dopuszczalność drogi sądowej
sprawa winna zostać wniesiona do sądu właściwego rzeczowo i miejscowo
strony powinny posiadać zdolność sądową
powód powinien mieć zdolność procesową
jeśli jest pełnomocnik, musi być należycie umocowany
Przesłanki brane pod uwagę przez sąd:
a: z urzędu:
brak przesłanki procesowej bezwzględnej dodatniej
istnienie przesłanki procesowej bezwzględnej ujemnej
niewłaściwość SR w sprawie właściwej dla SO bez względu na WPS
tryb postępowania
kaucja aktoryczna powoda cudzoziemca
b: na wniosek:
właściwość z wyjątkiem wymienionej w art. 379 pkt. 6 KPC
zapis na sąd polubowny
umowa derogacyjna