TAMPONADA SERCA
Definicja
Tamponada serca
Zespół objawów hemodynamicznych stanowiących zagrożenie życia.
Są wynikiem gromadzenia się w worku osierdziowym płynu, krwi lub powietrza, co powoduje ucisk serca.
Stanowi to przeszkodę rozkurczowego napełniania się komór oraz zmniejsza objętość wyrzutową serca.
Nie leczona tamponada serca zwykle kończy się śmiercią chorego.
Przyczyny tamponady serca
Ostra tamponada:
szybkie gromadzenie się płynu w worku osierdziowym (50 - 100 ml)
powolne narastanie tamponady tamponady
w worku osierdziowym może zgromadzić się dużo większa ilość płynu, a objawy narastają powoli (nawet kilkanaście godzin)
Przyczynami tamponady mogą być :
urazy klatki piersiowej,
pęknięcie ściany serca w przebiegu świeżego zawału serca,
rozwarstwienie aorty do wnętrza worka osierdziowego,
jatrogenne uszkodzenie serca
cewnikowanie serca
elektroda endokawitarna
cewnikowanie naczyń wieńcowych
koronarografia
angioplastyka wieńcowa
ostre zapalenie osierdzia
niewydolność nerek (chorzy leczeni hemodializą, po podaniu heparyny)
radioterapia w chorobach nowotworowych
leczenie przeciwzakrzepowe
Objawy kliniczne i rozpoznanie
ból w klatce piersiowej
duszność
kaszel
zmęczenie, zasłabnięcie lub nawet utrata przytomności
triada Becka (klasyczne objawy tamponady):
poszerzenie żył szyjnych,
spadek ciśnienia tętniczego,
stłumienie tonów serca,
zimna, blada skóra,
tachykardia,
tętno paradoksalne (spadek skurczowego ciśnienia krwi podczas wdechu o 10 - 15 mmHg),
powiększenie i bolesność wątroby,
w EKG stwierdza się
niski woltaż (zwłaszcza w odprowadzeniach przedsercowych),
naprzemienność elektryczną,
rozkojarzenie elektromechaniczne,
w RTG klatki piersiowej stwierdza:
powiększenie sylwetki serca,
w badaniu echokardiograficznym:
obecność płynu w worku osierdziowym
zapadanie się ścian prawego przedsionka i prawej komory w fazie rozkurczu
w różnicowaniu powinno się uwzględnić:
ciężką niewydolność prawokomorową,
zawał ściany prawej komory serca,
zator tętnicy płucnej
odmę opłucnową.
w ostrej tamponadzie serca objawy mogą przypominać wstrząs kardiogenny z objawami tzw. małego rzutu serca,
w tamponadzie narastającej powoli objawy są podobne jak w prawokomorowej niewydolności serca.
Leczenie :
pozycja półwysoka,
tlenoterapia,
zapewnienie dostępu do żyły i wlew poprawiający wypełnienie łożyska naczyniowego
płyny elektrolitowe (PWE - płyn Ringera)
przy ciężkim wstrząsie - 20-40 ml/kg m.c. i.v. wlew pod kontrolą ciśnienia (możliwa hiperwolemia)
Dekstran,
max. 15ml/kg m.c/d i.v.
HAES
jednorazowa dawka 4 ml/ kg m.c. szybko w ciągu najwyżej 2-5min i.v.
wykonanie perikardiocentezy (nakłucie worka osierdziowego)
najlepiej pod kontrolą echokardiografu
lub przynajmniej elektrokardiografu
usunięcie nawet niewielkiej ilości płynu może uratować choremu życie;
czasami trzeba zastosować drenaż worka osierdziowego;
jeżeli tamponada z przyczyn urazowych:
pilna operacja kardiochirurgiczna
leczenie wspomagające
leki działające inotropowo dodatnio,
np. dobutamina we wlewie dożylnym.
2,5 - 10 µg/kg m.c./min
1