Podstawy teorii funkcjonowania przedsiębiorstwa

{Teoria przedsiębiorstwa}

Przedsiębiorstwo - zespół osobowych, rzeczowych oraz finansowych czynników wytwórczych zorganizowanych i skoordynowanych w celu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z wytwarzaniem dóbr oraz świadczeniem usług i wytwarzania w ten sposób nowych wartości, tworzących w sumie dochód narodowy.

• podmiot gospodarczy wyodrębniony pod względem finansowym, organizacyjnym, terytorialnym i prawnym, na czele z przedsiębiorcą dążącym do maksymalizacji zysku i podejmującym działania na własne ryzyko

• Zorganizowany przez przedsiębiorcę zespół pracy i środków materialnych, związany z innymi takimi zespołami popytem i kosztami, działający dla zaspokojenia cudzych potrzeb z uwzględnieniem ryzyka.

• Charakteryzuje się wyodrębnieniem ekonomicznym, prawnym i organizacyjnym

• Realizuje pluralistyczne cele przedsiębiorstwa (wiązkę celów) za pomocą jednego lub kilku zakładów, opierając się na zasadach gospodarności przedsiębiorczości, rentowności i rachunku ekonomicznego.

Przedsiębiorstwo

• Instytucja systemu ekonomicznego, w której zostały zorganizowane zasoby produkcyjne w celu pomnożenia wyłożonego kapitału, czyli osiągnięcia zysku.

Mikroekonomia bada rynek tylko tych przedsiębiorstw, które racjonalnie dążą do maksymalizacji zysku przy danych ograniczeniach

Ograniczenia producenta

• ograniczenia ekonomiczno-rynkowe (bariery popytu; malejąca krzywa popytu, ograniczona pojemność rynku)

• ograniczenia technologiczne (ograniczony zasób dostępnej wiedzy, dotyczącej techniki i technologii wytwarzania; instytucjonalne ograniczenia dotyczące techniki - patenty, licencje)

• ograniczenia kapitałowe - skończona wielkość zasobów (w wymiarze rzeczowym, finansowym czy czasowym)

Cechy przedsiębiorstwa

• jeden z triady gospodarczej (prócz państwa i gospodarstwa domowego)

• działa w sferze wytwarzania wartości, nie zaś w sferze konsumpcji

• działa w 3 sferach: zakupu usług czynników produkcji, organizacji procesu produkcyjnego, sprzedaży produktu

• działa w sferze realnej (sferze produkcji i wymiany), nie zaś jak państwo w sferze regulacyjnej

• jest wytworem procesu historycznego, związany z gospodarką kapitalistyczną i jej rozwojem

• zasadniczo ma charakter zarobkowy (dochodowy)

• ryzyko immanentnie związane z podejmowaniem działalności

• kieruje się zasadami: gospodarności, przedsiębiorczości, rachunku ekonomicznego

• równowaga finansowa - element konieczny do zapewnienia płynności regulowania zobowiązań

• posiada autonomię zewnętrzną i wewnętrzną

Cele przedsiębiorstwa

• Immanentnym celem głównym przedsiębiorstwa jest tylko i wyłącznie produkcja.

• Oprócz tego celu istnieją inne zewnętrzne cele przedsiębiorstwa, które mogą być zrealizowane dopiero po osiągnięciu celu immanentnego, pełniącego w przedsiębiorstwie ważną funkcję społeczną.

→ Ogólna struktura celów:

Cele związane z rynkiem:

• wielkość udziału w rynku,

• dynamika obrotów,

• wejście na nowy rynek i jego opanowanie;

Cele efektywnościowe:

• wielkość zysku,

• rentowność obrotu,

• stopa zysku od kapitału własnego (return on equity- ROE);

Cele finansowe:

• zdolność kredytowa,

• przepływy pieniężne (cash flow),

• płynność majątku;

Cele socjalne:

• zadowolenie pracowników z warunków pracy i płacy,

• integracja pracowników z celami firmy,

• zapewnienie każdemu pracownikowi rozwoju osobowego;

Cele prestiżowe i związane ze środowiskiem:

• niezależność,

• image i prestiż,

• misja społeczna.

• wpływy polityczne, społeczne.

→ Formy organizacyjne (klasyfikacja)

• kryterium wielkości: duże, średnie, małe przedsiębiorstwa

• kryterium własności: prywatne - jednoosobowe, spółki osobowe, spółki mieszane, przedsiębiorstwa publiczne, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, spółdzielcze, komunalne, samorządowe, multi- i międzynarodowe

• kryterium pozycji rynkowej: doskonale konkurencyjne, o ograniczonej konkurencyjności, monopole naturalne i sztuczne, oligopole

• kryterium organizacyjne: indywidualne, spółki, korporacje

• kryterium zasięgu: lokalne, krajowe, międzynarodowe, globalne

→ Funkcje przedsiębiorstwa

• podażowa (produkcyjna)

• popytowa

• społeczna

• rozwoju społeczno-gospodarczego

→ Zasady działania przedsiębiorstwa:

Zasada gospodarności

• ogólna zasada racjonalnego postępowania w warunkach kwantyfikacji celu i środków działania; maksymalny stopień realizacji celu osiąga się postępując w ten sposób, żeby przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny stopień realizacji celu (zasada największej wydajności), albo też postępując tak, aby przy danym stopniu realizacji celu użyć minimalnego nakładu środków (zasada oszczędności środków albo z. najmniejszego kosztu)

Zasada przedsiębiorczości

• Przedsiębiorczość - gotowość do podejmowania oraz twórczego rozwiązywania problemów, umiejętność wykorzystywania pojawiających się nowych możliwości i elastycznego przystosowania się do zmieniających się warunków.

• w szerokim znaczeniu - skłonność do podejmowania zadań, do wszczynania czegoś;

• w węższym znaczeniu - to cecha psychiczna, a właściwie zespól cech warunkujących bycie dobrym przedsiębiorcą, czyli osiąganie sukcesów w organizowaniu i kierowaniu przedsiębiorstwami;

Zasada rentowności

• Przestrzeganie zasady rentowności sprawia, że przedsiębiorstwa otrzymują z nadwyżką zwrot swoich nakładów na produkcje po jej sprzedaży. Skutkiem tego przedsiębiorstwo raz wyposażone w odpowiednie środki staje się samowystarczalne.

Zasada rachunku ekonomicznego

• sposób mierzenia nakładów i efektów działalności gospodarczej, który sprzyja podejmowaniu optymalnych decyzji, zmierzających do maksymalizacji efektów użytkowych.

→ Efektywność techniczna oznacza, iż producent maksymalizujący efekt produkcji nie będzie wkładał do produkcji więcej czynników (nakładu) aniżeli jest to konieczne do osiągnięcia danej wielkości efektu. Ocena efektywności starego i nowego procesu technologicznego wymaga uwzględnienia cen relatywnych czynników produkcji; przy tej samej wielkości nakładów (czynników) można wytworzyć większą ilość produktów; takie same nakłady - większe efekty; maksymalizacja efektu produkcji przy danych nakładach.

→ Efektywność ekonomiczna

Kryterium efektywności ekonomicznej polega na takim wykorzystaniu nakładów czynników produkcji, aby koszt wytworzenia jednostki produktu był minimalny. Efektywność ekonomiczna oznacza wybór na podstawie zasady najmniejszego kosztu produkcji. Takie wykorzystanie nakładów czynników produkcji, aby koszt wytworzenia jednostki produktu był minimalny; zasada najmniejszego kosztu.

→ Finansowanie działalności przedsiębiorstwa

• zewnętrzne źródła finansowania

• zewnętrzne źródła finansowania

Źródła finansowania

działalności

Źródła wewnętrzne

Źródła zewnętrzne

Sprzedaż towarów

Sprzedaż części

majątku

Kapitał własny

Kapitał obcy

Samofinansowanie

Akcje

Obligacje

Leasing

Subwencje

Kredyty

3

---