ZDROWIE PUBLICZNE
PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE ORGANIZACJI OCHRONY ZDROWIA
ORGANIZACJA OCHRONY ZDROWIA
a)Jako praktyczna działalność na rzecz zdrowia ogółu populacji
rozumiana jest jako zespół czynności działań, urzadzeń i instytucji którego celem jest:
-zapobieganie chorobom
-przedłużanie życia ludzkiego
-poprawa zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego ludności
b)Jako dyscyplina naukowa obejmuje 3 główne zakresy działania:
1.Bada rozwój form organizacyjnych ochrony zdrowia w różnych okresach rozwoju społecznego i rozwoju nauki
2.Bada i interpretuje stan zdrowia społeczeństwa a zwłaszcza zależność ochrony zdrowia ludności od warunków środowiskowych
3. Bada i interpretuje warunki:
-polityczne
-prawne
-socjalne
-kulturowe
-organizacyjne
konieczne do praktycznego wykorzystywania współczesnych zdobyczy naukowych i technicznych dla zdrowia ludności, oraz określa optymalne metody i formy organizacji systemów ochrony zdrowia.
OCHRONA ZDROWIA (1)
Wszelkie działania społeczeństwa skierowane na:
-zapobieganie chorobom
-leczenie ich
-utrzymanie rozwoju zdolności psychicznych i fizycznych człowieka
-przedłużanie życia
-rozwój zdrowych pokoleń
OCHRONA ZDROWIA (2)
Działania na rzecz zdrowia realizowane zarówno przez:
-sektor zdrowia publicznego
-sektor medyczny
-inne sektory życia społeczno-gospodarczego
odpowiedzialne za stwarzanie społeczeństwu właściwych warunków zdrowotnych (zanieczyszczenia środowiska naturalnego, żywność i żywienie, transport, komunikacja, odzież, wypoczynek, wykształcenie, zatrudnienie, warunki mieszkaniowe, praca...)
OPIEKA ZDROWOTNA
System świadczeń zdrowotnych realizowanych przez formalnie uczony personel i instytucje opieki zdrowotnej, których celem jest:
-umacnianie zdrowia
-zapobieganie chorobom
-leczenie
-rehabilitacja
OPIEKA MEDYCZNA
Indywidualne działania medyczne w ramach opieki zdrowotnej
KONSTYTUCJA
Art. 68.
1.Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.
2.Obywatelom niezależnie od ich sytuacji materialnej władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
3.Władze publiczne są obowiązkowe do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom, ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.
4.Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.
5.Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.
DEFINICJA SYSTEMU ZDROWOTNEGO
System zdrowotny może być szeroko zdefiniowany jako spójna całość, której liczne powiązane między sobą części wspólnie oddziałując wpływają (pozytywnie) na stan zdrowia populacji.
WSPÓŁWYSTĘPOWANIE TERMINÓW:
-system zdrowotny (health system)
-system ochrony zdrowia (health protection system)
-system opieki zdrowotnej (health care system)
-system służby zdrowia (health services system)
PODSTAWOWE ELEMENTY WIEDZY O SYSTEMACH ZDROWIA
-cele systemów ochrony zdrowia
-uczestnicy systemów ochrony zdrowia
-sposoby finansowania systemu ochrony zdrowia
-modele systemów ochrony zdrowia
PODSTAWOWYM CZYNNIKIEM POZWALAJĄCYM ZIDENTYFIKOWAĆ SYSTEM JEST USTALENIE JEGO CELU.
CEL OPIEKI ZDROWOTNEJ
-organizowanie
-produkowanie
-udzielanie
świadczeń zdrowotnych, tym którzy ich potrzebują oraz używanie dostępnych zasobów wiedzy i technologii by zapobiegać i przynosić ulgę w:
-chorobie
-niesprawności
-cierpieniu
w zakresie mozliwym w istniejących warunkach.
CELE SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA
-cel główny - zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego państwa
-cele szczegółowe - zaspokojenie indywidualnych potrzeb zdrowotnych
MIARY SŁUŻĄCE DO OCENY DZIAŁANIA SYSTEMÓW OCHORNY ZDROWIA
-efekty zdrowotne:
*fizyczne
*psychiczne
*społeczne
*jakość życia
-satysfakcja (miara subiektywna)
CELE POZAZDROWOTNE (Kemenade 1997)
Próba połączenia problemów produkcji świadczeń i problemów zarządzania
1. Odpowiedzialność i sprawiedliwość w dostępie do opieki zdrowotnej:
-osoby o takich samych potrzebach powinny być traktowane tak samo
-wszyscy obywatele powinni mieć równy dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej (POZ)
2. Ochrona dochodów:
-pacjenci nie mogą być narażenia na wydatki, których wielkość powodowałaby zagrożenie ich życia
3 mechanizmy:
-ubezpieczenia (bo zachorowanie jest neiprzewidywalne)
-oszczędności
-redystrybucja dochodu
3. Makroekonomiczna efektywność:
przeznaczenie na opiekę zdrowotną jedynie odpowiedniej puli środków
4. Mikroekonomiczna efektywność:
możliwie największe przy dostepnych środkach efekty zdrowotne i satysfakcja pacjentów
5. Swoboda wyboru konsumentów:
-możliwość decydowania o wyborze świadczeniodawcy na poziomie POZ oraz w pewnym zakresie na poziomie opieki specjalistycznej
-swobodny wybór płatnika (także możliwość ubezpieczenia prywatnego)
6. Odpowiedni zakres swobody dla świadczeniodawców:
-innowacje medyczne i organizacyjne
UDZIAŁOWCY OPIEKI ZDROWOTNEJ
-Państwo jest odpowiedzialne za zdrowie i dostęp do świadczeń zdrowotnych swoich obywateli
-Rząd i ministerstwa decydują o głównych kierunkach polityki zdrowotnej
-Administracja samorządowa
-Administratorzy
-Płatnik (NFZ)
-Osoby wykonujące zawody medyczne, świadczeniodawcy
-Samorządy zawodów medycznych - izby lekarskie, izby pielęgniarskie
-Pacjenci
-Przedstawiciele rynkowego otoczenia - przemysł farmaceutyczny, wytwórcy sprzętu stosowanego w ochronie zdrowia, dystrybutorzy sprzetu i leków
OTOCZENIE SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA
-demograficzne
-ekonomiczne
-technologiczne
-polityczne
-społeczno - kulturowe
ELEMENTY SKŁADOWE SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA
- opieka domowa
- przychodnia, izba przyjęć
- szpital
- sanatoria
Pierwszy szczebel - Opieka podstawowa
Drugi szczebel - Opieka specjalistyczna
Trzeci szczebel - Opieka wąskospecjalistyczna
KONCEPCJA TRÓJKĄTA (1989)
najbardziej rozpowszechnione podejście
wyróżnia się trzech uczestników systemu zdrowotnego:
-pacjentów, jako podmioty korzystające z systemu
-lekarzy wraz z innymi wytwórcami świadczeń
-płatnika publicznego
ŚWIADCZENIE OPIEKI ZDROWOTNEJ
-świadczenie zdrowotne
-świadczenie zdrowotne rzeczowe
-świadczenie towarzyszące
Świadczenia zdrowotne
Świadczeniem zdrowotnym są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania w szczególności związane z:
-badaniem i poradą lekarską
-leczeniem
-badaniem i terapią psychologiczną
-rehabilitacją leczniczą
-opieka nad kobietą ciężarną i jej płodem, porodem, połogiem oraz nad noworodkiem
-opieka nad zdrowym dzieckiem
-badaniem diagnostycznym w tym z analityką medyczną
-pielęgnacją chorych
Świadczenia zdrowotne rzeczowe - to związane z procesem leczenia: leki, wyroby medyczne, w tym przedmioty zaopatrzenia ortopedycznego i srodki pomocnicze
Świadczenia towarzyszące - to zakwaterowanie i wyzywienie w zakładzie opieki zdrowotnej całodobowej lub calodziennej oraz usługi transportu sanitarnego.
Model finansowania opieki zdrowotnej z funduszy ubezpieczeniowych
Usługi/ Produkty
Pacjent <--- Świadczeniodawca
--------- Instytucja ubezpieczeniowa --------^ <-|
Składka Pieniądze
ŚWIADCZENIODAWCA
-Zakład opieki zdrowotnej: publiczne - SPZOZ, niepubliczne - NZOZ (podział ze względu na organ założycielski)
-grupowa praktyka lekarska; grupowa praktyka pielęgniarek i położnych, osoba wykonująca zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki
-osoba fizyczna, która uzyska fachowe uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych i udziela ich w ramach wykonywanej działalności gospodarczej.
ZAKLAD OPIEKI ZDROWOTNEJ
jest wyodrębnionym organizacyjnie zespołem:
-osób
-srodków majątkowych
utworzonym i utrzymywanym w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia
ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ MOŻE BYĆ RÓWNIEŻ UTWORZONY I UTRZYMYWANY W CELU:
-prowadzenia badań naukowych i prac badawczo - rozwojowych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia,
-realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia (uczestniczą w przygotowaniu osób do wykonywania zawodu medycznego i kształcenia osób wykonujących zawód medyczny)
ZAKŁADY OPIEKI MEDYCZNEJ
-szpital
-zakład opiekuńczo - leczniczy
-zakład pielęgnacyjno - opiekuńczy
-sanatorium
-prewentorium
-hospicjum stacjonarne
zakłady przeznaczone dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych swiadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym stałym pomieszczeniu (stacjonarne zakłady opieki zdrowotnej)
-przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium (ambulatoryjne zakłady opieki zdrowotnej)
-pogotowie ratunkowe
-medyczne laboratorium diagnostyczne
-pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji
-zaklad rehabilitacji leczniczej
-żłóbek
-ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych
-stacja sanitarno - epidemiologiczna
-wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej
-jednostka organizacyjna publicznej służby krwi
CECHY ŚWIADCZEŃ W OPIECE ZDROWOTNEJ
-medycznie odpowiednie ze względu na:
*specyfikę potrzeby zdrowotnej
-dostępne - udzielanie świadczeń
*blisko miejsca zamieszkania lub w pracy
*we właściwym czasie
*bez finansowania bariery dostępności
-ciągłe - świadczenia udzielane
*przez tego samego świadczeniodawcę, lub przez świadczeniodawcę poinformowanego o poprzednich działaniach
*w nieprzerwanym cyklu aż do zaspokojenia potrzeby zdrowotnej
-efektywne - optymalizujące relacje pomiędzy nakładem i efektem
*wybór procedur medycznych
*proporcja działań zapobiegawczych i leczniczych
-skuteczne
*prowadzące do osiągnięcia celu zdrowotnego
-świadczenia udzielane z poszanowaniem osobowości i godności osób korzystających i z troską o ich emocjonalne potrzeby
-zapewniające bezpieczeństwo
*w związku z koniecznością uzyskania świadczenia
*w trakcie kontaktu z systemem
*tak by pacjent i jego rodzina rozumieli sytuację
-punktualne
*nieodkładane w czasie
*zgodnie z oznaczoną porą udzielenia
Dostępność
-finansowa
-przestrzenna
-organizacyjna
-osiągalność organizacyjna - dostępność do specjalisty w danym czasie na danym terenie