Wartość γ zależy od składu mineralnego i zawartości próchnicy:

• gleby mineralne: 2,65 - 2,80

• gleby organiczne: 1,40 - 2,00

Gęstość właściwą wyznacza się za pomocą piknometru

Gęstość objętościowa

jest to stosunek masy gleby wysuszonej w 1050C do objętości tej samej próbki pobranej w stanie świeżym z zachowaniem naturalnego układu (faza stała wraz z porami). Zależy ona od gęstości właściwej, składu granulometrycznego, układu i struktury.

γo = M / V [g/cm3]

M - masa próbki o nienaruszonej strukturze (Ms, Ms+Mw)

V - objętość próbki (Vs + Vw + Vg)

Stopnie zbitości gleb mineralnych

wg gęstości objętościowej (Mg·m-3):

poniżej 0,9 - układ bardzo pulchny

0,9-1,1 - pulchny

1,1-1,3 - normalnie zwięzły

1,3-1,5 - słabo zbity

1,5-1,7 - zbity

1,7-1,9 - silnie zbity

1,9-2,1 - bardzo silnie zbity

POROWATOŚĆ GLEBY

jest to suma objętości wolnych przestrzeni w jednostce objętości gleby. Wyróżniamy porowatość ogólną, kapilarną i niekapilarną.

Porowatość ogólna gleby = ogólna objętość porów:

- makropory - φ > 8,5 μm

- mezopory - φ 0,2-8,5 μm

- mikropory - φ < 0,2 μm

Po = (Vp / V)*100% [%]

Vp - objętość przestrzeni wolnych w glebie zajętych przez powietrze
i wodę

V - całkowita objętość gleby

gleby piaszczyste - 35-45%

- gleby gliniaste i lessy - 40-50%

• iły i gleby wysoko próchnicze - 50-60%

• gleby organiczne (torfy) - 80-90%

Porowatość gleby zależy od:

Czynników wewnętrznych

• skład granulometryczny

• struktura gleby

• stopień obtoczenia ziaren

• rodzaj minerałów ilastych

• ilość i jakość próchnicy

• skład kationów wymiennych

Czynników zewnętrznych

• zabiegi uprawowe

• rodzaj użytkowania gleby

• ilość i intensywność opadów atmosferycznych

• zmiany temperatury

KONSYSTENCJA GLEBY

W zależności od stopnia uwilgotnienia gleb w odniesieniu do gleb spoistych (np. gliny, iły) wyróżnia się trzy konsystencje:

• zwarta - ma ją gleba sucha, która podczas działania na nią nacisku nie zmienia swego kształtu, a po przekroczeniu pewnej granicy ulega rozkruszeniu,

• plastyczna - ma ją gleba wilgotna, która pod działaniem siły zewnętrznej odkształca się, a po ustąpieniu jej działania zachowuje nadany kształt,

- płynna - ma ją gleba mokra, której pod wpływem siły zewnętrznej nie można nadać kształtu, ponieważ rozpływa się

Gleby niespoiste (np. piaski) na skutek wzrostu wilgotności stają się płynne bez przechodzenia w stan plastyczny.

Wilgotność na granicach konsystencji określa się mianem granicy płynności, plastyczności i skurczu:

• granica plastyczności (Lp) jest to wilgotność, przy której gleba przechodzi z konsystencji zwartej w plastyczną.

• granica płynności (Ly) jest to wilgotność, przy której gleba z konsystencji plastycznej przechodzi w płynną,

- granica skurczu (Ls) oznacza taką wilgotność, przy której próbka gleby w miarę dalszego suszenia przestaje zmieniać swoją objętość

PLASTYCZNOŚĆ GLEBY

Jest to właściwość zmiany swego kształtu pod wpływem sił

zewnętrznych i zachowania nadanych kształtów po ustaniu

działania tych sił.

• Gleby bardzo plastyczne (gliny ciężkie, iły)

• Gleby średnio plastyczne (gliny średnie i lekkie)

• Gleby mało plastyczne (piaski gliniaste i słabo gliniaste)

• Gleby nie plastyczne (piaski luźne i żwiry)

Wskaźnik plastyczności Wp = Ly - Lp

Spoistość gleb Wskaźnik plastyczności

spoiste Wp < l

mało spoiste l < Wp < 10

średnio spoiste 10 < Wp < 20

spoiste ciężkie 20 < Wp < 30

bardzo spoiste Wp > 30

ZWIĘZŁOŚĆ GLEBY

Jest to siła z jaką gleba przeciwstawia się naciskowi mechanicznemu.

Miarą zwięzłości jest spójność.

Zwięzłość gleby zależy od: składu granulometrycznego,

struktury, wilgotności, zawartości koloidów i próchnicy

• Gleby zwięzłe (wytworzone z iłów i glin ciężkich)

• Gleby średnio zwięzłe (wytworzone z glin lekkich, piasków gliniastych mocnych, utworów pyłowych)

• Gleby słabo zwięzłe (wytworzone z piasków gliniastych lekkich, słabo gliniastych piasków pylastych)

Gleby luźne (wytworzone ze żwirów i piasków)

---