S t a r o § y t n o ž Ť

S p i s p y t a ¤ :

1. Om˘w postaw` stoick† i epikurejsk†.

2. Przedstaw dok'adnie budow` tragedii antycznej.

3. Om˘w cechy epopei.

4. Wyjažnij pochodzenie i znaczenie wyra§e¤: "niŤ Ariadny",

"stajnia Augiasza", "koszula Dejaniry", "r˘g Dalmatei", "hiobowe

wiežci", "wdowi grosz", "tr†by jerycho¤skie", "salomonowa m†-

drožŤ", "kainowa zbrodnia".

5. Jakie gatunki literackie pochodz† ze staro§ytnožci?

Ad.1. W j`zyku potocznym istnieje zwrot "stoicki spok˘j" -

tak okrežlamy postaw` r˘wnowagi zachowywan† nawet wobec przeciwno-

žci losu. To okrežlenie wywodzi si` z systemu filozofii stoickiej.

Filozofia stoicka zosta'a zapocz†tkowana w III w. p.n.e.

w Atenach przez Zenona z Kition. Stoicy byli materialistami i ra-

cjonalistami: uznawali tylko jeden byt - materi`, i poznanie rozu-

mowe. Najbardziej jednak rozwin`li myžl etyczn†, przejmuj†c od So-

kratesa przekonanie o '†cznožci szcz`žcia, cnoty i rozumu.

Najwy§szym dobrem jest cnota, ona zapewnia szcz`žcie. Aby

je osi†gn†Ť, trzeba uniezale§niŤ si` od okolicznožci zewn`trznych,

zapanowaŤ nad sob†, wyrzec si` d˘br przemijaj†cych. ˇyŤ cnotliwie

znaczy §yŤ zgodnie z natur†. Natura jest rozumna, harmonijna, bos-

ka. Natur` cz'owieka stanowi† nie nami`tnožci (te s† ¦r˘d'em z'a),

lecz rozum. ˇycie cnotliwe jest zatem zgodne z natur†, z §yciem

wolnym.

Idea'em stoik˘w by' m`drzec - cz'owiek rozumny, szcz`žliwy,

wolny, bogaty, bo maj†cy rzeczy najcenniejsze. M`drzec ceni tylko

cnot`, pot`pia z'o i jest oboj`tny wobec d˘br nietrwa'ych: bogact-

wa, si'y, urody, zaszczyt˘w. Dzi`ki temu jest niezale§ny i wolny.

Filozofi` stoick† cechowa'a surowa powaga, trze¦wožŤ, rygo-

ryzm. By'a to jednak filozofia optymistyczna: g'osi'a wiar` w

cz'owieka, w mo§liwožŤ osi†gni`cia cnoty, a wi`c szcz`žcia. Poj`-

cie wolnožci wewn`trznej cz'owieka jest kluczowym poj`ciem etyki

stoik˘w.

Seneka i Marek Aureliusz nale§† do m'odszej szko'y stoic-

kiej. Odbiegli oni od pierwotnego materializmu, ograniczyli filo-

zofi` stoick† do etyki i m†drožci §yciowej. Wywarli du§y wp'yw na

rozw˘j myžli chrzežcija¤skiej. Ich pisma trafia'y do szerokich

rzesz odbiorc˘w, filozofia stawa'a si` w ich uj`ciu podpor† w §y-

ciu.

Filozofia epikurejska g'osi'a, §e najwy§szym dobrem jest

szcz`žcie, kt˘rego ¦r˘d'em s† zw'aszcza przyjemnožci natury ducho-

wej; przyjemnožŤ (dobro najwy§sze) prowadzi do szcz`žcia (najwy§-

szego celu), a jego warunkiem wystarczaj†cym jest brak cierpie¤

(ataraksja); cz'owiek sam jest odpowiedzialny za swoje szcz`žcie,

a §yjemy po to, by ci†gle d†§yŤ do szcz`žcia; ponadto epikureizm

zak'ada' istnienie tylko materialnego žwiata i d˘br doczesnych

Epikur (341-270 r. p.n.e.) - filozof grecki; przedstawiciel

staro§ytnego materializmu, kontynuator atomistyki Demokryta

Ad.2. Dramat starogrecki odbiega od dzisiejszego. G˘rowa'o

w nim s'owo poetyckie recytowane i žpiewane na tle muzyki instru-

mentalnej i ta¤ca, szczeg˘lnie partie ch˘rowe mia'y ten charakter

"operowy" czy "oratoryjny".

Nie znano wtedy podzia'u na akty i sceny, natomiast stoso-

wano inne podzia'y, tworz†ce swoist† konstrukcj`. Rozpoczyna'

przedstawienie aktor wyg'aszaj†cy zapowied¦ - prologos, ale w'až-

ciwy pocz†tek dawa' ch˘r, wkraczaj†cy rytmicznie i ze žpiewem na

orchestr` - parodos. Tak§e ch˘r ko¤czy' przedstawienie, opuszcza-

j†c orchestr` podobnym sposobem - exodos. Mi`dzy tymi granicznymi

cz'onami przedstawienia rozgrywano akcj` sceniczn† podzielon† na

pojedyncze epizody - epeisodia. Mi`dzy epizodami wyst`powa' ch˘r

stoj†cy na orchestrze, wyg'aszaj†cy tekst-komentarz akcji - stasi-

mon - pod nieobecnožŤ aktor˘w na scenie. Punktem szczytowym trage-

dii by'a perypetia, b`d†ca prze'omem w akcji dramatycznej i ko¤-

cz†ca si` katastrof†, czyli kl`sk† bohatera. Ostatni† cz`žci† tra-

gedii by' epilog, kt˘ry zwykle wyjažnia' spraw` do ko¤ca i dokony-

wa' podsumowania. Istot† tragedii by' konflikt tragiczny, kt˘ry

wynika' z istnienia przeciwstawnych, r˘wnorz`dnych racji, pomi`dzy

kt˘rymi nie mo§na dokonaŤ wyboru, gdy§ ka§da decyzja przynosi kl`-

sk` bohatera, ta niemo§nožŤ dokonania w'ažciwego wyboru, kt˘ra

sko¤czy si` katastrof†, nosi nazw` tragizmu.

Orchestra to okr†g'y placyk na przedzie proscenium, na kt˘-

rym wyst`powa' ch˘r.

Z piežni obrz`dowej ku czci Dionizosa, dytyrambu, powsta'a

tragedia, kt˘rej budowa opiera si` na dialogu, prowadzonym przez

koryfeusza (przodownika) z ch˘rem. Ta partia ch˘ralna sta'a si`

g'˘wnym sk'adnikiem tragedii starogreckiej. Koryfeusz da' nadto

pocz†tek p˘¦niejszemu aktorowi, kt˘rego wprowadzi' Tespis, pierw-

szy znany autor dramatyczny z VI w. p.n.e. Ten pierwszy i jedyny

na razie aktor wyst`powa' kolejno w kilku rolach, tworz†c w ten

spos˘b zarodek akcji dramatycznej. Z kolei Ajschylos doda' drugie-

go aktora, Sofokles trzeciego i na tej tr˘jce wyczerpa' si` zesp˘'

aktorski pierwszego teatru. Nawet ježli w przedstawieniu bra'o

udzia' wi`cej postaci, r˘wnoczežnie wyst`powa'o na scenie najwy§ej

trzech aktor˘w. To ograniczenie sprawi'o, §e akcja dramatyczna

uleg'a skupieniu i ograniczeniu w†tk˘w pobocznych, §e niekt˘re z

nich rozgrywa'y si` za scen† i komunikowane by'y widzom przez opo-

wiadanie. Tym samym powi`ksza' si` r˘wnie§ udzia' ch˘ru w dope'-

nianiu akcji.

Ogniskiem kultury starogreckiej staj† si` w V w. p.n.e.

Ateny. Nast`puje tam rozkwit dramatu, kt˘ry tworz† trzej wielcy

tragicy:

Ajschylos - (526 - 456 p.n.e.), u kt˘rego przewa§aj† partie

ch˘rowe z koryfeuszem; akcj` wiedzie dwu solist˘w w uroczystych

dwužpiewach. Tragedia ma charakter bardziej liryczny ni§ dramaty-

czny. Ajschylos napisa' oko'o dziwi`Ťdziesi`ciu tragedii,

z kt˘rych zachowa'o si` siedem. Najznaczniejsze to: Oresteja

(trylogia), tragedia o Prometeuszu, o wojnie z Persami. Ajschylos

broni godnožci ludzkiej i zasadniczych wartožci humanistycznych.

Sofokles - (496 - 406 p.n.e). Jego zas'ug† jest wzmocnienie

dramatycznožci akcji i nasilenie konflikt˘w mi`dzyludzkich. Wpro-

wadza postacie kobiece. Zachowa'o si` kilka tragedii Sofoklesa,

znaczniejsze s† o Edypie i Antygonie.

Eurypides - (480 - 406 p.n.e.) pog'`bia psychologi` postaci

i realizm akcji, a ogranicza udzia' ch˘ru. Zachowa'o si` siedem

jego dzie', m. in. o Elektrze, Ifigenii, Fedrze (Hippolicie), Me-

dei - jak widaŤ, bohaterami s† kobiety.

Na Eurypidesie ko¤czy si` rozw˘j tragedii, przechodz†cy wy-

ra¦n† ewolucj` od pierwotnego p˘'religijnego oratorium do wykszta-

'conej tragedii žwieckiej.

Oratorium to widowisko religijne lub alegoryczne z muzyk†.

Tragedi` greck† cechowa'y trzy jednožci:

- jednožŤ czasu - akcja rozegraŤ si` musia'a w ci†gu jedej

doby, a najcz`žciej mi`dzy wschodem, a zachodem s'o¤ca;

- jednožŤ miejsca - akcja rozgrywa'a si` ca'y czas w tym

samym miejscu;

- jednožŤ akcji - jednow†tkowožŤ akcji.

Podstawowym poj`ciem tragedii greckiej jest katharsis (wew-

n`trzne oczyszczenie), gdy§ dzie'o antyczne mia'o oddzia'ywaŤ na

prze§ycia odbiorc˘w. Drug† funkcj† dramatu jest mimesis oznaczaj†-

ce nažladowanie (nie kopiowanie) rzeczywistožci przez sztuk` dra-

matyczn†.

Cechy dramatu:

- wyst`powanie ch˘ru (pe'ni' rol` wprowadzaj†cego kolejnego

aktora na scen`, komentowa' i ocenia' wydarzenia);

- bohaterowie pochodzili z wy§szych sfer;

- tytu' to cz`sto imi` g'˘wnego bohatera.

Ad.3. Epos, inaczej epopeja (terminy te wyst`puj† zamien-

nie), to g'˘wny gatunek epicki wykszta'cony w staro§ytnožci, kt˘ry

p˘¦niej zast†pi'a powiežŤ. Epopeja jest rozbudowanym utworem wier-

szowanym przedstawiaj†cym dzieje mitycznych, legendarnych lub his-

torycznych bohater˘w na tle wydarze¤ prze'omowych dla danej spo'e-

cznožci narodowej. W epopei na plan pierwszy wysuwa si` fabu'a,

narrator - wszechwiedz†cy i obiektywny - ujawnia si` w inwokacji

(pocz†tkowe wersy utworu skierowane do bog˘w, muz itp.), ca'ožŤ

zaž przedstawia z epickim dystansem. Styl epopei jest podnios'y,

dostoswany do heroicznych czyn˘w bohater˘w, obfituje w realistycz-

ne, drobiazgowe opisy wa§nych przedmiot˘w i sytuacji.

Technika poetycka Homera wywodzi si` z tradycji ustnej.

Eposy Homera zawieraj† žwiadectwa §e przed nimi istnia'y ustne

opowiežci czy piežni.

Iliada nie przedstawia ca'ego obl`§enia Ilionu (Troi), jak

mo§na by wnosiŤ z tytu'u. Bardziej przystawa'by do trežci poematu

tytu' "Achilleida". Homer bowiem ukazuje jeden z epizod˘w ostat-

niego roku dziesi`cioletniej wojny o Troj`: gniew Achillesa, kt˘-

rego obrazi' w˘dz Grek˘w Agamemnon, zabieraj†c mu brank` wojenn†

Bryzeid`. Wycofanie si` Achillesa z udzia'u w walkach powoduje

przewag` Trojan i žmierŤ jego przyjaciela Patroklosa. Dopiero po

tym zdarzeniu g'˘wny bohater wraca na pole bitwy i w pojedynku z

Hektorem, synem kr˘la Troi, dokonuje zemsty. Ksi`gi Iliady wype'-

nia wi`c tematyka bohaterska i batalistyczna.

Odyseja. ˜wiat przedstawiony kszta'tuj† bažniowe przygody

Odyseusza, wracaj†cego spod Troi na rodzinn† wysp` Itak`. Jego

dziesi`cioletni† tu'aczk` po morzu spowodowali nieprzychylni mu

bogowie, mszcz†c si` za zag'ad` ulubionego miasta (przebieg'y Ody-

seusz zbudowa' ogromnego drewnianego konia i wprowadzi' go do Troi

z ukrytymi wewn†trz wojownikami greckimi).

Ludzie i bogowie. R˘§ny jest tak§e og˘lny ton i klimat oby-

dwu epopei. W Iliadzie jest on podnios'y, heroiczny; najwy§sz† wa-

rtožci† jest m`stwo, walecznožŤ. Epopeja ta jest tragiczna, od po-

cz†tku znane s† przysz'e wypadki: wiadomo, §e zgin† Hektor i

Achilles, §e Troja padnie. Bohaterowie spod Troi s† wyidealizowa-

ni, wyolbrzymieni - s† herosami w'ažnie, p˘'bogami (Achilles jest

synem bogini). Obok "powi`kszonych" ludzi wyst`puj† jakby "pomnie-

jszeni" bogowie: rz†dz† oni žwiatem, decyduj† o ludzkich losach,

ale bior† udzia' w bitwie jak ludzie i odnosz† w niej rany. Nad

bogami panuje Mojra - Przeznaczenie - kt˘ra dzia'a za ich požred-

nictwem i jest wyrazem niezmiennego porz†dku žwiata. Nie ma w

Iliadzie wyra¦nej granicy mi`dzy lud¦mi a bogami, nie s† oni jesz-

cze si'ami moralnymi, nie przewy§szaj† ludzi pod wzgl`dem etycz-

nym.

W p˘¦niejszej Odyseji heroiczny ton Iliady uleg' obni§eniu.

Przygody Odyseusza nie s† tragiczne, od pocz†tkowej narady bog˘w

wiemy, §e jego tu'aczka zako¤czy si` szcz`žliwie. Bohater jest

inaczej krewoany ni§ w Iliadzie. Inni s† te§ bogowie. Ich udzia' w

kierowaniu losem bohater˘w jest znacznie mniejszy ni§ w Iliadzie

(z wyj†tkiem szczeg˘lnej opieki Ateny), Mojra nie wyst`puje tu ja-

ko samodzielna si'a, a bogowie odgrywaj† rol` str˘§˘w moralnožci:

opieka bog˘w jest kar† dla wyst`pnych, nagrod† dla cnotliwych (z

wyj†tkiem Posejdona, kt˘ry mžci si` na Feakach). Nie uleg'y jednak

zmianie same poj`cia moralne: w Odyseji, jak w Iliadzie, pe'no

jest prymitywnego okrucie¤stwa (rze¦ zalotnik˘w).

Epicka rozlewnožŤ. Narracja p'ynie bardzo wolno. Poeta una-

ocznia dok'adnie wszystkie zdarzenia i zjawiska, ukazuje zwi†zki

przestrzenne i czasowe, wyjažnia prze§ycia i myžli bohater˘w; bo-

haterowie ukazani s† bez niedom˘wie¤, jako pe'ni ludzie. Narrator

nie przedstawia czynnožci r˘wnoczesnych, lecz ka§d† opisuje kolej-

no, st†d p'ynie dok'adnožŤ plastycznego opisu: mo§emy zobaczyŤ ka-

§dy ruch, gest, szczeg˘'. Narrator przedstawia zdarzenia z epickim

dystansem: nie komentuje ich i nie ocenia, mo§emy jednak odczytaŤ

jego stosunek do bohater˘w i zdarze¤ ze sposobu m˘wienia. Charak-

terystyczne dla Homera s† rozbudowane por˘wnania, tworz†ce swoiste

obrazy poetyckie; one to w'ažnie zwalniaj† tempo akcji, zatrzymuj†

uwag` czytelnika na przedstawionym zdarzeniu czy opisie, wywo'uj†c

nastr˘j podnios'y. Z upodobaniem stosowa'o je p˘¦niej wielu p˘¦-

niejszych epik˘w (Mickiewicz w Panu Tadeuszu), a nazwano je por˘w-

naniami homeryckimi.

Ad.4. niŤ Ariadny - c˘rka kr˘la krete¤skiego Minosa, kt˘ra

pomog'a ate¤skiemu herosowi Tezeuszowi wydostaŤ si` z labiryntu

przy pomocy k'`bka nici; obecnie powiedzenie to znaczy tyle co:

trafiŤ bezb'`dnie do celu; nieoczekiwana pomoc;

r˘g Amaltei - (kozy), inaczej r˘g obfitožci

stajnia Augiasza - jedna z prac Herkulesa, kt˘rego zadaniem

by'o oczyszczenie pe'nej nieczystožci stajni; prac` wykona' dzi`ki

swojej pomys'owožci puszczaj†c przez žrodek stajni strumie¤; obec-

nie: wielki nieporz†dek;

koszula Dejaniry - Heraklesowi dano Dejanir` za §on`;

chcia' mu pom˘c centuron (cz'owiek maj†cy tu'˘w konia) Neros pro-

ponuj†c podwiezienie Dejaniry; porwa' j†; Herakles dowiaduj†c si`

o tym z'apa' centurona i zrani' go; centuron powiedzia' kobiecie,

§e je§eli Herakles b`dzie j† zdradza', to powinna mu za'o§yŤ ko-

szul` przesi†kni`t† krwi† centurona; tak te§ zrobi'a widz†c jego

zaloty do innych kobiet; koszula wpi'a si` w cia'o pal†c Heraklesa

§ywym ogniem;

hiobowe wiežci - Hiob by' bogatym cz'owiekiem. Ponadto by'

sprawiedliwy, pobo§ny, mia' du§o dzieci, wielkie stada owiec i

wielb'†d˘w. B˘g dožwiadczy' Hioba i zabra' mu stada, dzieci. On

jednak nie zw†tpi' i powiedzia' do §ony "Ježli przyj`ližmy dobre z

r`ki Bo§ej, czemu nie mielibyžmy przyj†Ť i z'ego?"; po okresie

biedy i g'odu Hiob powr˘ci' do zdrowia, maj†tku, takiej samej gro-

mady dzieci i obdarzy' Hioba §yciem o d'ugožci 140 lat; obecnie:

z'e wiežci;

wdowi grosz - Jezus siedz†c naprzeciw skarbony, widzia' jak

bogaci rzucali hojnie, ujrze' te§ ubog† wdow`, kt˘ra wrzuci'a

grosz jeden. Rzek' wi`c: "Zaprawd` powiadam wam, §e ta uboga wdowa

da'a wi`cej ni§ wszyscy. Wszyscy bowiem wrzucali, co im zbywa'o,

ta zaž wszystko, co mia'a, ca'e utrzymanie swoje". (oryginalna

przypowiežŤ);

tr†by jerycho¤skie - mury Jerycha zosta'y zburzone pod

wp'ywem g'osu tr†b atakuj†cych Izraelit˘w

salomonowa m†drožŤ - wg. Starego Testamentu kr˘l Salomon

otrzyma' od Boga pytanie co chcia'by otrzymaŤ; on poprosi' o m†-

drožŤ; žwiadectwem tej m†drožci by'o rozs†dzenie k'˘tni dw˘ch ko-

biet k'˘c†cych si` o to czyje jest dziecko; kr˘l rozkaza' prze-

dzieliŤ dziecko na dwie cz`žci, lecz jedna z kobiet wzbrania'a si`

przed takim rozwi†zaniem sporu - by'a prawdziw† matk†; obecnie

wielka m†drožŤ;

kainowa zbrodnia - bratob˘jstwo;

Ad.5. epopeja - "Iliada" i "Odyseja" Homera (epopeje grec-

kie), "Eneida" Wergiliusza (epopeja rzymska) - utw˘r epicki, pisa-

ny wierszem lub proz†, ukazuj†cy wszechstronnie i szczeg˘'owo §y-

cie narodu (spo'ecze¤stwa) w prze'omowym momencie historycznym;

charakterystyczne jest wprowadzenie bogatego t'a obyczajowego, re-

alizm przedstawienia, wielow†tkowožŤ akcji pozwalaj†ca ogarn†Ť

wiele žrodowisk i odzwierciedliŤ wszechstronnie §ycie spo'ecze¤st-

wa;

anakreontyk - lekki i pogodny w nastroju utw˘r poetycki

g'osz†cy pochwa'` beztroskiego §ycia, wina, sztuki i mi'ožci, uro-

k˘w mijaj†cej chwili; nazwa wywodzi si` od Anakreonta z Teos (VI -

V w. p.n.e.);

epigramat - zwi`z'y, utw˘r poetycki, na og˘' dowcipny, ce-

chuj†cy si` aforystycznožci† uj`cia i wyrazistožci† pointy, cz`sto

o charakterze niespodzianki, kontrastu lub paradoksu;

hymn - piež¤ b'agalna lub/i narracyjna, zawieraj†ca pochwa-

'` b˘stwa, legendarnych bohater˘w, upersonifikowanych zjawisk lub

idei, utrzymywana w stylu wznios'ym, na og˘' rozijaj†ca si` wg.

schematu przem˘wienia, poczynaj†c od apostroficznego zwrotu na po-

cz†tku; autorzy hymnu przemawiaj† w imieniu pewnej zbiorowožci,

snuj† rozwa§ania moralne, niekiedy wyznania osobiste;

pean - (piež¤ ku czci Apollina), piež¤ pochwalna, dzi`k-

czynna, czasem zwyci`ska, pe'na patosu;

dytyramb - piež¤ pochwalna, pierwotnie w staro§ytnej Grecji

žpiew obrz`dowy na czežŤ Dionizosa, w okresie p˘¦niejszym (VI - V

w. p.n.e.) utw˘r liryczny, z kt˘rego wywodz† si` tragedia i kome-

dia antyczna

piež¤ - gatunek liryczny, wywodz†cy si` ze staro§ytnych

piežni obrz`dowych, žpiewanych przy akompaniamencie muzyki; piež¤

cechuje uproszczenie budowy, prosta sk'adnia, uk'ad stroficzny,

wyst`powanie refren˘w

tragedia - gatunek dramatu, w kt˘rym s† przedstawione dzie-

je bohater˘w skazanych nieuchronnie na niepowodzenie, uwik'anych w

konflikt dw˘ch racji, nie daj†cych si` pogodziŤ (np. konflikt pra-

wa boskiego i prawa pa¤stwowego w Antygonie Sofoklesa); bohatero-

wie užwiadamiaj† sobie t` nieuchronnožŤ, przenikaj†c zarazem isto-

t` swego losu; nie rezygnuj† jednak ze swoich d†§e¤; tragedia by'a

gatunkiem wysokiego, wznios'ego stylu, bogactwo figur stylistycz-

nych; tragedia wywodzi si` z obrz`dowych dytyramb˘w na czežŤ Dio-

nizosa;

Mit jest opowiežci† o sta'ej warstwie fabularnej wyra§aj†-

cej wierzenia danej spo'ecznožci. Mit wyra§a emocje - najcz`žciej

zbiorowe, np. l`k, niepok˘j, podniecenie, radožŤ. To, co niejasne,

chwiejne, nieokrežlone, otrzymuje wyraz i kszta't w opowiadaniu

mitycznym; np. przemiennožŤ p˘r roku zostaje przekszta'cona w bar-

wn† fabu'` i uzyskuje motywacj` przyczynow† w postaci b˘stw uosa-

biaj†cych si'y przyrody. Dzi`ki mitycznym formom myžlenia to, co

niejasne, zostaje wyjažnione i przybli§one. Mity pe'ni'y funkcje

poznawcze - umo§liwiaj†c interpretacj` zjawisk przyrody;

žwiatopogl†dowe - jako podstawa wierze¤ religijnych;

sakralne - poprzez powi†zanie z kultem b˘stw i rytualnych

obrz`d˘w;

G'˘wnymi bohaterami mit˘w s† bogowie, demony i herosi, tj.

ludzie obdarzeni nadprzyrodzonymi w'ažciwožciami, p˘'bogowie (nie-

kiedy zrodzeni ze zwi†zku b˘stwa i cz'owieka). Mit tworzy žwi`t†

przestrze¤ - miejsce, na kt˘rym §yj† bogowie (np. Olimp).

Podzia'u literatury dokona' Arystoteles dziel†c j† na:

- epik` - epopeja (Grecy); przypowiežŤ (parabola) i saga

rodzinna (dwa gatunki z Bilblii) - w epice charakterysty-

czne jest wyst`powanie fabu'y wraz z narratorem;

- dramat - tragedia (Grecy), komedia (Grecy), dialog filo-

zoficzny (Biblia) - w dramacie charakterystyczny jest

dialog przeznaczony do wystawienia na scenie;

- liryka - piež¤ (Horacy-Grecy), dytyramb (Grecy), hymny

(Grecy), pean (Grecy), epigramat (Grecy), anakreontyk

(Grecy), psalm i tren (Biblia);

---