T. METODY OCHRONY ROŚLIN

METODY OCHRONY ROŚLIN
POŚREDNIE (zapobiegawcze)	BEZPOŚREDNIE (interwencyjne)	INTEGROWANE
Agrotechniczne Kwarantanna hodowlana	mechaniczne fizyczne biologiczne chemiczne	integrowane

Metody pośrednie mają na celu zapobiec występowanie megrofaluw.

Bezpośredenie oznaczają podjęcie bezpośredniej walki z danym agrofagiem po zauważeniu jego obecności na polu.

Integrowane łączenie różnych metod w celu bardziej skutecznego ograniczania chorób i szkodników chwastów.

Organizmy szkodliwe nazywamy agrofagami.

Szkodniki przenoszące choroby nazywamy wektory.

Metody pośrednie (zapobiegawcze) :

• Agrotechniczne - polegają na stosowaniu zabiegów uprawowych pielęgnacyjnych oraz przestrzeganiu zasad zmianowania w celu zapewnienia roślinom uprawnym optymalnych warunków do wzrostu i rozwoju. Do podstawowych zabiegów agrotechnicznych zaliczamy:

• Termin siewu, ilość i gęstość siewu

• Zmianowanie

• Zabiegi uprawowe i pielęgnacyjne

• Nawożenie

• Zdrowy materiał siewny i namnożeni owy (sadzeniakowy)

• Kwarantanna - obejmuje zbiór przepisów i działań, których celem jest niedopuszczenie do przedostawania się na teren kraju nowych gatunków organizmów szkodliwych jak również zapobieganie rozprzestrzenianiu się ważnych gospodarczo agrofagów na terenie kraju.

• Hodowlana - obejmują wprowadzenie nowych odmian uprawianych gatunków roślin odpornych lub o zwiększonej odporności na szkodniki, poszukuje się odmian odpornych na herbicydy.

T. Metody bezpośrednie ochrony roślin.

• Metody mechaniczne: polegają na mechanicznym ograniczaniu występowania i zwalczania agrofagów oraz niepoduszczanie ich w pobliże roślin uprawnych czy przechowywanych produktów

stosuje się ręczne lub mechaniczne zabiegi z pól porażonych roślin uprawowych, ustawianie pułapek,

ogrodzenie rowów chwytnych odstraszanie zwierząt oraz zniszczenie żywicieli pośrednich, są to najstarsze metody pracochłonne i mają dość ograniczoną skuteczność i przywabianie szkodników za pomocą atraktantów.

• Metoda fizyczna: stanowi uzupełnienie metody agrotechnicznej i obejmuje wykorzystanie różnych form energii (niskich lub wysokich temperatur światła ultradźwięku, promieniowania w celu zwalczania agrofaga np. niskie temperatury (0,6 o C) ograniczają rozwój grzybów, bakterii

w przechowywanych produktach roślinnych. Np. zwalczanie owadów rozkruszka mocznego, stosuje się temperatura do - 15 o C wykorzystuje się wysokie temperatury do termicznego zaprawiania ziarna przeciwko błowni pyłkowej, dezynfekcji nasion porażonych bakteriami oraz do zwalczania roztoczy.

•Metody biologiczne: polegają na wykorzystaniu żywych organizmów będących naturalnymi wrogami zwalczanych organizmów. W biologicznej walce ze szkodnikami organizmy pożyteczne są wykorzystywane poprzez:

- Introdukcje wprowadzenie na dany teren gatunków pożytecznych celem zwalczania określonego szkodnika,

- Okresowo kolonizacja organizmów pożytecznych np. błonkówki wprowadzane do sadu i na rośliny kapustne w celu zwalczania jaj motyli oraz w sadach do ochrony przed zbiorami dobroczynna szklarniowego,

- Ochrona organizmów pożytecznych,

Metody chemiczne: polegają na stosowaniu w odpowiednich fazach rozwojowych roślin uprawnych chemicznych ochrony roślin zwalczających agrofagi, są to metody należące do bardziej efektywnych. Chemiczne środki ochrony roślin po przez właściwy dobór i technikę wykonywania zabiegu , istotny sposób ograniczają straty powodowane przez agrofagi.

Próg ekonomicznej szkodliwości jest to taka liczba chwastów, nasilenie choroby lub liczebność szkodnika przy których wartość obniżonego plonu równa się kosztom użytej metody ochrony.

Metody integrowane: definicje w integracji można przedstawić jako przystanie wszystkich dostępnych metod i sposobów zwalczania agrofagów włączając w to agrotechnikę odmiany odporne, dobór stanowiska, metody biologiczne i chemiczne.

T. Środki ochrony roślin.

Przeznaczone są one do:

1. Ochrony roślin i zabezpieczania produktów roślinnych przed organizmami szkodliwymi lub zapobiegania ich występowaniu,

2. Niszczenie niepożądanych roślin

3. Niszczenie części roślin

4. Lepszego ułożenia się sadzonek roślin, regulacji kwitnienia, zawiązywania owoców, przyhamowywanie wzrostu

Środki ochrony roślin (pestycydy) składają się z substancji aktywnej (jednej lub kilku) oraz substancji pomocniczej, którymi są głównie rozpuszczalniki organiczne rzadziej nośniki.

substancjami aktywnymi są najczęściej związki chemiczne a rzadziej mikroorganizmy, które działają grzybobójczo, owadobójczo i chwastobójczo.

Środki ochrony roślin są dopuszczane do obrotu i stosowane dopiero po zarejestrowaniu przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Na podstawie dokumentacji mówiącej o skuteczności działania wpływu na roślinę uprawną zagrożeniu dla człowieka zwierząt lub środowiska.

Podział środków ochrony roślin:

• Herbicydy - środki chwastobójcze,

• Fungicydy - środki grzybobójcze,

• Zoocydy - środki działające szkodliwie na szkodniki,

• Insektycydy - środki owadobójcze,

• Akarycydy - środki roztoczobójcze,

• Nematocydy - środki nicieniobójcze,

• Rodentycydy - środki do zwalczania gryzoni,

• Feromony i atraktanty do wabienia owadów,

• Repelenty środki odstraszające szkodniki,

• Regulatory wzrostu i rozwoju, których celem jest zapobieganie wylęganiu roślin i regulacja wzrostu dojrzewania i zawiązywania owocu.

W preparacie może znajdować się lub może być dodana przed zabiegiem substancja pomocnicza zwana adiuwantem (substancja wspomagająca działanie i zwiększająca przyczepność) i taka mieszanina nazywa się formą użytkową.

T. Formy użytkowe środków ochrony roślin.

Pestycydy są mieszaniną lub roztworem składającym się z 2 lub więcej substancji aktywnej. Preparaty występują najczęściej w postaci stałej lub ciekłej.

Choroby roślin są wywołane przez patogeny czyli wszystkie rośliny żyjące na organizmach żywych i powodujące ich procesy chorobowe. Sprawcą chorób infekcyjnych są wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty roślin nasiennych. Mszyce to wektor wirusów.

Epidemia - to epidemia choroby występującej na danym terenie od dawna.

Pandemia - dotyczy choroby opanowującej nowy obszar.

Sporysz - choroba grzybowa umiejscawia się w kłosie, wołki czarny robak, pasożyt.

T.Sposoby stosowania środków ochrony roślin.

Zaprawianie polega na pokryciu ziarna nasion bulw i korzeni środkami ochrony roślin (pestycydy) ma ona na celu ochronę wschodzących roślin przed szkodnikami. Zaprawianie można wykonywać na sucho, mokro za pomocą płynnych koncentratów FS, emulsji ES, roztworów LS lub półsucho, zawiesiny wodnej WS.

Opryskiwanie polega na nanoszeniu na rośliny lub glebę kropel cieczy roboczej zawierającej środki ochrony roślin, może być:

* Drobnokropliste 50 - 150 mikronów, stosowanie finlgicydów,

* Średniokropliste (150-250) stosuje się fungicydy i insektcydy,

* Grubokropliste 150 -700 mikronów stosowane herbicydy,

Przygotowanie cieczy roboczej polega na dokładnym odmierzaniu wymaganej ilości i środka na jednostkę powierzchni. Następnie środek wlewamy do opryskiwacza częściowo wypełnionego wodą

i uzupełniamy do wymaganej objętości czynność tę wykonujemy bezpośrednio przed zabiegiem. Puste opakowania należy Lilka razy przepłukać wodą a popłuczyny wlać do zbiornika opryskiwacza.

środki ochrony roślin nienależny stosować przy wietrze wiejącym z prędkością 3m/s.

Aerozolowanie/ zamgławianie - polega na rozbiciu cieczy na bardzo drobne krople przez silny strumień powietrza lub innych gazów.

Fumigacja/gazowanie - polega na stosowaniu środków ochrony roślin w postaci gazów, par, dymu. Zabiegowi można poddawać pomieszczenia zamknięte, roślinną glebę lub materiał roślinny.

Rozsiewanie - polega na umieszczaniu losowa, rzędowo lub punktowo preparatów w postaci granulatu pod rośliny w celu ochrony przed szkodnikami.

Podlewanie - roślin polega na wprowadzaniu przez dozownik preparatu w okolicy systemu korzeniowego.

Przynęcanie - stosowaniu wszelkiego rodzaju przynęt w miejscach gdzie znajdują się żerujące szkodniki.

t : Toksyczność środków ochrony roślin.

W zakresie toksyczności dla człowieka określa się toksyczność ostrą oznaczoną symbolem LD50 , LC 50.

Okres karencji - jest to czas, który powinien upłynąć od wykonania zabiegu do zbioru roślin do celów konsumpcyjnych i na pasze. W tym czasie substancja aktywna ulega całkowitemu rozłożeniu, np. górki lub pomidory.

Okres prewencji - to okres po zabiegu podczas, którego nie wolno wchodzić na pole potraktowane środkiem ochrony roślin. Zakaz ten odnosi się do ludzi i zwierząt domowych oraz pszczół mogących oblatywać pole.

Dla każdego produktu opracowane są tzw. Dopuszczalne poziomy graniczne (tolerancja), które nie mogą być przekroczone.

t: Podział środków ochrony roślin - fulgicydy.

Fulgicydy - są to środki grzybobójcze działające przed, w czasie lub bezpośrednio po infekcji a także po wystąpieniu objawów choroby.

w odniesieniu do patogena działają one profilaktycznie (zapobiegawczo) leczniczo interwencyjne.

W roślinie fungicydy działają:

- Kontaktowo - tj. na powierzchni roślin tworząc warstewkę ochronną jak również wnikając do komórki tam gdzie padają krople (profilaktycznie)

- Systemicznie - tj. przenikają przez tkankę okrywającą i przemieszczają się w roślinach z asymilatorami.

t: Zoocydy.

Zoocydy - są to środki do zwalczania szkodnikami w roślinach uprawnych i magazynach.

Insekcydy - sposób działania zależy od drogi wnikania do organizmu zwalczanego.

Z tego względu dzielimy na:

• Kontaktowe przenikają przez oskórek, w miejscu działania uszkadzają system nerwowy,

• Żołądkowe działające toksycznie przez drogę pokarmową np. stonka ,

• Oddechowe ( fumigocydy) przenikają do układu oddechowego i zakłócają procesy oddychania działają na stadium larwalne jak i dorosłe owady.

Insekcycydy ze względu na sposób utrzymywania się na roślinach chronionych dzielimy na:

- Powierzchniowe,

- Wgłębne przenikają do tkanki,

Wykazują działania ziół:

Systemiczne (układowe) przenikają przez tkanki okrywające rośliny i są przemieszczone, wykorzystywane są zwalczaniu szkodników o aparacie kłująco - ssącym ( mszyce, pluskwiaki, roztocza).

Biopreparaty działają przez przewód pokarmowy (są oparte na kryształkach białka bakterii glebowych).

Nematocydy zwalczają nicienie jak również pożyteczne organizmy. Dlatego podstawą jest przestrzeganie zasad zmianowania roślin.

Akorycydy do zwalczania pajęczaków w tym roztoczy.

Rodentycydy do zwalczania gryzoni.

Muluskocydy do zwalczania ślimaków.

Atraktanty - środki zwabiające szkodniki.

Repelenty - odstraszające owady, gryzonie, ptaki i zwierzęta łowne.

Feromony - substancje wabiące owady.

t: Herbicydy.

Są to środki do zwalczania chwastów.

Podział na herbicydy:

• selektywne niszczą chwasty bez uszkadzania chronionych upraw.

• Herbicydy nieselektywne niszczą wszystkie rośliny.

Można je podzielić ze względu na sposób działania na rośliny:

• Kontaktowe (parzące/działają tylko powierzchniowo

• Systemiczne (układowe)

• Dolistne.

• Doglebowe.

• Doglebowo - dolistnie.

t: Pozostałe środki ochrony roślin.

Regulatory rozwoju roślin są to związki, które bardzo małych ilościach pobudzają, hamują lub w inny sposób modyfikują procesy fizjologiczne roślin. Regulator wzrostu i rozwoju roślin są wykorzystywane np. do regulacji kwitnienia i związywania owocu, kształtowanie odpowiedniego pokroju roślin czy też hamowania rozwoju wzrostu najczęściej stosowane są retardanty. Ich działanie polega na przeciwdziałaniu wylegania roślin przez wzmocnienie tkanki mechanicznej źdźbeł, pogrubienie łodygi i jej skracaniu, zwiększenie odporności roślin na stres. Poprawienie zdolności pobierania składników pokarmowych z gleby:

? Powiększenie masy systemu korzeniowego roślin,

? Opóźnieniu procesu starzenia się roślin,

? Zwiększaniu odporności na niektóre choroby grzybowe.

Adiuwanty (tzw. Wspomagacze) są to związki zwiększające aktywność i przyczepność środka ochrony roślin. Adiuwanty mogą być zawarte w środkach ochronnych roślin lub można je dodawać do zbiornika opryskiwacza w trakcie przygotowywania cieczy roboczej, są najczęściej stosowane z herbicydami (przeciwko chwastom) wpływają na : zwilżanie liści, ułatwianie przenikania substancji aktywnej, przeciwdziałanie zmywaniu, poprawianie efektywności, umożliwienie obniżenia zalecanej dawki.

Dezynfekanty są to związki wykorzystywane do przyśpieszania zasuszania roślin (dezynfekcji) przez zbiorem (stosuje się w czasie uprawy rajgrasu)

Biologiczne np. : do zaprawiania nasion (wyciąg z czosnku, ekstrakt z grejpfruta).

Żywe organizmy np. dobroczynek szklarniowy służy do zwalczania przędziorków w szklarni.

Temat: Organizacja ochrony roślin.

Obecnie nadzór nad ochroną roślin w Polsce sprawuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa PIORiN. Jest to instytucja państwowa odpowiedzialna za nadzór nad zdrowotnością i jakością roślin i produktów roślinnych oraz eliminacją zaopatrzeń wynikających ze stosowania środków ochrony roślin.

Zadania inspekcji:

- Szacowanie stanów zagrożenia roślin przez organizmy szkodliwe,

- Prowadzenie obserwacji i ewidencji tych organizmów oraz Nadzów nad ich zwalczaniem,

- Prowadzenie rejestru przedsiębiorstwa w zakresie obrotu pestycydów,

- Kontrola fitosanitarna importowanych oraz przeznaczonych na eksport roślin i produktów roślinnych,

- Kontrola jakości środków ochrony roślin,

-Nadzór nad techniką stosowania ochrony roślin (badanie oprysków).

-Wydawania upoważnienia do prowadzenia badań nad skutecznością działania środków ochrony roślin.

Kontroli poddawane jest:

- Rejestrowanie i stosowanie środkami ochrony roślin,

- Przestrzeganie obowiązującego prawa w zakresie obrotu stosowania transportu i przechowywanie środków ochrony roślin,

- Sprawność techniczną opryskiwaczy i prowadzenia ewidencji przebadanych opryskiwaczy,

- Kontrole badań płodów rolnych pod kątem zawartości środków ochrony roślin,

- Sprawność techniczną opryskiwaczy i prowadzenie ewidencji przebadanych opryskiwaczy

- Kontrole badań płodów rolnych pod kątem zawartości środków ochrony roślin

---