1. Na czym polega konflikt tragiczny w Antygonie?
Sofokles należy do trójki najwybitniejszych tragików greckich żyjących w V w. przed Chr. W konkursach teatralnych współzawodniczył w młodości z Ajschylosem, z Eurypidesem w ostatnich latach swojego życia. Nazywany był „chlubą teatru greckiego”.
Tragedia Antygona wiąże się z mitem trojańskim. Zdarzenia w nim opisane poprzedzają akcję tragedii i dlatego kilka słów o nich. Mit opowiada o domu Lajosa, nad którym ciąży fatum. Z Lajosa klątwa spada na Edypa, który po strasznych męczarniach umiera, pozostawiając dwóch synów - Eteoklesa i Polinejka. Bracia w kłótni zabijają się wzajemnie. Kreon, który zostaje królem Teb, urządza Eteoklesowi pogrzeb z należytymi honorami. Zabrania jednak pochować zwłoki Polinejka, ponieważ sprowadził on wojska przeciw ojczystemu miastu.
Antygona przeciwstawia się zarządzeniu króla i grzebie zwłoki brata. Złapana przez strażnika i przyprowadzona przed oblicze króla śmiało, a nawet hardo przyznaje się do złamania rozkazu władcy. Dochodzi więc do konfliktu między Antygoną a królem - Kreonem. Konflikt ten jest istotą tragedii i nosi nazwę konfliktu tragicznego. Polega na zderzeniu się przeciwstawnych, równorzędnych racji, pomiędzy którymi nie można dokonać wyboru i dlatego każde posunięcie bohatera prowadzi go do katastrofy, czyli klęski.
Dla Kreona nadrzędnymi wartościami są rozum, ład społeczny i państwo. Dla Antygony natomiast, kierującej się wiarą i miłością, nadrzędne są przykazania duchowe. Konflikt Antygony z Kreonem jest to więc konflikt wartości i konieczności, bowiem bohaterowie bronią przeciwnych racji. Rozum zostaje przeciwstawiony miłości, prawo ludzkie - prawu boskiemu, interes zbiorowości (państwo) - obronie jednostki. Z tego względu, że racje obu stron są równorzędne, konflikt tragiczny jest nierozwiązalny, prowadzi nieuchronnie do klęski bohaterów. Antygona za przeciwstawienie się rozkazowi króla zostaje skazana na śmierć; Kreon, który jest winien śmierci trzech osób (Antygony, jej narzeczonego, a własnego syna - Hajmona i swojej żony), los skazuje na wyrzuty sumienia, które będą go dręczyły do końca życia. Tragizm jest wywołany szczególną konstrukcją losów bohaterów, którzy niezależnie od siły charakteru i szlachetnych intencji sprowadzają na siebie śmierć lub klęskę. Należy dodać, że o ich losie decydowało w tragedii greckiej fatum - przeznaczenie, ślepy los.
Sympatia czytelnika (widza) jest po stronie Antygony, bo w jego odbiorze urasta ona do symbolu wielu uniwersalnych wartości, takich jak odwaga i przeciwstawianie się despotyzmowi oraz przemocy, wytrwałość i wierność swoim poglądom, niezależność, miłość do brata, poczucie więzi z tradycją i religią, szlachetność i spełnienie powinności siostrzanej i ludzkiej.
Z tragedią grecką ściśle wiąże się pojęcie katharsis (oczyszczenie). Dzieło greckie silnie oddziaływało na odbiorcę, wywoływało w nim przeżycia, które dawały poczucie oczyszczenia z win. Pitagorejczycy źródło oczyszczenia z winy więzionej w duszy i pełne jej wyzwolenie widzieli w muzyce. Ich więc zdaniem oczyszczenie prowadziło do doskonalenia uczuć odbiorcy. Arystoteles, który w Poetyce określił działanie akcji tragicznej na widza jako wzbudzenie doznań „litości i trwogi”, uważał, że przeżycie dramatu oczyszcza bohaterów z takich doznań, tzn. przerażenia i litości. Katharsis więc, według niego, nie prowadziło do uszlachetnienia uczuć, ale wyzwolenia się z nich, doprowadzało do osiągnięcia stanu spokoju wewnętrznego.