ALABASTER MOŻE BYĆ oparty na dwóch różnych minerałach - gipsie i kalcycie.

ALBIT jest to skaleń osadowy; minerał z gromady krzemianów zaliczany do grupy zwanej plagioklazami jak i skaleni alkalicznych. Należy do minerałów pospolitych.

ALIT to oksymonokrzemian wapnia, Jest składnikiem klinkieru (półproduktu cementu portlandzkiego) odpowiedzialnym za wczesne wiązanie cementu.

ANHYDRYT to monomineralna skała osadowa (siarczanowa), zbudowana niemal wyłącznie z minerału o tej samej nazwie

ANORTYT jest to minerał z gromady krzemianów zaliczany do grupy plagioklazów; bardzo rzadki.

AZBEST JEST SZKODLIWY z powodu jego włóknistej budowy.

BAŁTYK POWSTAŁ JAKO jezioro. (Bałtyckie Jezioro Lodowe)

BAZALT to zasadowa skała lita wylewna

BELIT to mineralogiczna nazwa krzemianu dwuwapniowego, 2CaO·SiO2 lub C2S. Stosowany jako składnik klinkieru

BENTONIT jest to skała powstała z przeobrażenia tufów i tufitów

BIAŁA I ZIELONA MARIANNA to nazwy marmurów wydobywanych w Sudetach.

BRAUNMILLERYT to związek tlenku wapnia, tlenku glinu i tlenku żelaza(III) (ok. 10% masy klinkieru) - 4CaO·Al2O3·Fe2O3

Ca CO₃ to węglan wapnia; surowiec do otrzymywania wapna palonego

Ca(OH)₂ to wapno gaszone, wapno lasowane.

CaO to tlenek wapnia (wapno palone) - służy jako zaprawa murarska.

CaSO₄ x 2H₂O to gips , minerał z grupy siarczanów.

CELIT to minerał cementowy.

CHEMICZNIE GIPS to dwuwodny siarczan wapnia (CaSO4·2H2O)

CHEMICZNIE MINERAŁY to minerały będące na ogół solami kwasów tlenowych

CHEMICZNIE PIASEK to SiO₂

CO UZYSKUJEMY PRZEZ WYPAŁ, SPIEKANIE A CO PRZEZ TOPIENIE?

CROFESIMA dawna nazwa górnej warstwy płaszcza ziemskiego (mezosfery).

CZYM JEST STWARDNIAŁA ZAPRAWA WAPIENNA tynkiem?

CZYNNIKAMI TRANSPORTUJĄCYMI MATERIAŁY SKALNE PO POWIERZCHNI ZIEMI są wietrzenie, działalność wiatru, wód podziemnych, wód powierzchniowych, mórz, lodowców

CZYNNIKI POWODUJĄCE WIETRZENIE SKAŁ to *fizyczne (mechaniczne) *chemiczne *biologiczne

DEFLACJA to wywiewanie przez wiatr drobnego materiału skalnego (piasku bądź pyłu). Powoduje stopniowe obniżanie się obszaru.

DENUDACJA to -procesy niszczące powodujące wyrównywanie i stopniowe obniżenie powierzchni Ziemi.

DWUTLENEK WĘGLA Z ATMOSFERY DYMIĄCEJ PLANETY ZIEMIA stał się składnikiem dziury ozonowej.

DWUWĘGLAN WAPNIA I MAGNEZU to dolomit.

EROZJA EOLICZNA - erozja wiatrowa

EROZJA to proces niszczenia powierzchni skał przez wodę, wiatr, słońce, siłę grawitacji i działalność organizmów żywych.

Fe₃ O₄ jest to magnetyt.

FLUORYT TO MINERAŁ UŻYWANY W PRZEMYŚLE MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH DO cementów portlandzkich.

FORMY KRASOWE tworzą się w skałach głównie wapiennych, ale też w dolomitach, gipsach, marglach, halitach, anhydrytach,.

GLINA TO GRUNT spoisty, nieprzepuszczalny.

GLINA ZWAŁOWA to skała ilasta, rodzaj gliny. Na glinę zwałową składa się materiał, wmarznięty niegdyś w lodowiec, który po stopieniu lodu został osadzony na skałach podłoża.

-Górach Świętokrzyskich

GRAFIT I DIAMENT TO CZYSTY WĘGIEL. MAJĄ RÓŻNĄ TWARDOŚĆ, ponieważ powstają gdzie indziej, w innych warunkach

GRANIT to skała magmowa głębinowa kwaśna o budowie jawnokrystalicznej,

GRUNT CZWARTORZĘDOWY to grunt utworzony od 2,588 mln lat temu do dziś.

GRUNT EOLITYCZNY to grunt utworzony poprzez przenoszenie i rozkurszanie przez wiatr cząstek gleby

GRUNT PONIŻEJ POZIOMU WODY GRUNTOWEJ jest depresją.

GRUNT TRANSPORTOWANY PRZEZ WIATR to grunt eolityczny.

GRUNT TRZECIORZĘDOWY to grunt utworzony około 65-1,8 mln lat temu.

GRUNTY NIESPOISTE CECHUJĄ się brakiem spójności, sztywną strukturą, niewielką chłonnością wody oraz nieznaczną odkształcalnością pod obciążeniem. (mała ilość frakcji najdrobniejszych)

GRUNTY SPOISTE NA SKUTEK ZAWILGOCENIA pęcznieją.

GRUNTY SPOISTE to grunty o układzie granulometrycznym drobniejszym niż piaski, które w odróżnieniu od niespoistych charakteryzuje dodatkowy parametr zwany spójnością lub kohezją (więcej frakcji najdrobniejszych)

HALIT TO NAZWA minerału z gromady halogenków. Głównym składnikiem jest chlorek sodu..

HEMATYT to pospolity minerał, tlenek żelaza(III).

ILLIT to minerał z gromady krzemianów, zaliczany do minerałów ilastych. Szczególnie duże nagromadzenia występują na dnach oceanów.

IŁ JEST PRODUKTEM PROCESU wietrzenia lub sedymentacji.

IŁ to grunt o strukturze spoistej.

IŁY POWSTAŁY w czwartorzędzie.

JEZIORA MAZURSKIE są konsekwencją ostatniego zlodowacenia 14k-15k lat temu, który miał działalność akumulacyjną i erozyjną.

KAOLINIT to minerał z gromady krzemianów, zaliczany do minerałów ilastych (grupa kaolinitu). Kaolinit jest składnikiem kaolinu.

KLINKIER CEMENTOWY produkujemy z węglanu wapnia i glinokrzemiany.

KOHEZJA TO WŁAŚCIWOŚĆ GRUNTÓW właściwość gruntów spoistych; określana jako siła wzajemnego przyciągania się cząsteczek gruntu

KOLMATACJA to osadzanie się w przestrzeni porowej ośrodka porowatego drobnych cząstek stałych unoszonych przez przepływający płyn.

KORUND CECHUJE SIĘ dużą twardością (9 st. w skali Mohsa)

KRAKATAU TO wyspa, któr jest aktywnym wulkanem klasyfikowanym jako stratowulkan.

KWARC minerał z gromady krzemianów przestrzennych zbudowany głównie z dwutlenku krzemu. Jest to najbardziej pospolity minerał budujący skorupę ziemską.

LESS jest gruntem niespoistym.

ŁUPEK to grupaskał, wykazujących dobrą łupkowatość (złupkowacenie).

MAGNEZYT to minerał z gromady węglanów. Nazwa nawiązuje do składu chemicznego

MARGIEL jest to skała osadowa; składa się z węglanów (wapnia lub magnezu) i minerałów ilastych,

MARMUR jest skałą metamorficzną, powstałą z przeobrażenia wapieni, rzadziej dolomitów

MINERAŁY CEMENTOWE TO: alit (Ca₃SiO₅) belit (Ca₂SiO₄) celit (Ca₃Al₂O₆) braunmilleryt (Ca₄Al₂Fe₂O₁₀)

MINERAŁY ILASTE POWSTAJĄ NA SKUTEK uwodnienia glinokrzemianów Al, Mg i F.

MINERAŁY SKAŁ MAGMOWYCH: kwarc, skalenie, skaleniowce, łyszczyki, oliwiny, pirokseny, amfibole

MINERAŁY WTÓRNE SĄ WYNIKIEM wtórnych procesów, kosztem innych minerałów. Najczęściej są one rezultatem procesów pomagmowych oraz wietrzeniowych

MONTMORYLONIT to minerał z gromady krzemianów zaliczany do minerałów ilastych (grupa smektytów).

MORENA TO wzniesienie utworzone z materiału skalnego osadzonego przez lodowiec lub przemieszczonego pod jego naciskiem.

NA TERENIE POLSKI JEST DUŻO KAMIENI Z POWODU znajdowania się pod pokrywą osadów lodowcowych.

NA TERENIE UKRAINY NIE MA KAMIENI, bo występują tam piaski lessowe.

-na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

NACIEKOWE FORMY WAPIENNE LUB LODOWE to KRAS.

NAJBARDZIEJ PĘCZNIEJĄCYM MINERAŁEM ILASTYM jest montmorillonit.

NAJTWARDSZYM MINERAŁEM jest diament.

NAREW JAKO JEDYNA RZEKA POLSKI PŁYNIE NA POŁUDNIE, ponieważ źródło rzeki jest na terenie morenowym o nieprzepuszczalnym podłoży, odpływ wód przez żwiru i piaski musi odbywać się na południe (na tereny bagienne).

NIFE to jądro Ziemi

OKTAEDR to ośmiościan foremny.

ORTOKLAZ to KAlSi3O8, glinokrzemian potasu. Minerał należący do grupy skaleni.

PIASEK FLUWIOGLACJALNY to piasek rzecznolodowcowy

PIASKOWIEC to drobnoziarnista, zwięzła skała osadowa powstała w wyniku scementowania ziaren kwarcu, spoiwa ilastego, krzemionkowego lub żelazistego.

PIERWIASTKI to produkty spalania gwiazd.

PLAGIOKLAZY SĄ TO minerały skałotwórcze o składzie mieszanym z grupy skaleni (skalenie sodowo-wapniowe).

PONOR to miejsce, gdzie wody strumieni, potoków czy rzek wpływają pod powierzchnię terenu.

PROCES MECHANICZNEGO NISZCZENIA SKAŁ to wietrzenie fizyczne.

PRODUKTEM SPALANIA GWIAZD są pierwiastki.

ROLA MINERAŁÓW CEMENTOWYCH W WIĄZANIU ZACZYNU CEMENTOWEGO, BETONU → decydują o późniejszej wytrzymałości

SANDR to rozległy, bardzo płaski stożek napływowy zbudowany ze żwirów i piasków osadzonych i wypłukanych przez wody pochodzące z topnienia lądolodu.

SAPROPEL to grunt organiczny, spoisty.

SIAL to dawna nazwa warstwy wyróżnianej w obrębie skorupy ziemskiej. Współcześnie częściej nazywana warstwą granitową.

SIMA to dawna nazwa wyróżnianej w obrębie litosfery warstwy bogatej w krzem (Si) i magnez (Mg), podścielającej warstwę zewnętrzną zwaną sialem. Współcześnie zamiennie używana z nazwą warstwa bazaltowa. Jest to warstwa budująca dno oceanów.

SINICE PRODUKOWAŁY związki organiczne na drodze fotosyntezy.

SKALENIE są to najpospolitsze minerały występujące w skorupie ziemskiej.

SKALENIOWCE są to minerały skałotwórcze skał magmowych.

SKAŁY METAMORFICZNE TO SKAŁY - powstałe ze skał magmowych bądź osadowych (niekiedy innych metamorficznych) na skutek przeobrażenia pod wpływem wysokich temperatur lub wysokiego ciśnienia oraz związanych z nimi procesów chemicznych.

SKAŁY OKRUCHOWE powstały na skutek nagromadzenie materiału okruchowego, chemicznego lub organicznego w zbiornikach wodnych lub w środowisku śródlądowym.

SKAŁY SĄ ZBUDOWANE z skupisk minerałów występujących w skorupie ziemskiej i wyodrębniający się spośród sąsiednich elementów skorupy.

SKAŁY WĘGLANOWE SĄ MAKROMAGAZYNAMI kalcytu i dolomitu.

SKŁADNIKAMI KLINKIERU CEMENTOWEGO SĄ TLENKI wapienne, krzemowe, glinowe, żelazowe, magnezowe, sodowe i potasowe.

STALAGMIT to naciek jaskiniowy, grawitacyjny. Narasta od dna jaskini krasowej ku górze wskutek wytrącania się węglanu wapnia z kapiącej ze stropu wody - w przypadku jaskini lodowej - jej zamarzania.

STALAGNAT to naciek jaskiniowy łączący strop jaskini krasowej z jej spągiem

STALAKTYT to grawitacyjny naciek jaskiniowy, narastającego od stropu jaskini krasowej ku jej spągowi.

STOPIEŃ GEOTERMALNY to wartość współczynnika określającego, co ile metrów w głąb ziemi temperatura przyrasta o 1 °C.

STREFA TEISSEYRE'A-TORNQUISTA dzieli trzy duże europejskie jednostki strukturalne: fałdową strukturę karpacką, paleozoiczną platformę zachodniej Europy i prekambryjską krystaliczną platformę wschodnioeuropejską

STROMATOLITY to obumarłe sinice.

STROMATOLITY to skały węglanowe złożone z cienkich lamin węglanu wapnia wytrąconego z wody morskiej jako efekt uboczny życia sinic.

STRUKTURA KRYSTALICZNA ŻELAZA, STALI → tworzą regularną sieć przestrzenną; cząsteczki ściśle przylegają do siebie .

-Sudetach

SUFOZJA zjawisko geologiczne i hydrodynamiczne polegające na mechanicznym wypłukiwaniu ziaren (cząstek minerałów) z osadu przez wody podziemne wsiąkające w skałę lub glebę.

TETRAEDR to czworościan foremny (taką postać przyjmuje węgiel)

TIKSOTROPIA to upłynnianie się gruntu spoistego pod wpływem drgań.

TLEN W ATMOSFERZE JEST EFEKTEM DZIAŁALNOŚCI roślin; rozkładu cząstek chemicznych dwutlenku węgla pod wpływem energii świetlnej

TORF to grunt organiczny.

TRZĘSIENIA ZIEMI są wynikiem przejściowego zablokowania ruchu warstw skalnych poruszających się wzdłuż linii uskoku.

TRZĘSIENIOM ZIEMI TOWARZYSZY POROPAGACJA FAL sejsmicznych.

TSUNAMI są efektem podwodnego trzęsienia ziemi, wybuchu wulkanu bądź osuwiska ziemi (lub cielenia się lodowców), upadku meteorytu..

TWARDOŚĆ STALI ZWYKŁEJ W SKALI MOHSA to 6

UPŁYNNIANIE SIĘ GRUNTU SPOISTEGO POD WPŁYWEM DRGAŃ nazywamy tiksotropią..

-w tatrach zachodnich

WARTA PŁYNIE W DOLNYM BIEGU NA ZACHÓD Z POWODU blokującego ją lodowca.

WĘGLEM ŚWIATA MINERAŁÓW jest krzem

WIETRZENIE TO NICZSZENI SIĘ SKAŁ POD WPŁYWEM CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH I CHEMICZNYCH na skutek działania energii słonecznej, powietrza, wody i organizmów

WILGOTNOŚĆ SILNIE WPŁYWA NA WŁAŚCIWOŚCI GRUNTÓW spoistych..

WYROBY CERAMICZNE są produktem procesu wypalania odpowiednich surowców w temperaturze od 900 do 2000 st. Celsjusza.

WYROBY Z GLINKI KAOLINOWEJ są nisko nasiąkliwe, nieprzepuszczalne, posiadają duża wytrzymałość mechaniczną i bardzo dobre właściwości dielektryczne.

WYWIERZYSKO to źródło krasowe, stanowiące wypływ na powierzchnię ziemi cieków płynących w skrasowiałych skałach, najczęściej wapiennych. Cieki krasowe często wpływają pod ziemię ponorami , ponownie wypływając na jej powierzchnię w wywierzysku.

WZGÓRZA MORENOWE to naturalne wzniesienia terenu, o niewielkich wysokościach i łagodnych zboczach

ZAWISKA KRASOWE WYSTĘPUJĄ na powierzchni ziemi, a takze pod nia; skały ulegajace krasowieniu to przede wszystkim wapienie

ZJAWISKA KRASOWE - proces rozpuszczania skał przez wody powierzchniowe i podziemne.

ZŁOŻA WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE SĄ KONSEKWENCJĄ TEGO, ŻE w karbonie szczątki roślin uległy uwęgleniu. Szczątki roślin utworzyły torf. Następnie pod wpływem ciśnienia i temperatury torf przekształcił się w węgiel brunatny, a ten w kamienny.

---