X
WADY POSTAWY - postępowanie w plecach płaskich
Wada postawy to odchylenie od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej
Plecy płaskie: mamy zmniejszone przodopochylenie miednicy z prawidłową ruchomością kręgosłupa lecz ze zmniejszonymi wygięciami fizjologicznymi kręgosłupa. Brak fizjologicznych krzywizn kręgosłupa powoduje wypadniecie funkcji amortyzacyjnej kręgosłupa. Wada ta charakteryzuje się: spłaszczeniem klatki piersiowej i opadniętymi barkami. Pojemność i ruchomość klatki piersiowej są upośledzone.
Leczenie: Postępowanie w wadach postawy rozpoczynamy od usunięcia ich przyczyn, co w wielu przypadkach będzie wystarczającym postępowaniem. Natomiast dla tych osób, w których wystąpiły już przykurcze i osłabienia mięśni na skutek długo trwającej wady postawy , poza usunięciem przyczyn wady postawy konieczna jest jeszcze gimnastyka wyrównawcza.
Ćwiczenia korekcyjne stanowią główną część leczenia zachowawczego wad postawy. Plan ćwiczeń modyfikuje się w zależności od typu schorzenia, jego rozwoju.
Podstawowym celem ćwiczeń jest wyrobienie odruchu poczucia dobrej postawy przez kontrolę ciała (np. ćwiczenia autokorekcyjne i elongacyjne przed lustrem) oraz usunięcie przykurczów poprzez zastosowanie ćwiczeń stretchingowych lub poizometrycznej relaksacji.
Ćwiczenia korekcyjne mają również na celu poprawić postawę ciała przez rozwinięcie gorsetu mięśniowego. Dokonuje się tego przez położenia nacisku na stosowanie ćwiczeń symetrycznych i antygrawitacyjnych. Szczególnie ważne jest wzmocnienie mięśni stabilizujących kręgosłup (mm. głębokich i krótkich grzbietu). Istotną częścią ćwiczeń są ćwiczenia mm. pośladków i mięśni brzucha, odpowiednio stopniowane w procesie rehabilitacji. Ćwiczenia korygujące ustawienie miednicy wykonuje się w celu nauczenia pacjenta utrzymania miednicy w poprawnym ustawieniu przy wykonywaniu ruchów kończyn górnych i dolnych oraz stóp. Uzupełnieniem wymienionych ćwiczeń są ćwiczenia oddechowe i ogólnousprawniające, najchętniej wykonywane w grupach. Zwraca się uwagę na to, aby ćwiczenia były ciekawe, czasem nawet przy muzyce. Zaleca się tworzenie odpowiednich grup wiekowych, prowadzenie gier zespołowych, ustawienie torów sprawnościowych. Wprowadza się elementy korekcji stop i ćwiczeń wzmacniających aparat mięśniowo-więzadłowy stóp.
2) OSTEOPOROZA - zasady rehab.
układowa choroba szkieletu charakteryzująca się niską masą kostną, upośledzoną mikrostrukturą tkanki kostnej i zwiększoną łamliwością i podatnością na złamania. Osteoporoza jest naturalnym efektem starzenia się kośćca.
Profilaktyka i leczenie: wysiłek fizyczne(zmniejszenie ubytki masy kostnej) 2)pobudzenie wydzielania hormonu wzrostu 3)zmniejszenie wydzielania parathormonu 4)podwyższenie poziamu kalcytoniny we krwi.
Ćw. fizyczne *zwiększają masę sub zbitej w kości *wzmacniają strukturę beleczek *zwiększają ilość soli mineral i nieorganicznych.
Leczenie p/bólowe, ortezy, fizykoterapia. Magnetoterapia, laser, DD, program ćwiczeń codziennie 20min 3Xtyg ćw ogólnokondycyjne. Ćw rozlużniające, korygujące postawę, izometryczne mięśni brzycha i grzbietu, oddechowe.
3) CHOROBY ZWYRODNIENIOWE KRĘGOSŁUPA
Zwyrodnienia mogą mieć charakter pierwotny (brak przyczyny wywołującej) lub wtórny (np. po przebytym urazie, chorobie zapalnej, lub wadzie wrodzonej kręgosłupa). Zmiany zwyrodnieniowe narządu ruchu są naturalną konsekwencja starzenia się ustroju. Okazuje się jednak, że w wielu przypadkach obecność zmian zwyrodnieniowych niesie za sobą pewne dość dokuczliwe konsekwencje kliniczne.
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa są zjawiskiem bardzo złożonym. Obraz chorobowy tych zmian zależy od charakteru procesu zwyrodnieniowego i jego lokalizacji.
Nasilenie procesu zwyrodnieniowego tarcz międzykręgowych powodować może poza konsekwencjami bólowymi zmiany neurologiczne, wynikające z ucisku spowodowanego osteofitami (wyroślami kostnymi) na struktury nerwowe kanału kręgowego. Zmiany zwyrodnieniowe zlokalizowane w okolicach stawów miedzykręgowych powodować będą charakterystyczne dolegliwości bólowe i postępującą dysfunkcję ruchową kręgosłupa. Mało dokuczliwe bólowo będą zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze zlokalizowane głównie na przednich krawędziach trzonów kręgowych.
Fizykoterapia
Po wyciszeniu ostrych objawów bólowych rozpoczynamy fizykoterapię. W tym okresie zaczynamy też powoli uruchamiać pacjenta. Dobrym przygotowaniem ruchowym może być stosowanie ćwiczeń izometrycznych wzmacniających mięśnie brzucha.
Celem fizykoterapii jest:
zmniejszenie dolegliwości bólowych, zmniejszenie odczynu zapalnego, zmniejszenie wzmożonego napięcia mięśni.
Stosowanie fizykoterapii zależne jest od rodzaju schorzenia kręgosłupa, typu dolegliwości bólowych, doświadczeń własnych leczącego, tolerancji zabiegów przez chorego.
Wśród najczęściej stosowanych zabiegów należy wymienić:
zabiegi laserowe, lampy z odpowiednimi filtrami, zabiegi ultradźwiekowe stosowane przykręgosłupowo lub w przebiegu nerwu kulszowego pole magnetyczne małej częstotliwości, pola elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości (np. diatermia krótkofalowa), prądy średniej częstotliwości (najczęściej prądy interferencyjne), prądy impulsowe małej częstotliwości (najczęściej prądy diadynamiczne wg
Bernarda), jonoforeza, termoterapia (zabiegi cieplne: okłady z parafiny, okłady fango; krioterapia). hydroterapia (ćwiczenia w wodzie, masaż wirowy, pływanie)
Dobór odpowiednich zabiegów, ich ilość i dawki są sprawą dość indywidualną, a czasami kontrowersyjną. Przeciętnie zabieg taki trwa od 2 do kilku minut. Ilość zabiegów powinna wynosić ok. 6 do 15 (średnio około 10) serii. Zabiegi wymagają pewnej kolejności stosowania. Zabiegi można łączyć ze sobą. Zlecając zabiegi należy pamiętać, że niektóre z nich mają przede wszystkim działanie przeciwbólowe, inne przeciwzapalne lub rozluźniające. Do przeciwwskazań bezwzględnych należy zaliczyć: aktywny proces zapalny i infekcyjny, aktywną gruźlicę, niewyjaśnione stany chorobowe, procesy nowotworowe, stany gorączkowe, uczulenia, niewydolność oddechową i krążenia.
Kinezyterapia, czyli leczenie ruchem jest istotną składową leczenia usprawniającego.
Kinezyterapia przyspiesza procesy naprawcze i zastępcze w układzie ruchu i narządach wewnętrznych, zabezpiecza przed wykształcaniem wadliwej kompensacji, przeciwdziała wtórnym zmianom w układzie kostno-stawowo-mięśniowo-więzadłowym, zapobiega powikłaniom krążeniowo-oddechowym, poprawia ogólną wydolność ustroju i jest jedną z podstawowych form profilaktyki schorzeń narządu ruchu, krążenia i układu oddechowego.
Celem kinezyterapii jest przede wszystkim przerwanie błędnego koła bólowego przez zmniejszenie odruchowego wzmożonego napięcia mięśni przykręgosłupowych i poprawę stabilności odcinka lędźwiowego kręgosłupa przez zwiększenie tłoczni brzusznej oraz przywrócenie równowagi mięśniowej zapobiegającej nawrotom dolegliwości.
Znany jest też korzystny wpływ zwiększonego ciśnienia w obrębie jamy brzusznej, tzw. tłoczni brzusznej na zjawisko stabilności kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.
Zjawisko tłoczni brzusznej wykorzystuje się do stabilizacji i ochrony odcinka lędźwiowego w czasie ruchów i dźwigania. Zwiększenie siły i stabilności tłoczni brzusznej uzyskuje się głównie poprzez odpowiednie ćwiczenia mięśni prostych i skośnych brzucha.
Zasady kinezyterapii:
-Sposób i rodzaj kinezyterapii powinien być dobierany indywidualnie dla chorego. Dobór ćwiczeń i ich dawkowanie zależą od przyczyny i obrazu klinicznego choroby kręgosłupa, charakteru dolegliwości bólowych, wydolności krążeniowo-oddechowej, współistnienia innych schorzeń, przygotowania ogólnokondycyjnego i wieku chorego. Wykonywane ćwiczenia nie mogą wywoływać bólu i źle wpływać na układy krążenia i oddechowy.
-Ćwiczenia w okresie leczenia powinny być wykonywane pod nadzorem fizjoterapeuty. Początkowo kinezyterapia realizowana jest indywidualnie. W okresie poprawy klinicznej, terapię ruchem można uzupełnić ćwiczeniami grupowymi i ogólnokondycyjnymi. Stały nadzór fizjoterapeuty ogranicza powikłania i umożliwia właściwą modyfikację leczenia.
-Rolą fizjoterapeuty w trakcie leczenia jest edukacja pacjenta w zakresie realizacji dalszej indywidualnej gimnastyki leczniczej. Proces nauczania dotyczy wyjaśnienia istoty choroby, zakresu i potrzeb ćwiczeń oraz nauki techniki kinezyterapii wykonywanej we własnym zakresie lub w oparciu o osoby bliskie.
-Fizjoterapeuta dobiera ćwiczenia w taki sposób by mobilizować wszystkie układy stawowo-mięśniowo-więzadłowe wpływające na funkcję i stan kręgosłupa.
-Jednym z zadań kinezyterapii jest wzmacnianie mięśni brzucha i relaksacja mięśni grzbietu. Wzmacniane siły mięśni brzucha jest kluczowym elementem leczenia i profilaktyki bólów krzyża.
-Warunkiem utrzymania dobrego wyniku leczenia w schorzeniach kręgosłupa jest regularne kontynuowanie kinezyterapii w warunkach domowych.
4) MPD: PRZYCZYNY CZYNNIKI RYZKA, POSTAĆ KLINICZNA, PROBLEMY SPASTYCZNOŚCI, ATETOZA,ATKSJA,SCHORZENIA DODATKOWE.PATOGENEZA ZNIKSZTAŁCEŃ W ZAKRESIE NARZĄDU RUCHU .
Ocena rozwoju poszczególnych funkcji psychicznych i motorycznych dziecka w wieku od 0-3 lat. Jest 8 funkcji psychoruchowych w 1 roku życia, a 10 funkcji w 2-3 roku życia: raczkowanie, siadanie, chodzenie, chwytanie, percepcja, mówienie, rozumienie mowy, zachowania społeczne, samodzielność.
Cel badania klinicznego dziecka z MPD jest wskazanie optymalnych metod leczniczych oraz celów funkcjonalnych leczenia. Ocena stanu funkcjonalnego dziecka określa stopień jego rozwoju neurofizjologicznego, warunkując tym samym wybór metody leczniczej. Ocenę funkcjonalną przeprowadzamy na podstawie kryteriów subiektywnej skali rozwoju dziecka opracowanej przez Hell Grugge. Uzupełniamy ją o ocenę umiejętności tzw. chodzenia na kolanach.
B. funkcjonalne przeprowadzamy w 3 pozycjach: 1) w leżeniu na brzuchu- ocena ruchu raczkowania, 2) w leżeniu na plecach oraz w pozycji siedzącej- ocena wieku siadania, 3) w pozycji pionowej- ocena wieku chodzenia.
Raczkowanie- za prawidłowe przyjmujemy umiejętność przemieszczania się dziecka w pozycji czworacznej z zachowaniem koordynacji skrzyżnej w rytmie: lewa noga prawa ręka itd. Osiągane jest około 10 miesiąca życia. Siedzenie- za prawidłową pozycję przyjmujemy umiejętność samodzielnego siadania, stałego utrzymania pozycji siedzącej, podczas której tułów i kończyny dolne mogą wykonywać dowolne ruchy swobodne. Dziecko z MPD nie będzie miało ruchów swobodnych tułowia i kończyn górnych. Umiejętność ta rozwija się około 10 miesiąca życia.
Chodzenie- osiągamy go około 14 miesiąca życia. Są to skoordynowane, powtarzające ruchy tułowia i kończyn, których celem jest bezpieczne przemieszczanie się w przestrzeni przy minimalnym wydatku energetycznym. W celu przeprowadzenia szczegółowej oceny wyników leczenia zarówno bezoperacyjnego jak i operacyjnego stosujemy skalę obiektywną oceny funkcjonalnej (GMFM ). Pozwala ona na ilościowe porównanie zmiany umiejętności funkcjonalnych chorego dziecka. Do określenia stanu dynamicznego mięśni oraz możliwości kinetycznych stawów służy stosowana metoda oceny ortopedycznej- dynamiczna ocena zakresu ruchów. Uzupełniamy ją o ocenę spastyczności na podstawie skali Ashwortha: 0- napięcie mięśni prawidłowe, 1- niewielki wzrost napięcia wyczuwany jako opór pod koniec zginania lub prostowania, 1+ - niewielki wzrost napięcia mięśni manifestujący się oporem przez mniej niż połowę zakresu ruchu, 2 - wyraźny wzrost napięcia mięśni wyczuwany jako opór przez cały zakres ruchu, 3 - znaczny wzrost napięcia mięśni, wykonywanie ruchów biernych wyraźnie utrudnione, 4 - przykurcz zgięciowy lub wyprostny. Rzeczywista wartość diagnostyczna metod uwidacznia się po wielokrotnym ich wykonaniu, przed podjęciem decyzji o wyborze metody leczenia oraz w jego trakcie.
Metody leczenia usprawniającego stosowane w leczeniu dzieci z MPD, które są szczególnie wskazane oparte są na założeniach neurofizjologicznych. Głównym ich celem jest odtworzenie sekwencji prawidłowego rozwoju ruchowego dziecka, a wyeliminowanie patologicznych reakcji odruchowych. Proces usprawniania prowadzony według postaw neurofizjologicznych przebiegać powinien w ścisłej kontroli z dojrzewaniem OUN. Stopień uszkodzenia OUN ma istotny wpływ na dobór i zastosowanie odpowiednich metod neurofizjologicznych.
CELAMI METOD NEUROROZWOJOWYCH REHABILITACJI SĄ: a) wyhamowanie nieprawidłowych wzorców postawy i ruchów oraz dostarczenie dziecku doświadczeń sensomotorycznych zbliżonych do prawidłowych, b) normalizacja napięcia mięśniowego, c) zapewnienie prawidłowego mechanizmu odruchu postawy, d) profilaktyka przykurczy i deformacji stawów, e) wyuczenie i przygotowanie dziecka do wykonywania czynności dnia codziennego, samoobsługi i lokomocji.
M Phelsa - jedna z najwcześniej opracowanych metod. Wykorzystuje się różne urządzenia korekcyjne i odpowiednio dobrane ćwiczenia. Są np. stoły i krzesła wg autora.
M. Rood - oparta jest na neurofizjologicznych założeniach ćwiczeń stosowanych w leczeniu usprawniającym. Podstawą w leczeniu są odruchy i bodźce czuciowe oddziałujące na skórę. Wykorzystuje się: szczotkowanie, oklepywanie, potrząsanie, wibracje i okłady z kostek lodu. Metoda ta zakłada, że stymulacja receptorów wyzwala aktywność ruchową, ułatwia lub hamuje reakcje motoryczne i odruchy postawy ciała.
M. Kabata wykorzystuje odpowiednio dobrane wzorce ruchowe mające na celu wywołanie bodźców aferentnych zbliżonych w swym przebiegu do ruchów globalnych wykorzystywanych w życiu codziennym. Najważniejszy jest opór, który jest odpowiednio dawkowany, rozciąganie mięśni i elementów około stawowych, docisk na powierzchnie stawowe. Specyfiką metody jest ułatwienie ruchów przez rozciąganie i opór. Ruch powinien być prowadzony w pełnym możliwym zakresie, a jego przebieg kontrolowany, ruch powinien być płynny.
M. Brunshorm wykorzystywana u dzieci z niedowładem połowiczym. Polega na eliminacji synergii patologicznych przez hamowanie synergii zgięciowych i wyprostnych kończyn. W metodzie tej stosuje się ćwiczenia ułatwiające wykonywanie ruchu dowolnego, przeplatając ruchami naprzemiennymi i ćwiczeniami kontrolowanymi z oporem.
M. Faya uwzględniono w niej założenie, że rozwój ruchowy dziecka przebiega etapami. Pełzanie jest najniższym stopniem rozwoju. Wykorzystuje się w tym wzorcu jednoczesny ruch kończyn górnych i dolnych.
M. Domana - DELECATO uwzględnia jednocześnie: - wykształcenie rozwoju motorycznego, - mowy, - możliwości wizualnych, ruchowych, dotykowych. Metoda polega na włączeniu kształcenia rodziców w proces kompleksowego usprawniania. Obejmuje 4 programy postepowania:1)samokształcenie rodziców na temat uszkodzenia OUN 2)kurs 5 dniowy dla rodziców dotyczących ćwiczeń 3)wykonuje się program indywidualny dla każdego dziecka 4)obejmuje zadania terapeutyczne.-wytwarzanie odruchu lokomocji przez pełzanie i innych nawyków ruchowych, -wyrobienie prawidłowej czynności oddechowej, -działanie stymulacji wzroku, słuchu, mowy, -działanie stymulacji czynników manualnych.
M NDT- Bobath opiera się na przebiegu procesów neurofizjologicznych. Program usprawnia zaczyna się od obserwacji dziecka, które dotyczy: a)pozycji ciała b)symetrii ciała i jego ułożenie c)ruchu-jakie czynności potrafi wykonywać samodzielnie d)wykonywanie poleceń. Ocenia się: napięcie mięśniowe, ustawienie w stawach, zakres ruchu w stawach. Nie stosuje się tu ustalonego programu ćwiczeń, ale na zastosowaniu pewnym wzorców, określeniu wytycznych i zasad, których celem jest uzyskanie max samodzielności przez dziecko przez znormalizowanie napięcia mięśniowego i wykorzystanie możliwie prawidłowych doświadczeń sensomotorycznych. Celem początkowego usprawnia jest przygotowanie do wykonywania ruchu. Przeprowadza się mobilizację poszczególnych stawów by uzyskać prawidłowy zakres ruchu. Mobilizację robi się w odpowiednich pozycjach, by nie powodować zaburzeń napięcia posturalnego w innych symetriach ciała. Następnie przygotowuję się działanie sensoryczne(różne rodzaje czucia) - np. priopriocepcja i czucie powierzchowne. Dalszy etap to etap technik ułożeniowych do równoległego hamowania nieprawidłowej aktywności odruchowej oraz torowania automatycznych reakcji postawy i równowagi. Technikę usprawniania ułatwiają 3 sfery wspomagania: - technika wspomagania za głowę, -wspomagania za obręcz kończyn górnych, -wspomagania za obręcz kończyn dolnych.
M.Vojty polega na formowaniu prawidłowego wzorca ruchu, a wyeliminowaniu i hamowaniu wzorców patologicznych. Wykorzystuje się tu 2 globalne wzorce lokomocji: pierwszy wzorzec przypomina pełzanie (zwane pełzaniem odruchowym), drugi to obrót odruchowy- znany również z rozwoju postawy pionowej człowieka. Aby wyzwolić wzorce należy wziąć pod uwagę: - automatyczne sterowanie położeniem ciała, - wzajemne zależności poszczególnych części ciała względem siebie, - mechanizmy podporowo wyprostne i skurcz izotoniczny mięśni. Metoda opiera się na neurofizjologicznej stymulacji OUN, uzyskujemy to przez stymulację tzw. stref wyzwalania położonych w kończynach, tułowiu, w punktach motorycznych. Stymulując te punkty prowokuje się reakcje odruchowego pełzania lub obrotu. Pozwala to na aktywizację prawidłowych wzorców ruchowych, które występują u prawidłowo rozwijającego się dziecka.
5) zrosty opłucnej
6) ZESZTYWNIAJĄCE ZAPALENIE STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) jest przewlekłą chorobą o nieznanej etiologii, występującą częściej u mężczyzn niż u kobiet. Początek jej przypada najczęściej między 17 a 35 rokiem życia. W zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa proces zapalny zaczyna się w stawach krzyżowo-biodrowych, następnie rozprzestrzenia się na drobne stawy kręgosłupa, tkanki okołokręgosłupowe (więzadła, torebki stawowe) i pierścienie włókniste tarczy międzykręgowej, doprowadzając stopniowo do całkowitego skostnienia tych elementów i usztywnienia kręgosłupa w totalnej kifozie.W przebiegu procesu chorobowego zmiany kostniejąco-zapalne obejmują także stawy żebrowo-kręgowe i żebrowo-mostkowe, doprowadzając stopniowo do zniesienia ruchomości oddechowej klatki piersiowej. Charakterystyczne dla zzsk we wczesnych okresach zachorowań jest zniesienie lordozy lędźwiowej mimo zachowanej ruchomości kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Zniesienie lordozy lędźwiowej pogłębia kifozę piersiową. Lordoza szyjna w tym układzie powoduje wysunięcie głowy do przodu, co zaburza statykę głowy, Tym siłom zginającym nie przeciwstawiają się, słabe u chorych z zzsk, mięśnie grzbietu i stopniowo pogłębia się kifoza totalna kręgosłupa. W zaawansowanych przypadkach zzsk usztywnieniu ulegają także duże stawy kończyn górnych i dolnych. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, poza zajęciem układu ruchu, dotyczy także zmian w narządach wewnętrznych. Często występują zapalenia tęczówki, stany zapalne nerek, wada aortalna — zapalenie aorty. Leczenie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, podobnie jak leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów, jest leczeniem kompleksowym.
Specyfikę rehabilitacji tej grupy chorych określają następujące, charakterystyczne w przebiegu chorób, elementy: a)stale postępujący proces chorobowy,
b)umiejscowienie zmian w wielu odcinkach narządu ruchu (wieloogniskowość zmian),
c)ból, który jest objawem schorzenia, d)trudności w akceptacji własnego kalectwa przez chorego na skutek stale zmieniającej się formy kalectwa,
e)trudności w integracji społecznej, w środowisku domowym i zawodowym.
Program rehabilitacji leczniczej powinien uwzględniać w sposób odpowiedni do zaawansowania choroby: zapobieganie powstawaniu deformacji we wszystkich odcinkach narządu ruchu, b) korekcję powstałych zniekształceń c)poprawę stanu miejscowego poprzez utrwalenie lub poprawę zakresu ruchu i siły mięśniowej, d)dobór właściwej kompensacji i jej utrwalenie.