W01

USZCZELNIACZE BRUZD

Uszczelnianie bruzd na powierzchni żującej polega na ich mechanicznym wypełnieniu materiałem izolującym od otaczającego środowiska jamy ustnej.

Rolę tę spełniają laki szczelinowe bezbarwne i barwne.

Schemat postępowania:

1. Izolacja zęba od dostępu śliny

2. Oczyszczenie powierzchni żującej zęba

3. Wytrawienie szkliwa (35-37% kwas fosforowy)

4. Aplikacja laku szczelinowego

5. Polimeryzacja - zgodnie z zaleceniami producenta

6. Dostosowanie do warunków zgryzowych

KORONY STALOWE - WSKAZANIA

• rozległe zniszczenia korony zęba mlecznego - ubytek próchnicowy obejmujący co najmniej 2 ściany zęba mlecznego

• wysoka aktywność próchnicy (próchnica kwitnąca)

• stan po pulpopatii / pulpektomii

• patologiczne starcie zębów mlecznych np. w chorobie Capdeponta

• jako filar dla utrzymywacza przestrzeni czy protezy dziecięcej

• pourazowe uszkodzenia zębów siecznych (korony okienkowe)

• odtworzenie wysokości zwarcia obniżonej w następstwie niedokształcenia tkanek zębów (enamelopatie) czy ich starcia

• jako tymczasowa odbudowa rozległego ubytku na powierzchni mezjalnej zęba stałego z niezakończonym rozwojem korzenia

UTRZYMYWACZE PRZESTRZENI

Rodzaj aparatu ortodontycznego, którego zadaniem jest utrzymanie w łuku przestrzeni dla zęba stałego w przypadku przedwczesnej utraty zęba mlecznego.

Utrzymywacz przestrzeni może być zakładany na stałe lub wyjmowany.

INDYKATORY PRÓCHNICY

• zasada ich działania polega na penetracji barwnika do obszaru zdemineralizowanego szkliwa i nieodwracalnie zniszczonego kolagenu zębiny

• brak chemicznego wiązania barwnika z tkankami zęba

• preparaty: Caries Marker (Voco), Sable Seek (ultradent)

• mogą być także wykorzystywane do lokalizacji ujść kanałów korzeniowych na dnie komory zęba w leczeniu endodontycznym lub diagnostyce pourazowej zębów

KORZYŚCI WYNIKAJĄCE ZE STOSOWANIA KOFERDAMU

• suchość pola operacyjnego

• brak kontaktu leczonego zęba ze śliną i bakteriami zawartymi z ślinie

• łatwiejszy dostęp do pola zabiegowego

• ochrona i odciągnięcie (retrakcja) tkanek miękkich

• poprawa komfortu pacjenta

• skrócony czas zabiegu

• zmniejszone oddychanie przez usta, szczególnie pożądane podczas sedacji wziewnej

• zmniejszone ryzyko połknięcia lub zaaspirowania niewielkich narzędzi lub resztek z opracowywanego zęba lub kanału korzeniowego

• kontrola zakażeń krzyżowych przez zminimalizowanie rozpylania bakterii z ubytku lub kanału

W02

Pierwsze kolonizują jamę ustną dziecka Candida, Streptococcus salivarius i Streptococcus sanguis, a Streptococcus mutans kolonizuje dopiero wtedy, gdy wyrzynają się zęby mleczne.

ODZWIERCIEDLENIE CHORÓB OGÓLNOUSTROJOWYCH W ŚLINIE:

• AIDS

• choroba Alzheimera

• chorobach zakaźnych

• może być wykorzystana do pomiarów markerów kardiologicznych

• zapalenia wątroby typu A i guzów

• testów na Helicobacter pylori i w celu wykrycia tasiemca

• pomiaru specyficznych przeciwciał z grupy IgA

CELE ZDROWIA WHO NA 2020 ROK

Pierwszorzędowe są 2:

1. Zmniejszyć wpływ schorzeń stomatologicznych oraz urazów czaszkowo-twarzowych na ogólny stan zdrowia i rozwój psychospołeczny, kładąc nacisk na populacje o największym zagrożeniu

2. Zminimalizować wpływ objawów chorobowych ze strony jamy ustnej oraz objawów urazów czaszkowo-twarzowych w przebiegu chorób układowych, zarówno u poszczególnych osób, jak i w społeczeństwie oraz wykorzystać te objawy do wczesnej diagnostyki, profilaktyki i wczesnego leczenia

Cele II rzędowe:

1. Zmniejszyć śmiertelność z powodu schorzeń jamy ustnej i urazów czaszkowo-twarzowych

2. Zredukować zachorowalność na schorzenia jamy ustnej i częstość występowania urazów czaszkowo-twarzowych

3. Promować priorytetowe kierunki polityki zdrowotnej w zakresie jamy ustnej oraz programy prozdrowotne, ustalone na podstawie obserwacji prowadzonych podczas inspekcji najlepszych ośrodków medycznych (polityka oparta na dowodach)

4. Rozwinąć dostępne, efektywne systemy profilaktyczne i kontrolne dla chorób jamy ustnej i urazów czaszkowo-twarzowych, uwzględniając powszechne czynniki ryzyka

5. Zintegrować promocję zdrowia jamy ustnej z opieką stomatologiczną oraz z działalnością innych sektorów Ochrony Zdrowia

6. Rozwinąć programy zdrowotne dotyczące jamy ustnej, aby poprawić ogólny stan zdrowia

7. Wzmocnić systemy i metody monitoringu stanu zdrowia

8. Promować odpowiedzialność społeczna oraz podstawy etyczne osób zajmujących się opieką zdrowotną

Cele III rzędowe;

• Zaburzenia czynnościowe

• Choroby infekcyjne

• Rak części ustnej gardła

• Objawy zakażenia wirusem HIV w jamie ustnej

• Nieprawidłowości czaszkowo-twarzowe

• Zaburzenia rozwojowe zębów

• Choroby przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej

• Choroby gruczołków ślinowych jamy ustnej

• Epidemie

• Urazy

• Ośrodki zdrowia

• Próchnica zębów

• Ból

W03

MEDIUM TRANSPORTOWE:

Medium transportowe - zabezpieczenie komórek ozębnej przed wysychaniem

„…Płyn do przechowywania soczewek kontaktowych oraz izotoniczne napoje dla sportowców (Isostar, Gatorade) o temp. 24°C (pokojowej) nie powinny być stosowane jako medium transportowe dla wybitych zębów.

…Woda, niezależnie od temperatury, również nie jest zalecana.

…Jeśli istnieje możliwość utrzymania niskiej temp. (przechowywanie w lodzie), odtłuszczone mleko stanowi dobrą alternatywę dla HBSS…”

• ślina (przedsionek jamy ustnej)

• woda

• fizjologiczny roztwór soli

• mleko

• Gatorade, Isostar

• inne -np. HBSS, Vispan, Propolis

„…Pierwszoplanową rolę odgrywa minimalizacja czasu przechowywania wybitego zęba w suchym środowisku…”

HBSS (Hankk's Balansed Salt Solution) - przywraca prawidłową funkcję komórek, usuwa produkty przemiany materii, składnik systemu Save-A Tooth, zalecane przez AAE - 1995r.

Emdogain - na podstawie wstępnych badań wydaje się doskonałą alternatywa dla mediów transportowych, gdyż nie tyko znacznie zmniejsza ryzyko resorpcji zewnętrznej korzenia, ale również stymuluje tworzenie włókien ozębnej. Zaleca się go do stosowania przed replantacją wybitych zębów stałych

POSTĘPOWANIE NA MIEJSCU WYPADKU:

1. odnalezienie wybitego zęba

2. chwytanie zęba za koronę a nie za korzeń

3. wymycie zęba pod bieżącą wodą, bez szorowania

4. natychmiastowa replantacja (jeśli jest możliwa)

5. gdy natychmiastowa replantacja nie jest możliwa - umieszczenie zęba w środku transportowym

6. szybkie udanie się do gabinetu dentystycznego

ZALETY OCHRANIACZY

• ochrona zębów i błony śluzowej jamy ustnej

• ochrona stawów skroniowo-żuchwowych

• ochrona wyrostków kłykciowych żuchwy

• zmniejszenie liczby wstrząśnień mózgu, utraty przytomności i innych uszkodzeń OUN

• lepsze samopoczucie sportowca, większa pewność siebie

• oszczędności ekonomiczne

• dodatkowa usługa wykonywana przez lekarzy dentystów

W04

MECHANIZM DZIAŁANIA FLUORKÓW

• reakcja wymiany w hydroksyapatytach grupy OH- na powstawanie fluoroapatytów

• remineralizacja szkliwa

• hamowanie przemiany materii w komórkach bakterii

• hamowane wzrostu płytki bakteryjnej

• utrudnianie transportu glukozy przez błonę komórkową bakterii

GŁÓWNE ZASADY SUPLEMENTACJI ZWIĄZKÓW FLUORU:

• poziom fluoru w wodzie do picia poniżej 0,7mgmg F- / litr

• zalecana dawka 0,05mg / kg / dobę

• można stosować od 7 miesiąca życia do około 14 roku życia

• należy stosować co najmniej 250 dni w roku

• fluor nie powinien być przyjmowany z mlekiem i jego przetworami oraz innymi produktami zawierającymi wapń

• tabletki powinny być ssane - równoczesna profilaktyka egzogenna

• ZALETY

• mniejsza podatność zębów na próchnicę

• szkliwo zębów zawiera więcej fluoroapatytów trudno rozpuszczalnych w kwasach

• fluorki uczestniczą w remineralizacji odwapnionego szkliwa w próchnicy początkowej

• fluorki hamując metabolizm bakterii ograniczają produkcje kwasów oraz zapobiegają kolonizacji bakterii

• WADY:

• możliwe przedawkowanie - klinicznie obserwujemy fluorozę

OBJAWY KLINICZNE FLUOROZY

• widoczne po osuszeniu zęba delikatne, białe prążki lub „zjawisko śnieżnej czapeczki”

• nieprzezierne, białe prążki widoczne bez osuszenia zęba

• nieregularne, dobrze odgraniczone plamy

• zęby kredowe, defekty powierzchownej warstwy szkliwa

• dołki o horyzontalnym przebiegu, obręcze, obszary „skorodowane”. poerupcyjne przebarwienia szkliwa

• całkowita utrata zewnętrznej pokrywy szkliwa z uwidocznieniem słabo zmineralizowanej i porowatej warstwy podpowierzchniowej

• znaczne zaburzenia morfologii zębów

W05

NA ROZWÓJ PRÓCHNICY MAJĄ WPŁYW:

• podatność tkanek

• czas zalegania płytki nazębnej na zębach i dziąsłach

• zjadliwość bakterii

• ogólny stan zdrowia

• przebyte przez dziecko choroby od ciąży matki i dnia porodu

• zagrożenia zdrowotne w okresie rozwojowo - wzrostowym

• sposób odżywiania dziecka

• rodzaj diety

• regularność posiłków oraz nie podjadanie między posiłkami

• niedostateczna higiena jamy ustnej

• wady rozwojowe

• ilości i jakość wydzielanej śliny

OCZYSZCZANIEW ZĘBÓW U NAJMŁODSZYCH:

Mama myje zęby dziecka miękką szczoteczką, stojąc za nim w ten sposób, aby głowa dziecka była oparta na jej piersi.

Następnie mama sama demonstruje mycie własnych zębów i dokładnie nadzoruje mycie zębów przez dziecko.

METODA:

• ruchy okrężne w odcinku przednim od strony wargowej (zewnętrznej zębów)

• ruchy wymiatające od strony języka i podniebienia

• ruchy szorujące przy oczyszczaniu zębów tylnych (trzonowych)

DZIECI W WIEKU 1-3 LAT

• zęby myją rodzice

• przynajmniej 2 razy dziennie

• szczoteczka miękka, dziecięca, z włosia syntetycznego

• czyszczenie bez pasty

DZIECI W WIEKU 4-6 LAT

• mycie zębów nadzorowane przez rodziców

• mycie zębów po każdym posiłku

• szczoteczka miękka, dziecięca, z włosia syntetycznego

• czyszczenie z pastą z zawartością fluoru

DZIECI W WIEKU 6-9 LAT:

METODA:

• zęby boczne czyszczone metoda ruchów okrężnych

• ruchy szorujące przy oczyszczaniu powierzchni żujących zębów tylnych

• zęby przednie czyszczone metodą ruchów okrężnych od strony warg (zewnętrznej

• ruchy wymiatające od strony języka i podniebienia (wewnętrznej)

DZIECI > NIŻ 10 LAT:

METODA (SZCZĘKA):

• najpierw oczyszczamy powierzchnie zewnętrzne zębów przednich i bocznych oraz powierzchnie wewnętrzne zębów bocznych - ruchy wymiatające

• szczotka ustawiona pod kątem około 45° tak, aby włosie ustawione w kierunku korzeni i obejmowało powierzchnię zęba oraz dziąsło przy wymiataniu

• oczyszczanie ruchami obrotowo-wymiatającymi

• około 4-5 ruchów w jednym miejscu

METODA (ŻUCHWA):

• włosie szczoteczki przyłożone do wewnętrznych powierzchni zębów przednich

• ruchy wymiatające szczotką od dziąsła do brzegów siecznych zębów

• około 4-5 w jednym miejscu

METODA (SZCZĘKA I ŻUCHWA)A:

• oczyszczanie powierzchni żujących zębów bocznych

• włosie szczotki ustawione prostopadle do powierzchni żujących zębów bocznych (trzonowych i przedtrzonowych)

• oczyszczanie ruchami szorującymi, przednio-tylnymi (wymiatającymi)

• około 4-5 ruchów przy danej grupie zębów

W06

PRAKTYCZNE WNIOSKI I WSKAZÓWKI:

1. Stomatolog powinien być świadomy czynników ryzyka związanych z pracą materiałem do wypełnień oraz potrafić przekazać w sposób przystępny najważniejsze informacje pacjentowi

2. Częstość występowania niepożądanych reakcji u pacjentów jest bardzo mała, ale u personelu stomatologicznego wyższa. Personel stanowi grupę ryzyka.

3. Działanie ogólne odgrywa znikomą rolę. Często pacjenci skarżący się na dolegliwości ogólne nie wiedzą, że mogą być konsekwencją przyjmowanych leków.

4. W przypadku materiałów kompozytowych i systemów wiążących pewną rolę odgrywają alergie. Personel powinien unikać kontaktu tych materiałów ze skórą.

5. Aby uniknąć reakcji miazgi powstałej w wyniku działania bakterii i dolegliwości pozabiegowych należy stosować wraz z materiałami kompozytowymi właściwe systemy wiążące.

6. W przypadku wystąpienia zmian liszajowatych na błonie śluzowej jamy ustnej należy wymienić wypełnienie znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie na wykonane z innego materiału.

---