Rzeszów, 07.05.2011r Marzena Miczałowska
Administrowanie Firmą
Nr. 41005
Niestacjonarne
Zakres odpowiedzialności producenta za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny
Praca zaliczeniowa:
Prawo konsumenta
prof. Z.Gawlik
Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny do Kodeksu Cywilnego wprowadziła ustawa z 2 marca 2000r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za produkt niebezpieczny. Regulacje prawne dotyczące produktu niebezpiecznego zostały zawarte w artykule 449 indeks 1 do 11 Kodeksu Cywilnego.
Przed wprowadzeniem niniejszej regulacji do kodeksu Cywilnego, nabywcy produktów niebezpiecznych korzystali z ochrony na podstawie odpowiedzialności deliktowej oraz odpowiedzialności kontraktowej tzn. za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań i odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady.
Nowe regulacje były inspirowane przepisami prawa europejskiego. Znajomość tych regulacji jest ważna dla wszystkich polskich przedsiębiorców produkujących towary, które idą na szeroki okręg odbiorców (konsumentów), nie tylko w Polsce, ale również te, które idą na eksport. W związku z ujednolicaniem prawa ochrony konsumentów na poziomie europejskim przepisy o odpowiedzialności za produkt niebezpieczny istnieją we wszystkich krajach UE, a także w Szwajcarii, USA i Japonii. Stają się one swoistym standardem, służącym szybkiemu pełnemu naprawianiu szkód doznanych przez konsumentów wyniku używania rzeczy dostępnych w obrocie masowym.
Produktem w rozumieniu Kodeksu Cywilnego jest każda rzecz ruchoma, i to również wtedy, gdy stała się częścią składową nie tylko innej rzeczy ruchomej, ale także nieruchomości. Produktem według prawa cywilnego jest także energia elektryczna oraz zwierzęta. Do produktów natomiast nie można zaliczyć tzw. Dóbr intelektualnych tj. np. oprogramowania komputerowego.
Produkt niebezpieczny to produkt, który ma cechy niezapewniające bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu. Przy ocenie czy produkt jest bezpieczny istotne jest znaczenie mają okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o właściwościach produktu. Jeżeli po wprowadzeniu produktu na rynek pojawiły się możliwości lepszego zapewnienia bezpieczeństwa, nie spowoduje to uznania wprowadzonego wcześniej produktu za niebezpieczny.
-1-
Należy podkreślić, iż w przypadku wszelkich szkód ciężar dowodu spoczywa na poszkodowanym konsumencie, który, zgodnie z postanowieniami art. 4 dyrektywy, musi udowodnić swoja stratę, defekt produktu oraz związek przyczynowy między wadą a szkodą.
Podmiotami odpowiedzialnymi za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny są:
Producent, - który w zakresie swej działalności gospodarczej wytwarza ten produkt, który jednocześnie ponosi odpowiedzialność,
Wytwórca materiału, surowca lub części składowej produktu,
Producent nominalny- tj. ten, kto umieszcza na produkcie swoją nazwę, znak towarowy lub podaje się za producenta,
Importer- tj. ten, kto produkt wprowadza do obrotu na rynek,
Zbywca produktu ( sprzedawca) - jeżeli nie wiadomo (nie można stwierdzić), kto jest producentem, producentem nominalnym i importerem. Może on jednak zwolnić się z odpowiedzialności wskazując w ciągu miesiąca od daty zawiadomienia o szkodzie wymienione wyżej osoby, a gdy jest to nie możliwe, osobę, od której sam nabył produkt.
Kodeks Cywilny przewiduje odpowiedzialność solidarną wszystkich wymienionych podmiotów.
Wyłączenie odpowiedzialności za produkt
Artykuł 449 (3) wyłącza odpowiedzialność producenta, jeżeli:
Producent produktu nie wprowadził do obrotu, ( szkoda powstała na skutek używania produktu np. na etapie jego produkcji lub prezentacji),
Wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza zakresem jego działalności gospodarczej,
Właściwości niebezpieczne produktu ujawniły się po wprowadzeniu go do obrotu, chyba, że wynikały one z przyczyny tkwiącej poprzednio w produkcie
Nie można było przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu, uwzględniając stan nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo, gdy właściwości te wynikały z zastosowania przepisów prawa.
-2-
Produkt wadliwy nie musimy być produktem niebezpiecznym. Niebezpieczeństwo produktu może wynikać z jego wadliwości ( wady konstrukcyjnej i produkcyjnej) lub faktu, że konsument nie miał dostatecznych wiadomości o jego użytkowaniu. Konsument powinien użytkować produkt zgodnie z jego przeznaczeniem i zgodnie z instrukcją, jeżeli takową posiada.
Zakres odpowiedzialności
Producent odpowiada za szkodę na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego użytku i w takim przede wszystkim sposób korzystał z niej poszkodowany. Wyłączone zostały z żądania odszkodowania w tym trybie szkody wynikające z samego produktu oraz szkody, których wartość nie przekracza równowartości 500euro ( zastosowanie mają tutaj ogólnie zasady odpowiedzialności za szkody.)
Warto też wskazać, że Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i konsumentów prowadzi rejestr produktów niebezpiecznych ( jest dostępny na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów). Umieszczono w nim przykładowe określone modele rowerów, zapalniczek, wskazane ubrania, kosmetyki, meble, zabawki dla dzieci, płyny do spryskiwaczy itp. Niezależnie od dochodzenia roszczeń w postępowaniu cywilnym, można zawiadomić Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub Inspekcję Handlową o tym, że dany produkt nie spełnia wymagań bezpieczeństwa.
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie można wyłączyć ani ograniczyć poprzez jednostronne zastrzeżenie producenta, ani uzgodnienia zawarte w umowie.
Podmiotem uprawnionym do żądania odszkodowania jest każda osoba fizyczna, która poniosła szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.
-3-
Przedawnienie roszczeń.
Zgodnie z brzmieniem artykułu 449 (8) Kodeksu Cywilnego roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od wprowadzenia produktu do obrotu.
Należy wiedzieć, że przepisy o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie wyłączają odpowiedzialności za szkody za zasadach ogólnych, za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oraz odpowiedzialności z tytułu rękojmy za wady i gwarancji jakości.
-4-