Sytuacja posłów wysyłanych przez „hospodarów” naddunajskich
W napisanym w XIX w. podręczniku prawa dyplomatycznego, którego autorem jest Ch. de Martens (Guide diplomatique), znajduje się wzmianka, że posłowie hospodarów księstw naddunajskich nie są przedstawicielami dyplomatycznymi i nie korzystają z przywilejów dyplomatom przysługującym.
Owe „księstwa naddunajskie” to prawdopodobnie Wołoszczyzna i Mołdawia, które jeszcze w I połowie XIX wieku formalnie stanowiły terytoria zależne Imperium Ottomańskiego.
Stosunek Wielkiej Brytanii do Litwy, Łotwy i Estonii
W lutym 1991 roku jeden z ministrów rządu Jej Królewskiej Mości odpowiadał na pytanie Parlamentu dotyczące stosunku rządu do akredytowania w Wielkiej Brytanii przedstawicieli Litwy, Łotwy i Estonii (wskazać wypada, że Litwa i Łotwa formalnie ogłosiły niepodległość w 1990 roku, Estonia uczyniła to latem 1991 roku. Państwa te zostały przyjęte w poczet członków ONZ jesienią 1991 roku). Zdaniem ministra: „Państwa bałtyckie nie spełniają kryteriów uznania jako niepodległe, suwerenne państwa.
Przykład związany z Kosowem
Po ogłoszeniu niepodległości władze Kosowa skierowały listy do 192 państw świata domagając się od nich formalnego uznania. Pierwszym państwem, które uznało Kosowo (dnia 18 lutego 2008 roku) był Afganistan. To uznanie stanowi podstawę do wykonania przez Kosowo ius legationis activum w stosunku do Afganistanu.
Art. 105 Karty Narodów Zjednoczonych
(1). Organizacji przysługiwać będą na terytorium każdego z jej członków takie przywileje i immunitety, jakie są konieczne do osiągnięcia jej celów. (2). Przedstawicielom członków Narodów Zjednoczonych i funkcjonariuszom Organizacji będą również przyslugiwały takie przywileje i immunitety, jakie są konieczne do niezależnego wykonywania ich funkcyj związanych z Organizacją.
Tachiona v. United States of America (wyrok United States Court of Appeal for the Second Circuit z dnia 6 października 2004 roku)
Sądy danego państwa rozstrzygają niekiedy sprawy o charakterze cywilnym także wówczas, gdy jedynym łącznikiem między tym państwem a rozstrzyganą sprawą jest fakt obecności pozwanego na terytorium tego państwa.
Istniejąca w prawie Stanów Zjednoczonych konstrukcja zawarta w Alien Tort Claim Act jest chyba najbardziej znanym przykładem takiej regulacji.
Jej istotą jest, że sądy amerykańskie mają kompetencję do rozpatrywania powództw cywilnoprawnych (np. odszkodowawczych) wnoszonych przez cudzoziemców a dotyczących czynów stanowiących naruszenie międzynarodowego prawa zwyczajowego, bądź umowy międzynarodowej, której stroną są Stany Zjednoczone.
Należy podkreślić, że na podstawie ATCA sądy Stanów Zjednoczonych mogą merytorycznie rozpatrzyć spór, który:
dotyczy zdarzenia, które miało miejsce poza terytorium USA,
ani powód, ani pozwany nie są obywatelami (osobami prawnymi) Stanów Zjednoczonych.
Wymagane jest jedynie, by pozwanemu doręczono pozew na terytorium Stanów Zjednoczonych.
We wrześniu 2000 roku Robert Mugabe - prezydent Zimbabwe i jednocześnie Pierwszy Sekretarz partii ZANU-PF - przebywał w Nowym Jorku jako uczestnik jubileuszowego szczytu ONZ. Grupa osób, dążąc do wszczęcia przeciwko niemu postępowania odszkodowawczego przed sądami USA na podstawie ATCA, doręczyła mu pozew wówczas, gdy Mugabe brał udział w prywatnej uroczystości na nowojorskim Harlemie. Zarzucano mu m. in., że z jego inspiracji powodowie (bądź członkowie ich rodzin) byli w Zimbabwe torturowani.
Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 6 października 2004 roku stwierdził jednak, że nie może sprawy z opisanego wyżej powództwa rozstrzygnąć, jako że Robertowi Mugabe przysługuje immunitet jurysdykcyjny. Podstawę prawną tej konkluzji stanowił m. in. § 11 (g) konwencji z dnia 13 lutego 1946 roku dotyczącej przywilejów i immunitetów Narodów Zjednoczonych: „Przedstawiciele Członków w organach [...] Narodów Zjednoczonych oraz na konferencjach zwoływanych przez Narody Zjednoczone będą korzystali w trakcie wykonywania swych funkcyj i podczas podróży na miejsce zgromadzenia i z powrotem, z: [...] wszelkich innych przywilejów, immunitetów i wolności przyznawanych agentom dyplomatycznym [...], wyjąwszy prawo domagania się zwolnienia z opłat celnych od przedmiotów wwożonych (innych niż będących ich bagażem osobistym) oraz od opłat akcyzowych i od sprzedaży”.
Art. 20 Traktatu o Unii Europejskiej
„Misje dyplomatyczne i konsularne Państw Członkowskich oraz delegacje Komisji w państwach trzecich i na konferencjach międzynarodowych, a także ich przedstawicielstwa w organizacjach międzynarodowych współpracują ze sobą, tak aby zapewnić poszanowanie i wprowadzenie w życie wspólnych stanowisk oraz wspólnych działań przyjętych przez Radę”.
Agresja Iraku na Kuwejt (1990 rok)
Gdy Irak dokonał agresji zbrojnej wobec Kuwejtu, państwa trzecie odmówiły spełnienia żądań władz irackich w przedmiocie „zamknięcia” ich przedstawicielstw dyplomatycznych na terytorium Kuwejtu. Wycofanie przedstawicieli dyplomatycznych mogło być potraktowane jako milczące uznanie aneksji (prawo międzynarodowe zakazuje zaś uznawania sytuacji niezgodnych z prawem międzynarodowym zgodnie z zasadą ex iniuria ius non oritur: z sytuacji bezprawnej nie mogą wynikać prawa i obowiązki).
Kan. 361-362 Kodeksu Prawa Kanonicznego
Kan. 361. „Przez Stolicę Apostolską lub Stolicę Świętą rozumie się w niniejszym Kodeksie nie tylko Biskupa Rzymskiego, lecz także - o ile nie wynika co innego z natury rzeczy lub z kontekstu Sekretariat Stanu, Radę Publicznych Spraw Kościoła, jak również inne instytucje Kurii Rzymskiej”.
Kan. 362. „Biskupowi Rzymskiemu przysługuje naturalne i niezależne prawo mianowania i wysyłania swoich legatów, czy to do Kościołów partykularnych w różnych krajach lub regionach, czy też równocześnie do państw i rządów, jak również przenoszenia ich i odwoływania, z zachowaniem przepisów prawa międzynarodowego, gdy idzie o wysyłanie i odwoływanie legatów ustanowionych w państwach”.
Przykład dotyczący stosunków amerykańsko-niemieckich
Niekiedy brak uznania między państwami prowadzić może do skutków cokolwiek absurdalnych w zakresie realizacji „prawa konsulatu”. Nie uznając NRD Stany Zjednoczone twierdziły jednocześnie, że konsulowie RFN nie są upoważnieni do występowania na terytorium Stanów Zjednoczonych w imieniu Niemców, którzy byli obywatelami NRD. Skutkiem tego było de facto pozbawienie obywateli NRD opieki konsularnej w Stanach Zjednoczonych.
Przykład dotyczący stosunków między Stanami Zjednoczonymi i Albanią
W 1973 roku Stany Zjednoczone wyraziły publicznie wolę nawiązania stosunków dyplomatycznych z Albanią, która (również publicznie) zdecydowanie propozycję tę odrzuciła. Stosunki dyplomatyczne nie mogły być zatem nawiązane.
Przykład dotyczący Republiki Kirgiskiej
Na dzień 1 września 1994 roku Republika Kirgiska była uznawana przez 128 państw, podczas gdy stosunki dyplomatyczne utrzymywała jedynie z 82 państwami. Uznanie za państwo nie oznacza zatem nawiązania stosunków dyplomatycznych.
Aneksja Abisynii
Aneksja Abisynii przez Włochy w 1935 roku została początkowo uznana przez społeczność międzynarodową (jej część). Cofnięcie uznania zostało dokonane m. in. na gruncie traktatu pokojowego zawartego z Włochami w 1947 roku.
245 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 kwietnia 1992 roku Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury
„O zastosowaniu przez sąd i uchyleniu tymczasowego aresztowania wobec obywatela państwa obcego prokurator apelacyjny lub okręgowy bezzwłocznie powiadamia Prokuraturę Krajową oraz wysyła pisemne zawiadomienie bezpośrednio do właściwego terytorialnie urzędu konsularnego lub do właściwego przedstawicielstwa dyplomatycznego [państwa obcego]. W odniesieniu do obywateli państw obcych, z którymi Rzeczpospolita Polska nie utrzymuje stosunków dyplomatycznych, oraz osób korzystających z prawa azylu zawiadomienie kieruje się do Departamentu Konsularnego i Polonii Ministerstwa Spraw Zagranicznych, a jego kopię przesyła się do Prokuratury Krajowej”.
Materiały do wykładu II z prawa dyplomatycznego i konsularnego. Semestr letni
2007/2008
5