1. CHARAKTERYSTYKA PRAWOZNAWSTWA
1.1. Prawoznawstwo jako nauka.
1.1.1.Pojęcie i funkcje nauki.
1.1.1.1. Nauka w ujęciu apragmatycznym i pragmatycznym.
1.1.1.2.Funkcja poznawcza.
1.1.1.3.Funkcja praktyczna.
1.1.1.4. Funkcja prewidystyczna.
1.1.2.Nauki przyrodnicze a nauki humanistyczne.
1.1.2.1.Odrębność przedmiotów badań.
1.1.2.2. Wyjaśnianie a interpretacja.
1.1.2.3. Stosunek badacza do przedmiotu badań.
1.1.2.4. Prawa przyrody a problem formułowania praw w humanistyce.
1.1.3. Nauki prawne jako nauki humanistyczne.
1.1.3.1. Problem prawny jako problem rozumienia tekstu prawnego.
1.1.3.2. Rola prawnika w kreowaniu wyników poznania.
1.1.3.3. Prawo a prawoznawstwo - problem z delimitacją pojęć.
1.1.3.4. Odmienność pozycji nauk prawnych w ramach pozytywistycznej i naturalistycznej koncepcji prawa.
1.2. Różnorodność problematyki prawoznawstwa.
1.2.1. Problematyka dogmatycznoprawna.
1.2.1.1. Charakterystyka tzw. problemu dogmatycznoprawnego.
1.2.1.2. Co to jest "metoda dogmatycznoprawna"?
1.2.1.3. Założenia badawcze dotyczące źródeł prawa.
1.2.1.4. Ograniczoność przedmiotu badań.
1.2.2. Problematyka socjotechniczna.
1.2.2.1. Prawo jaki instrument społecznego sterowania.
1.2.2.2. Polityka tworzenia i stosowania prawa.
1.2.2.3. Granice instrumentalizacji prawa.
1.2.3. Problematyka teoretyczna.
1.2.3.1. Pojmowanie badań teoretycznych.
1.2.3.2. Wyjaśnianie w naukach prawnych,
1.2.3.2. Problemy empiryczne i językowe.
1.2.4. Problematyka metodologiczna.
1.2.4.1. Metodologia opisowa i normatywna.
1.2.4.2. Pojęcie paradygmatu naukowego.
1.3. Tradycyjny podział nauk prawnych.
1.3.1. Szczegółowe nauki prawne ("nauki prawnodogmatyczne").
1.3.1.1. Kryteria wyodrębniania gałęzi prawa.
1.3.1.2. Gałęzie prawa a dyscypliny prawnicze.
1.3.1.3. Rodzaje nauk szczegółowych,
1.3.2. Nauki historyczno-prawne.
1.3.2.1. Kryterium wyodrębniania.
1.3.2.2. Typy problematyki badawczej.
1.3.3. Nauki teoretyczne.
1.3.3.1. Kryteria wyodrębniania.
1.3.3.2. Dyscypliny teoretycznoprawne.
1.3.4. Nauki pomocnicze.
1.4. Podział problematyki prawoznawstwa między poszczególne nauki prawne. Przeszłość i współczesne tendencje.
1.4.1. Pojęcie dyscypliny prawniczej,
1.4.2. Zależność między dyscyplinami a typami problemów prawniczych,
1.4.3. Problem wewnętrznej i zewnętrznej integracji nauk prawnych.
2. NORMA POSTĘPOWANIA JAKO WYRAŻENIE JĘZYKA
2.1. Role semiotyczne wypowiedzi.
2.1.1. Rola opisowa.
2.1.1.1. Zdanie w sensie logicznym.
2.1.1.2. Funkcja zdań opisowych.
2.1.2. Rola ekspresyjna.
2.1.2.1. Pojęcie oceny, rodzaje ocen.
2.1.2.1. Problem wartości logicznej ocen.
2.1.2.2. Funkcja ocen.
2.1.3. Rola sugestywna.
2.1.3.1. Optatywy i normy.
2.1.3.2. Wartość logiczna a wartość aksjologiczna.
2.1.3.3. Funkcje norm i optatyw.
2.1.4. Rola performatywna.
2.1.5. Semiotyczna rola wypowiedzi - a ich rzeczywista funkcja.
2.2. Język prawny i prawniczy.
2.2.1. Języki naturalne i sztuczne,
2.2.2. Kryteria odróżniania języka prawnego i prawniczego.
2.2.3. Tendencja do formalizacji języka prawnego a problem jego pragmatycznej jasności. Pojęcie normy postępowania.
2.3.1. Norma postępowania jako rodzaj wypowiedzi dyrektywalnej.
2.3.2.1. Norma jako sposób i wzór powinnego zachowania się.
2.3.2.2. Norma jako wypowiedź stanowcza.
2.3.2.3. Dyrektywa - norma - wzór zachowania.
2.3.2. Językowy kształt normy postępowania i jej struktura.
2.3.2.1. Standardowy kształt językowy normy postępowania.
2.3.2.2. Konieczne.! typowe elementy w strukturze normy postępowania.
2.3.5. Rola kontekstu pozajęzykowego w rozumieniu norm.
2.3.3. Normy postępowania a dyrektywy techniczne.
2.3.4. Reguły dokonywania czynności konwencjonalnych.
2.3.4.1. Proste i złożone zachowania jako przedmiot regulacji norm.
2.3.4.2. Kryteria oceny "ważności" dokonanej czynności konwencjonalnej.
2.3.5. Pojęcie kompetencji i normy kompetencyjnej.
2.3.5.1. Kompetencje prawotwórcze i kompetencje w zakresie stosowania prawa.
2.3.5.2. Norma kompetencyjna a typy stosunków prawnych.
2.3.6.3. Podmiot kompetencji a adresat normy kompetencyjnej.
2.4. Rodzaje norm postępowania.
2.4.1. Normy indywidualne i generalne.
2.4.2. Normy konkretne i abstrakcyjne.
2.5. Obowiązywanie norm postępowania.
2.5.1. Behawiorystyczne pojmowanie obowiązywania normy.
2.5.2. Normy obowiązujące ze względu na uzasadnienie tetyczne (normy tetyczne).
2.5.3. Normy obowiązujące ze względu na uzasadnienie aksjologiczne (normy aksjologiczne). 2.5.4. Systemowe ujęcie obowiązywania norm.
3. POJĘCIE PRAWA
3.1. Prawo jako zbiór (system) norm postępowania.
3.1.1. Założenia pozytywistycznej koncepcji prawa.
3.1.1.1. Założenie o racjonalności prawodawcy.
3.1.1.2. Rola prawa stanowionego.
3.1.1.3. Stosunek pozytywizmu prawniczego do wartości.
3.1.1.4. Problem instrumentalizacji prawa.
3.1.2. Założenia naturalistycznej koncepcji prawa.
3.1.2.1. Obiektywizm prawa natury w sferze wartości.
3.1.2.2. Wartości jako źródło tworzenia i poznania prawa stanowionego.
3.1.2.3. Autonomiczny charakter prawa.
3.1.3. Współczesne wersje prawa natury.
3.2. Prawo a pozaprawne systemy normatywne.
3.2.1. Prawo a normy moralne.
3.2.1.1. Formy występowania prawa moralności.
3.2.1.2. Źródła prawa i moralności.
3.2.1.3. Odmienność typów uzasadnienia obowiązywania prawa i moralności.
3.2.1.4. Relacje pomiędzy zakresami regulacji.
3.2.2. Prawo a normy obyczajowe.
3.2.2.1. Odmienność form wyrażania prawa i obyczajów.
3.2.2.2. Geneza obyczajów a źródła powstawania prawa.
3.2.2.3. Odmienność typów uzasadniania obowiązywania norm.
3.2.2.4. Relacje pomiędzy zakresami regulacji.
3.2.3. Prawo a normy organizacyjne.
3.2.3.1. Forma wyrażania prawa i norm organizacyjnych,
3.2.3.2. Tetyczny charakter obowiązków prawnych i organizacyjnych.
3.2.3.3. Odmienność statusu normodawców.
3.2.4. Normy techniczne.
3.2.4.1. Przedmiot norm technicznych.
3.2.4.2. Sposób regulacji zachowań.
3.2.4.3. Norma techniczna a dyrektywa celowościowa.
4. PRZEPIS I NORMY PRAWNE
4.1. Przepis prawny a norma prawna.
4.1.1. Pojęcie przepisu prawnego.
4.1.1.1. Normatywny charakter przepisów prawnych.
4.1.2. Norma prawna jako norma postępowania odtworzona z elementów zawartych w przepisach prawnych.
4.1.3. Inne koncepcje relacji pomiędzy normą prawną i przepisem prawnym.
4.2. Struktura norm prawnych.
4.2.1. Przepis prawny a struktura normy prawnej.
4.2.1.1. Kondensacja i rozczłonkowanie norm w przepisach
4.2.2. Trójelementowa koncepcja struktury normy prawnej - hipoteza, dyspozycja, sankcja.
4.2.2.3. Rodzaje dyspozycji norm prawnych (opisowe, nazwowe i mieszane oraz proste i alternatywne, kazuistyczne i syntetyczne).
4.2.2.4. Rodzaje sankcji norm prawnych (ze względu na rodzaj dokuczliwości i sposób określenia)
4.2.3. Koncepcja norm sprzężonych - normy sankcjonowane i sankcjonujące.
4.3. Niektóre szczególne rodzaje norm prawnych.
4.3.1. Reguły pierwotne i wtórne.
4.3.1.1. Reguły uznawania, zmiany i rozsądzania.
4.3.2. Normy i metanormy.
4.3.3. Normy nakazujące, normy zakazujące i problem tzw. norm upoważniających.
4.3.4. Ius generale i ius specjale.
4.3.5. Ius commime i ius particulare.
4.3.6. Ius cogens i ius dispositiwim.
4.3.7. Normy reguły i normy - zasady prawa.
4.4. Niektóre szczególne rodzaje przepisów prawnych.
4.4.1. Przepisy bezpośrednio i pośrednio wyznaczające zachowanie adresatów.
4.4.2. Przepisy i metaprzepisy ("przepisy o przepisach")
4.4.3. Przepisy definicyjne.
4.4.4. Oceny charakteryzujące (np. arenga).
4.4.5. Wypowiedzi kreujące.
4.4.6. Klauzule derogacyjne.
4.4.7. Fikcje prawne.
4.4.8. Przepisy odsyłające i blankietowe.
4 4.9. Przepisy przejściowe -dostosowujące.
4.4.10. Domniemania prawne.
4.4.11. Budowa ustawy.
5. TWORZENIE PRAWA
5.1. Akt prawotwórczy.
5.1.1. Akt prawotwórczy a akt wewnętrzny.
5.1.2. Akt prawotwórczy a akt stosowania prawa.
5.2. Podstawowe formy tworzenia prawa.
5.2.1. Tworzenie prawa przez stanowienie
5.2.1.1. Jednostronne akty prawotwórcze.
5.2.1.1. Umowy publiczno-prawne i prywatnoprawne.
5.2.2. Tworzenie prawa przez uznanie.
5.2.2.1. Zwyczaj.
5.2.2.2. Precedens.
5.3. Podstawowe znaczenia terminu "źródło prawa".
5.3.4. Fons iuris oriundi i fons iuris cognoscendi.
5.3.5. Źródła prawa w znaczeniu historycznym, materialnym i formalnym.
5.3.6. Źródła prawa w znaczeniu funkcjonalnym, normodawczym, walidacyjnym, decyzyjnym i informacyjnym.
5.4. Normatywna koncepcja źródeł prawa danego sytemu prawa i jej elementy.
5.4.1. Reguły walidacyjne.
5.4.1.1. Reguły kompetencji prawodawczej.
5.4.1.2. Reguły procedury prawodawczej.
5.4.1.3. Reguły desygnacji osób do organów prawodawczych.
5.4.4. Reguły egzegezy.
5.4.2.5. Reguły interpretacyjne jako element normatywnej koncepcji źródeł prawa.
5.4.2.6. Reguły inferencyjne jako element normatywnej koncepcji źródeł prawa.
5.4.2.7. Reguły kolizyjne jako element normatywnej koncepcji źródeł prawa.
6.1. Pojęcie wykładni.
6.1.1. Wykładnia a argumentacja prawnicza (pragmatyczne i apragmatyczne ujęcie wykładni).
6.1.2. Rozumienie, interpretacja i wykładnia prawa.
6.1.3. Teorie a ideologie wykładni (teorie opisowe i normatywne).
6.1.4. Założenia wykładni prawa. 6.2.. Rodzaje wykładni ze względu na charakter prawny.
6.2.1. Wykładnia autentyczna i legalna.
6.2.2. Wykładnia operatywna (doktrynalna).
6.2.3. Wykładnia naukowa.
6.3. Wykładnia językowa, systemowa i funkcjonalna
6.3.1. Podstawowe dyrektywy inrerpretacji językowej.
6.3.2. Podstawowe dyrektywy interpretacji systemowej.
6.3.3. Podstawowe dyrektywy interpretacji funkcjonalnej.
6.3.4. Dyrektywy interpretacyjne pierwszego i drugiego stopnia.
6.3.4.1. Dyrektywy procedury.
6.3.4.2. Dyrektywy preferencji.
6.4. Rodzaje wykładni ze względu na wyniki.
6.4.1. Wykładnia stwierdzająca.
6.4.2. Wykładnia zwężająca.
6.4.3. Wykładnia rozszerzająca.
6.5. Wnioskowania prawnicze.
6.5.1. Wnioskowania oparte na logicznym wynikaniu norm.
6.5.2. Wnioskowania oparte na instrumentalnym wynikaniu norm.
6.5.3. Wnioskowania oparte na założeniu konsekwencji ocen "prawodawcy".
6.6. Luki w prawie.
6.6.1. Luka aksjologiczna.
6.6.2. Luka tetyczna (konstrukcyjna).
6.7. Niezgodności norm i sposoby ich usuwania.
6.7.1. Niezgodności logiczne.
6.7.2.1. Sprzeczność i przeciwieństwo norm.
6.7.2. Niezgodności prakseologiczne.
6.7.3. Reguły kolizyjne.
6.7.3.1. Lex superior derogat legi inferiori.
6.7.3.2. Lex posterior derogat legi priori.
6.7.3.3. Lex specialis derogat legi generali.
6.7.3.4. Lex benignior.
6.7.4.5. Metareguły kolizyjne.
7. STOSOWANIE PRAWA
7.1. Akt stosowania prawa.
7.2. Modele stosowania prawa.
7.2.1. Sądowy model stosowania prawa.
7.2.2. Kierowniczy model stosowania prawa.
7.3. Decyzyjny model stosowania prawa.
7.3.1. Wybór przepisów prawnych.
7.3.2. Interpretacja wybranych przepisów prawnych
7.3.3. Zebranie materiału dowodowego.
7.2.3.1. Zasada swobodnej oceny dowodów
7.2.3.2. Legalna teoria dowodowa.
7.3.4. Subsumcja.
7.3.5. Ustalenie konsekwencji prawnych.
7.3.6. Tzw. sylogizm prawniczy.
7.4. Ideologie sądowego stosowania prawa.
7.4.1. Ideologia decyzji związanej przez prawo.
7.4.2. Ideologia decyzji swobodnej.
7.4.3. Ideologia praworządnej decyzji stosowania prawa.
8. STOSUNKI PRAWNE.
8.1. Pojęcie i struktura stosunku prawnego.
8.1.1. Stosunek prawny jako rodzaj stosunku społecznego.
8.1.1.1. Stosunki tetyczne i faktyczne.
8.1.1. Stosunek abstrakcyjny i konkretny.
8:1.2. Stosunek zobowiązaniowy i stosunek podległości kompetencji.
8.1.3. Elementy stosunku prawnego.
8.2. Fakty prawne (zdarzenia prawne).
8.2.1. Zdarzenia prawne.
8.2.2. Zachowania podmiotów prawa.
8.2.2.1. Czynności prawne.
8.2.2.1.1. Czynności prawne jedno-i wielostronne.
8.2.2.1.2. Akty władzy i akty osób.
8.2.2.2. Czyny prawne.
8.2.2.2.1. Czyny dozwolone i niedozwolone.
8.3. Podmioty (strony) stosunku prawnego.
8.3.1. Osoby fizyczne.
8.3.1.1. Zdolność prawna.
8.3.1.2. Zdolność do czynności prawnych.
8.3.2. Osoby prawne.
8.3.2.1. Typy osób prawnych.
8.3.2.1.1. Korporacje, fundacje, zakłady.
8.3.2.2. Tryby powstawania osób prawnych.
8.3.2.3. Sposoby likwidacji osób prawnych.
8.3.3. Rzekome (ułomne) podmioty stosunków prawnych.
8.4. Uprawnienie i obowiązek.
8.4.1. Pojęcie uprawnienia.
8.4.1.1. "Dozwolenia mocne"
8.4.1.2. "Dozwolenia słabe".
8.4.2. Zachowania prawnie indyferentne.
8.4.3. Prawo podmiotowe.
8.5. Przedmiot stosunku prawnego.