Pomoc psychologiczna.
Specyfika różnych form pomocy psychologicznej: psychoprofilaktyki, psychoterapii i interwencji kryzysowej. (za: wykłady, Iniewicz, wykłady z etyki- Sikora).
Pomoc psychologiczna jest zastosowaniem wiedzy dla dobra odbiorcy przy jego aktywnym udziale; jest relacją.
Formy pomocy psychologicznej:
Wspieranie osobistego rozwoju
Promocja zdrowia
Prewencja
Poradnictwo
Interwencja kryzysowa
Rehabilitacja psychologiczna
Resocjalizacja
Psychoterapia
Psychoprofilaktyka ma na celu zapobieganie problemom psychicznym, emocjonalnym i zdrowotnym; działania psychoprofilaktyczne mogą być skierowane zarówno na jednostkę, jak i na grupę.
Interwencja kryzysowa to metoda systemowego, interdyscyplinarnego, wielowątkowego oddziaływania na osobę (zdrową!) w sytuacji kryzysu, dostarczająca wszechstronnego wsparcia i wielostronnej pomocy, przede wszystkim psychologicznej. Często psycholog jest częścią zespołu, praca zespołu może służyć także oddziaływaniu na środowisko osoby będącej w kryzysie; praca silnie emocjonalna, grozi wypaleniem zawodowym.
3 fazy działania:
Ocena stanu aktualnego
Decyzja dotycząca rodzaju udziale naje pomocy (z uwzględnieniem zasobów indywidualnych jednostki w kryzysie)
Przeprowadzenie danego planu działania.
Więź tworzona z klientem ma być zadaniowa, a nie emocjonalna, chociaż na każdym etapie potrzebne jest wentylowanie emocji. Interwencja kryzysowa ma wskazać nowe możliwości rozwiązania problemu, poprzez tworzenie KRÓTKOTERMINOWYCH planów działania- ważne, by klient doznał poczucia skuteczności. I zasada interwencji kryzysowej- należy odwoływać się do zasobów tkwiących w ludziach, a nie zmieniać osobowość! (to już domena psychoterapii).
[Kryzys- moment zwrotny w życiu jednostki, towarzyszy mu napięcie, stres, poczucie bezradności; moment, w którym zawodzą dotychczasowe mechanizmy obronne lub są one niedostępne; może także wynikać z pozytywnych wydarzeń]
Psychoterapia to świadome i zamierzone zastosowanie wywodzących się z uznanych zasad psychologii metod klinicznych u postaw interpersonalnych w celu pomagania ludziom w modyfikacji ich zachowań, procesów poznawczych, emocji i/lub innych cech osobowych w kierunku, który korzystający z psychoterapii uważa za pożądany /Prochowska, Norcross, 2006/. Nawiązanie bliskiej relacji w interwencji kryzysowej jest uważane za błąd- inaczej jest w psychoterapii, gdzie jest to konieczne. Celem psychoterapii jest zawsze modyfikacja.
Czynniki podnoszące i obniżające poziom zaufania w pomocy psychologicznej.
Problemy etyczne w pomocy psychologicznej (za: wykłady, Iniewicz, wykłady z etyki- Sikora).
„W KAŻDYM PRZYPADKU NA PSYCHOLOGU CIĄŻY ODPOWIEDZIALNOŚĆ NA NASTĘPSTWA KONTAKTU, JAKI W RAMACH SWOJEJ ROLI NAWIĄZUJE Z CZŁOWIEKIEM”.
Lehner (1952) - „Psychoterapia to niezdefiniowana technika, stosowana w rozwiązywaniu niesprecyzowanych problemów, a jej skutków nie da się przewidzieć. Wiemy tylko, że wymaga rygorystycznego szkolenia.”
Najczęściej podnoszone kwestie szczegółowe:
Świadoma zgoda - kontrakt terapeutyczny:
wiedza + chęć + możność udzielenia zgody
Problem zgody w terapii rodzinnej - co, jeśli jedna z osób się nie zgadza?
Problem zgody osoby niepełnoletniej - problematyczny 16 rok życia
Czy pacjent jest zdolny do wyrażenia zgody
Potencjalnie?
Aktualnie?
Aby udzielić informacji nt. pacjenta musimy mieć jego świadomą zgodę, wyjątki:
Poważnie zagrożone bezpieczeństwo osoby lub innych osób
Nakaz sądu
Niejednoznaczne relacje - konflikt ról i interesów „Naczelną wartością dla psychologa jest dobro drugiego człowieka” (KEP)
Wątpliwości dotyczące stosowanych technik terapeutycznych- należy informować o ryzyku, metodach alternatywnych (też niepsychologicznych):
„wyparte wspomnienia”, „fałszywa pamięć”
Stosowanie bodźców awersyjnych
Terapia dyrektywna (i niedyrektywna)
Intencja paradoksalna
„testowanie” nowych zachowań w relacji z terapeutą
Regresja
Ograniczanie swobody - ograniczenie swobody ruchu, oddychania itp.
Kwestia wartości i wartościowania w pracy terapeuty („Psycholog uznaje prawo każdego człowieka do kierowania się własnym systemem wartości, dokonywania własnych wyborów, jak również prawo do intymności”- KEP):
Konflikt wartości między terapeutą a klientem
Konflikt wartości między klientem a innymi ludźmi
Kwestie tzw. vulnerable persons
Postawy jatrogenne:
Alarmistyczne- przejaskrawianie problemu
Polipragmatyczna- zbyt szeroka gama możliwych rozwiązań, może spowodować wzrost optymizmu i spadek aktywności
Demonstratorska- odwołania do wiedzy, złe słownictwo
Nihilistyczna- problem nierozwiązywalny; niekiedy stosowana technika paradoksu
Nadmiernego zaangażowania- duża empatia
Zarozumiałości- podejmowanie problemów, na których się nie znamy; pomniejszanie problemu.