Leki przeciwbólowe:

Nieopioidowe ( analgetyki)- niesteroidowe leki przeciwzapalne i inne leki przeciwbólowe

• Wpływają na somatyczny komponent bólu

• Działanie: przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, przeciwzapalne

• Nie powodują uzależnień

• Wskazanie: bóle nocyceptorowe o podłożu zapalnym i In. Gorączka ośrodkowa

Opioidy

• Hamowanie komponentu somatycznego i emocjonalnego bólu

• Działanie: silne przeciwbólowe

• Mogą powodować uzależnienia

• Wskazanie: bóle pourazowe, pooperacyjne, nowotworowe

Wskazania do stosowanie NLPZ:

• Leczenie objawowe przeziębień, grypy: bóle głowy,mięśni,stawów,gorączka;

• Bóle zębów

• Stany zapalne w chorobach reumatycznych: choroba zwyrodnieniowa stawów, RZS, ZZSK, choroby tkanki łącznej, ciężkie przypadki artrozy;

• Bóle towarzyszące przeciążeniom kręgosłupa;

• Bóle pourazowe

• Dolegliwości menstruacyjne

• Dna moczanowa

Charakterystyka NLPZ:

• Górny pułap działania p. bólowego ( nieskuteczne w silnym bólu)

• Działanie p. bólowe przy małych dawkach (szybkie działanie) i p. zapalne w większych dawkach (póżniejszcze działanie)

• Brak uzależnienia

• Brak hamowania ośrodka oddechowego

• Duży stopień wiązania z białkami (interakcje)

• Działanie antyagregacyjne: ( ASA nieodwracalnie blokuje agregacje płytek krwi, inne NLPZ odwracalnie)

Mechanizm działania NLPZ:

• Hamowanie synteza prostaglandyn w przebiegu syntezy kwasu arachidonowego w organizmie

• Hamowanie cyklooksygenazy katalizującej utlenianie kwasu arachidonowego do cyklicznych nadtlenków (cyklooksygenacja prowadzi do utworzenia PG,PI i TXA); lipooksygenacja prowadzi do powstania leukotrienów)

• Za ból odpowiadają głownie PG, nadtlenki i leukotrieny (LTB4)

Działanie prostaglandyn i następstwa zahamowania ich syntezy:

Działanie PG	Działanie inhibitorów syntezy PG	Efekt kliniczny inhibitorów
Uwrażliwienie nocyceptorów	↓ wrażliwości nocyceptorów	Działanie przeciwbólowe
Zmniejszanie wydzielania soku żołądkowego	↑ wytwarzania soku żołądkowego	Uszkodzenie śluzówki, wrzody żołądka
Osłabienie czynności motorycznej jelit	↑ motoryki jelit	Biegunki
Nasilenie wydalania sodu z moczem	↓ wydalania sodu, zatrzymanie wody	Obrzęki
Nasilenie agregacji płytek krwi przez tromboksan A2	Hamowanie agregacji płytek	Zapobieganie udarom, zwiększenie niebezpieczeństwa krwawień
Zwiększenie napięcia mięśnia macicy	↓ napięcia mięśnia macicy	Znoszenie bólu towarzyszącego miesiączkowaniu

Działanie farmakologiczne NLPZ:

Działanie p. bólowe (ośrodkowe i obwodowe):

• Hamowanie syntezy prostaglandyn w OUN

• Działanie p. zapalne (↓ obrzęku, przesięku, ucisku na obwodzie)

• Pobudzenie syntezy NO

• Cz. Hamowanie LOX

• Hamowanie NF K B

• Hamowanie SP i adhezji leukocytów

Dzialanie przeciwgorączkowe

Działanie antyagregacyjne

Ekspresja ,regulacja, czynności cyklooksygenaz:

Zróżnicowanie aktywności leków w stosunku do lizoform enzymu

Działanie niepożądane NLPZ:

• Żołądek i dwunastnica: wrzody, krwawienia, perforacje

• Nerka: niewydolność, śródmiąższowe zapalenie, martwica brodawek nerkowych, zespół nerki analgetycznej, spadek przepływu nerkowego ( inhibicja COX-1), retencja Na ( hamowanie COX-2)

• Nadciśnienie, udary, zawały

• Wątroba: wzrost aktywności enzymów, żółtaczka, martwica

Potencjalne zagrożenia przy zażywaniu NLPZ:

• Podrażnienie żołądka, owrzodzenia, krwawienia (salicylany, indametacyna, poch pirazolonu)

• Zaostrzenie astmy, astma aspirynowa (salicylany i inne NLPZ)

• Zespól Reye'a u dzieci (salicylany)

• Interakcje z innymi lekami

• Zatrzymanie wody ustrojowej (obrzeki)

• Uszkodzenie czynności nerek i wątroby ( pochodne kwasu indolooctowegoi pirazolonu)

• Toksyczny wpływ na szpik kostny (pochodne pirazolonu)

• Osoby powyżej 60 r.ż przyjmujące inne leki w sposób ciągły

• Osoby z zaburzeniami czynności wątroby np. alkoholicy

• Dzieci do 12 r.ż

• Astmatycy

• Kobiety w III trymestrze ciąży

• Osoby z reumatoidalnym zapaleniem stawów

Nieselektywne inhibitory COX

• Salicylany: kwas acetylosalicylowy, salicylamid, diflunisal

• Pochodne p-aminofenolu: paracetamol

• Pochodne kwasu octowego:indometacyna, sulindak, etodolak, ketorolak, fenoprofen,

• Pochodne kwasu antranilowego: kwas mefenamowy, kwas flufenamowy

• Pochodne kwasów enolowych: piroksykam, meloksykam, nabumeton

• Pochodne pirazolonu: propyfenazon, metamizol, fenylbutazon

Względnie selektywne inhibitory COX:

• Meloksykam

• Nimesulid

• Nabumeton

• Etodolak

Selektywne COX inhibitory:

Koksyby:

Celekoksyb

Waldekoksyb

Parekoksyb

Etorikoksyb

Lumirakoksyb ( analog diklofenaku)

Zalety ASA:

• Obniżenie gorączki

• Łagodzenie dolegliwości bólowych

• Zmniejszenie obrzęku

• Zmniejszenie przepnięcia krwi (ograniczenie ryzyka pierwszego,czy wtórnego zawału serca lub udaru niedokrwiennego)

Omeprazol:

• Inh pompy protonowej

• Redukuje wydzielanie soku żołądkowego

• Działa b.bójczo na H. pylori

• Dawkowanie 1x na dobę

• Działanie niepożądane: poradycznie

Misoprostol:

• Analog prostaglandyny E2

• Hamuje wydzielanie soku żołądkowego i kwasu solnego

• Działa ochronnie na bł śluzową, także w przypadku narażenia na działanie alkoholu i nikotyny

• Dawkowanie: 2-4x/dobę

• Działanie niepożądane: częste biegunki, bóle brzucha, wymioty

Pochodne p-aminofenolu: fenacetyna i acetaminofen

Fenacetyna- wycofana,toksyczność:

• Methemoglobinemia

• Uszkodzenie nerek,wątroby (zmiany zwyrodnieniowe, martwicze)

• Hemoliza krwinek

• Wysypki skórne (pokrzywka,rumień, świąd skóry)

• Uszkodzenie słuchu ( uczucie zatkania, szum w uszach)

• Właściwości mutagenne, teratogenne

• Uzależnienia

Acetaminofen (Paracetamol)

• Bezpieczny lek przeciwbólowy , przeciwgorączkowy,mech dział: hamowanie w centralnym układzie nerwowym COX-3 (wariant COX-1)

• Nie wykazuje działania obwodowego, nie działa przeciwzapalnie

• Lek pierwszej lini w leczeniu bólu niewielkiego do umiarkowanego

• Bezpieczniejszy od NLPZ ( zalecany osobom,które nie mogą stosować NLPZ,osobom straszym)

• Niezastąpiony w terapii skojarzonej z NLPZ, tramadolem, opioidami,

• Lek pierwszego wyboru do zwalczania banalnych dolegliwości ( ból zęba, ból głowy, bóle menstruacyjne, bóle mięsni, gorączka)

• Wykazuje działanie antynowotworowe ( hamuje działanie kancerogennej aminy DMAB, która bierze udział w nowotworzeni jelita grubego)

Zalecenia dla paracetamolu:

• Pacjenci z chorobą wrzodową. Niewydolnością nerek

• Astmatycy

• Kobiety w ciąży ( grupa A)

• Jedyny leko rekomendowany dla noworodków

Objawy przedawkowania paracetamolu:

• 2-4 dni po przedawkowaniu: biegunka, brak łaknienia,nudności,wymioty, bóle brzucha, nadmierna potliwość, ból w prawym podżebrzu, żółtaczka, powiększenie wątroby

• 4-6 dni po przedawkowaniu: inne objawy niewydolności wątroby( encefalopatia, śpiączka, obrzęk mózgu, zaburzenia krzepnięcia), krwawienia z przewodu pokarmowego, hipoglikemia, kwasica metaboliczna, zaburzenia rytmu serca, zapaść naczyniowa

Leczenie zatrucia paracetamolem:

Płukanie żołądka- jeżeli nie minęły 4h od zatrucia

N- acetylocysteina (ACC, MUCOSOLVAN)

• Najskuteczniej działa podana 8h po zatruciu

• Inaktywuje toksyczne metabolity

• Pozwala na prawidłowe utrzymanie stężenia glutationu

• Trzykrotny wlew dożylny wraz z roztworem 5% glukozy

Metionina (Methiovit)

• Jeżeli nie jest wskazane podawanie acetylocysteiny

• Podawanie dosutne 2,5g, powtarzane 3x co 4 godziny

Ibuprofen

Najbezpieczniejszy wśród niesteroidowych leków przeciwzapalnych:

• Najlepiej tolerowany NLPZ

• Długi czas działania

• Sporadycznie występujące działanie niepożądane

• Zalecany przez WHO i UE

• Przeciwreumatyczny

Pirazolony - szkodliwe NLPZ!!!

( Aminofenazon, Propyfenazon, Metamizol, Fenylobutazon)

• Nigdy nie stosować z wyboru lub jako tzw. Leki pierwszego rzutu

• Leki toksyczne! (uszkodzenie szpiku kostnego)

• Częste,gwałtowne reakcje nadwrażliwości (wstrząs)

• W razie dłuższego podawania (ponad tydzień) wskazane monitorowanie morfologi krwi, czynności nerek, wątroby

Zasady leczenia NLPZ-podsumowanie

• Tylko jeden lek z NLPZ (możliwośc sumowania działań niepożądanych,wystąpienia interakcji)

• Z tradycyjnych NLPZ należy wybierac te o krótkim T1/2 szczególnie w przypadku ludzi starszych ( kinetyka płynu stawowego tłumaczy względnie przedłużony efekt biologiczny NLPZ o krótkim okresie półtrwania w surowicy

• Czas podowania leku należy dopasowac do rytmu dolegliwości bólowych chorego

• Pamiętać należy o możliwych interakcjach z innymi lekami

• Pamiętać należy o możliwości powikłań (p pokarmowy,nerki)

• Stosowanie dodatkowo środków osłaniających błonę śluzową żołądka

• W profilaktyce zatorowo-zakrzepowej niezastąpiony kwas acetylosalicylowy

Bodziec fizjologiczny

↓

COX-1

↓

Krwinki płytkowe (TxA2)

Nerki, żołądek (PGE2)

Naczynia krwionośne(PGI2)

Enzym homeostatyczny

Dostosowanie fizjolologiczne

↓

COX-2-konstytutywny

↓

Prostaglandyny

↓

• Rdzeń

• Nerki

• Macica

• Gojenie się ran

• żołądek

Bodziec zapalny

↓

COX-2

indukowany

↓

Prostaglandyny

↓

• Zapalenia

• Ból

• Gorączka

---