Wojtakajtis Magdalena
Grupa II żeńska
Udział energii trampoliny w uniesieniu środka ciężkości zawodnika podczas skoków z rozbiegu.
W skokach do wody podstawową rolę spełnia faza odbicia, ponieważ wtedy właśnie ustalana jest wartość i kierunek wektora prędkości początkowej środka ciężkości S.C. oraz momentu pędu ( krętu ) skoczka. Odbicie z trampoliny można podzielić na dwie części: ugięcie i odskok ( największe odkształcenie deski ku dołowi i maksymalne napięcie mięśni ciała w celu wykorzystania energii przekazanej uprzednio trampolinie ). Przedstawione wyniki stanowią rezultat badań ukierunkowanych na poznanie ilościowych zależności pomiędzy energią przekazaną skoczkowi przez trampolinę a przyrostem energii całkowitej, uzyskanej przez środek ciężkości zawodnika.
Hipoteza badawcza brzmiała: im mniej zawodnik ugnie kończyny dolne podczas odbicia, tym uzyska większe uniesienie S.C.
Poczyniono następujące założenia:
podczas naskoku wartość uniesienia S.C. jest dla każdego zawodnika stała,
podczas odbicia zawodnik wykorzystuje przede wszystkim siłę mięśni prostowników stawów kolanowych i biodrowych,
w czasie odskoku trampoliny zawodnik jednakowo usztywnia ciało, bez względu na przyjętą pozycję.
Materiał badań
Badaniami objęto 3 kobiety i 7 mężczyzn - zawodników o długim stażu treningowym, specjalizujących się w skokach z trampoliny.
Metoda badań
Skonstruowano metalową obejmę na deskę typu Maxiflex „B”, do której przymocowany został pręt umożliwiający regulowanie przykładanego obciążenia poprzez podwieszanie pierścieni stosowanych w podnoszeniu ciężarów. Obejmę umieszczono tak, aby środek części spoczywającej na trampolinie znajdował się w punkcie odległym o 10 cm od wolnego końca deski. Wielkość ta została wybrana jako reprezentująca przeciętne położenie punktu, w którym przyłożona zostaje wypadkowa siła reakcji trampoliny, wywołana przez skoczka.
Trampolinę obciążano masą od 0 do 175 kg co 35 kg. Wartość ugięcia określano w sposób bezpośredni po przyłożeniu obciążenia i wygaśnięciu drgań deski - 6 odczytów. Tę samą procedurę przeprowadzono dwukrotnie: dla punktu podparcia usytuowanego maksymalnie w kierunku wolnej krawędzi deski - sztywność maksymalna oraz dla punktu reprezentującego przeciwległy koniec zakresu zmienności - sztywność minimalna.
W celu oceny techniki fazy odbicia zarejestrowano skoki za pomocą kamery wideo i poddano analizie przy wykorzystaniu oprogramowania komputerowego, pozwalającego na wyznaczenie S.C. ciała. Również z zapisu filmowego odczytana została maksymalna wartość ugięcia trampoliny w danym skoku.
Wszyscy badani wykonali 3 serie po 8 skoków na nogi, przy czym modyfikacji podlegał kąt ugięcia stawów biodrowych i kolanowych. Lądowanie po naskoku odbywało się kolejno: na kończyny dolne możliwie najbardziej proste, ugięte w stopniu typowym dla danego zawodnika oraz możliwie najbardziej ugięte. W każdym skoku zadaniem zawodnika było uzyskanie maksymalnej wysokości środka uniesienia S.C.
Dyskusja
Wielkość uniesienia S.C. skoczka zależy, poza energią trampoliny, także od innych, nie uwzględnianych dotychczas czynników - wpływ składowej poziomej energii kinetycznej skoczka, uzyskanej podczas naskoku.
Nie została podtrzymana hipoteza badawcza.
Wnioski
Energia trampoliny ma istotny wpływ na wielkość uniesienia S.C. skoczka, jednakże w celu lepszego poznania odbicia z trampoliny konieczne są dalsze badania pozwalające na stworzenie dokładniejszego modelu tej fazy.
Typowy dla poszczególnych badanych stopień ugięcia kończyn dolnych jest optymalny lub bliski optymalnego. Zmiana pozycji ciała powoduje w większości przypadków zmniejszenie wartości wysokości uniesienia S.C., przy czym jest ono znaczniejsze przy lądowaniu po naskoku na kończyny mniej ugięte.
Bibliografia
1.Fidelus K., Białecki R., Kwaśniewski R., Wychowański M.: ”Udział energii trampoliny w uniesieniu środka ciężkości zawodnika podczas skoków z rozbiegu.” Wychowanie Fizyczne i Sport 1995 T. XXXIX nr 3 str.39-45