I FIZYKOTERAPIA

Cel zabiegów fizykoterapeutycznych w r. z. s.

1.Poprawa krążenia w kończynach

2.Wzmocnienie napięcia mięśni, od których zależą ruchy w zgiętym stawie, ewentualnie zmniejszenie napięcia mięśni utrwalonych w rzykurczu z powodu bólu

3.Zmniejszenie bolesności staw i sąsiadujących tkanek

W okresie ostrym z wysoką temp. Unika się na ogół wszelkich silniejszych bodźców, ograniczając się łagodnej krioterapii

W okresach podostrych i przewlekłych wskazane są zabiegi ciepłolecznicze: stosowanie promieni czerwonych i podczerwonych, wilgotne kompresy, kąpiele i zawijania parafinowe.

W leczeniu promieniami nadfioletowymi należy zachować ostrożność, gdyż niekiedy można wywołać zaostrzenie procesu zapalnego. Jest ono przewwzkazane u chorych leczony złotem lub sulfonamidami (sul-fasalazyna) ze względu na mozliwość powstania cieżkich zmian skórnych.

Wszelkie zabiegi powinny być stosowane pod kierunkiem wykwalifikowanego personelu.

II LECZENIE RUCHEM

Należy ono do podstawowych form terapii w r.z.s. u chorych leżących do jak najszybszej zmiany postępowania biernego na czynne leczenie ruchem. Od ćwiczeń biernych przechodzi się do ćwiczeń czynnych, mających na celu wzmocnienie mięśni i uniknięcie przykurczów (ćwiczenia te muszą być indywidualizowane zależnie od przypadku). Przejście do pionizacji chorego musi być poprzedzone odpowiednim postępowaniem wstępnym, szczególnie u chorych długoleżących. Niekiedy do nauki chodzenia konieczny jest balkonik i dobranie odpowiednich kul. Od początku należy się starać o to, aby chory mógł samodzielnie wykonywać podstawowe czynności takie jak: jedzenie, mycie się, czesanie, zapinanie guzików, wkładanie bielizny-pomoc w tym zakresie do wskazania właściwego ruchu.

W przypadkach zaawansowanego kalectwa chory wymaga leczenia w zakładzie specjalnym, gdzie oprócz ćwiczeń indywidualnych prowadzie się usprawniające ćwiczenia zespołowe i szkolenie zawodowe, uzależnione od sprawności fizycznej i rodzaju kalectwa.

III LECZENIE KLIMATYCZN I BALNEOLOGICZNE

Leczenie sanatoryjne w uzdrowisku bądź miejscowości klimatycznej ma duży wpływ na stan chorego ze względu na możliwość dodatkowego wypoczynku i odprężenia. Same zabiegi balneoterapeutyczne należy stosować b. ostrożnie unikając silnych bodźców i tylko u chorych z niewielką aktywnością choroby. Zaostrzenie w postaci stanów podgorączkowych, obrzęków i znacznego podwyższonego OB jest sygnałem do przerwania zabiegów. Przed rozpoczęciem leczenia balneologcznego należy dokładnie sprawdzić, czy nie ma ognisk zakażenia. Rehabilitacja chorych w daleko posuniętych okresach r.z.s. z utrwalonymi przykurczami może również wymagać zabiegów balneoterapeutycznych, które wchodzą w zakres ogólnegoplanu leczenia zakreśloego przez odpowiednich specjalistów z dziedziny rehabilitacji.

IV OKREŚLENIE STOPNIA POPRAWY W R.Z.S.

Stopień I - zupełna remsja.

1.Ustąpienie cech czynności procesu chorobowego

2.Brak zmian zapalnych stanów

3.Brak zmian zapalnych w tkankach pozastawowych, np. ścięgnach lub tęczówce

4.Brak ograniczenia ruchomości stawów, z wyjątkiem tych, w których powstały poprzednio zmiany nieodwracalne

5.Zmniejszenie się odcznu opadania krwinek do wartości prawidłowych lub nieznacznie przekraczających prawidłowe

6.mogą pozostać zniekształcenia stawów i zmiany pozastawowe wywołane przez proces nieodwracalny

Stopień II - znaczna poprawa

1.Brak cech czynności procesu reumatycznego z wyjątkiem zwiększenia OB i zaburzeń równowagi naczynioruchowej

2.Ustąpienie cech stanu zapalnego, jak zaczerwienienie i podwyższenie temp. Zajętych stawów, oraz zmian pozastawowych

3.Brak świeżych zmian zapalnych w stawach lub ich okolicy

4.Nieznaczy obrzęk stawów może być obecny

5.Może być pewne ograniczenie ruchomości stawów związane z nieznacznym pozostałym procesem zapalnym

6.Zniekształcenie stawu lub zmiany w tkankach okolostawowych wywołane zmianami nieodwracalnymi mogą pozostać

Stopień III - nieznaczna poprawa

1.Zmniejszenie cech czynności procesu reumatycznego

2.Częściowe ustąpienie cech zapalenia stawów

3.Brak cech szerzenia się procesu zapalnego w stawach

4.Niecałkowite zmniejszenie się obrzęków stawów

5.Ograniczenie ruchu stawu wywołane pozostałym stanem zapalny może pozostać

Stopień IV - brak poprawy lub postęp choroby

1.Cechy czynności procesu reumatycznego pozostały (niezależnie od wydolności czynnościowej)

2.Zaostrzenie zapalenia w jednym z poprzednio zajętych stawów albo wystąpienie świeżych zmian zapalnych

3.W obrazie rentgenowskim ujawniają się zmiany oznaczające postęp choroby (wyłączając zmiany o typie zwyrodnieniowym)

4.W obecności jednego lub więcej wspominanych kryteriów inne wskaźniki poprawy

V SPORT W Z.Z.S.K.

1.Korzystny - promuje dobrą postawę - wyprostowany grzbiet, rotacja tułowia:

Badminton, koszykówka, pływanie, narciarstwo biegowe, łucznictwo, tenis, spacery.

2.Mało korzystny - Z przedłużonym zgięciem kręgosłupa : kręgle, golf, długa jazda na rowerze

3.Niezalecane sporty kontaktowe : boks, rugby, hokej, football, jazda na koniu

Jazda na rowerze stacjonarny lub normalnym na krótkich dystansach - dobra, o ile odpowiednio dopasowana kierownica

Aerobic - unikać nacisku na szyję, korzystne ćwiczenia wzmacniające grzbiet, nogi i barki

IX .Testy szyjnego odcinka kręgosłupa

Badanie skriningowe ruchów rotacyjnych szyjnego odc. kręgosłupa

Wykonanie: Pacjent siedzi wyprostowany. Badający obejmuje obiema rękoma w okolicy skroniowej jego głowę,

a następnie z pozycji neutralnej lekko prostuje ją i na przemian rotuje w obie strony.

Interpretacja: Należy określić zakres ruchomości i porównać go obustronnie.

- u chorych zdrowych- sprężynowanie przy końcu ruchu

- przy zaburzeniach funkcjonalnych- „twarde” ograniczenie ruchu

Ograniczenia ruchomości z bólami -zwyrodnienia, bloki, zapalenia, przykurcze mięśniowe

Ograniczenie rotacji z „twardym” zatrzymaniem i bólem przy końcu ruchu- zmiany zwyrodnieniowe, szczególnie

w środkowej części szyjnego odcinka kręgosłupa (spondyloza, spondyloartroza, artroza, stawów Luschki)

Miękkie zatrzymanie ruchu- przykurcz długich prostowników karku lub m. długiego szyi.

Jeśli pojawią się zawroty głowy z oczopląsem, można dopatrywać się obecności zaburzeń przepływu krwi.

Zakres ruchomości czynnej jest mniejszy niż czynnej, jeżeli jest odwrotnie i chory zgłasza dolegliwości bólowe możemy podejrzewać agrawację.

X. Test rotacji głowy przy maksymalnym wproście

Badanie funkcji dolnego szyjnego odcinka kręgosłupa

Wykonanie: Chory siedzi. Badający obejmuje głowę pacjenta jedną ręką za potylicę, drugą za podbródek i następnie biernie prostuje i rotuje ją w obie strony. Temu ostatniemu ruchowi towarzyszy niewielkie boczne zgięcie szyjnego odcinka kręgosłupa,

Interpretacja:

- zaryglowaniu ulega okolica stawów szczytowo-obrotowego,

-rotacja zachodzi w dolnych segmentach szyjnego odcinka kręgosłupa i w przejściu szczytowo-piersiowym Ograniczenia ruchomości bocznej z bólami- przyczyną są głównie zmiany zwyrodnieniowe środkowego i dolnego szyjnego odcinka kręgosłupaW przypadku pojawienia się zawrotów głowy istnieje podejrzenie zaburzenia krążenia spowodowanego zmianami

w tętnicy kręgowej.

XI. Test rotacji głowy przy maksymalnym zgięciu

Badanie funkcji górnego odcinka kręgosłupa.

Wykonanie: Pacjent siedzi. Badający obejmuje głowę pacjenta jedną ręką za potylicę, drugą za podbródek, biernie zgina do przodu i rotuje w obie strony. Rotacji towarzyszy niewielkie boczne zgięcie szyjnego odcinka kręgosłupa.

Interpretacja: Przy maksymalnym zgięciu

- zaryglowane są odcinki poniżej C₂

- rotacja zachodzi w stawach szczytowo-potylicznym i szczytowo-obrotowym.

Ograniczenia ruchomości z bólami świadczą o obecności zmian zwyrodnieniowych lub zapalnych oraz niestabilności.

Jeśli pojawią się objawy autonomiczne a szczególnie zawroty głowy, konieczne są dalsze badania.

12. TEST VALSALVY

Wykonanie : Chory w pozycji siedzącej próbuje nadmuchując policzki, wycisnąć znajdujący się w ustach kciuk.

Interpretacja : W czasie tego testu dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz kanału kręgowego. Jest on dodatni w przypadku zwężenia kanału spowodowanego wypadnięciem krążka międzykręgowego , guzami , osteofitami oraz obrzękiem tkanek miękkich. Pojawiają się wtedy ostre bóle korzeniowe do odpowiednich dermatronów.

13. TEST KOMPRESYJNY OTWORÓW MIĘDZYKRĘGOWYCH

Wykonanie : Kręgosłup w odc. szyjnym , ustawiony w pozycji neutralnej ,jest uciskany osiowo w kierunku dystalnym.

Interpretacja :

• ucisk na krążki międzykręg. , miejsca wyjścia korzeni nerwowych , stawy kręgosłupa i /lub otwory międzyk. - nasila objawy korzeniowe odpowiadające określonym segmentom.

• Rozlane , nieostro przyporządkowane objawy segmentarne - zaburzenia funkcjonalne więzadłowo-stawowe ( stawy kręgosłupa).

14. RÓŻNICUJĄCY TEST LASEGUE'A

Różnicowanie między rwą kulszową i schorzeniem stawu biodrowego.

Wykonanie : Pacjent leży na plecach. Jedna ręka badającego obejmuje piętę , a druga od strony brzusznej staw kolanowy.

• Wyprostowaną w stawie kolanowym k.dolną wolno unosi się do punktu ,gdy u chorego pojawiają się dolegliwości bólowe. Należy ocenić lokalizację i rodzaj bólu.

• Następnie test jest powtarzany i gdy kończyna osiąga granicę dolegliwości bólowych ,zgina się staw kolanowy.

Interpretacja :

• U chorego z podrażnieniem nerwu kulszowego po zgięciu stawu kolanowego dochodzi do znacznego złagodzenia lub całkowitego ustąpienia dolegliwości .

• Jeżeli wstępują schorzenia stawie biodrowym , bóle pozostają lub ulegają nasileniu wraz ze wzrostem zgięcia stawu biodrowego.

15. OBJAW LASEGUE'A W POZYCJI SIEDZĄCEJ.

Wskazuje na podrażnienie korzeni nerwowych.

Wykonanie : Pacjenta siedzącego na brzegu kozetki prosi się aby wyprostowaną kończynę dolną zgiął w stawie biodrowym.

Interpretacja : Test ten odpowiada objawowi Lasegue'a . Jeżeli występuje podrażnienie korzeni nerwowych ,to pacjent unika bólów , starając się położyć i podeprzeć rękami .

Test ten wykonujemy w celu stwierdzenia agrawacji bólów.

---