WYKŁAD 9 30.11.2005
Archozauromorfy (Archosauromorpha)
Rynchozaury (Rhynchosauria)
Archozaury (Archosauria)
Krokodylowe (Crocodylia)
Aligatory (Alligatoridae)
Krokodyle (Crocodylidae)
Gawiale (Gavialidae)
Ornithodira
Pterozaury (Pterosauria)
Rhamphorhynchoidea
Pterodactyloidea
Dinozaury (Dinosauria)
Gadziomiedniczne (Saurischia)
Ptasiomiedniczne (Ornithischia)
Wczesne(triasowe) Crurostraci (Dawniej zaliczane do tekodontów)
KROKODYLOWE (Crocodylidae)
W stępie guzek kości skoblowej wchodzi w panewkę kości piętowej
Pierwotnie lądowe
W Triasie większość wielkości królika
Od Jury - wodne, ogon pełni funkcję napędową
Czołgochodne, półprostochodne, a także występuje pewien rodzaj galopu
Przystosowania oddechowe:
Nozdrza wystają do góry, na końcu pyska(jak u Hipopotamów a nie większości Amniota)
Wtórne podniebienie styka się z płatem u podstawy języka
Płuca alweolarne
Mięśniowa przegroda pomiędzy klatką piersiową, a jamą brzuszną(analog diafragmy<przepony> u ssaków)
Kompletna przegroda międzykomorowa serca i foramen Panizzae między łukami aorty
Mechanika wymiany gazowej:
Mięsień diafragmatyczny, odciąga wątrobę, która funkcjonuje jako tłok(rozszerza płuca)
Krążenie:
Z prawej komory(bez O2) wychodzi lewy łuk aorty i tętnica płucna. Połączenie miedzy dwoma łukami aorty foramen Panizzae
Na powietrzu krew zredukowana wpływa do prawej komory, następnie gdzie dalej popłynie zależy od różnicy ciśnień. Gdy zwierzę nie nurkuje w lewej komorze ciśnienie jest większe, w związku z tym krew utleniana wychodzi do aorty i płynie tez przez foramen Panizzae do lewej aorty. Zastawki nie pozwalają krwi wracać. W warunkach nurkowania krążenie płucne się zmyka, w związku z tym ciśnienie w lewej komorze jest mniejsze krew wypływa z prawej komory do lewej aorty. Wyłączenie obiegu płucnego pozwala dłużej pozostać pod wodą.
Krokodylowe obejmują trzy rodziny:
Aligatory (Alligatoridae)
Zęby żuchwy nie są widoczne, wchodzą w dołki zębowe
Krokodyle (Crocodylidae)
Obok słodkowodnych również morskie. Największy: Krokodyl morski do 7 m. długości. Ząb żuchwy widoczny.
Gawiale (Gavialidae)
Słodkowodne, rybożerne, wąskie pyski
ORNITHODIRA
Pterozaury (Pterosauria)
Błona lotna od 4 palca do kończyny tylniej. Mostek szeroki z kolcem i płytkim grzebieniem.
Duże oczy, duży móżdżek
1. Rhamphorhynchoidea
Trias - Jura, długi ogon, uzębione, pierwotniejsze
Pterodactyloidea
Zredukowany ogon, niektóre kredowe bezzębne np. Pteranodon
Kość pteroidalna na nadgarstku do trzymania błony lotnej analog u Nietoperzy
Potrafiły chodzić po lądzie opierając się na nadgarstkach
Jeden z największych latających zwierząt Wszechczasów - Quetzalcoatlus - rozpiętość skrzydeł - 13 m.
Duży mózg i móżdżek, duże oczy
Wymarły dużo przed końcem Kredy
Mniejsze żywiły się bezkręgowcami, duże Pterosaury na pewno były związane ze środowiskiem wodnym - rybożerne
Dinozaury (Dinosauria)
Dinozaury (Dinosauria)
Gadziomiedniczne (Saurischia)
Teropody (Theropoda)
Ptaki (Aves)
Sauropodomorpha
Prosauropoda
Sauropoda
Brachiosauridae
Camarasauridae
Diplodocidae
Ptasiomiedniczne (Ornithischia)
Tarczonośne (Thyreophora)
Stegozaury (Stegosauria)
Ankylozaury (Ankylosauria), tzw. dinozaury pancerne
Ornitopody (Ornithopoda)
Iguandonty (Iguanodontidae)
Kaczodziobe (Hadrosauridae)
Marginocefale (Marginocephalia)
Grubogłowe (Pachycephalosauria)
Rogate (Ceratopsia)
[Dinosauriomorpha - szyja segmentalnie wygięta, trzony kręgów (środkowo) szyjne (6-9) romboidalne, miednica ma przeciwkrętarz (antitrochanter) pod panewką]
brak postfrontale
Dłoń: 4 palec zredukowany, najwyżej 3 paliczki.
Prostochodność: *przynajmniej 3 kręgi krzyżowe
*acetabulum szeroko otwarte
*k. udowa z główką (capitulum) na szyjce(collum)
*k. strzałkowa zredukowana
Astragalus z występującym wyrostkiem - processus ascendens
Gadziomiedniczne (Saurischia)
Miednica normalna, kość łonowa do przodu.
dwunożne drapieżne Dinozaury
3 palce duże
Teropody (Theropoda)
Szybko biegające strusiopodobne, chwytały dłońmi pokarm
Maniraptora - grupa, z której pochodzą Ptaki
Półksiężycowata kość nadgarstka, obejmuje podstawy kk. śródręcza I i II. Skostniały mostek. U wielu obojczyki zrośnięte z kością widełkową (furcula). Upierzone.
Oniraptosauria - bezzębne, silnie, przekształcone skrócone czaszki, inkubacja własnym ciałem, opieka rodzicielska.
Odkrycie piór - posiadały lotki i sterówki
Dromaeosauridae - średniej wielkości, wielki pazur na paluchu, drugi palec stopy jest inny niż reszta palców służyły do rozrywania skóry ofiar. Polowały grupami. Posiadały pokrywę termoizolacyjną.
Uskrzydlone Dromaeosauridae - np. Microraptor gui. Pióra także na tylnych kończynach! Nadrzewne.
Wykład 9
3