ściągi, Sciaga2, Geodezyjne urządzanie terenów rolnych i gospodarka ziemią


Scalenie gruntów Jest to jeden z głównych zabiegów urządzenioworolnych.

Zabieg ten reguluje ustawa z dnia 28 marca 1982 r. o scaleniu i wymianie gruntów.

Należy zwrócić uwagę, że jest to zupełnie inny zabieg, kierujący się innymi zasadami niż scalenie i podział.

Scalenie - jest to tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie i leśnictwie poprzez:

    1. poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i gruntów leśnych,

    2. racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów,

    3. dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu.

Obszar scalenia - obejmuje grunty położone w jednej lub kilku wsiach bądź w ich częściach.

Nie wszystkie grunty podlegają scaleniu. Są to grunty:

  1. na których znajdują się zakłady górnicze i przemysłowe oraz prowadzona jest eksploatacja kopalin,

  2. na których znajdują się zabytki historyczne, architektoniczne i rezerwaty przyrody,

  3. użytkowane na cele gospodarki rybackiej,

  4. przeznaczone na cele specjalne,

  5. grunty zabudowane mogą być scalane tylko na wniosek właściciela i pod warunkiem rozbiórki lub przeniesienia przez niego zabudowań w oznaczonym terminie albo wyrażenia zgody na dokonanie rozliczenia wartości zabudowań w gotówce bądź w innej formie,

  6. za grunty stanowiące współwłasność można, za zgodą współwłaścicieli, wydzielić odrębne dla każdego z nich grunty odpowiadające wartości udziałów we współwłasności.

Postępowanie scaleniowe z reguły przeprowadzane jest na koszt Skarbu Państwa.

Wyjątek!!!

Scalenie gruntów w związku z budową autostrady, koszty scalenia gruntów i ich wymiany oraz poscaleniowego zagospodarowania gruntów pokrywa Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad.

Organem właściwym w tym postępowaniu jest starosta.

Organem wyższego stopnia z zakresu scalenia jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze - do którego można wnieść odwołanie w zakresie ustaleń związanych ze scaleniem.

Postępowanie scaleniowe może być wszczęte:

po uprzednim uzyskaniu opinii rady sołeckiej, a także działających na terenie danej wsi społeczno-zawodowych organizacji rolników, jeżeli:

Wszczęcie postępowania scaleniowego lub wymiennego następuje w drodze postanowienia starosty.

Postanowienie takie powinno zawierać:

  1. określenie granic i powierzchnia obszarów scalenia lub wymiany gruntów,

  2. wykaz uczestników scalenia lub wymiany gruntów,

  3. przewidywany termin zakończenia prac scaleniowych lub wymiennych.

Postępowanie to odczytuje się na zebraniu uczestników scalenia, zwołanych przez starostę, a ponadto wywiesza się je na okres 14 dni w lokalach urzędów gmin, na których terenie są położone grunty objęte scaleniem, oraz na tablicach ogłoszeń we wsiach, których grunty tworzą obszar scalenia.

Na postanowienie o wszczęciu postępowania scaleniowego służy zażalenie.

Organem decyzyjnym jest starosta.

Uczestnicy scalenia lub wymiany otrzymują grunty o równej wartości szacunkowej w zamian za dotychczas posiadany.

Za równą wartość szacunkową uważa się również wartość o różnicy nie przekraczającej 3%. W wypadkach gdy ze względów technicznych nie jest możliwe wydzielenie gruntów o równej wartości szacunkowej, stosuje się dopłaty pieniężne.

Dopłaty te przysługują za różnice wartości szacunkowej przekraczającej 3 %.

Wysokość dopłat ustala się wg cen przyjętych przy szacowaniu gruntów objętych scaleniem lub wymianą.

Cykl procesu scalenia:

  1. Ustalenie stanu władania i użytkowania gruntów na obszarze urządzenioworolnym.

  2. Ocena warunków terenowych na potrzeby kształtowania przestrzeni wiejskiej:

  1. studia warunków fizjograficznych,

  2. studia warunków glebowych,

  3. ocena przestrzennych warunków gospodarowania.

  1. Projekt ogólny scalenia.

  2. Szacunek porównawczy gruntów w postępowaniu scaleniowym.

  3. Wstępny (przybliżony) projekt rozmieszczenia działek.

  4. Bilans projektu - współczynnik potrąceń ze względu na projektowanie elementów infrastruktury społecznej.

  5. Szczegółowy projekt gospodarczy.

  6. Projekt techniczny z wyniesienia nowego stanu w teren.

Wartość przyrodnicza gleby jest funkcja naturalnych i nabytych jej właściwości. Zależy od czynników względnie trwałych: rzeźbę terenu, klimat. I czynników które można kształtować: warunki glebowe, warunki wodne,

KLIMAT odgrywa ważną rolę gdy rozpatrywany jest w skali większego obszaru, okreslanu jest następującymi elementami:

-ilość i rozkład opadów

-temperatura

-długość i intensywność nasłonecznienia

-okres wegetacji roślin

-grubość okres zalegania pokrywy śnieżnej

-ruchy powietrza

Jest to zasadniczy element wpływający na fizyczne i chemiczne właściwości gleby określający dobór roślin i wysokość plonów

RZEŹBA TERENU, czyli pionowe jego ukształtowanie, jest jednym z ważniejszych czynników decydujących o przydatności przyrodniczych warunków do prowadzenia produkcji rolniczej.

Wpływ rzeźby terenu przejawia się w 3 aspektach:

  1. w istnieniu możliwości określonego sposobu użytkowania ziemi,

  2. w jakości wykorzystania terenu,

  3. w organizacji przestrzennych warunków gospodarowania.

Duże zróżnicowanie wysokości położenia terenu powoduje, że określone tereny wcale nie mogą być wykorzystywane rolniczo bądź mogą, ale w ograniczony sposób (np. tylko jako użytki zielone).

Ocenę rzeźby terenu wykonujemy biorąc pod uwagę: przebieg lini szkieletowych, wystawę terenu, amplitudę rzeźby terenu, intensywność urzeźbienia, średnia wysokość terenu, spadki terenu.

Linie szkieletowe

Powstają na mapie warstwicowej z połączenia wyraźnych punktów załamań sąsiednich warstwic, przy czym połączone punkty warstwic wypukłych tworzą linię grzbietową, a punkty warstwic wklęsłych - linię ściekową.

Linie grzbietowe i ściekowe oznacza się na mapie odmiennie, np. linie grzbietowe - linią przerywaną, zaś ściekowe - linią falistą.

Linia grzbietowa łączy punkty o najwyższych lokalnych wzniesieniach, ma następujące właściwości:

  1. jest linią wododziału, woda odpływa od niej na obie strony, przy czym kierunek spływu jest prostopadły, gdy linia ta jest pozioma, i zwrócona ukośnie, gdy grzbiet opada,

  2. w miejscach zmiany jej kierunku zmienia się również wielkość nachylenia zbocza, a więc i odstęp między warstwicami,

  3. nachylenie mieszane po tej linii jest zawsze mniejsze od nachylenia płaszczyzn bocznych,

  4. linia grzbietowa przecina warstwice pod kątem zbliżonym do prostego.

linia ściekowa jako linia łącząca punkty lokalne najniższe ma następujące właściwości:

  1. jest linią odpływu wód opadowych z terenu,

  2. nachylenie jej zmienia się w miarę oddalania się od wierzchołka,

  3. warstwice przecinają tę linię pod kątem prostym i są zwrócone wypukłością w górną stronę cieku.

Wpływ rzeźby terenu na sposób użytkowania ziemi:

-wys nad poziomem morza

-deniwelacje

-spadki terenu

-ekspozycja terenu

Wpływ rzeźby terenu na rozwiązania projektowe

W terenie o spadku do 3 % występuje dowolność w orientacji kształtu pola względem kierunku spadku terenu, z tym że dla gleb o dobrej przepuszczalności wydłużenie pola powinno być w kierunku spadku, aby zapobiec nadmiernemu uwilgotnieniu gleby i ułatwić spływ wód opadowych.

Dla gleb słabo przepuszczalnych (o dużej zawartości części spławialnych) taka orientacja pola jest wskazana przy nachyleniu do 0,5%.

Przy spadku terenu w granicach od 3 do 25 % kierunek wydłużenia pola zależy od podatności gleby na erozję, im silniejszej erozji gleby podlegają, tym kierunek wydłużenia pola powinien tworzyć bardziej ostry kąt w kierunku linii warstwic.

Największe zmniejszenie spadku podłużnego pola uzyskuje się więc wówczas, gdy kierunek wydłużenia pola jest równoległy do warstwic, powodując w ten sposób osłabienie niszczącego działania wody spływającej prostopadle do kierunku warstwic i kierunku głównych upraw polowych.

Przy spadku terenu większym niż 25% (ok. 14 stopni) proponuje się zmianę sposobu użytkowania - z gruntu ornego na pastwisko (z uwagi na silną erozję, duże straty energii).

Przy spadku terenu większym niż 35% (ok. 19 stopni) terenu powinien być użytkowany jako użytek leśny.

Studia glebowe

GLEBA - definiowana jako ożywiony twór przyrody, który powstaje i rozwija się dzięki oddziaływaniu biosfery oraz innych czynników glebotwórczych na litosferę i charakteryzujące się zdolnością wytwarzania plonów - jest czynnikiem najważniejszym i jednocześnie, z uwagi na jego dużą zmienność, najtrudniejszym do oceny.

Głównym kryterium przeprowadzonej klasyfikacji gleboznawczej jest ZDOLNOŚĆ PRODUKCYJNA GLEBY.

Bonitację gleboznawczą gruntów ornych przeprowadzono opierając się na badaniach polowych i laboratoryjnych gleby w odkrywkach glebowych.

Cechy charakteryzujące glebe

  1. cechy morfologiczne gleby: budowa, barwa, układ, struktura, domieszki, skład mechaniczny;

  2. właściwości fizyczne: zwięzłość, przepuszczalność, plastyczność, sorpcja, podsiąkliwość, przewietrzność, właściwości cieplne, stosunki wodne;

  3. właściwości chemiczne: odczyn;

  4. właściwości biologiczne: obecność drobnoustrojów.

  5. Wyposażenie w urządzenia melioracyjne

  6. Wystawę trenu

  7. Fizjografię terenu

  8. Stan kultury gleby

  9. Kamienistość

  10. Położenie w sąsiedztwie lasu

  11. Stopień trudności uprawy gleby

  12. Dotychczasowy sposób użytkowania

Kompleksy glebowo-uprawowe

(wg IUNG) jest to grupa pól położonych w sąsiedztwie albo podobnych do siebie, na których stosując podobną agrotechnikę, można uzyskiwać podobne plony tych samych roślin.

Oddzielnymi kompleksami będą:

  1. pola o zupełnie odmiennych glebach,

  2. pola o podobnych glebach, ale odmiennych stosunkach wodnych,

  3. pola, na których w zasadzie można siać te same rośliny, ale ze względu na zawodność plonów i potrzeby stosowania odmiennej agrotechniki trzeba rozdzielić na różne kompleksy,

  4. pola, które są oddalone od ośrodka i których nie można dostatecznie nanieść obornikiem i pola położone blisko ośrodka gosp. (dobrze nawożone), chociaż mają takie same gleby.

Zakwalifikowanie rodzaju gleby do kompleksu gleb np. wiąże się z:

oceną przydatności gleb do produkcji rolniczej.

Kompleksy glebowo-uprawowe

  1. Pszenno-buraczany (koniczynowy) - obejmuje on gleby, na których dobrze się udają buraki cukrowe, pszenica, koniczyna czerwona, lucerna, groch i inne mniej wymagające rośliny.

  2. Jęczmienno-lucerniany - obejmuje on gleby, na których dobrze się udają jęczmień, buraki cukrowe i pastewne, lucernę, groch, koniczyna biała.

  3. Żytnio-ziemniaczany - obejmuje on gleby, na których dobrze się udają żyto, ziemniaki, owies, koniczyna biała,

  4. Żytnio-łubinowy - obejmuje on gleby, na których dobrze się udają łubin gorzki, łubin żółty pastewny, żyto, inne rośliny są zawodne.

Kompleksy glebowo-rolnicze (rolniczej przydatności gleb)

Są to takie zespoły różnych i różnie położonych (pod względem klimatycznym i geomorfologicznym) gleb, które wykazują podobne właściwości rolnicze i mogą być podobnie użytkowane.

Kompleksy te stanowią typy siedliskowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej, z którymi powiązane są odpowiednie dobory roślin uprawnych.

Wyróżniamy:

  1. kompleks pszenny bardzo dobry,

  2. kompleks pszenny dobry,

  3. kompleks wadliwy,

  4. kompleks żytni (pszenno-żytni) bardzo dobry,

  5. kompleks żytni (żytnio-ziemniaczany) dobry,

  6. kompleks żytni (żytnio-ziemniaczany) słaby,

  7. kompleks żytni (żytnio-łubinowy) najsłabszy,

  8. kompleks zbożowo-pastewny mocny,

  9. kompleks zbożowo-pastewny słaby,

  10. kompleks pszenny dobry śródgórski i podgórski,

  11. kompleks zbożowo-górski,

  12. kompleks zbożowo-pastewny górski,

  13. kompleks owsiano-pastewny górski,

  14. gleby orne przeznaczone pod użytki zielone.

WARUNKI WODNE

Podstawowym elementem oceny stosunków wodnych jest : jakość wody, poziom wody w glebie, głębokośc zalegania. W Pewnych okresach występują niedobory lub nadmiary wody, pozytywna rolę odgrywają obszary zalesione które zatrzymują i gromadzą wodę. Optymalny poziom wody gruntowej: łąki-40-60, pastwiska 60-80, grunty orne 80-110

Dogodność dojazdu do działek

Może być ona poprawiona poprzez:

Drogi gospodarczo-polowe można podzielić na 3 kategorie:

    1. drogi niezbędnej obsługi pól - docierające bezpośrednio do obsługiwanych pól i odgrywające zasadnicze znaczenie w tej obsłudze,

    2. drogi marginalne - zbierające ruch z dróg niezbędnej obsługi pól,

    3. drogi pomocnicze - zwane polowymi, polepszające i ułatwiające jedynie niezbędną obsługę pól.

Przestrzenne usytuowanie dróg transportu rolnego oraz ich parametry techniczne zależą od

      1. pionowe ukształtowanie terenu,

      2. struktura władania gruntami,

      3. wzajemne rozmieszczenie i plamistość użytków gruntowych,

      4. jakość użytków rolnych.

OCENA WARUNKÓW PRZESTRZENNO-ORGANIZACYJNYCH PROWADZENIA PRODUKCJI ROLNICZEJ

Przy ocenie użytków rolnych obok warunków przyrodniczych ważną rolę odgrywają warunki ekonomiczne i społeczne. Warunki te dzieli się na:

- antropogeniczne egzogenne (zewnętrzne),

- antropogeniczne endogeniczne (wewnętrzne).

Warunki zewnętrzne:

- są czynnikiem działalności ludności pozarolniczej oraz w pewnym sensie także ludności rolniczej, ale działającej jako całość - ogół.

Warunki te mogą być:

- względnie trwałe lub

- łatwo zmienne.

Warunki względnie trwałe to:

  1. urbanizacja,

  2. rozwój gospodarczy danego kraju i regionu,

  3. stosunki demograficzne (ogólna gęstość zaludnienia, gęstość zaludnienia rolniczego, podział na ludność miejską i wiejską, struktura ludności wg płci, przyrost naturalny, migracje ludności itp.),

  4. sieci komunikacyjne (gęstość linii kolejowych, dróg bitych, gęstość linii autobusowych i ich częstotliwość, stan dróg lokalnych),

  5. sieć handlowa (jej lokalizacja, poziom techniczny punktów skupu produktów rolniczych, punktów hurtowej i detalicznej sprzedaży środków produkcji rolnej i środków spożycia).

Warunki łatwo zmienne to:

  1. stosunki wodne (to m.in. udział poszczególnych układów społeczno-gospodarczych w rolnictwie, strukturę obszarową poszczególnych gospodarstw rolnych,

  2. system cen produktów rolnych i środków produkcji rolnej,

  3. dostępność kredytów oraz wysokość ich oprocentowania,

  4. stopień obciążenia gospodarstw rolnych świadczeniami na rzecz państwa (podatek gruntowy, składki ubezpieczeniowe, emerytalne itp.),

  5. nasilenie inwestycji z budżetu państwa na rozwój rolnictwa,

  6. ustawodawstwo rolne,

  7. poziom i upowszechnienie oświaty rolniczej,

  8. organizacja i upowszechnianie obsługi rolnictwa (ochrona roślin, obsługa weterynaryjna, obsługa budownictwa wiejskiego, obsługa mechanizacji, wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej.

WARUNKI WEWNĘTRZNE

- określają w szczególności warunki przestrzenno-organizacyjne prowadzenia produkcji rolniczej.

Ocena warunków wewnętrznych wiąże się głównie z porównaniem warunków istniejących w danym gospodarstwie z teoretycznym modelem urządzenia obszaru gospodarstwa rolniczego.

W praktyce model taki nie może być zrealizowany z uwagi na bardzo dużą liczbę ograniczników.

Można do nich zaliczyć m.in.:

- zróżnicowanie użytków gruntowych,

- urozmaicenie rzeźby terenu,

- urozmaicenie warunków wodnych itp.

Za podstawowe kryteria oceny warunków wewnętrznych przyjmuje się najczęściej minimalizację:

- czasu i dogodności dojazdu do poszczególnych parcel w gospodarstwie,

- trudności wykonywania zabiegów uprawowych oraz zbioru plonów,

- czas wykonywania prac polowych.

Podstawowe elementy przestrzenno-organizacyjne, które służą do oceny warunków wewnętrznych, to:

  1. struktura powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie,

  2. rozmieszczenie użytków gruntowych względem bazy budynkowej,

  3. kształt rozłogu,

  4. wielkość pól uprawowych,

  5. kształt pól uprawowych,

  6. dogodność dojazdu do działek,

  7. dogodność dojazdu do pól uprawowych.

Wielkość OBSZARU GOSPODARSTWA

Wyrażona w jednostkach powierzchni.

Ma duży wpływ na sposób urządzania gospodarstwa rolnego.

Od tej cechy zależy:

  1. kierunek produkcji,

  2. stosowane technologie produkcji rzutujące na technikę urządzania terenu gospodarstwa.

Optymalna powierzchnia gospodarstwa zależy od takich czynników jak:

  1. zasoby siły roboczej,

  2. kapitał będący we władaniu gospodarującego,

  3. stopień wyposażenia gospodarstwa w maszyny i urządzenia rolnicze,

  4. struktura użytków rolnych i ich jakość,

  5. układ lokalnych warunków terenowych,

  6. kierunek i intensywność produkcji, technologia produkcji i inne.

Dobór optymalnej powierzchni gospodarstwa polega na ustaleniu relacji między ww. czynnikami a obszarem gospodarstwa.

Wyniki wieloletnich badań wykazały, że gospodarstwo powinno mieścić się obszarowo w granicach 20-30 ha.

Należy jednak zwrócić uwagę, że wraz ze:

- wzrostem stopnia mechanizacji (dzięki czemu eliminuje się siłę roboczą),

- intensyfikacją produkcji rolniczej,

- rozwojem usług dla rolnictwa,

- a także ukierunkowaniem produkcji gospodarstw rolnych

wielkość gospodarstw ma tendencję rosnącą.

Rozmieszczenie użytków gruntowych:

- rozmieszczenie to na powierzchni ziemi jest w zasadzie stałe, gdyż są to trwałe elementy sytuacji terenowej.

Dotyczy to w szczególności:

- użytków leśnych,

- terenów zabudowanych,

- podstawowego układu sieci drogowej i wodnej,

- użytków kopalnych,

- dużych powierzchni nieużytków.

Od plamistości ich występowania oraz stopnia załamania ich granic zewnętrznych zależy utrudnienie prawidłowej przestrzennej organizacji terenu gospodarstwa.

Wyjątek:

- użytki rolne,

- nieurządzone drogi transportu rolnego,

- nieużytki nadające się do rekultywacji.

Mogą one podlegać zmianie (transformacji).

Dlatego też organizacja obszaru gospodarstwa rolnego polegać musi na takim ukształtowaniu granic zewnętrznych gospodarstwa, aby użytki gruntowe były odpowiednio rozmieszczone.

Od czego zaczynamy?

Punktem wyjścia jest lokalizacja ośrodka gospodarczego (działki siedliskowej), który stanowi centrum (w szczególności dla parku maszynowego).

Do tego terenu powinny przylegać tereny z najbardziej pracochłonnymi uprawami (warzywniki, plantacje specjalne, sady, szkółki owocowe).

Sąsiednią grupę użytków powinny stanowić pastwiska, uprawy polowe roślin pastewnych wymagających dużego nakładu pracy i dające wysokie plony.

Dalej powinny znajdować się uprawy wymagające mniej intensywnych nakładów pracy, a więc łąki z zasady wykaszane, które w porównaniu z pozostałymi uprawami nie wymagają tak intensywnej liczby zabiegów rolniczych.

Najbardziej skrajną grupą użytków gruntowych powinny być użytki pozarolne.

Oprócz względnego oddalenia poszczególnych użytków rolnych od centrum gospodarstwa ważna jest także maksymalna odległość tych użytków od zabudowy.

Odległości te zależą także od:

Obecnie coraz częściej odległość użytków gruntowych od zabudowy jest zastępowana czasem dojazdu, gdyż odległość nie jest miarodajnym czynnikiem oceniającym ten atrybut.

Czym to jest spowodowane?

W szczególności:

Kształt pola

Niekorzystny kształt pola powoduje:

Z tych względów najbardziej korzystnym kształtem pola:

Rozwiązanie:

Należy projektować figury o dwóch dłuższych bokach, wzajemnie równoległych, wzdłuż których wykonuje się główne prace uprawowe (trapezy, równoległoboki).

Szczególnie niekorzystne kształty to, zwłaszcza w odniesieniu do pól o małej powierzchni, figury, w których kąty załamania różnią się od kąta prostego więcej niż 30°.

W pracach projektowych należy więc uwzględnić następujące elementy:

Wielkość pól uprawnych

Ze względów ekonomicznych teoretyczna wielkość pola powinna być wielokrotnością powierzchni, jaką można uprawiać w ciągu jednego dnia pracy.

Wielkość tej powierzchni jest więc jednocześnie minimalną wielkością pola w ujęciu teoretycznym.

Gdy w sąsiedztwie znajduje się kilka pół, wówczas wielkość ta jest równa sumarycznej powierzchni tych pól.

Minimalna wielkość pola może się wahać od 1 ha do kilkunastu ha

Według Hopfera minimalna wielkość pola uprawowego powinna wynosić 3-6 ha.

Za optymalne w obecnych warunkach uważa się pola uprawowe o powierzchni 20-30 ha na glebach słabszych i średnich, a 6-10 ha na glebach mocniejszych.

Niekorzystne to działki o powierzchni poniżej 2 ha.

Kształt rozłogu

W ujęcie tradycyjnym rozłóg gruntów gospodarstwa określany jest dwiema podstawowymi cechami:

Wg pierwszego sposobu obliczania rozłogu (wg Wolszczana) kształt rozłogu oblicza się uwzględniając tylko zwartość obszaru, poprzez porównanie średnich odległości terytorium od środka gospodarczego z odległością wzorcową dla kwadratu

Drugi ze sposobów obliczenia rozłogu (wg Moszczeńskiego) uwzględnia nie tylko zwartość obszaru, ale także rozwój granic, przy czym współczynnik ukształtowania rozłogu U jest średnią geometryczną wymienionych cech

Najbardziej pożądane byłoby, aby rozłóg gospodarstwa był jednoczłonowy, supiony (zwarty), miał regularne granice, równomiernie otaczał ośrodek gospodarczy

Kryteria oceny i wartości ziemi

Obszary wiejskie, zależnie od warunków naturalnych panujących na danym obszarze, mogą być przeznaczone również na cele użytkowe.

Dlatego też na główne kryterium oceny ziemi można przyjąć jej przeznaczenie, oceniając:

  1. przydatność ziemi do użytkowania rolniczego,

  2. przydatność ziemi pod budownictwo jednorodzinne, wielopiętrowe i inne,

  3. przydatność ziemi do rekreacji,

  4. przydatność ziemi do zagospodarowania leśnego itp.

Z uwagi na znaczną powierzchnię obszarów wiejskich zajmowaną na użytki rolne, szczególnego znaczenia nabiera wartość rolnicza ziemi.

Może ona być oceniana z punktu widzenia:

- przyrodniczego (wartość przyrodnicza),

- ekonomicznego (wartość ekonomiczna),

- przyrodniczo-ekonomicznego (wartość przyrodniczo-ekonomiczna),

- ekonomiczno-przestrzennego (wartość ekonomiczno-przestrzenna).

Ocena istniejącego ZASOBU GEODEZYJNO-KARTOGRAFICZNEGO

Mapy do celów projektowych powinny odznaczać się przejrzystością (dokładnością) oraz zapewniać wymaganą dokładność opracowania i wyznaczania projektu na gruncie.

W ocenie mapy pod kątem jej przydatności uwzględnia się:

  1. dokumentalność mapy,

  2. sposób opracowania,

  3. krój i skalę,

  4. jakość podłoża, na którym sporządzono mapę,

  5. jakość i przejrzystość rysunku,

  6. uzbrojenie mapy w osnowę geodezyjną, matematyczną,

  7. treść mapy w zakresie dokładności jej pomiaru i przydatności do prac projektowych (aktualność i kompletność treści),

  8. dokładność techniczna mapy, jej kartometryczność i deformację oraz dokładność wykonania na mapie czynności obliczenia powierzchni.

Ocenę wykonuje się również dla operatów technicznych i ewidencji gruntów w zakresie niezbędnym dla prac technicznych, przewidzianych dla realizacji na danym terenie. Wyniki oceny przedstawione są na ogół w formie opisowej i tabelarycznej oraz graficznie na kopiach ocenianej mapy.

Dokumentalność mapy:

Uwzględnia się tu te elementy formalne i prawne w legendzie mapy, które wg art. 244 Kodeksu postępowania cywilnego nadają mapie moc dokumentu. Są to:

  1. administracyjna nazwa obiektu lub nazwa mapy w postaci jej godła,

  2. rodzaj prac, w wyniku których mapa powstała i data ich wykonania,

  3. podstawowe normy techniczne, na których podstawie mapę sporządzono,

  4. wykonawca prac polowych i kameralnych, związanych ze sporządzeniem mapy (nazwa przedsiębiorstwa geodezyjnego),

  5. klauzule o wykonaniu przewidzianych przepisami kontroli technicznych i przyjęciu mapy (razem z operatem technicznym) do zasobu geodezyjno-kartograficznego właściwego ośrodka dokumentacji.

Krój mapy:

    1. Krój sekcyjny południkowo-równoleżnikowy - linie ramki ograniczającej rysunek na arkuszu mapy są obrazami południków i równoleżników, określonych jako skrajne dla poszczególnych arkuszy mapy w danej skali.

    2. Krój sekcyjny prostokątny - linie ramki ograniczającej rysunek mapy na arkuszu są liniami równoległymi dl osi przyjętego układu współrzędnych prostokątnych. Wymiary ramek sekcyjnych na wszystkich arkuszach map w skalach 1:10000 - 1:250 są jednakowe i wynoszą 500 x 800 m.

    3. Krój jednostkowy - rysunek poszczególnych części terenu, przedstawionych na oddzielnych arkuszach map jest ograniczony granicami: obszarów administracyjnych, obrębów, nieruchomości, działek oraz granicami.

Skala mapy:

Jest to stopień kartograficznego zmniejszenia terenu.

Jest ona uzależniona głównie od przeznaczenia mapy i od stopnia zagęszczenia rysunku szczegółami sytuacyjnymi. Za dopuszczalne z punktu widzenia przejrzystości rysunku i czytelności mapy uważa się takie zagęszczenie, w którym przeciętne odległości pomiędzy sąsiednimi liniami różnych szczegółów sytuacyjnych nie zaciemniają rysunku i nie utrudniają korzystania z mapy (można przyjąć szacunkowo, że są większe niż 5 mm w skali mapy). Skala powinna zapewniać także dla danego rodzaju prac dokładność graficzną przedstawienia wyników na mapie, co można uzyskać przez jej zwiększenie.

Jakość podłoża:

Uwzględnia się tu:

    1. przydatność graficzna, tj. stopień wiązania z tuszem, odporność na skrobanie, ścieranie, itp.,

    2. nasiąkliwość i związaną z nią jakość rysunku oraz przydatność na deformację,

    3. wytrzymałość mechaniczna na zerwania, rozdarcia, zginania itp.,

    4. przezroczystość, istotna tylko dla materiałów używanych na matryce i inne przezrocza map oraz dokumentów geodezyjnych.

    5. Zabrudzenia i zatłuszczenia

    6. Struktura powierzchni podłoża

    7. Kolor podłoża

Papieru o gorszej jakości niż III klasa nie używa się - jest to niedopuszczalne.

Jakość rysunku i przejrzystość map:

Jest to bardzo ważny element z uwagi na stosowanie metod reprodukcyjnych w sporządzaniu kopii.

Przy ocenie uwzględnia się takie elementy, jak:

Uzbrojenie mapy w osnowę geodezyjną

Osnowa matematyczna mapy

Jest to zbiór punktów określających przebieg linii siatki kartograficznej arkusza i linii podziału sekcyjnego. W jej skład wchodzą także:

Osnowa matematyczna mapy służy do:

Atrybuty jakości danych przestrzennych

Pochodzenie, dokładność położenia obiektu, dokładność cech, kompleksowość, zgodność logiczna, dokładność semantyczna, aktualność

PROJEKT OGÓLNY

Etapy realizacji projektu ogólnego:

  1. 1) Grunty objęte scaleniem opracowuje uprawniony przez starostę geodeta-projektant przy udziale powołanej przez ten organ komisji pełniącej funkcje doradcze.

W skład komisji wchodzą:

a. uczestnicy (wszyscy) scalenia, a jeśli liczba uczestników jest większa niż 10 osób - rada uczestników scalenia,

b. przedstawiciel społeczno-zawodowych organizacji rolników,

c. przedstawiciel jednostki gospodarki uspołecznionej będącej ????? uczestnika scalenia,

d. przedstawiciel terenowego organu administracji państwowej, na którego terenie działania są położone grunty objęte scaleniem.

  1. Komisja wybiera przewodniczącego spośród swoich członków.

  2. Starosta, na wniosek komisji, może powołać do jej składu rzeczoznawców.

  1. Projekt ogólny należy szczegółowo omówić z mieszkańcami wsi na ogólnym zebraniu, a uwagi zainteresowanych należy ująć do protokołu podpisanego przez wykonawcę i radę uczestników scalenia oraz przedstawiciela zainteresowanych jednostek gospodarki. Uwagi do projektu powinny być rozpatrzone pisemnie.

  2. Projekt scalenie lub wymiany gruntów powinien uwzględniać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

  3. Ostateczna forma projektu powinna być zaakceptowana przez starostę.

  4. Projekt ogólny powinien obejmować całość zagadnień związanych z ukształtowaniem najwłaściwszej organizacji gospodarstw rolnych. Powinien także określać zakres przewidzianych inwestycji towarzyszących scaleniu oraz terminy ich realizacji, jak również wskazać jednostki odpowiedzialne za realizację tych inwestycji.

  5. Materiały do opracowania projektu ogólnego:

  1. plan zagospodarowania przestrzennego gminy i wynikające z niego dyspozycje dla rozpatrywanego obszaru,

  2. aktualny stan ewidencji gruntów,

  3. potrzeby w zakresie budownictwa, środków produkcji inwestycji związanych z melioracją, rekultywacją, urządzeniem dróg, zabiegami przeciwerozyjnymi itp.,

  4. wnioski zainteresowanych, których działalność jest związana z produkcją rolną,

  5. dane dotyczące liczby gospodarstw o określonych kierunkach produkcji rolnej,

  6. wydane decyzje ustalające miejsce i warunki realizacji inwestycji budowlanych.

  1. Pomocniczymi materiałami przy opracowywaniu projektu ogólnego to:

  1. studium stanu władania gruntów,

  2. studium glebowe,

  3. studium stanu zagospodarowania gruntów (na tym studium powinny być wskazane grunty zdewastowane, odłogowane, źle zagospodarowane, o średniej kulturze rolnej i o wysokiej kulturze rolnej),

  4. studium zainwestowania terenu,

  5. studium fizjograficzne.

  1. Projekt ogólny określa:

  1. granice i powierzchnię obszaru scalenia oraz listę uczestników scalenia,

  2. propozycje dotyczące zmian granic wsi lub gminy,

  3. obszary gruntów wyłączone ze scalenia:

  4. propozycję zmian w strukturze użytków rolnych i określenie terenów przewidzianych do zalesienia, do utworzenia pasów wiatrochłonnych, przeciwerozyjnych itp.,

  5. wymogi w zakresie utrzymania i ochrony zadrzewień śródpolnych, zadrzewień i zakrzewien stanowiących biologiczną obudowę wodocieków, wąwozów, jarów, wysokich miedz - przeciwdziałających zjawiskom erozji,

  6. korektę przebiegu istniejących kanałów i rowów melioracyjnych wymagających renowacji oraz projektów rowów melioracyjnych na obszarach wymagających odnowień,

  7. propozycję co do zasięgu i terminu wykonania rekultywacji,

  8. potrzeby w zakresie zmiany w układzie komunikacyjnym z uwzględnieniem ciągów pieszych i przejść,

  9. propozycje co do lokalizacji gruntów gospodarstw wielkoobszarowych, AWRSP, gminy itp.,

  10. propozycję urządzeń dróg transportu wodnego,

  11. propozycję usytuowania terenów budowlanych i określenia ich powierzchni z uwzględnieniem w miarę potrzeb i możliwości gruntów AWRSP na ten cel oraz inne charakterystyczne elementy dla danego terenu.

  1. Projekt ogólny składa się z części graficznej przedstawiającej propozycje rozwiązań oraz części opisowej uzasadniającej proponowane rozwiązania, jak również sposób i harmonogram realizacji poszczególnych zabiegów i inwestycji przewidzianych dla obszaru scalenia ze wskazaniem wykonawcy.

SZACUNEK PORÓWNAWCZY GRUNTÓW W POSTĘPOWANIU SCALENIOWYM

Zamieniane grunty gospodarstw powinny być ekwiwalentne z gruntami tego gospodarstwa przed zabiegiem, konieczne jest określenie wartości gruntów poddanych zabiegowi urządzenioworolnym.

W tym celu przeprowadza się szacunek porównawczy, tj. oszacowanie w umownych jednostkach wartości jednostkowych konturów glebowych.

Podstawowe wytyczne do projektowania nowych granic

A. Projekt scalenia gruntów opracowuje geodeta (patrz: projekt ogólny).

B. OPRACOWANIE PROJEKTU SCALENIA OBEJMUJE

    1. Pomiar i wykreślenie na mapę obszaru scalenia terenów pozostawionych w granicach dotychczasowych (niezmienników).]

    2. Zaprojektowanie i wykreślenie linii komunikacyjnych, dróg publicznych i innych.

    3. Stabilizację pomiarów i wykreślenie na mapie działek siedliskowych.

    4. Zaprojektowanie nowych granic wsi.

    5. Wykreślenie na mapie projektowanej sieci rowów melioracyjnych.

    6. Zaprojektowanie terenów przeznaczonych na cele miejscowej użyteczności publicznej.

    7. Zaprojektowanie wszystkich innych elementów wynikających z projektu ogólnego.

    8. Zaprojektowanie osnowy realizacyjnej.

    9. Zaprojektowanie kompleksów i podkompleksów gruntów.

    10. Sporządzanie zbiorczego imiennego zestawienia z wyszczególnieniem należnych ekwiwalentów powstałych z sumy wartości gospodarstw, dopłat, udziałów we współwłasności, udziałów we wspólnocie gruntowej gruntów z wartości potrąceń.

    11. Sporządzenie wstępnego projektu rozmieszczenia działek gruntowych w gospodarstwach.

    12. Szczegółowe zaprojektowanie działek.

    13. Ułożenie rejestru szacunku porównawczego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia.

    14. Sporządzenie wykazu zaprojektowanych ekwiwalentów gruntowych i pieniężnych.

    15. Opracowanie projektu warunków objęcia w posiadanie nowo wydzielonych gruntów.

C. (Ad. 2). Zmiana położenia istniejących dróg lokalowych lub ich szerokości oraz zaprojektowane nowe drogi lokalne mogą być uwzględnione w projekcie scalenia gruntów wówczas, gdy wynika to z prawidłowego zabezpieczenia dojazdów do pól, a organy, pod których zarządem drogi się znajdują, wyrażą na to zgodę, zaś przebudowa drogi nastąpi w okresie najbliższych 5-ciu lat oraz jeżeli na ten cel przeznaczony jest odpowiedni zapas gruntów.

ZASADA PROJEKTOWANIA DRÓG

    1. na terenach nizinnych spadki podłużne dróg wiejskich o dużym natężeniu ruchu nie przekraczały 3%, a drogi o mniejszym natężeniu ruchu 6%. Należy przy tym tak projektować przebieg odcinków dróg zawartych między ich skrzyżowaniami lub innymi ważniejszymi punktami zainwestowania dróg, aby ich wydłużenie spowodowane dostosowaniem trasy do rzeźby terenu lub innych wymagań eksploatacyjnych nie przekraczały 15% odległości prostoliniowej,

    2. skrzyżowania dróg lub ich załamania nie tworzyły od strony kierunku docelowego kątów mniejszych niż 90%. Warunku tego należy przestrzegać tym konsekwentniej, im większa różnica występuje między znaczeniem transportowym zbiegających się dróg,

    3. maksymalna długość działek w terenach nizinnych obsługiwanych przez drogę przylegającą do jednego z krótszych boków działki nie przekracza 300-400 m, przy czym ze wzrostem jakości gleby długość ta powinna się zmniejszać. Oznacza to, że w przypadkach warunków powodujących konieczność projektowania działek dłuższych należy przewidywać ich obsługę transportową przez drogi przylegające do obu krótszych boków tych działek lub drogę biegnącą wzdłuż boku dłuższego.

    4. powierzchnia gruntów, które są obsługiwane transportowo przez drogę o nawierzchni nieutwardzonej nie może przekraczać 50 ha, a o nawierzchni utwardzonej 100 ha.

    5. szerokość dróg dostosowana była do przewidywanego ruchu pojazdów, uwzględniała największą szerokość maszyn rolniczych. Ze względu na ochronę gruntów rolnych zaleca się projektowanie dróg jednopasmowych z zastosowaniem miejsc przewidzianych do mijania się pojazdów roboczych. Miejsce do mijania się pojazdów należy projektować o długości do 30 m i lokalizować: