DZIAŁ I
PRZEPISY OGÓLNE
Rozdział 1
Zakres obowiązywania
Art. 1. Ustawa określa zasady i warunki:
1) wykonywania prac geologicznych,
2) wydobywania kopalin ze złóż,
3) ochrony złóż kopalin, wód podziemnych i innych składników środowiska w związku z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin.
Art. 2. O ile ustawa nie stanowi inaczej, jej przepisy:
1) o wydobywaniu kopalin podstawowych stosuje się odpowiednio do:
a) bezzbiornikowego magazynowania substancji w górotworze,
b) składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych,
2) dotyczące kopalin pospolitych stosuje się odpowiednio do poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania surowców mineralnych, znajdujących się w odpadach po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin.
Art. 4. Ustawy nie stosuje się do:
1) korzystania z wód w zakresie uregulowanym odrębnymi przepisami,
2) geologicznych badań naukowych i działalności dydaktycznej, które są prowadzone bez wykonywania robót geologicznych,
3) pozyskiwania okazów minerałów, skał i skamielin w celach naukowych, kolekcjonerskich i dydaktycznych, które następuje bez wykonywania robót górniczych,
4) ustalania przydatności gruntów dla potrzeb budownictwa bez wykonywania robót geologicznych.
Art. 5. 1. Kopaliny dzieli się na podstawowe i pospolite.
2. Do kopalin podstawowych zalicza się:
1) gaz ziemny, ropę naftową oraz jej naturalne pochodne, węgiel brunatny, węgiel kamienny i metan z węgla kamiennego,
2) kruszce metali szlachetnych, rudy metali (z wyjątkiem darniowych rud żelaza) i metale w stanie rodzimym, łącznie z rudami pierwiastków rzadkich i rozproszonych oraz pierwiastków promieniotwórczych,
3) apatyt, baryt, fluoryt, fosforyt, gips i anhydryt, piryt, siarkę rodzimą±, sole potasowe i potasowo-magnezowe, sole strontu, sól kamienną,
4) azbest, bentonit, diatomit, dolomit, gliny biało wypalające się i kamionkowe, gliny i łupki ogniotrwałe, grafit, kaolin, kamienie szlachetne i ozdobne, kwarc, kwarcyt, magnezyt, miki, marmury i wapienie krystaliczne, piaski formierskie i szklarskie, skalenie, ziemię krzemionkową
3. Kopaliny nie wymienione w ust. 2 są kopalinami pospolitymi.
4. W rozumieniu ustawy nie są kopalinami wody podziemne, z wyjątkiem solanek, wód leczniczych i termalnych.
Art. 6. W rozumieniu ustawy:
1) złożem kopaliny jest takie naturalne nagromadzenie minerałów i skał oraz innych substancji stałych, gazowych i ciekłych, których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą,
2) pracami geologicznymi jest projektowanie i prowadzenie badań, połączone z wykonywaniem robót geologicznych, oraz sporządzanie dokumentacji geologicznej,
3) robotą geologiczną jest wykonywanie w ramach prac geologicznych wierceń, szybików, sztolni, wykopów i innych robót górniczych oraz likwidacja otworów wiertniczych; do robót geologicznych zalicza się również badania geofizyczne wymagające użycia materiałów wybuchowych,
4) poszukiwaniem jest wykonywanie prac geologicznych w celu odkrycia i wstępnego udokumentowania zasobów złóż kopalin lub wód podziemnych,
5) rozpoznawaniem jest wykonywanie prac geologicznych na obszarze wstępnie udokumentowanego złoża kopaliny lub wód podziemnych,
6) przedsiębiorcą jest podmiot posiadający koncesję na prowadzenie działalności regulowanej ustawą,
7) zakładem górniczym jest wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących przedsiębiorcy do bezpośredniego wydobywania kopaliny ze złoża, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane oraz technologicznie związane z nimi obiekty i urządzenia przeróbcze,
8) obszarem górniczym jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny objętej koncesją,
9) terenem górniczym jest przestrzeń objęta przewidywanymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego.
Rozdział 2
Własność i użytkowanie górnicze
Art. 7. 1. Złoża kopalin nie stanowiące części składowych nieruchomości gruntowej są własnością Skarbu Państwa.
2. W granicach określonych przez ustawy Skarb Państwa może, z wyłączeniem innych osób, korzystać ze złóż kopalin oraz rozporządzać prawem do nich przez ustanowienie użytkowania górniczego.
3. Uprawnienia Skarbu Państwa, o których mowa w ust. 2, wykonują organy właściwe do udzielania koncesji, zwane dalej "organami koncesyjnymi".
Art. 9. W granicach określonych przez ustawy oraz przez umowę o ustanowieniu użytkowania górniczego użytkownik górniczy może, z wyłączeniem innych osób, poszukiwać, rozpoznawać lub wydobywać oznaczoną kopalinę. W tych samych granicach użytkownik górniczy może rozporządzać swym prawem.
Art. 10. 1. Ustanowienie użytkowania górniczego następuje w drodze umowy za wynagrodzeniem, pod warunkiem uzyskania koncesji.
3. W razie wygaśnięcia albo cofnięcia koncesji, użytkowanie górnicze wygasa.
Art. 14. 1. Przepisy rozdziału stosuje się odpowiednio do innych części górotworu niż złoża kopalin.
Rozdział 3
Koncesje
Art. 15. Koncesji wymaga:
1) poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin,
2) wydobywanie kopalin ze złóż,
3) bezzbiornikowe magazynowanie substancji w górotworze oraz składowanie odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych,
4) poszukiwanie i wydobywanie surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin.
Art. 16. 1. Z zastrzeżeniem przepisu ust. 2, koncesji udziela Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
2. Koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin pospolitych, z wyjątkiem takiej działalności wykonywanej w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej, oraz na działalności , o której mowa w art. 15 pkt 4, udziela wojewoda.
6. Udzielenie koncesji nie narusza wymagań wynikających z przepisów odrębnych.
Art. 18. O ile ustawa nie stanowi inaczej, wniosek o udzielenie koncesji powinien zawierać:
1) oznaczenie podmiotu ubiegającego się o koncesję, jego siedziby oraz wskazanie pełnomocników, jeżeli zostali ustanowieni,
2) określenie przedmiotu projektowanej działalności,
3) okre¶lenie prawa wnioskodawcy do terenu (przestrzeni), w ramach którego projektowana działalno¶ć ma być wykonywana, lub prawa, o ustanowienie którego ubiega się wnioskodawca,
4) okre¶lenie czasu, na jaki koncesja ma być udzielona, wraz ze wskazaniem daty rozpoczęcia działalno¶ci,
5) okre¶lenie ¶rodków, jakimi dysponuje podmiot ubiegaj±cy się o koncesję w celu zapewnienia prawidłowego wykonywania działalno¶ci objętej wnioskiem.
Art. 19. Wniosek o udzielenie koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, poza wymaganiami przewidzianymi w art. 18, powinien okre¶lać cel, zakres, rodzaj i harmonogram zamierzonych prac, a także ocenę ich wpływu na ¶rodowisko, sporz±dzon± zgodnie z przepisami o ochronie i kształtowaniu ¶rodowiska.
Art. 22. Koncesja powinna określać:
1) rodzaj i sposób prowadzenia działalności objętej koncesją,
2) przestrzeń, w granicach której ma być prowadzona ta działalność,
3) okres ważności koncesji ze wskazaniem terminu rozpoczęcia działalności,
4) inne wymagania dotyczące wykonywania działalności objętej koncesją, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa powszechnego i ochrony środowiska.
Art. 28. 1. Koncesja wydana na podstawie ustawy wygasa:
1 z upływem czasu, na jaki została wydana,
2) jeżeli stała się bezprzedmiotowa,
3) w razie likwidacji lub upadłości przedsiębiorcy,
4) w razie zrzeczenia się koncesji.
2. W przypadkach określonych w ust. 1 organ koncesyjny, w drodze decyzji, stwierdza wygaśnięcie koncesji.
Art. 29. 1. Cofnięcie albo wygaśnięcie koncesji nie zwalnia przedsiębiorcy z wykonania określonych w niej obowiązków dotyczących ochrony środowiska.
DZIAŁ II
PRACE GEOLOGICZNE
Rozdział 1
Projektowanie i wykonywanie prac geologicznych
Art. 31. 1. Prace geologiczne mog± być wykonywane, dozorowane i kierowane tylko przez osoby posiadaj±ce odpowiednie kwalifikacje.
2. Minister Ochrony ¦rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le¶nictwa w porozumieniu z Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego okre¶li, w drodze rozporz±dzenia, kwalifikacje osób, o których mowa w ust. 1, tryb stwierdzania kwalifikacji, wysoko¶ć opłat zwi±zanych ze stwierdzaniem tych kwalifikacji oraz sposób uiszczania opłat.
Art. 32. 1. Prace geologiczne obejmuj±ce roboty i badania geologiczne mog± być wykonywane tylko na podstawie projektu prac geologicznych.
2. Projekt prac geologicznych powinien okre¶lać:
1) cel zamierzonych prac, sposób jego osi±gnięcia, wraz z okre¶leniem rodzaju wymaganej dokumentacji geologicznej,
2) harmonogram prac,
3) przestrzeń, w obrębie której maj± być wykonywane prace geologiczne,
4) przedsięwzięcia konieczne ze względu na ochronę ¶rodowiska, w tym zwłaszcza wód podziemnych, oraz sposób likwidacji wyrobisk, otworów wiertniczych, rekultywacji gruntów i ¶rodki maj±ce na celu zapobieżenie szkodom.
Rozdział 2
Dokumentacja geologiczna
Art. 40. Wyniki prac geologicznych, wraz z ich interpretacj± oraz okre¶leniem stopnia osi±gnięcia zamierzonego celu, należy przedstawić w dokumentacji geologicznej.
Art. 41. 1. Dokumentację geologiczn± złoża kopaliny sporz±dza się w celu okre¶lenia zasobów złoża oraz rozpoznania jego budowy geologicznej dla projektowania zakładu górniczego.
2. Dokumentacja geologiczna złoża kopaliny powinna okre¶lać:
1) rodzaj, ilo¶ć i jako¶ć rozpoznanych kopalin, w tym także kopalin towarzysz±cych i współwystępuj±cych użytecznych pierwiastków ¶ladowych oraz substancji szkodliwych dla ¶rodowiska występuj±cych w złożu,
2) położenie złoża, jego budowę geologiczn±, formę i granice,
3) elementy ¶rodowiska otaczaj±cego złoże,
4) przewidywany sposób wydobycia kopaliny,
5) geologiczno-górnicze i hydrogeologiczne warunki wydobycia,
6) przewidywany wpływ wydobycia na ¶rodowisko,
7) stan zagospodarowania powierzchni.
Art. 43. 1. Dokumentację geologiczno-inżyniersk± sporz±dza się dla:
1) okre¶lenia warunków geologicznych dla potrzeb zagospodarowania przestrzennego,
2) projektowania obiektów budowlanych,
3) wykonywania wyrobisk górniczych,
4) magazynowania i składowania substancji oraz odpadów.
2. Dokumentacja geologiczno-inżynierska powinna okre¶lać:
1) budowę geologiczn±, warunki geologiczno-inżynierskie i hydrogeologiczne podłoża budowlanego lub okre¶lonej przestrzeni,
2) prognozę zmian w ¶rodowisku, mog±cych powstać na skutek realizacji lub eksploatacji obiektów inżynierskich,
3) występowanie złóż kopalin, szczególnie surowców budowlanych, nadaj±cych się do wykorzystania przy realizacji inwestycji.
Art. 46. 1. Dokumentacja geologiczna podlega zmianie w razie:
1) stwierdzenia istotnych różnic w budowie geologicznej w stosunku do danych okre¶lonych w zatwierdzonej dokumentacji,
2) zmiany przedmiotu lub zakresu działalno¶ci, dla której dokumentacja została sporz±dzona.
2. Zmiana dokumentacji geologicznej następuje w trybie przewidzianym dla jej zatwierdzenia.
Art. 47. 1. Prawo do informacji uzyskanych w wyniku prowadzenia prac geologicznych przysługuje temu, kto poniósł koszty ich wykonania.
2. Przeniesienie przez przedsiębiorcę praw przysługuj±cych mu do informacji uzyskanych w wyniku prowadzenia prac geologicznych wymaga zgody wła¶ciwego organu państwowej administracji geologicznej.
3. Skarb Państwa może ż±dać przeniesienia na niego, za wynagrodzeniem, praw przysługuj±cych do informacji uzyskanych w wyniku prowadzenia prac geologicznych.
4. W sprawach spornych, o których mowa w ust. 3, decyzje podejmuje Minister Ochrony ¦rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le¶nictwa.
5. Wykonawca prac geologicznych obowi±zany jest do nieodpłatnego udostępniania organom państwowej administracji geologicznej informacji, o których mowa w ust. 1, oraz próbek uzyskanych w wyniku prowadzenia robót geologicznych. Informacje oraz próbki nie mog± być wykorzystywane dla innych zadań niż okre¶lone w dziale VI ustawy.
6. Gmina może ż±dać nieodpłatnego udostępniania informacji, o których mowa w ust. 1, jeżeli dotycz± one jej terytorium i s± niezbędne do wykonywania jej zadań. Informacje uzyskane w tym trybie nie mog± być wykorzystywane przez gminę do prowadzenia działalno¶ci gospodarczej ani udostępniane innym podmiotom.
DZIAŁ III
WYDOBYWANIE KOPALIN
Rozdział 1
Obszar i teren górniczy
Art. 51. 1. Obszar górniczy wyznacza się dla każdej kopaliny, chociażby złoża różnych kopalin występowały w bezpośrednim sąsiedztwie.
2. Obszar górniczy może obejmować część złoża, jeżeli nie zagraża to prawidłowemu wykorzystaniu złoża.
3. Podstawą wyznaczenia obszaru górniczego jest dokumentacja geologiczna.
Art. 53. 1. (1) Dla terenu górniczego sporz±dza się miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w trybie określonym odrębnymi przepisami, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
2. Plan, o którym mowa w ust. 1, powinien zapewniać integrację wszelkich działań podejmowanych w granicach terenu górniczego w celu:
1) wykonania uprawnień określonych w koncesji,
2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego,
3) ochrony środowiska, w tym obiektów budowlanych.
3. Plan, o którym mowa w ust. 1, może w szczególności wyznaczać filar ochronny, w granicach którego, ze względu na ochronę oznaczonych dóbr, wydobywanie kopalin nie może być prowadzone albo może być dozwolone tylko w sposób zapewniający ochronę tych dóbr.
6. Jeżeli nie przewiduje się ujemnych wpływów na środowisko, można odstąpić od sporz±dzania planu, o którym mowa w ust. 1, dla terenu górniczego utworzonego w związku z wydobywaniem kopalin pospolitych.
Rozdział 2
Projekt zagospodarowania złoża
Art. 54. Przed przystąpieniem do wydobywania kopaliny przedsiębiorca, na podstawie dokumentacji geologicznej oraz warunków określonych w koncesji, zgodnie z planem, o którym mowa w art. 53, sporządza projekt zagospodarowania złoża.
Art. 55. 1. Projekt zagospodarowania złoża powinien zapewniać:
1) ochronę złóż kopalin, w tym kopalin towarzyszących i pierwiastków śladowych występujących w złożu, zwłaszcza przez ich kompleksowe i racjonalne wykorzystanie,
2) stosowanie technologii eksploatacji ograniczających ujemny wpływ na środowisko.
2. Projekt zagospodarowania złoża wymaga zatwierdzenia, w drodze decyzji, przez organ koncesyjny.
Rozdział 3
Budowa obiektów zakładu górniczego
Art. 57. (2) Do projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych usytuowanych na terenach zamkniętych zakładu górniczego stosuje się przepisy prawa budowlanego, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Art. 58. 1. Do obiektów budowlanych zakładu górniczego zalicza się:
1) budynki:
a) maszyn wyci±gowych,
b) nadszybia,
c) stacji odmetanowania,
d) stacji wentylatorów,
2) ujęcia wód leczniczych, termalnych i solanek,
3) szybowe wieże wyci±gowe,
4) urz±dzenia odwiertów na powierzchni oraz ruroci±gi zwi±zane z ruchem zakładu górniczego,
5) urz±dzenia podsadzkowe,
6) składy materiałów wybuchowych,
7) obiekty i urz±dzenia służ±ce wydobywaniu kopalin metod± odkrywkow± lub otworów wiertniczych,
8) obiekty i urz±dzenia przeróbcze.
Art. 59. 1. (4) Nadzór nad budow±, utrzymaniem i rozbiórk± obiektów budowlanych usytuowanych na terenie zamkniętym w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego zakładu górniczego sprawuj± organy specjalistycznego nadzoru budowlanego w dziedzinie górnictwa.
2. Organem specjalistycznego nadzoru budowlanego w dziedzinie górnictwa jest wła¶ciwy organ państwowego nadzoru górniczego.
Art. 60. (5) Wła¶ciwy organ państwowego nadzoru górniczego wydaje pozwolenie na budowę, użytkowanie i rozbiórkę obiektów budowlanych usytuowanych na terenach zamkniętych zakładu górniczego.
Rozdział 4
Ruch zakładu górniczego
Art. 63. Ruch zakładu górniczego odbywa się na podstawie planu ruchu, zgodnie z zasadami techniki górniczej.
Art. 64. 1. Na podstawie warunków okre¶lonych w koncesji, ustaleń planu, o którym mowa w art. 53, oraz projektu zagospodarowania złoża przedsiębiorca sporz±dza plan ruchu dla każdego zakładu górniczego.
Plan ruchu zakładu górniczego okre¶la szczegółowe przedsięwzięcia niezbędne w celu zapewnienia:
1) bezpieczeństwa powszechnego,
2) bezpieczeństwa pożarowego,
3) bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zakładu górniczego,
4) prawidłowej i racjonalnej gospodarki złożem,
5) ochrony ¶rodowiska wraz z obiektami budowlanymi,
6) zapobiegania szkodom i ich naprawiania.
Art. 68. 1. Ruch zakładu górniczego może się odbywać tylko pod kierownictwem i dozorem osób posiadaj±cych odpowiednie kwalifikacje.
2. Minister Przemysłu i Handlu w porozumieniu z Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego okre¶li, w drodze rozporz±dzenia, kwalifikacje wymagane od osób wymienionych w ust. 1, tryb stwierdzania kwalifikacji, wysoko¶ć opłat zwi±zanych ze stwierdzaniem tych kwalifikacji oraz sposób uiszczania opłat.
Art. 70. 1. Osobami uprawnionymi do sporz±dzania dokumentacji mierniczo-geologicznej s± mierniczy górniczy i geolog górniczy.
Art. 74. Przedsiębiorca jest zobowi±zany przeszkolić pracowników zakładu górniczego w zakresie znajomo¶ci przepisów reguluj±cych bezpieczne wykonywanie pracy w zakładzie górniczym i nie może zatrudnić pracownika, który nie wykazał się dostateczn± znajomo¶ci± tych przepisów.
Art. 75. 1. Przedsiębiorca powinien:
1) posiadać zorganizowane ratownictwo górnicze,
2) zapewnić stał± możliwo¶ć udziału w akcji ratowniczej specjalistycznych służb Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego.
Rozdział 5
Likwidacja zakładu górniczego
Art. 80. W razie likwidacji zakładu górniczego przedsiębiorca jest zobowi±zany:
1) zabezpieczyć lub zlikwidować wyrobiska górnicze oraz obiekty i urz±dzenia zakładu górniczego,
2) zabezpieczyć nie wykorzystan± czę¶ć złoża kopaliny,
3) zabezpieczyć s±siednie złoża kopalin,
4) przedsięwzi±ć niezbędne ¶rodki chroni±ce wyrobiska s±siednich zakładów górniczych,
5) przedsięwzi±ć niezbędne ¶rodki w celu ochrony pozostałych elementów ¶rodowiska.
DZIAŁ IV
WYNAGRODZENIE ZA USTANOWIENIE UŻYTKOWANIA GÓRNICZEGO
OPŁATY
Art. 83. 1. Wysokość i sposób uiszczania wynagrodzenia za użytkowanie górnicze określa umowa, o której mowa w art. 10 ust. 1.
2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, może być uiszczane jednorazowo lub w ratach.
3. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, stanowi dochód Skarbu Państwa.
Art. 84. 1. Przedsiębiorca wydobywający kopalinę oraz przedsiębiorca wydobywający surowiec mineralny z odpadów po robotach górniczych lub procesach wzbogacania kopalin uiszcza opłatę eksploatacyjną.
2. Opłatę eksploatacyjną wymierza organ koncesyjny.
3. Opłatę eksploatacyjną wymierza się w zależności od ilości wydobytej kopaliny albo surowca mineralnego. Jeżeli wydobyta kopalina przed wprowadzeniem jej do obrotu rynkowego wymaga poddania przeróbce, opłatę wymierza się od ilości surowca uszlachetnionego lub wzbogaconego.
4. Stawka opłaty eksploatacyjnej nie może być wyższa niż 10% ceny sprzedaży kopaliny albo surowca.
5. Opłata eksploatacyjna może być podwyższona w razie eksploatacji złoża o szczególnie korzystnych warunkach geologiczno-górniczych.
6. Opłata eksploatacyjna może być obniżona po zasięgnięciu opinii zarz±du właściwej gminy w razie:
1) stosowania technologii eksploatacji zapobiegających ujemnym wpływom na środowisko oraz obiekty i urządzenia,
2) wydobywania kopalin towarzyszących i współwystępujących użytecznych pierwiastków śladowych,
3) szczególnie trudnych warunków geologicznych i górniczych eksploatowanego złoża.
7. Obniżenie albo podwyższenie opłaty eksploatacyjnej nie może przekraczać 50% stawki, o której mowa w ust. 4.
2. Wysokość opłaty, o której mowa w ust. 1, ustala się w koncesji.
Art. 86. 1. Opłaty, o których mowa w art. 84 i 85, stanowią w 60% dochód gminy, na terenie której jest prowadzona działalność objęta koncesją, w 40% natomiast dochód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jeżeli działalność ta prowadzona jest na terenie więcej niż jednej gminy, opłaty stanowią dochód tych gmin: w przypadkach określonych w art. 84 proporcjonalnie do ilości wydobytej kopaliny albo surowca mineralnego, a w przypadkach określonych w art. 85 proporcjonalnie do wielkości przestrzeni objętej działalnością.
DZIAŁ V
STOSUNKI SˇSIEDZKIE I ODPOWIEDZIALNO¦Ć ZA SZKODY
Art. 89. Przedsiębiorca jest uprawniony do bezpłatnego korzystania z wody kopalnianej na potrzeby zakładu górniczego.
3. Wła¶cicielowi przysługuje odszkodowanie za szkody wyrz±dzone wskutek zajęcia nieruchomo¶ci.
Art. 91. 1. Wła¶ciciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, jeżeli ruch ten odbywa się zgodnie z zasadami okre¶lonymi w ustawie. Może ż±dać naprawienia wyrz±dzonej tym ruchem szkody zgodnie z przepisami tej ustawy.
Art. 93. 1. Jeżeli nie można ustalić, kto wyrz±dził szkodę, odpowiada za ni± przedsiębiorca, który w chwili ujawnienia się szkody jest uprawniony do wydobywania kopaliny w granicach obszaru górniczego.
2. Jeżeli szkoda nast±piła także z innych przyczyn niż ruch zakładu górniczego, odpowiedzialno¶ć przedsiębiorcy i innych osób jest solidarna.
Art. 94. 1. Naprawienie szkody powinno nast±pić przez przywrócenie stanu poprzedniego.
2. Przywrócenie stanu poprzedniego może nast±pić przez dostarczenie gruntów, obiektów budowlanych, urz±dzeń, lokali, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju.
3. Naprawienie szkody w gruntach rolnych i le¶nych następuje w drodze rekultywacji, zgodnie z przepisami o ochronie tych gruntów.
4. Obowi±zek przywrócenia stanu poprzedniego ci±ży na przedsiębiorcy.
Art. 95. 1. Jeżeli nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego lub koszty tego przywrócenia raż±co przekraczałyby wielko¶ć poniesionej szkody, naprawienie szkody następuje przez zapłatę odszkodowania.
2. Jeżeli poszkodowany poniósł nakłady na naprawienie szkody, odszkodowanie ustala się w wysoko¶ci odpowiadaj±cej warto¶ci uzasadnionych nakładów. Przepis ten nie narusza postanowień ust. 1.
Art. 96. W razie braku przedsiębiorcy odpowiedzialnego za szkodę albo jego następcy prawnego, roszczenia okre¶lone niniejszym działem przysługuj± przeciwko Skarbowi Państwa.
Art. 97. 1. W sprawach o naprawienie szkód uregulowanych przepisami niniejszego działu orzekaj± s±dy powszechne.
2. S±dowe dochodzenie roszczeń jest możliwe po wyczerpaniu postępowania ugodowego. Warunek wyczerpania postępowania ugodowego jest spełniony, jeżeli przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody albo od zgłoszenia przedsiębiorcy ż±dania przez poszkodowanego upłynęło 21 dni.
Art. 98. 1. W celu natychmiastowego zapobiegania szkodzie lub jej dalszym skutkom s±d może nakazać podjęcie koniecznych czynno¶ci. Jeżeli obowi±zek ten obci±ża powoda, s±d może nakazać przedsiębiorcy niezwłoczne wypłacenie niezbędnej kwoty pieniężnej.
2. W razie powstania szkody w postaci zaniku wody lub utraty jej przydatno¶ci, przedsiębiorca zobowi±zany jest bezpłatnie dostarczać poszkodowanemu niezbędn± ilo¶ć wody do czasu naprawienia szkody.
Art. 99. Przepisy dotycz±ce naprawiania szkód stosuje się odpowiednio do zapobiegania tym szkodom.
DZIAŁ VI
ORGANY PAŃSTWOWEJ ADMINISTRACJI GEOLOGICZNEJ I NADZORU GÓRNICZEGO
Rozdział 1
Organy państwowej administracji geologicznej
Art. 101. Organami państwowej administracji geologicznej s±:
1) Minister Ochrony ¦rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le¶nictwa działaj±cy przy pomocy Głównego Geologa Kraju,
2) wojewodowie.
Art. 103.
2. Rada Ministrów okre¶li, w drodze rozporz±dzenia, organy państwowej administracji geologicznej wła¶ciwe do:
1) stwierdzania kwalifikacji osób, o których mowa w art. 31,
2) zatwierdzania projektów prac geologicznych, o których mowa w art. 33,
3) zatwierdzania dokumentacji geologicznych,
4) zatwierdzania kryteriów bilansowo¶ci zasobów złóż kopalin,
5) wyrażania zgody na przeniesienie praw do informacji uzyskanych w wyniku prowadzenia prac geologicznych.
Rozdział 2
Organy państwowego nadzoru górniczego
Art. 106. 1. Organami państwowego nadzoru górniczego w odniesieniu do wydobywania kopalin podstawowych oraz kopalin pospolitych w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej s±:
1) Prezes Wyższego Urzędu Górniczego,
2) dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych oraz specjalistycznych urzędów górniczych.
2. Organami państwowego nadzoru górniczego w odniesieniu do wydobywania kopalin pospolitych s±:
1) Minister Ochrony ¦rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le¶nictwa,
2) wojewodowie.
3. Organami państwowego nadzoru górniczego w odniesieniu do bezzbiornikowego magazynowania substancji w górotworze oraz składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych s± organy okre¶lone w ust. 1.
4. Organami państwowego nadzoru górniczego w odniesieniu do wydobywania surowców mineralnych znajduj±cych się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin s± organy okre¶lone w ust. 2.
Art. 107. 1. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego jest centralnym organem administracji państwowej i podlega Prezesowi Rady Ministrów.
2. Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.
3. Wiceprezesów oraz generalnych dyrektorów Wyższego Urzędu Górniczego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego.
Art. 109. 1. O ile przepis szczególny nie stanowi inaczej, organy państwowego nadzoru górniczego sprawuj± nadzór i kontrolę nad ruchem zakładów górniczych, a w szczególno¶ci w zakresie:
1) bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego,
2) ratownictwa górniczego,
3) gospodarki złożami kopalin w procesie ich wydobywania,
4) ochrony ¶rodowiska, w tym zapobiegania szkodom,
5) budowy i likwidacji zakładu górniczego.
2. W sprawach okre¶lonych w ust. 1 organami pierwszej instancji wła¶ciwymi do sprawowania nadzoru i kontroli nad ruchem zakładów górniczych wydobywaj±cych kopaliny podstawowe oraz kopaliny pospolite w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej s± dyrektorzy okręgowych urzędów, jeżeli sprawy te nie s± zastrzeżone do wła¶ciwo¶ci Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego albo dyrektorów specjalistycznych urzędów górniczych.
3. W sprawach okre¶lonych w ust. 1 organami pierwszej instancji wła¶ciwymi do sprawowania nadzoru i kontroli nad ruchem zakładów górniczych wydobywaj±cych kopaliny pospolite s± wojewodowie.
4. Rada Ministrów okre¶li, w drodze rozporz±dzenia, organy państwowego nadzoru górniczego wła¶ciwe do stwierdzania kwalifikacji osób, o których mowa w art. 68 ust. 1, art. 70 ust. 1 i art. 78 ust. 1 pkt 5, oraz organy wła¶ciwe w sprawach, o których mowa w art. 75.
Art. 110. Organy państwowego nadzoru górniczego sprawuj± nadzór i kontrolę nad podmiotami zawodowo trudni±cymi się wykonywaniem czynno¶ci ratownictwa górniczego, w zakresie przestrzegania przez te podmioty przepisów wydanych na podstawie art. 78 ust. 1 pkt 3.
Art. 111. 1. W zakresie ustalonym przepisami, o których mowa w ust. 2, maszyny, urządzenia i materiały, a także środki strzałowe oraz sprzęt strzałowy, mogą być stosowane w zakładzie górniczym tylko po dopuszczeniu ich, w drodze decyzji, przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego.
2. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje maszyn, urządzeń i materiałów oraz środków strzałowych i sprzętu strzałowego, których stosowanie w zakładach górniczych wymaga dopuszczenia, oraz tryb postępowania w tych sprawach.
Art. 112. Przy wykonywaniu nadzoru i kontroli pracownikom organów państwowego nadzoru górniczego przysługuje prawo wstępu do zakładów górniczych, dostępu do urządzeń technicznych, niezbędnych informacji i dokumentów. Mogą oni żądać udzielania wyjaśnień w sprawach ruchu zakładu górniczego.
Art. 113. 1. Przy wykonywaniu nadzoru i kontroli organ państwowego nadzoru górniczego:
1) nakazuje usunięcie nieprawidłowości powstałych wskutek naruszenia przepisów o ruchu zakładu górniczego, zwłaszcza jeżeli stwarzają one zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu górniczego, jego pracowników, bezpieczeństwa powszechnego lub środowiska,
2) w razie bezpośredniego zagrożenia dla zakładu górniczego, jego pracowników, bezpieczeństwa powszechnego lub środowiska, może w całości lub w części wstrzymać ruch tego zakładu lub jego urządzeń oraz nakazać podjęcie niezbędnych środków zapobiegawczych,
3) może zakazać przedsiębiorcy, na czas nie przekraczaj±cy dwóch lat, powierzania określonych czynno¶ci w ruchu zakładu górniczego pracownikowi raż±co naruszaj±cemu dyscyplinę i porz±dek pracy, a zwłaszcza obowi±zki okre¶lone ustaw± i wydanymi na jej podstawie przepisami.
2. Wniesienie odwołania od decyzji wydanej na podstawie ust. 1 nie wstrzymuje jej wykonania.
Art. 114. 1. W razie groż±cego niebezpieczeństwa lub zaistnienia wypadku w zakładzie górniczym, organ państwowego nadzoru górniczego może ustalić stan faktyczny i przyczyny zagrożenia.
2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, organ państwowego nadzoru górniczego sprawuje nadzór nad akcj± zapobiegawcz± i ratownicz±, a w razie gdy uzna, że jest ona prowadzona nienależycie, może ż±dać zmiany jej kierownika lub obj±ć kierownictwo akcji.
Art. 115. 1. Przy wykonywaniu zadań wynikaj±cych z nadzoru i kontroli nad ruchem zakładu górniczego wła¶ciwy organ państwowego nadzoru górniczego może badać prawidłowo¶ć stosowanych lub przewidzianych przez przedsiębiorcę do stosowania rozwi±zań technicznych.
2. Na ż±danie wła¶ciwego organu państwowego nadzoru górniczego przedsiębiorca jest zobowi±zany sprawdzić prawidłowo¶ć rozwi±zań, o których mowa w ust. 1, w sposób okre¶lony przez ten organ.
3. Koszty czynno¶ci, o których mowa w ust. 2, obci±żaj± przedsiębiorcę, chyba że ich ż±danie było nieuzasadnione.
Art. 116. W razie stwierdzenia naruszenia warunków koncesji, organ państwowego nadzoru górniczego powiadamia o tym niezwłocznie organ koncesyjny.