Terroryzm

Oficjalna prezentacja Globalnej Strategii Zwalczania
Terroryzmu na spotkaniu wysokiego szczebla Zgromadzenia
Ogólnego ONZ, siedziba ONZ, Nowy Jork, 19 września 2006 r.

"Uchwalenie rezolucji dotyczącej Globalnej Strategii Zwalczania Terroryzmu wraz z Planem Działania przez 192 państwa członkowskie wyraża naszą wspólną wolę, że my, Narody Zjednoczone, będziemy stawiać czoła problemowi terroryzmu oraz że terroryzm we wszystkich formach i przejawach, popełniany przez kogokolwiek, gdziekolwiek i z jakichkolwiek powodów, musi zostać potępiony i nie będzie tolerowany."

Sheikha Haya Rashed Al Khalifa,
Przewodnicząca 61. Sesji Zgromadzenia Ogólnego podczas uroczystości prezentacji Globalnej Strategii Zwalczania Terroryzmu, 19 września 2006 r.

Terroryzm był przedmiotem debat wewnątrz ONZ od kilkudziesięciu lat. Dzięki współpracy państw udało się wypracować 13 konwencji międzynarodowych odnoszących się do działań o charakterze terrorystycznym. Państwa członkowskie poprzez współpracę na forum Zgromadzenia Ogólnego w coraz większym stopniu koordynują swoje wysiłki w celu zwalczania terroryzmu. Kontynuują również pracę nad tworzeniem nowych norm prawnych w tym obszarze. Z kolei Rada Bezpieczeństwa uchwala odpowiednie rezolucje i powołuje organy pomocnicze do walki z terroryzmem. Jednocześnie wiele podmiotów systemu Narodów Zjednoczonych jest zaangażowanych w poszczególne operacje zwalczania terroryzmu, wspomagając tym samym państwa członkowskie w ich wysiłkach.

Nowym etapem w walce z terroryzmem jest przyjęcie w dniu 8 września 2006 roku przez państwa członkowskie Globalnej Strategii Zwalczania Terroryzmu. Stanowi ona pierwsze wspólne strategiczne podejście do zwalczania terroryzmu, jakie udało się wypracować państwom z całego świata. Łączy różne podmioty systemu NZ w ich działaniach w walce z terroryzmem. Strategia stanowi podstawę planu działania mającego na celu:

• rozpatrzyć przyczyny rozprzestrzeniania się terroryzmu,

• zapobiegać i zwalczać terroryzm,

• podjąć środki umożliwiające budowę zdolności państw do walki z  terroryzmem,

• wzmocnić rolę ONZ w zwalczaniu terroryzmu,

• zapewnić ochronę praw człowieka podczas zwalczania terroryzmu.

Strategia zbudowana została na bezprecedensowym porozumieniu dotyczącym konieczności powszechnego potępienia terroryzmu we wszystkich jego formach i przejawach, osiągniętym przez światowych przywódców podczas Światowego Szczytu we wrześniu 2005 roku.

Polska aktywnie uczestniczy w działaniach prowadzonych przez ONZ w kontekście walki z terroryzmem.

Dokument opracowany przez Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, na podstawie materiałów ONZ, kwiecień 2007 r.

Definicje terroryzmu

1. Konwencja Ligi Narodów (1937 r.)

Wszystkie działanie przestępcze skierowane przeciwko państwom, których celem jest wytworzenie stanu terroru w umysłach ludzi, grup osób lub społeczeństwa.

2. Definicja zaproponowana przez A.B. Schmidta z Wydziału Przestępczości ONZ (1992 r.)

Akt terroru - przestępstwo wojenne popełnione w czasach pokoju.

3. Rezolucja RB 1269 (1999 r.)

Stanowczo potępiamy wszelkie akty, metody i praktyki terrorystyczne jako nieusprawiedliwione, niezależnie od tego kiedy i przeciwko komu zostały popełnione, zwłaszcza te, które zagrażają międzynarodowemu pokojowi i bezpieczeństwu.

4. Definicja przyjęta przez środowiska akademickie

Terroryzm [łac.], różnie umotywowane ideologicznie, planowane i zorganizowane działania pojedynczych osób lub grup skutkujące naruszeniem istniejącego porządku prawnego, podjęte w celu wymuszenia od władz państwowych i społeczeństwa określonych zachowań i świadczeń, często naruszające dobra osób postronnych. Działania te realizowane są z całą bezwzględnością, za pomocą różnych środków (przemoc fizyczna, użycie broni i ładunków wybuchowych), w celu nadania im rozgłosu i celowego wytworzenia lęku w społeczeństwie.

Dokument opracowany przez Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie na podstawie materiałów ONZ, luty 2003 r.

Konwencje międzynarodowe

Jednym z największych osiągnięć ONZ jest przygotowanie 13 konwencji antyterrorystycznych. Dzięki tym umowom powstały niezbędne uregulowania prawne pozwalające na ściganie i pociąganie do odpowiedzialności karnej sprawców aktów terroru.

1. Konwencja o przestępstwach i innych bezprawnych aktach dokonanych na pokładzie samolotu (1963 r.)
   Convention on Offences and Certain Other Acts Committed on Board Aircraft

2. Konwencja o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami powietrznymi (1970 r.)
   Convention for the Suppression of Unlawful Seizure of Aircraft

3. Konwencja o zwalczaniu bezprawnych czynów przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego (1971 r.)
   Convention for the Suppression of Unlawful Acts Against the Safety of Civil Aviation

4. Konwencja o zapobieganiu i karaniu za przestępstwa wobec osób korzystających z ochrony międzynarodowej (1973 r.)
   Convention on the Prevention and Punishment of Crimes Against Internationally Protected Persons

5. Konwencja o zakazie brania zakładników (1979 r.)
   International Convention Against the Taking of Hostages

6. Konwencja o ochronie materiałów nuklearnych (1980 r.)
   Convention on the Physical Protection of Nuclear Material

7. Protokół o zwalczaniu bezprawnych aktów wobec lotnisk służących międzynarodowemu lotnictwu cywilnemu (1988 r.)
   Protocol for the Suppression of Unlawful Acts of Violence at Airports Serving International Civil Aviation

8. Konwencja o przeciwdziałaniu bezprawnym czynom przeciwko bezpieczeństwu żeglugi morskiej (1988 r.)
   Convention for the Suppression of Unlawful Acts Against the Safety of Maritime Navigation

9. Protokół o zwalczaniu bezprawnych aktów przeciwko stałym platformom zlokalizowanym na szelfie kontynentalnym (1988 r.)
   Protocol for the Suppression of Unlawful Acts Against the Safety of Fixed Platforms Located on the Continental Shelf

W ostatniej dekadzie XX wieku opracowano kolejne trzy konwencje, jednak żadna z nich, podobnie jak wcześniejsze, nie obejmuje swoim zakresem całości zjawiska terroryzmu, a jedynie poszczególne jego aspekty.

10. Konwencja o znakowaniu plastikowych substancji wybuchowych w celach ich detekcji (1991 r.)
    Convention on the Marking of Plastic Explosives for the Purpose of Identification

1 marca 1991 r. w Montrealu została podpisana Konwencja o znakowaniu plastikowych substancji wybuchowych. Integralną częścią konwencji jest Aneks, zawierający wykaz detektorów oraz substancji podlegających znakowaniu.

11. Konwencja o zwalczaniu terrorystycznych zamachów bombowych (1997 r.)
    International Convention for the Suppression of Terrorist Bombing

W grudniu 1997 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Konwencję o zwalczaniu terrorystycznych zamachów bombowych. Jej inicjatorem były Stany Zjednoczone. Wiele zapisów konwencji ma na celu ujęcie i osądzenie sprawców. Służyć temu mają rozwiązania jakie spotyka się we wcześniejszych umowach tj., uznanie przestępstw wyszczególnionych w konwencji za niepolityczne i podlegające ekstradycji (art. 5 i 9), Konwencja wymaga też, zgodnie z zasadą aut dedere, aut judicare, aby państwo podjęło się osądzenia sprawcy, jeżeli odmawia jego ekstradycji. Konwencja wprowadza nie stosowane dotąd rozwiązanie - w sytuacji, gdy sprawca jest obywatelem państwa wydającego (a regułą jest w takim przypadku odmowa ekstradycji), może on być wydany państwu wnioskującemu pod warunkiem, iż ewentualny wyrok zostanie wykonany w państwie wydającym (art. 8). Ważne jest również to, iż omawiana konwencja nakłada na państwa obowiązek szerokiej współpracy w celach prewencyjnych, obejmującej między innymi zapobieganie działalności grup, które już w przeszłości dokonały przestępstw w świetle tej konwencji, badania i rozwój metod wykrywania oraz znakowania ładunków wybuchowych, a także transfer technologii, sprzętu itp.

12. Konwencja o zwalczaniu finansowania terroryzmu (1999 r.)
    International Convention for the Suppression of the Financing of Terrorism

W 1999 r. Zgromadzenie Ogólne przyjęło zaproponowaną przez Francję Konwencje o zwalczaniu finansowania terroryzmu. Konwencja nakłada obowiązek zamrożenia kont osób podejrzanych o terroryzm i ścigania pomagających im grup. Państwa-strony mają odmawiać schronienia każdemu, kto ponosi odpowiedzialność za terroryzm lub popiera zamachy terrorystyczne. Dokument uznaje również za przestępstwo finansowanie tego typu zamachów.

13. Konwencja o zwalczaniu aktów terroryzmu nuklearnego (2005 r.)
    International Convention for the Suppression of Acts of Nuclear Terrorism (Nuclear Terrorism Convention)

Obecnie państwa członkowskie negocjują 14 traktat międzynarodowy - całościową konwencję dotyczącą terroryzmu międzynarodowego. Konwencja ta będzie uzupełnieniem istniejącego już systemu międzynarodowych instrumentów antyterrorystycznych i potwierdzi kluczowe zasady obecne w dotychczas przyjętych konwencjach:

• wagę uznawania aktów terroru za przestępstwa

• karanie tych przestępstw oraz wezwanie do ścigania i ekstradycji ich sprawców

• konieczność usunięcia przepisów prawa, które przewidują wyjątki od kryminalizacji aktów terroru, jeżeli mają podłoże polityczne, filozoficzne, ideologiczne, rasowe, etniczne, religijne

• wezwanie państw członkowskich do podjęcia działań w celu zapobiegania aktom terrorystycznym

• położenie nacisku na konieczność współpracy państw, wymiany informacji i zapewnianiu wzajemnej pomocy w zakresie zapobiegania, wykrywania i ścigania aktów terrorystycznych.

---