Działalność i czynności człowieka
Psychologia to nauka o jednostce, o człowieku a nie zbiorowości, o jego zachowaniu, relacji z otoczeniem, nauka o czynnościach. Jej zadaniem jest poznanie człowieka jako podmiotu zachowania się.
Wyróżniamy zachowania: reaktywne-zachodzi w sytuacjach stałych, przebieg wyznaczony jest przez bodźce, celowe-sytuacje zmienne, są skierowane na rozw. problemu.
Aktywność - jest właściwością umożliwiającą regulację stosunków ze światem zew.
Działalność jest rodzajem aktywności ludzkiej polegającej na przekształcaniu otoczenia, na wywoływaniu w nim zmian dla własnych potrzeb.
Rodzaje działalności:
zabawa - służąca zaspokajaniu potrzeby ruchu, działania, przyjemności oraz w poznawaniu otaczającej rzeczywistości,
nauka - mająca na celu zdobycie podstawowej wiedzy i umiejętności, przygotowanie do życia społecznego (zdobycie zawodu i uczestnictwo w życiu kulturalnym), kształtowanie osobowości,
praca - służąca przekształcaniu środowiska oraz dalszemu kształtowaniu osobowości człowieka
Czynności - są procesami ukierunkowanymi(każda czynność zmierza do określonego wyniku) , zorganizowanymi (ich przebieg tworzy zwartą całość złożoną z powiązanych operacji), zmierzającymi do określonego celu. Czynności są składnikiem działania.
Rodzaje: czynności wegetatywne - są one najprostszymi czynnościami zapewniającymi równowagę wewnątrzustrojową (oddychanie, wydalanie, trawienie) czynności ruchowe (motoryczne) - które dzieli się na: Czynności lokomocyjne - umożliwiające poruszanie się w przestrzeni, Czynności manipulacyjne - mające na celu przekształcenie przedmiotów, Czynności werbalne - służące porozumiewanie się ludzi, Czynności umysłowe - umożliwiające planowe działanie, orientację w świecie
Mechanizmy regulacyjne czynności ludzkich
Wszystkie organizmy żywe ściśle związane są ze swym otoczeniem, wszystkie przystosowują się do swojego środowiska tzn. regulują stosunek w zależności od sytuacji zewnętrznej.
Organizmy żywe regulują także stosunki wewnątrzustrojowe. Regulację tą zapewniają mechanizmy samo regulacyjne.
Dążenie organizmu do utrzymywania się w stanie równowagi fizjologicznej nazywamy zasadą "homeostazy".
Organizmy homeostatyczne kierowane są przez układ nerwowy. Z układem nerwowym wiążą się także czynności ruchowe, werbalne i umysłowe człowieka tzn. wszystkie przejawy naszego życia fizycznego i psychicznego.
Czynności psychiczne - psychika - jest wytworem układu nerwowego, funkcją wysoko zorganizowanej materii. Dzięki wysoko rozwiniętej psychice człowiek może wykonać czynności w sposób świadomy, może zdawać sobie sprawę z własnych przeżyć psychicznych. To stadium psychiki nazywa się świadomością
Świadomość jako swoista cecha psychiki stanowi nadrzędny mechanizm regulacyjny, kierujący jego postępowaniem i stosunkami z otoczeniem. Jest najwyższą formą odzwierciedlenia rzeczywistości, rodzajem wew. reprezentacji świata. Subiektywny charakter świadomości mówi ze odzwierciedlenie na stanowi wiernej kopii rzeczywistości. Treść świadomości jest indywidualna, zmienna.
Rodzaje:
ekstrospetywna - skierowana na świat zew,
introspektywna - koncentruje się na własnych przeżyciach oraz stanach psychicznych.
Samoświadomość - jej istotą jest poczucie odrębności własnego ja w stosunku do otoczenia.
Świadomość jest nie tylko funkcją mózgu, ale także wytworem społeczno - historycznym.
Odzwierciedlenie świadomości - zależy również od funkcjonowania organizmu. Aby wystąpiły czynności czuwania potrzebny jest stan czuwania. W tym sensie świadomość to stan przytomności.
3 kategorie odzwierciedlenia: 1. odbicie bezpośrednio za pomocą narządów zmysłowych, na które oddziałowuja bodźce wew. i zew, 2. pośrednie w postaci pojęcia lub sądy, są to podstawy myśli o przedmiocie, 3. emocje i uczucia-odbija się stosunek do otoczenia i samego siebie.
Działy psychologii:
teoretyczna: zajmuje się wykrywaniem i poznaniem praw rządzących czynnościami psychicznymi: ogólna-podstawa innych dziedzin. Obejmuje zagadnienia pr. poznawczych, motywacyjnych, uczuciowych itp., społeczna -zagadnienia psych dotyczące człowieka jako członka spleczenstwa, bada zachowanie pod wpływem grupy, rozwojowa- zajmuje się rozwojem gatunku oraz rozwojem osobniczym, obejmuje cały cykl życia,
stosowana: określenie dziedziny i przejawy aktywności, czynniki wpływające na rozwój i kształtowanie się jego działalności w świecie zew.: wychowawcza-bada podstawy psychologiczne nauczania i wychowania w rożnych okresach życia, kliniczna: zaburzenia w zachowaniu utrudniające stosunki z otoczeniem spowodowane złym stanem zdrowia lub wada organiczna, pracy: psychologiczna analiza zawodów i stanowisk pracy, wydajność pracy, stosunki w pracy, szkolenia.
Metody poznania psychiki: - to sformułowanie problemu badawczego i znalezienia odp. na postawione pyt (sposób rozw problemu):
1. specyficzne-metody właściwe danej dyscyplinie naukowej: obserwacja: świadome, planowane i celowe spostrzeganie zachowań człowieka i rejestrowanie przebieg zjawisk, nie ingeruje w przebieg zjawisk. Cechy: celowość(jasny cel obserwacji), systematyczność i planowość, selektywność, obiektywność. Rodzaje: dziennik obserwacji, obserwacja fotograficzna(w danej chwili, momencie), próbki czasowe, próbki zdarzeń, introspekcja., eksperyment: zjawisko wywołane, można powtarzać dowolną ilość razy, zbiera się mat badawczy, kreuje się sytuacje eksperymentalną. Rodzaje: laboratoryjny-stosuje się przyrządy do wywołania określonych reakcji, zaprowadzenie dziecka do
labol-otoczenie, naturalny: (wywołanie agresji u dziecka), test: to pewne próby czy zadania które stawiamy przed badanym. Są to próby wystandaryzowane i obiektywne, a wynik ich można ująć liczbowo. Rodzaje: werbalne, wykonania, sprawnościowe
2. niespecyficzne - stosowane dla kilku dyscyplin: wywiad (może tez być specyficzny) ściśle przygotowane i zaplanowane, staramy się aby osoba badana nie odbiegała od danych pytań, ważne jest umiejętne rejestrowanie, metoda uzupełniająca, rodzaje: anamnestyczny-dotyczy całego dotychczasowego życia, środowiskowy-przeprowadzony w środowisku osoby badanej, kliniczny, ankieta -do rozpoznania, wstępnie analizująca problem. Niewielki zakres pytań, daje możliwość szerszej odp., niewielka możliwość wiarygodności odp., zbiera szybko, duża ilość materiału do wstępnej analizy, mało diagnostyczna, kwestionariusz: zbiór pytań albo twierdzeń dużo pytań, pytanie zamknięte (tak, nie), dotyczy bardziej precyzyjnych tematów, metoda znacznie bardziej diagnostyczna.