ŚRODOWISKA: POTOK, AKWARIUM, STUDNIA, ŻWIR, GLEBA

- bakterie termofilne są tylko w akwarium - woda jest stale podgrzewana, temp. jest stała, nie ma także wahań dobowych

- więcej mezofilnych od psychrofilnych świadczy o obecności mikroflory allochtonicznej

- psychrofilne są organizmami autochtonicznymi

System posiewów w analizie mikrobiologicznej gleb

Wskaźniki uwzględniane w ocenie jakości gleby (bakterie saprofityczne - najczęściej w niskiej temp.) stopień zanieczyszczenia określa się również na podstawie ilości jaj glisty ludzkiej w 1kg gleby.

WSKAŹNIKI SANITARNE:

* ESCHERICHIA COLI (i jej odmiany) - ich obecność wskazuje na świeże zanieczyszczenie fekalne i możliwość

występowania towarzyszących jej bakterii chorobotwórczych pochodzenia jelitowego (np. Schigella lub salmonella)

Bakterie z grupy coli:

- szczepy Escherichia coli

- drobnoustroje z rodzaju: Enterobacter, Citrobacter i Klebsiella (ich obecność jest okresowa), wykrywane są one na podłożach z laktozą po inkubacji w temp. 37^o

Bakterie grupy coli typu kałowego (termotolerancyjne) szczepy Escherichia coli i tylko te nieliczne szczepy z rodzajów: Enterobacter, Citrobacter i Klebisiella, które mają zdolność fermentacji laktozy w temp. 44^o

E. coli:

- gram ujemne

- na ogół ruchliwe

- nie zarodnikujące

W składzie typowej mikroflory jelita grubego u ludzi i zwierząt.

Szczepy patogenne wywołują:

- zapalenie dróg moczowych, otrzewnej i opon mózgowych

- główne grupy serologiczne patogennych szczepów E. coli wywołujących biegunki przenoszone przez żywność i wodę

Szczepy:

- enterotoksyczne (ETEC) (ok. 90% zakażeń dróg moczowych, biegunka podróżnych)

- enteropatogenne (EPEC)

- enteroinwazyjne (EIEC)

- enterokrwotoczne (EHEC)

* ENTEROCOCCUS FAECALIS - enterokoki kałowe

- obecność wskazuje na świeże zanieczyszczenie fekalne wody

- cechuje je duża wrażliwość na zmianę warunków środowiskowych

- cechuje je krótsza przeżywalność od niektórych bakterii patogennych

- żyją w środowisku wodnym dłużej w stosunku do E. coli

- są bardziej od E. coli odporne na różne metody uzdatniania i dezynfekcji (np. działanie chloru)

- z tego względu ocena sanitarna wody w kierunku wykrywania obecności paciorkowców jest często uważana za postępowanie bardziej właściwe niż wykrywanie pałeczek E. coli

Charakterystyka:

- ziarenkowiec gram dodatni

- wchodzi w skład mikroflory fizjologicznej przewodu pokarmowego i pochwy

- naturalnie oporny na wiele antybiotyków

- może wywoływać zakażenia dróg moczowych, zapalenie otrzewnej, zakażenie ran

* CLOSTRIDIUM PERFINGENS:

- ich obecność świadczy o zanieczyszczeniu fekalnym odległym w czasie, ich czas przeżycia jest znacznie dłuższy niż bakterii patogennych, obecność może wskazywać na potencjalną obecność pierwotniaków pasożytniczych

Przetrwalniki Clostridium perfingens - bardzo oporne na działanie środków dezynfekcyjnych, są doskonałym wskaźnikiem skuteczności procesów uzdatniania i dezynfekcji wody

Laseczka zgorzeli gazowej:

- beztlenowe laseczki przetrwalnikujące

- gram dodatnie

- w warunkach beztlenowych produkuje groźną egzotoksynę - odpowiedzialną za zatrucia pokarmowe

- wchodzi w skład mikroflory fizjologicznej jelit człowieka i zwierząt

- rozpowszechniona w przyrodzie: gleba, woda, ścieki, kurz, niektóre produkty spożywcze

*NPL bakterii

*miano bakterii

*liczba mikroorganizmów

OZNACZANIE MIANA DROBNOUSTROJÓW - miano jest to najmniejsza objętość badanego materiału, w którym znajduje się przynajmniej jedna żywa komórka badanej bakterii. Oznaczenie miana pozwala na określenie stopnia zanieczyszczenia badanego materiału.

ZASADA OZNACZANIA NPL BAKTERII:

- metoda statystyczna

- posiew próbki i kilku (minimum trzech kolejnych) rozcieńczeń do płynnych pożywek selektywnych w trzech równoległych powtórzeniach

- warunki inkubacji odpowiednie dla badanej grupy bakterii

- po inkubacji dla każdego posianego rozcieńczenia zapisuje się liczbę prób dodatnich (w których stwierdzono objawy wzrostu badanej grupy drobnoustrojów)

Określenie wartości NPL w 1 cm³ lub w 1g

- do odczytu wybiera się 3 kolejne rozcieńczenia

- z zapisanych dla nich sekwencji trzech liczb (próby dodatnie) odczytuje się ze specjalnych tabel wskaźnik NPL

- wartość odczytanego wskaźnika mnoży się przez współczynnik pierwszego z trzech rozcieńczeń wybranych do odczytu (odwrotność najniższego wybranego do odczytu rozcieńczenia)

METODA DZIESIĘTNYCH ROZCIEŃCZEŃ:

- gdy spodziewamy się dużej liczby drobnoustrojów,

- gleba, woda z jeziora, rzeki, potoku

METODA FILTRÓW MEMBRANOWYCH:

- dla prób o niewielkiej liczbie drobnoustrojów np. woda wodociągowa, woda butelkowana, woda z basenu

- posiewamy stosunkowo duże objętości materiału do badań

- przesączenie badanej próbki (np. 100cm³) przez filtr membranowy

- położenie sączka (filtru) na podłożu stałym

- inkubacja

- policzenie wyrosłych kolonii

miano bakterii, NPL - pożywki płynne

trzeba badać w 100ml bo normy też podają liczbę na 100 ml

* STAPHYLOCOCCUS AUREUS

- gram dodatni ziarniak

- względny beztlenowiec

- szeroko rozpowszechniony w środowisku: w zanieczyszczonym powietrzu, wodzie, ściekach (w powietrzu np. podczas mówienia, kaszlu)

Wchodzi w skład naturalnej mikroflory skóry ludzi i zwierząt, błon śluzowych jamy ustnej i nosa, górnych dróg oddechowych.

Najbardziej chorobotwórczy spośród 8 gronkowców

Gronkowiec złocisty wytwarza pozakomórkowe toksyny i czynniki zjadliwości takie jak np. hidunonidaza, enterotoksyny, koagulaza, białko A.

Clostridia tylko wodzie pitnej

Gronkowiec tylko w basenie

Wskaźniki sanitarne są tutaj niedopuszczalne bo stanowiłoby to zagrożenie.

* PSEUDOMONAS ARUGINOSA - pałeczka ropy błękitnej:

- pałeczka gram dodatnia

- o wymiarach 0,5 - 0,8 qm na 1,5 - 3,0 qm

- oportunistyczna

- żyję głównie w glebie i wodzie

- na powierzchni roślin i rzadko na skórze zwierząt

- niekiedy można również wyizolować ze skóry ludzi zdrowych (o prawidłowej czynności układu odpornościowego)

- jeden z najważniejszych i najgroźniejszych drobnoustrojów powodujących zakażenia wewnątrzszpitalne

- oporna na wiele antybiotyków

- tworzy biofilmy (ważne!)

WSKAŹNIKI MIKROBIOLOGICZNE UWZGLĘDNIANE W OCENIE JAKOŚCI WODY

* Ogólna liczba bakterii heterotroficznych wyrosłych po 72h inkubacji w temp 22^o (psychrofilnych)

- ich liczba wskazuje na obecność materii organicznej łatwo rozkładanej,

- w większości jest to flora autochtoniczna

- gram ujemne bakterie wodne wytwarzają lipopolisacharydy ściany komórkowej mogące działać toksycznie (tak jak endotoksyny bakterii chorobotwórczych)

Teoretyczne obecności w wodzie

0,1 mg węgla organicznego może spowodować wzrost liczby bakterii do 10⁸ jtk w 1 ml

Również fosfor jest czynnikiem stymulującym wzrost drobnoustrojów, dodanie niewielkiej ilości fosforu (<50mg/l) powoduje nawet 10-krotne przyspieszenie rozwoju bakterii w wodociągach.

* Ogólna liczba bakterii heterotroficznych wyrosłych po 24 - 48h inkubacji w temp 37^o - duża liczba wskazuje

na udział mikroflory allochtonicznej w tym również patogennej.

Ponadnormatywna liczebność może świadczyć:

- o źle przebiegających procesach uzdatniania

- o namnażaniu się drobnoustrojów na wewnętrznych powierzchniach instalacji wodnych, szczególnie na złączach rur i uszczelkach oraz tworzeniu się bioflimu

Przekroczenie dopuszczalnego poziomu ogólnej liczby bakterii powinno być sygnałem do znalezienia przyczyny zanieczyszczenia i do podjęcia odpowiedniego postępowania np. przeprowadzenie dodatkowego chlorowania wody do picia 0,2mg Cl₂/l. W niektórych przypadkach dopiero zmiany konstrukcyjne sieci wodociągowej i usunięcie biofilmu są w stanie skutecznie zabezpieczyć odbiorcę przed wzrostem liczebności drobnoustrojów w wodzie.

WYMAGANIA MIKROBIOLOGICZNE JAKIM POWINNA ODPOWIADAĆ CIEPŁA WODA

Legionella sp.:

- liczba mikroorganizmów (jtk) <100

- obj. Próbki - 100ml

Należy badać w ciepłej wodzie użytkowej, w budynkach zamieszkania zbiorowego, opieki zdrowotnej zamkniętej.

Tam, gdzie są pacjenci o obniżonej odporności, w tym objęci leczeniem immunosupresyjnym, pałeczki Legionella powinny być nieobecne w próbce wody z obj. 1000ml.

Występowanie, źródło i droga zakażenia

Dość szerokie rozpowszechnienie w środowisku, jednocześnie umożliwiając związek z innymi mikroorganizmami z którymi tworzą biofilm. Główne miejsca bytowania bakterii:

- naturalne i sztuczne zbiorniki wodne (dostęp substancji odżywczych - namnażanie się) oraz temp w zakresie 20 - 45^o sprzyjają namnażaniu się

- gleba, w której żyją także ich naturalni gospodarze. Pałeczki L. pneumophila są obligatoryjnymi pasożytami pierwotniaków, do zakażenia dochodzi drogą kropelkową w wyniku inhalacji skażonego aerozolu, bądź aspiracji wody do płuc.

Zakażenia za pośrednictwem aerozolu wodno powietrzny z zakażonej przez te bakterie wody np.:

- prysznice

- jacuzzi

- klimatyzatory

- nawilżacze

- spryskiwacze ogrodowe

- inhalatory

- fontanny

- sieci wody pitnej

- wieże chłodnicze systemów kilmatyzacji lub chłodzenia przemysłowego

---