32, KRONIKARSTWO RENESANSOWE


KRONIKARSTWO RENESANSOWE

Kronika - chronologiczny zapis ważniejszych wydarzeń z życia jakiejś organizacji, instytucji, państwa, grupy społecznej.

Wiek XVI to okres rozkwitu dziejopisarstwa polskiego. Możemy uznać, że kronikę przejął renesans ze średniowiecza, gdyż, owszem, w starożytności istniał taki gatunek, lecz jednoznaczność jego nazwy ustaliło średniowiecze. W tej epoce „kroniką” zaczęto nazywać wszelkie dzieła historyczne, nawet, gdy nie wypełniały chronologicznego schematu, wg dat - tak jak to było w starożytności. Słynne średniowieczne kroniki to dzieła Galla Anonima, Wincentego Kadłubka czy Długosza. W dobie renesansu powstała największa liczba kronik. W Rzeczypospolitej, w samym tylko XVI wieku, napisano dwa razy więcej tego typu dzieł niż przez całe średniowiecze. Wynikało to z ogólnej zmiany ludzkich zainteresowań. Elity umysłowe, porzuciwszy scholastykę, zaczęły skupiać uwagę na sprawach doczesnych. Spośród zaś wszystkich nauk najważniejsza stała się historia, a dziełami najwyżej cenionymi stały się właśnie kroniki. Badali więc dzieje najwybitniejsi uczeni epoki, ale także artyści.

Najważniejsze przedsięwzięcia historiograficzne XVI wieku:

  1. Chronica Polonorum Macieja z Miechowa - ukazuje się w 1519 roku. Miechowita poszedł w kreśleniu przeszłości Polski za Długoszem, uzupełniając jego relacje aż po czas wstąpienia na tron Zygmunta I. Wydanie to zostało skonfiskowane. Wznowienie dzieła Miechowity w 1521 roku różni się od zamierzonego pierwodruku - na skutek cenzury senatu pewne ustępy zostały opuszczone, pewne zaś zmienione.

  2. Historyczny traktat Jodoka Ludwika Decjusza ( historyk i ekonomista) w trzech częściach:

- O starożytnościach Polaków

- O rodzie Jagiellonów

- O czasach króla Zygmunta

Część pierwsza i druga jest kompilacją, trzecia - najcenniejsza - oryginalnym opracowaniem wydarzeń znanych autorowi bezpośrednio, doprowadzonym do roku 1516.

  1. Kronika Bernarda Wapowskiego - historiografa na dworze Zygmunta I Starego.

Utwór obejmuje dzieje Polski od czasów legendarnych po 1535 rok. Kronika nie wyszła w całości drukiem, jedynie fragmenty dotyczące lat 1506- 1535 zostały opublikowane w Kolonii w roku 1589 przy dziele Marcina Kromera: Polska, czyli O położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego.

  1. O sprawach, dziejach i wszystkich innych potocznościach koronnych polskich ksiąg XXX Marcina Kromera. Autor opisał tu dzieje Polski do panowania Zygmunta I ( do roku 1506 ), przeznaczając tę pracę dla cudzoziemskiego czytelnika, któremu pragnął przedstawić znamienitą przeszłość swego kraju.

Kromer korzystał z Długosza i Miechowity, ale z krytycyzmem, właściwym humanistom. Był bliski tej renesansowej refleksji historiograficznej, która żądała, aby dziejopisarstwo potwierdzało rzeczywistość tego, czego nauczają moraliści.

Najwybitniejszym jednak dziełem jest Kronika wszytkiego świata Marcina Bielskiego. Mówi się, że kronika jest płodem zawodowej i dziwacznej erudycji średniowiecznej, że humanista by czegoś podobnego nie napisał i że w dziejach historiografii renesansowej jest to krok wstecz.

Kronika zaczyna się historią Starego Zakonu, przeplataną historią Grecji i Rzymu. Następnie mówi o narodzinach Najświętszej Maryi Panny, o Janie Chrzcicielu, o życiu Jezusa Chrystusa. Prowadzi dalej narrację szerokim duktem historii papiestwa, Cesarów rzymskich narodu niemieckiego, niektórych królów francuskich i niektórych książąt niemieckich, zajmuje się po drodze wyprawami krzyżowymi i doprowadza rzecz do czasów papieża Juliusza III, tj. do roku 1550.

Marcin Bielski stosuje najróżniejsze sposoby przedstawiania zdarzeń: od napomknięcia ( np. o trzęsieniu ziemi w Portugalii), aż do dłuższych i samodzielnych ujęć - na przykład o Skanderbegu, narodowym bohaterze Albanii. Pomiędzy tymi dwiema skrajnymi możliwościami mieszczą się ujęcia, którym można by nadać rozmaite określenia gatunkowe: jest mitologia grecka jako relacja o faktach i osobach rzeczywistych, później ubóstwianych, są legendy, przypowieści, bajki typu ezopowego, anegdoty, facecje, zarysy biograficzne.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
GALL ANONIM- KRONIKA POLSKA, Średniowiecze i renesans
Pyt.+32+Renesans+prawniczy, Prawo- I rok
Kronika Galla Anonima styl, Średniowiecze i renesans
32 piątek
Renesans w polsce 3
32 sobota
od 24 do 32
32 pozyskujacy uczniow sluga bozy
32 Przepustka
ei 07 2002 s 32 34
PAG 32
09 1993 27 32
Gall Anonim Kronika polska
32 metoda pośreniego pomiaru długości
32 model małżeństwa i rodziny w XVII i XVII wieku, kulturoznawstwo
Mikołajki 06.12.2012, BACHAMAS, Kronika 2012 2013
Słowniki renesansowe i późniejsze, Polonistyka, Leksykografia

więcej podobnych podstron