Ochrona Środowiska
Zagadnienia obowiązujące na egzaminie z geologii
Egzamin rozpoczyna się od sprawdzenia umiejętności rozpoznawania minerałów i skał oraz znajomości ich systematyki.
Historia nauk geologicznych oraz działy geologii.
Właściwości makroskopowe minerałów. Skala twardości Mohsa
Podział minerałów na gromady i podgromady.
Charakterystyka ważniejszych minerałów (wzory chemiczne, charakterystyczne właściwości, występowanie).
Budowa i podział krzemianów. Charakterystyka ważniejszych krzemianów wyspowych, grupowych, pierścieniowych, łańcuchowych, wstęgowych, warstwowych i szkieletowych.
Minerały ilaste, ich budowa, właściwości i znaczenie.
Podział genetyczny skał. Cykl skalny.
Magmatyzm, plutonizm i wulkanizm. Minerały skałotwórcze skał magmowych.
Dyferencjacja magmy. Krystalizacja magmy i kolejność krystalizacji minerałów.
Procesy ortomagmowe i pomagmowe.
Struktury skał magmowych a ich geneza.
Formy występowania skał plutonicznych. Intruzje zgodne i niezgodne.
Budowa wulkanu. Kaldera. Fumarole, solfatary i mofety.
Rodzaje erupcji oraz wulkanów (wulkanizmu).
Katastroficzne erupcje wulkaniczne.
Gejzery i gorące źródła.
Klasyfikacja skał magmowych wg. składu mineralogicznego.
Klasyfikacja magmy i skał magmowych wg. składu chemicznego (% SiO2).
Charakterystyka ważniejszych skał magmowych oraz ich występowanie w Polsce.
Skały piroklastyczne.
Denudacja i sedymentacja. Gradacja.
Rodzaje sedymentacji lądowej i morskiej. Facje osadowe. Uławicenie i warstwowanie skał osadowych.
Procesy wietrzenia fizycznego. Dezintegracja granularna, zamróz, gleby poligonalne.
Procesy wietrzenia chemicznego. Zjawiska krasowe.
Powstawanie łuków skalnych i mostów skalnych.
Podział minerałów wg. odporności na wietrzenie.
Hydrolityczny rozpad glinokrzemianów.
Rodzaje erozji.
Erozja deszczowa. Piramidy ziemne.
Geologiczna działalność rzek. Erozja i akumulacja rzeczna.
Erozjia denna, boczna i wsteczna. Podstawa erozyjna i krzywa równowagi.
Odmładzanie erozji. Terasy erozyjne i akumulacyjne.
Erozja wsteczna.
Kaptaż rzeczny. Typy przełomowych dolin rzecznych.
Stadia rozwoju doliny rzecznej.
Geologiczna działalność wiatru.
Erozja eoliczna. Deflacja i korazja.
Akumulacyjna działalność eoliczna. Rodzaje wydm, lessy.
Geologiczna działalność lodowców. Erozja lodowcowa.
Akumulacyjna działalność lodowcowa.
Powstawanie lodowców i lądolodu.
Zasięgi plejstoceńskich zlodowaceń w Polsce.
Pradoliny, moreny czołowe, boczne i denne.
Sandry, kemy, drumliny, ozy, geneza jezior rynnowych.
Sedymentacja jeziorna. Iły warwowe.
Akumulacja bagienna. Torfowiska.
Erozja morska. Klif. Powierzchnie abrazyjne.
Sedymentacja morska. Osady nerytyczne, pelagiczne (batialne i abyssalne).
Rafy koralowe i gujoty.
Rodzaje powierzchniowych ruchów masowych.
Spełzywanie, soliflukcja, gleby smugowe, haki zboczowe.
Powstawanie osuwisk i spływów błotnych, typy osuwisk.
Procesy denudacyjne, peneplena, pedyplena.
Rodzaje denudacji, tempo denudacji.
Podział skał osadowych. Klasyfikacja skał okruchowych w zależności od ich struktury.
Podział skał okruchowych luźnych w zależności od rodzaju transportu.
Diageneza. Rodzaje lepiszcza skał scementowanych a ich odporność na wietrzenie.
Minerały skał osadowych. Minerały allogeniczne i autogeniczne.
Cechy charakterystyczne skał okruchowych luźnych o różnym pochodzeniu.
Charakterystyka ważniejszych skał osadowych okruchowych luźnych i scementowanych (psefity, psamity, aleuryty, pelity, skały okruchowo-pelitowe).
Podział i charakterystyka ważniejszych skał osadowych pochodzenia chemicznego i organicznego.
Metamorfizm i jego rodzaje.
Ultrametamorfizm, palingeneza i migmatyzacja.
Minerały skał metamorficznych.
Produkty metamorfizmu termicznego, dyslokacyjnego i metasomatycznego.
Strefy metamorfizmu regionalnego.
Rodzaje skał tworzących się w różnych strefach metamorfizmu regionalnego.
Tekstury i struktury skał metamorficznych.
Charakterystyka ważniejszych skał metamorficznych.
Budowa wszechświata. Ewolucja gwiazd. Czerwone olbrzymy, białe karły, pulsary i czarne dziury.
Powstanie Ziemii i jej ewolucja.
Stratygrafia. Metody określania względnego i bezwzględnego wieku skał.
Czas geologiczny. Podział na eony, ery i okresy.
Charakterystyka okresów gelogicznych - czas trwania, najważniejsze wydarzenia geologiczne, ewolucja życia, skamieniałości przewodnie, surowce mineralne, skały występujące na terenie Polski (prekambr, kambr, ordowik, sylur, dewon, karbon, trias, jura, kreda, paleogen i noegen).
Tektonika. Deformacje tektoniczne ciągłe i nieciągłe.
Wychodnia, strop, spąg i miąższość warstwy.
Monoklina. Bieg i upad warstwy.
Rodzaje fałdów. Elementy strukturalne synkliny i antykliny.
Powstawanie płaszczowin i ich elementy.
Uskok i jego elementy. Uskok pionowy, normalny i odwrócony.
Zręby i rowy tektoniczne.
Cios termiczny i tektoniczny.
Diastrofizm i jego objawy.
Ruchy eustatyczne i epeirogeniczne. Zmiany linii brzegowych.
Przyczyny transgresji i regresji morskich.
Anomalie siły ciężkości i przyczyny ich występowania.
Astenosfera i izostazja.
Sejsmologia. Rodzaje fal sejsmicznych.
Budowa wnętrza kuli ziemskiej w świetle badań sejsmicznych.
Powierzchnie nieciągłości Conrada i Mohorovicica (Moho).
Budowa skorupy kontynentalnej i oceanicznej.
Przyczyny trzęsień ziemi.
Trzęsienia ziemi. Hipocentrum, epicentrum, izosejsty i izochrony.
Intensywność i wielkość trzęsień ziemi.
Obszary sejsmiczne, pensejsmiczne i asejsmiczne.
Katastroficzne trzęsienia ziemii i ich przyczyny. Tsunami.
Doliny ryftowe. Grzbiety śródoceaniczne. Uskoki transformacyjne.
Dowody świadczące o wędrówkach kontynentów.
Magnetyzm Ziemi. Badania paleomagnetyczne.
Podstawowe elementy geotektoniczne.
Powstawanie gór fałdowych i załomowych.
Teorie powstawanie kontynentów i gór. Teoria Wegenera.
Konwekcyjna teoria przemieszczania kier litosferycznych. Subdukcja i spreeding.
Pojęcie geosynkliny i rodzaje geosynklin.
Cykl orogeniczny. Powstawanie fliszu, molasy.
Najważniejsze orogenezy i zasięgi ich górotworów w Europie i na świecie.