Wykład 1 22.02.2008
Sprawy organizacyjne
dr Bartosz Wojciechowski
Literatura
Lech Morawski „Wstęp do prawoznawstwa”
Nowacki, Tabor „Wstęp do prawoznawstwa”
Zaliczenie
Ponieważ dr Wojciechowski nie zgadza się z autorami w fundamentalnych kwestiach z tymi autorami więc podstawą zaliczenia jest wykład.
Egzamin pisemny - test - będą też pytania do uzupełnienia, definicje.
Egzamin zerówkowy - ustny - dla osób chodzących na wykłady - na jakimś wykładzie będzie lista. Nie trzeba mieć zaliczonych wcześniej ćwiczeń. Egzamin wcześniej niż pod koniec maja (bo wtedy wyjeżdża).
Pojęcie prawa
Przy próbie skonceptualizowania pojęcia prawa najwięcej trudności sprawia perspektywa filozoficzna czy społeczna. Od przyjętej koncepcji filozoficznej zależeć będzie co rozumiemy pod pojęciem prawa i jakie są jego granice. Najbardziej znany spór dotyczący tej kwestii toczy się pomiędzy przedstawicielami nurtów prawno-naturalnego a reprezentantami kierunków pozytywistyczno-prawnych.
Nurt prawno-naturalny
Zakładając pewne uogólnienie możemy stwierdzić, że przedstawiciele szkół prawno-naturalnych rozumieją pod pojęciem prawa te normy, które pochodzą od boskiego autorytetu bądź też mogą być wywiedzione z natury ludzkiej.
Przedstawiciele:
Tomasz z Akwinu
John Finnis
Leon Fuller (???)
Nurt pozytywistyczno-prawny
Pozytywiści prawniczy utożsamiają normy prawne z tekstem prawnym a ich genezy upatrują w woli suwerena czy też ustawodawcy.
Przedstawiciele:
John Austin
Herbert L. A. Hart
Georg Jelinek
Rudolf von Ihering
Spór w kwestii czym jest prawo - Hart vs. Dworkins
Dzisiaj najbardziej interesujący spór w kwestii czym jest prawo sprowadza się od debaty między Hartem a Ronaldem Dworkiem.
Hart był kontynuatorem i uczniem Austina, który normy prawne sprowadzał do nawyku posłuszeństwa wobec suwerena. Była to więc koncepcja habitualna (???). Natomiast Hart był przedstawicielem miękkiego (wyrafinowanego) pozytywizmu prawniczego, który za prawo uważał reguły prawne. Wyróżniał on dwie grupy reguł.
Reguły Harta
pierwotne - po prostu obowiązki spoczywające na podmiocie prawnym
wtórne
reguła zmiany - pozwalającą na uchylenie ważności określonego aktu prawnego bądź też zmiany jakiejś regulacji
reguła orzekania - jaki podmiot uprawniony jest do stosowania prawa
reguła uznania - dzięki niej możemy stwierdzić co jest a co nie jest prawem. W niej tkwi tak zwany test pochodzenia.
Hart uważał, że prawo jest regułą. Jeśli coś jest regułą to jest prawem. Z tym twierdzeniem nie zgadzał się Dworkin, który uważał, że jest to zbyt wąska definicja prawa postulując jednocześnie aby pojęcie prawa rozszerzyć o zasady prawne (principles) i wymogi polityki (policies).
Przykład
Wnuk zabił dziadka:
- nie ma reguły, że kto zabił nie może dziedziczyć więc nie ma przeszkód, żeby wnuk dziedziczył
- należy się więc odwołać do zasady, że nie można czerpać korzyści z uczynionego zła
Law in book & law in action
law in books - prawo w książkach - pod pojęciem prawa kryje się wszystko co jest zawarte w aktach normatywnych
law in action - prawo w działaniu - źródłem prawa będą orzeczenia sadów.
1