Stany przedrakowe. Rak szyjki macicy.
Nadżerki:
- prawdziwa (Erosio vera)
- prosta (Erosio simplex)
- gruczołowa (Erosio glandularis)
- w stanie epidermizacji (Erosio in statu epidermisationis)
- wygojona (Erosio glandularis epidermisata)
Czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy:
przewlekłe zakażenie wirusem HPV typu 16 i 18 (rzadko 31,33,39)
wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego - im wcześniej następuje inicjacja seksualna (<16 r.ż.), tym większe ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy w młodym wieku
duża liczba partnerów seksualnych
duża liczba porodów
wieloletnie palenie papierosów
niski status socjo-ekonomiczny
zła higiena narządów płciowych partnerów
wiek (25-55lat) - rak szyjki macicy rzadko występuje przed 20 r.ż.
stwierdzona wcześniej patologia w badaniu cytologicznym
partnerzy podwyższonego ryzyka (niemonogamiczni, z infekcją HPV)
Do czynników sprzyjających należą:
-zakażenie HIV
-wieloletnie stosowanie antykoncepcji hormonalnej
-niewłaściwa dieta (brak wit. C)
-stany zapalne narządu płciowego przenoszone drogą płciową (np. chlamydia, rzęsistek, wirus opryszczki)
Diagnostyka:
-badanie ginekologiczne
-badanie cytologiczne - polega na makroskopowej ocenie pobranych z szyjki macicy komórek i określeniu zagrożenia przejściem ich w komórki nowotworowe (wymaz barwiony Papanicolaou)
-badanie kolposkopowe - polega na oglądaniu szyjki macicy w odpowiednim powiększeniu i określeniu charakteru zmian widocznych na szyjce
-badanie histopatologiczne - polega na pobraniu z podejrzanych zmian drobnego skrawka tkanki z tarczy szyjki macicy i kanału szyjki oraz zbadaniu go odpowiednimi metodami w wyspecjalizowanych pracowaniach histopatologicznych
CIN -Cervical intraepithelial neoplasia - wewnątrznabłonkowe nowotworzenie szyjkowe
CIN I - dysplasia gradus minoris - dysplazja dotyczy 1/3 wysokości nabłonka
CIN II - dysplasia gradus mediocris - dotyczy 2/3 wysokości nabłonka
CIN III - dysplasia gradus maioris et carcinoma planoepitheliale praeinvasinum (in situ) - dotyczy całego nabłonka
Klasyfikacja Bethesola:
w badaniach cytologicznych stany przedrakowe są podzielone tylko na dwie grupy
SIL - zmiana w nabłonku wielowarstwowym płaskim; zmiana śródnabłonkowa
LSIL - CIN I i zmiany wywołane HPV
HSIL - CIN II i III
Szczepionka przeciw HPV:
szczepionka może być podana u kobiet, które nie rozpoczęły współżycia płciowego, lub u których wykluczy się zakażenie wirusem brodawczaka
szczepionkę podaje się trzykrotnie , aby wytworzyć odpowiedni poziom przeciwciał. Po pierwoszorazowym podaniu konieczne podanie dawek po 2 i 6 miesiącach
wskazana przy zapobieganiu:
rakowi szyjki macicy
zmianom przedrakowym szyjki macicy
zmianom przedrakowym sromu
brodawkom płciowym
Skutecznie chroni przed zakażeniem HPV 6,11,16,18 (Cervarix- przed HPV 16,18; szczepienie od 10 r.ż.)
Przeciwdziała powstawaniu:
-raka szyjki macicy - skuteczność 100%
-dysplazji szyjki macicy - skuteczność 95%
-brodawkom
Objawy raka szyjki macicy (wczesne):
-nieregularne krwawienia międzymiesiączkowe
-krwawienia pomenopauzalne
-krwawienia pourazowe (po stosunkach)
-cuchnące, ropne upławy
-bóle w dole brzucha,w okolicy lędźwiowej
-obrzęk kończyn
-objawy ze strony pęcherza moczowego (częste oddawanie moczu, parcie na mocz, zaleganie moczu w pęcherzu)
-objawy ze strony odbytnicy (zaparcia, parcie na stolec, trudności w oddawaniu stolca)
Drogi szerzenia się:
-na tarczy części pochwowej lub w jej kanale
-szerzy się na trzon macicy
-nacieka tkanki otaczające włączając pęcherz moczowy i odbytnicę
-30-70% postaci raka nieinwazyjnego przechodzi w inwazyjnego w ciągu 10-12lat
-poza miejscowym naciekaniem
Rozpoznanie:
-wywiad
-ogólne badanie kliniczne i ginekologiczne
-badania dodatkowe:
kolposkopia
wyłyżeczkowanie kanału szyjki macicy
histeroskopia - wziernikowanie macicy
cystoskopia - wziernikowanie pęcherza moczowego
proktoskopia - wziernikowanie odbytnicy
rentgen klatki piersiowej i kośćca
Rozpoznanie i zasady klasyfikacji klinicznego zaawansowania:
-pooperacyjne badanie histopatologiczne
-markery nowotworowe - SSC (antygen raka płaskonabłonkowego)
Klasyfikacja stopnia zaawansowania wg FIGO:
0
I
IA
IA1
IA2
IB
II
IIA
IIB
III
IIIA
IIIB
IV
IVA
IVB
Leczenie:
-konizacja (biopsja stożkowa) lub amputacja szyjki - 0 i I stopień
-histeroktomia z lub bez przydatków (u młodych - radioterapia) stopień IA1 i IIA2
-rozszerzone wycięcie macicy z przydatkami i obustronne usunięcie węzłów chłonnych miednicy mniejszej (operacja Meigsa-Wertheima)
-radioterapia z chemioterapią IB, IIA, IB2
-rak nieoperacyjny - radioterapia przezskórna miednicy w skojarzeniu z chemioterapią
-cytostatyki
58