ZAGADNIENIA DO POWTÓRZENIA PRZED KOLOKWIUM

1. Jak w psychologii definiuje się pojęcia: afekt, emocja i nastrój?

Afekt - krótkie doznanie przyjemne lub nieprzyjemne.

Emocja to rodzaj wielopoziomowej reakcji organizmu obejmującej zarówno pobudzenie fizjologiczne, jak i procesy poznawcze czy uczucia. Jej funkcja jest głównie wartościująca tj. określa ona istotność danych doświadczanych zdarzeń i ich zgodność z obranymi celami. Jeśli zdarzenie jest sprzyjające to emocja jest pozytywna, jeśli niesprzyjające to odwrotnie.

Nastrój to dłużej trwający stan afektywny mający charakter mniej określony i bardziej rozlany niż emocje. Stanowi on swego rodzaju koloryt dla doznawanych przez nas doświadczeń, odpowiednio je w ten sposób modulując.

2. Wymień i scharakteryzuj pięć najistotniejszych różnic pomiędzy nastrojem a emocją.

	EMOCJE	NASTROJE
CZAS	od ułamka sekundy do kilku minut, a nawet godz.	od kilku godzin, tygodni, nawet do kilku miesięcy
INTENSYWNOŚĆ	intensywne	mało intensywne
OBIEKT	mają	nie mają
GOTOWOŚĆ DO DZIAŁANIA	zmieniają stan gotowości	nie zmieniają stanu gotowości
TREŚĆ	bogata	uboga
SPECYFICZNY WYRAZ MIMICZNY	występuje	nie występuje
DROGA POWSTAWANIA	zdarzenia zewnętrzne, wspomnienia, wyobrażenia	powtarzające się emocje; zmiany neurohormonalne i biochemiczne
TRWAŁOŚĆ	chwilowe zmiany	występuje stale
ŁATWOŚĆ SAMOOKREŚLENIA	łatwe	trudne

3. Jakie funkcje pełnią emocje? Czy istnieją emocje afunkcjonalne i dysfunkcjonalne?

A) Fizjologicznym

- mobilizacja zasobów;

utrzymanie posiadanych zasobów;

zmiana hierarchii reakcji.

B) Psychologicznym

- „skróty” w przetwarzaniu informacji;

- dostarczenie informacji;

sygnalizacja istotności.

C) Społecznym

- komunikacja i kontrola;

- ustalenie relacji z innymi osobami i obiektami;

- przechowywanie wpływów ewolucji, uczenia się i kultury

4. Podaj definicję motywacji i homeostazy w ujęciu psychologicznym.

Motywacja - Zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże ludzkich zachowań i ich zmian to procesy motywacyjne. Procesy te ukierunkowują zachowanie jednostki na osiągnięcie określonych, istotnych dla niej stanów rzeczy, kierują wykonywaniem pewnych czynności tak, aby prowadziły do zamierzonych wyników. Takim wynikiem może być zmiana warunków zewnętrznych, jak i zmiana we własnej osobie, zmiana własnego położenia. Jeśli człowiek jest świadomy wyniku wykonywanych czynności wówczas ten wynik będzie nazywany celem.

Homeostaza - w ujęciu psychologicznym homeostaza to zachowanie przeciwdziałające utracie równowagi, pojawiające się często przed wpływem bodźca zakłócającego a nie po nim - antycypacja.

5. Jakie są najważniejsze pojęcia związane z motywacją według przedstawicieli:

socjobiologii, psychologii humanistycznej i koncepcji poznawczych?

Wg nurtu socjobiologicznego zachowania mają charakter wrodzony, a podstawowym motywem dla wszystkich zachowań jest tendencja do rozpowszechniania własnych genów

Podstawową rolę odgrywają dwa czynniki:

1. Okazja do rozpowszechniania własnych genów

2. Dobór partnera najlepszego z dostępnych

Humanistyczna teoria motywacji

 

1. Wg A. Maslowa istnieją dwa mechanizmy motywacyjne: potrzeby niedoboru oraz potrzeby wzrostu (metapotrzeby)

2. Potrzeby ułożone są hierarchicznie:

      Potrzeby fizjologiczne

      Potrzeby bezpieczeństwa

      Potrzeby miłości i przynależności

      Potrzeba szacunku

      Potrzeby samorealizacji

3. Wyróżnia się motywację opartą na konieczności (muszę) i motywację opartą na wyborze (chcę)

4. Potrzeby stanowią całe wiązki (to nie są pojedyncze potrzeby)

5. Wszystkie potrzeby domagają się zaspokojenia, ale im niższy poziom, tym jest on ważniejszy

6. Zarówno w przypadku potrzeb niedoboru, jak i potrzeb wzrostu, motywacyjną rolę pełni ich deprywacja

7. Potrzeby są zarówno świadome, jak i nieświadome, ale rozróżnienie to nie jest istotne dla motywacji

Poznawczy:

Dysonans poznawczy

Przetwarzanie informacji jako podstawowy czynnik motywacyjny.

6. Opisz wpływ lateralizacji mózgu na: rozumienie, ekspresję i przeżywanie emocji.

Przytocz dowody kliniczne i wyniki badań z udziałem osób zdrowych.

lewa półkula	prawa półkula
operacje: werbalne, symboliczne i analityczne	rozpoznawanie i ekspresja emocji*
przeżywanie emocji pozytywnych	przeżywanie emocji negatywnych

 Udar lewej strony może prowadzić do paraliżu prawej strony ciała i utraty zdolności mowy, zaś udar prawej strony może powodować niezdolność do rozpoznawania

ekspresji emocji u innych ludzi

 Pacjenci z uszkodzeniami lewej strony lepiej, niż ci z uszkodzeniami prawej strony, oraz lepiej niż pacjenci bez uszkodzeń, rozpoznają mimiczne sygnały kłamstwa

 Pacjenci po lewostronnych udarach uszkadzających okolice czołowe kory z większym prawdopodobieństwem zapadają na depresje kliniczne, a u pacjentów po udarach

prawostronnych częstsze są objawy manii

Rozumienie emocji:

a) dane kliniczne

 pacjenci z uszkodzeniem prawej półkuli mają większe trudności w rozróżnianiu

emocji wyrażanych mimicznie niż pacjenci z uszkodzoną lewą półkulą

 pacjenci z uszkodzeniem prawej półku mają większe trudności w interpretacji

emocjonalnej intonacji wypowiedzi - aprozodia recepcyjna (czuciowa)

b) dane osób zdrowych

 Ocena wyrazów mimicznych dokonywana jest poprawniej gdy pierwszy bodziec adresowany jest do półkuli prawej (badania Ley'a i Brydena)

 Wnioskowanie o przeżywanej emocji na podstawie tzw. twarzy chimerycznych - jako

bardziej emocjonalną wybierano tę twarz, której emocjonalna połowa znajdowała się w lewym polu widzenia

 Trzymanie przez matki dzieci na lewym ramieniu

Ekspresja emocji:

a) dane kliniczne

 pacjenci z uszkodzeniem prawej półkuli w sposób znacznie uboższy wyrażają emocje w mimice niż pacjenci z uszkodzeniem lewej półkuli

 pacjenci z uszkodzeniem prawej półkuli wykazują mniejsze pobudzenie AUN (zmiany

przewodnictwa skóry)

 pacjenci z uszkodzeniem prawej półkuli wykazujązaburzenia w ekspresji własnych emocji w mowi - aprozodia ekspresyjna (zaburzona zdolność do intonowania wypowiedzi zgodnie z emocjonalnymi treściami w niej zawartymi)

b) dane osób zdrowych

 Porównywanie ekspresyjności twarzy składających się z dwóch lewych i prawych połówek (badania Sackeima i Gura)

 Analiza ruchów mięśni twarzy - istnienie asymetrii jedynie w sytuacji gdy zadani polega na świadomym ułożeniu mięśni grymas sprzeczny z emocjonalnym zabarwieniem prezentowanych treści (badania Ekmana)

Przeżywanie emocji

a) dane kliniczne

 Uszkodzenie lewej półkuli prowadzi do zamartwiania się

 Uszkodzenie prawej półkuli wywołuje reakcje euforyczne, stan podwyższonego nastroju (obserwacje Gainottiego)

 Wybuchy gwałtownych emocji pozytywnych lub negatywnych u pacjentów cierpiących na padaczkę zależą od umiejscowienia ogniska padaczkowego - lewa półkula - wybuchy śmiechu; prawa - wybuchy płaczu (wynika to z nadmiernego pobudzenia struktur danej półkuli

b) osoby zdrowe

 Różnice indywidualne pod względem asymetrycznych wzorów pobudzenia

okolic przednich płata czołowego wiążą się z tendencjami do określonego reagowania

emocjonalnego.

 Lewy obszar przedni wyspecjalizowany w emocjach związanych z tendencją do zbliżania się, podczas gdy prawy obszar przedni w emocjach wyspecjalizowanych

w tendencji do unikania.

7. Na czym polega przełomowe odkrycie Josepha LeDoux? Opisz drogi nerwowe biorące

udział w warunkowaniu reakcji strachu. Jaką rolę w warunkowaniu reakcji strachu

odgrywa kontekst sytuacyjny? W jaki sposób przebiega pozbywanie się

uwarunkowanej reakcji strachu? Jak przebiega warunkowanie reakcji unikania?

Ciało migdałowate odpowiada za przekazywanie i wstępne obrabianie informacji emocjonalnych.

Droga niska i wysoka ( ta druga przechodzi również przez korę, gdzie analiza informacji podlega również świadomości )

Za kontekst odpowiada hipokamp 

8. Na czym polegał spór o pierwszeństwo afektu i poznania? Wymień przedstawicieli

obu stanowisk i krótko przedstaw wysuwane przez nich argumenty empiryczne.

• Pierwotność poznania względem zjawisk afektywnych:
  Wg. Weinera, reakcja emocjonalna jest uzależniona ok subiektywnej oceny sytuacji. Oznacza to, że proces oceny poznawczej jest koniecznym elementem pojawienia się emocji. Uczucia powstają po myśleniu, jako efekt przetwarzania informacji. Wg Frijdy i Lazarusa podstawą emocji jest rozpoznanie znaczenia jako znaczącego.
  

• Pierwotność zjawisk afektywnych:
  Wg. Zajonca emocja w wielu wypadkach wyprzedza poznanie, zarówno w sensie filogenetycznym jak i ontogenetycznym. Nasze preferencje wobec różnych obiektów pojawiają się, zanim jeszcze dotrą do nas informacje o obiektywnych parametrach tych obiektów.

Zajonc - afektywne poprzedzanie bodźca  badanie z chińskimi ideogramami

9. Podaj przykłady badań naukowych pokazujących wpływ stanów afektywnych

(nastrojów i emocji) na funkcjonowanie poznawcze. Omów krótko założenia teorii

Bowera.

Murphy, Zajonc, 1993 - poprzedzanie afektywne i wpływ na ocenę bodźców neutralnych

Błaszczak, 2001 - poprzedzanie afektywne a sądy o “Ja”

Godlewska, Ohme, 2005 - poprzedzanie afektywne a pewość wyboru

10. W jaki sposób funkcjonuje system przywiązania według ewolucyjnej koncepcji

Bowlby'ego? Na czym polega test "Nieznana Sytuacja"? Jakie trzy style przywiązania

wyróżniono stosując w/w paradygmat badawczy?

- przywiązanie dzieci do matki oparte na kontakcie i bliskości  zwiększenie szans przetrwania dziecka

Style przywiązania

 Przywiązanie zapewniające poczucie bezpieczeństwa

Dzieci w nowym, nieznanym otoczeniu próbują badać otoczenie, a zwracają się do matek o pocieszenie, gdy go potrzebują

 Przywiązanie lękowo-oporne: nie zapewniające poczucia bezpieczeństwa, z zachowaniami lękowo-opornymi

Dzieci w nowym, nieznanym otoczeniu nie badają otoczenia, wykazują skłonności do niepokoju, gdy matka je opuszcza, a gdy wraca, do reakcji ambiwalentnych (przywierają, potem odpychają)

 Przywiązanie lękowo-unikowe: nie zapewniające poczucia bezpieczeństwa, zachowania lękowo-unikające

Dzieci są słabo przywiązane do matek i rzadko okazują niepokój lub rozpacz, gdy zostają same, a po powrocie matki słabo (lub w ogóle) nie reagują

11. Wymień i krótko scharakteryzuj rodzaje więzi, które można wyróżnić u osób

dorosłych na podstawie Wywiadu Więzi Dorosłych. W jaki sposób style przywiązania

rodziców wpływają na style przywiązania ich dzieci? Przytocz wyniki badań.

Style przywiązania - modele robocze

 Bezpieczny - model umysłowy opierający się o ten typ relacji

Kiedy jestem w niebezpieczeństwie mogę ufać, że rodzice mnie ochronią (pozytywny innych i pozytywny Ja)

 Unikający - model umysłowy opierający się o ten typ relacji

Kiedy jestem w niebezpieczeństwie muszę polegać na sobie i muszę być ostrożna/y (negatywny innych i pozytywny Ja)

 Ambiwalentny - model umysłowy opierający się o ten typ relacji

Kiedy jestem w niebezpieczeństwie nie wiem co się dzieje i komu mam ufać (pozytywny innych i negatywny Ja)

 Zdezorientowany/zdezorganizowany - model umysłowy opierający się o ten typ relacji:

Wiem, że nic nie wiem (negatywny innych i negatywny Ja)

12. Na czym polega socjalizacja emocji? Wymień i krótko omów rodzaje procesów

wpływających na rozwój socjalizacji emocji okazywanych przez dzieci.

Wpływy rodzicielskie:

Bezpośrednie - intencjonalne próby wpływu na emocjonalne zachowanie dziecka

Pośrednie - niejawne, lub nieintencjonalne modyfikowane emocjonalnych zachowań dziecka

- im większa ekspresja emocji u rodziców tym większa analogiczna zdolność u dzieci.

- karanie dzieci za negatywne emocji uczy ich hamowania tychże emocji, ale w przyszłości zwiększa skłonność do wyższego pobudzenia fizjologicznego w sytuacjach wyw. meg. emocje

 Małe dzieci matek częściej dających wyraz złości wykazywały większą skłonność do wyrażania także negatywnych emocji.

 Przedszkolaki, których matki cechowały silne wyrażanie emocji, częściej wyrażały swe emocje w przedszkolu.

 Zachęty rodziców do kontrolowania przez dzieci ich emocji wiążą się z niską zdolnością dzieci do wyrażania współczucia (dotyczy głównie chłopców)

 Zniechęcenie przez matkę do wyrażania przez dziecko swych emocji może uniemożliwić mu nabycie umiejętności rozpoznawania emocji innych

13. Jak Salovey i Mayer definiują inteligencję emocjonalną? Wymień i omów cztery

rodzaje kompetencji wchodzących w jej skład.

Definicja int. Emocjonalnej

- rozpoznawanie i kierowanie emocjami u innych

- znajomość różnorodnych stanów emocjonalnych

- zdolność do dostosowywania własnych emocji do potrzebnych działań

- zdolność do nawiązywania i podtrzymywania kontaktów interpersonalnych

Rodzaje kompetencji:

 1) zdolność trafnego spostrzegania, oceniania i wyrażania emocji

  2) zdolność wzbudzania emocji i ułatwiania procesu myślenia przy pomocy emocji

  3) zdolnośc rozumienia informacji afektywnej i posługiwania się wiedzą o emocjach

   4) zdolność regulowania emocji

14. Omów związek samoregulacji (radzenie sobie z przeszłością i przyszłością oraz

ustalanie celów) z inteligencją emocjonalną.

Wiedza i kompetencje emocjonalne mogąułatwić człowiekowi skuteczną i uwiecznioną sukcesami samoregulację ukierunkowaną na pożądane cele

Ruminowanie -> przeszkadza w radzeniu sobie z przeszłością

Ekspresja emocji -> pomaga w radzeniu sobie z przeszłością

Symulowanie procesu -> pomaga w radzeniu sobie z przyszłością

15. Wymień i krótko omów trzy poziomy wielowarstwowego, rozwojowego modelu

inteligencji emocjonalnej (Zeidner i in.).

A. Biologia i temperament - biologicznie uwarunkowane cechy temperamentu (np. emocjonalność, towarzyskość, poziom aktywności).

B. Oparte na regułach uczenie się kompetencji emocjonalnych - modelowanie zachowania emocjonalnego z środowiska, wzmocnienia. Uczenie się reguł “jeżeli - x - to - y” dotyczących przeżywania i wyrażania emocji u siebie i u innych.

C. Rozwój strategicznej regulacji emocji - dotyczy formowania się samoświadomej, strategicznej regulacji zachowań emocjonalnych.

16. Czy ekspresja emocji jest wrodzona czy jest efektem oddziaływania kultury? Przytocz dowody empiryczne.

17. Czym różnią się ekspresje dowolne od ekspresji mimowolnych?

dowolne - pojawiają się świadomie i intencjonalnie

mimowolne - pojawiają się bezwiednie i spontanicznie

18. Opisz wskazówki, dzięki którym można rozpoznać:

a) fałszywą ekspresję emocjonalną;

• ekspresja asymetryczna

• przebieg ekspresji (czas trwania, intensywność, czas zanikania)

b) prawdziwą, ale ukrywaną ekspresję emocjonalną.

• Mikroekspresje

• Dokładna obserwacja dwóch mięśni (marszczącego brwi i okrężnego oka) dostarcza informacji o doznawanych emocjach, nawet jeżeli osoba próbuje je maskować.

• Obserwacja mięśni wiarygodnych twarzy (np. opuszczanie kącików ust w dół)

• Obserwacja oczu (kierunek patrzenia, mruganie, zmiany w wyglądzie, rozszerzone źrenice)

19. Na czym polegają zjawiska „ryzyko Brokawa” i „błąd Otella”?

Ryzyko Brokawa - polega ono na nie uwzględnieniu przez osobę oskarżającą o kłamstwo różnic indywidualnych w zachowaniu ekspresyjnym ( np. popełnianie błędów językowych czy unikanie odpowiedzi przez potencjalnego kłamcę, który tak naprawdę ma taki styl bycia ).

Błąd Otella - polega na uznaniu za osobę winną (za kłamcę) osoby niewinnej (szczerej), ponieważ jej napięcie emocjonalne jest interpretowane jako wskazówki kłamstwa, gdyż osoba obwiniana jest świadoma konsekwencji uznania ją za winną lub zagrożenia, że może być uznana za osobę winną, co powoduje napięcie emocjonalne, stres, zakłopotanie a nawet agresję(szczególnie AS, WS).

---