WYKŁAD 9-10

- NAWOŻENIE

- GRUPY UŻYTKOWE ROŚLIN UPRAWNYCH

Nawozy organiczne - stare:

- najczęściej nawozy własne, tzn. wyprodukowane i stosowane w danym gospodarstwie

* nawozy naturalne: obornik, gnojownica, gnojówka - produkcji zwierzęcej

* produkty uboczne produkcji roślinnej; słoma i inne plony uboczne: liście buraka, łęty ziemniaka

* nawozy zielone - rośliny w całości przyorywane(rosną od lata do zimy i je przyorujemy ????): musimy je uprawiać, bo zubożymy glebę w próchnicę, co po wieleu latach się ujawni

* komposty

- wzbogacają glebę w substancję organiczną

- muszą zostać rozłożone przez reducentów - mikroorganizmy glebowe, do prostych związków mineralnych, pobieranych przez rośliny

- stymulują działalność drobnoustrojów glebowych

- poprawiają strukturę gleby

- ich stosowanie upodabnia agroekosystem do ekosystemu: zamknięty obieg składników

Obornik:

- nawóz naturalny, będący mieszaniną ściółki ze słomy oraz płynnych i stałych odchodów zwierzęcych

1. Okres działania 3-5 lat - powolny rozkład w glebie.

2. Stosować pod rośliny o długim okresie wegetacji:

- burak cukrowy

- ziemniak

- kukurydza

- kapusta pastewna

- marchew pastewna

3. Mniejsze dawki (<20 ton/ha) można stosować pod zboża i rzepak.

4. Sprzyja rozwojowi życia mikroorganizmów w glebie.

5. Przyorać zaraz po rozwiezieniu - najpóźniej w ciągu 1 doby

- gdy leży na powierzchni 12 godzin, tracimy 10-30 % N!

6. Nie stosować więcej niż 40ton/ha/rok - tj. poniżej 170 kg N/ha.

7. Nie stosować między 1 XII a końcem lutego.

Gnojowica:

- nawóz naturalny będący mieszaniną kału i moczu zwierząt oraz wody używanej do spłukiwania tych odchodów i do higieny pomieszczeń inwentarskich

1. Szybkość działania podobna do nawozów mineralnych: szybko pobrane przez rośliny, bez czekania na długi rozkład np. słomy.

2. Zalecane stosowanie przed siewem roślin wczesną wiosną.

3. Można stosować po żniwach jeśli równocześnie przyoruje się całą słomę.

4. Nie stosować więcej niż 45 m3/ha/rok - tj. poniżej 170 kg N/ha.

5. Nie stosować między 1 XII a końcem lutego.

6. Nie stosować w przypadku poziomu wody gruntowej bliższym niż 1,2 m.

7. Najlepiej wprowadzać do gleby wężami połączonymi z kultywatorem.

NAWOZY MINERALNE

- związki mineralne, które zawierają makro- i mikroelementy potrzebne roślinom, i które łatwo są uruchamiane z postaci nawozów

- powinny uzupełniać a nie zastępować nawożenia nawozami organicznymi!

- pochodzą spoza gospodarstwa - agroekosystemu, i mogą być:

* produkowane syntetycznie

* uszlachetnionymi, naturalnymi kopalinami

* odpadami przemysłowymi

- łatwe w transporcie, magazynowaniu i stosowaniu

~MPK: Mg, fosfor, potas (nie ma tu wapnia)

Nawozy azotowe:

CHARAKTERYSTYKA I STOSOWANIE:

1. Związki syntetyczne, produkowane na drodze przemysłowego wiązania N2 z powietrza

2. Zawierają co najmniej jedną z 3 form N:

• Amonową NH4 - łatwo sorbowaną przez minerały ilaste

• Azotanową = saletrzaną NO3

• Amidową NH2 - ulega hydrolizie w glebie, dając NH4

3. Działają bardzo szybko po zastosowaniu, co objawia się:

• Przyspieszeniem wzrostu wegetatywnego roślin

• Zmianą barwy liści z jasnej na ciemnozieloną

4. Mają bardzo silne działanie plonotwórcze: to, czego roślina nie pobierze, spłynie do wód gruntowych

5. Azot z nawozów ulega łatwemu wymywaniu z gleby do wód gruntowych.

1. Amonowe:

* zawieraja wyłącznie formę NH4, np. siarczan amonowy - (NH4)2SO4:

- stosuje się bezpośrednio przed siewem roślin uprawnych

- najbardziej zakwaszają glebę

- nie stosować na glebach lekkich i kwaśnych

2. Saletrzano-amonowe, np. saletra amonowa - NH4NO3:

- stosuje się bezpośrednio przed siewem i pogłównie: gdy rośliny już rosną

- saletra słabo zakwasza glebę

3. Amidowe, np. mocznik - CO(NH2)2:

- stosować bezpośrednio przed siewem i pogłównie

- słabo zakwasza glebę

Nawozy fosforowe:

CHARAKTERYSTYKA I STOSOWANIE

1. Produkowane z rud fosforytowych - fosforytów i apatytów jako tzw. superfosfaty - Ca(H2PO4)2

2. Po zastosowaniu fosfor z nawozów szybko ulega:

• Wytrąceniu w postaci związków nierozpuszczalnych -> jest niedostępny dla roślin

• Adsorpcji przez minerały ilaste, próchnicę i inne substancje

3. Gdy pH gleby < 5,5 tworzy nierozpuszczalne w wodzie fosforany żelaza i glinu stając się niedostępny dla roślin

4. Fosfor z nawozów słabo przemieszcza się w głąb gleby - ale ilość fosforu jest kilkakrotnie wyższa niż powinna być w glebie, gdy daje się go więcej i chce się nawieść na zapas.

5. Stosuje się wyłącznie przed siewem roślin uprawnych.

Nawozy potasowe;

CHARAKTERYSTYKA I STOSOWANIE

1. Produkowane ze złóż soli potasowych jako:

- sól potasowa KCl

- siarczan potasowy K2SO4

- kainit KCl x MgSO4

2. Jony potasu łatwo przemieszczają się w glebie i szybko pobierane są przez rośliny.

3. Potas jest sorbowany przez minerały ilaste, próchnicę i inne związki glebowe.

4. Stosuje się wyłącznie przed siewem roślin uprawnych.

GRUPY UŻYTKOWE ROŚLIN UPRAWNYCH

Nazwa grupy	Kryterium wyróżniające	Główni przedstawiciele
Zbożowe	Ziarno o dużej zawartości skrobi	Pszenica, żyto, pszenżyto, jęczmień, owies, kukurydza, gryka
Okopowe	Użytkowa część podziemna - korzeń, bulwa	Burak cukrowy i pastewny, ziemniak
Strączkowe	Duże, wysokobiałkowe nasiona	Groch, łubin, bobik, soja
Motylkowe pastewne	Zielona pasza zbierana w pokosach	Koniczyna czerwona i biała, lucerna
Przemysłowe	Różne organy rośliny stanowią surowiec dla przemysłu	Rzepak - nasiona - olej Len - łodyga - włókno Tytoń - liście
Pastewne jednoroczne	Uprawiane wyłącznie na zieloną paszę	Kapusta pastewna, słonecznik pastewny

PŁODOZMIAN DLA POLSKI NA PODSTAWIE OBECNEJ STRUKTURY ZASIEWÓW:

Zboża = 75%

Na cztery pola uprawne, trzy zajmują gatunki zbożowe: jęczmień, owies, pszenica, pszenżyto, żyto, kukurydza, gryka

ZNACZENIE ZBÓŻ

- pokrywają ok 75% zapotrzebowania ludności kuli ziemskiej na artykuły spożywcze

- ziarno stanowi wartościowy i skoncentrowany surowiec do produkcji żywności - węglowodany 60-70%, białko 10-12%:

* mąka i wyroby mączne: pszenica i żyto

* płatki: kukurydza, owies

* kasza: jęczmień, gryka

* słód: jęczmień

- zboża są surowcem do produkcji paszy:

* treściwej: ziarno

* objętościowej: zielonka, kiszonka, susz z całych roślin

- łatwe w uprawie, transporcie i przechowywaniu

- w dobrych warunkach dają wysokie i wierne plony: 6-10 t/ha ziarna

WYMAGANIA GLEBOWE ZBÓŻ

Gatunek	Gleby
	Żyzne	Średnie	Słabe
Pszenica	++
Jęczmień	++	+
Kukurydza	++	++
Pszenżyto		++
Żyto ozime			++
Owies		+	++
Gryka			++

++ najbardziej odpowiednie

+ możliwe

CECHY ROŚLIN OKOPOWYCH

1. Uprawiane są w szerokich rzędach - ziemniaki w tzw. redlinach, mało roślin:

- mała liczba roślin uprawnych na jednostce powierzchni

- powolny wzrost początkowy

- trudna walka z chwastami: kilka zabiegów odchwaszczających

- w czasie mechanicznej pielęgnacji i zbioru roślin niszczona jest struktura gleby

- zostawiają mało resztek pożniwnych

- wymagany specjalny sprzęt do siewu, pielęgnacji i zbioru

2. Pracochłonne w uprawie

3. Bardzo dobrze reagują na nawożenie obornikiem - zwyżką plonu

4. Są bardzo dobrymi przedplonami dla zbóż jarych

BURAK CUKROWY - rodzina botaniczna: komosowate

1. Znaczenie

- korzenie spichrzowe są surowcem do produkcji cukru:

* 16-20 % cukru w korzeniu

* plon korzenie w Polsce 35-45 t/ha

* technologiczny plon cukru 4-7 t/ha

---