Ten wykład nie obowiązuje
Ograniczenie władzy rodzicielskiej
Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania.
Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
Przesłankami ograniczenia władzy rodzicielskiej w tym przypadku jest:
- niepozostawanie rodziców w związku małżeńskim,
- pozostawanie przez rodziców w związku małżeńskim, przy faktycznym rozłączeniu.
Przesłanka pierwsza może dotyczyć sytuacji, w której rodzice nigdy nie zawierali ze sobą związku małżeńskiego, bądź też rodzice zawarli małżeństwo, ale okazało się ono małżeństwem nieistniejącym lub małżeństwo rodziców zostało unieważnione bądź małżeństwo rodziców zostało rozwiązane prawomocnym wyrokiem rozwodowym.
Przesłanka druga kładzie akcent na życie małżonków w rozłączeniu. Z reguły chodzić tu będzie o pozostawanie rodziców w separacji sądowej lub faktycznej. Określenie to obejmuje także sytuację, gdy rodzice mieszkają razem, jednak nie współdziałają ze sobą lub nie mogą współdziałać przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej. Ważnym elementem tego przepisu jest wymóg, zgodnie z którym władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Przepis ten nie znajdzie zastosowania w razie przysługiwania władzy rodzicielskiej tylko jednemu z rodziców, bez względu na przyczyny takiego stanu rzeczy. (Źródło: www.rpo.gov.pl)
Ograniczenie musi być sformułowane w sposób konkretny, z dokładnym, a nie ogólnikowym określeniem rodzaju uprawnień i obowiązków przyznanych drugiemu z rodziców. Treść uprawnień i obowiązków może odnosić się do zmiany miejsca pobytu dziecka, organizacji wypoczynku, wczasów, leczenie, wyboru szkoły, nauki przedszkolnej, zasad wychowania, kierunku i zakresu wykształcenia, wyboru zawodu.
Podstawowym kryterium przyznania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców jest dobro dziecka. Ponadto należy wziąć po uwagę okoliczności dotyczące osoby dziecka, takie jak: wiek dziecka, stopień związania uczuciowego dziecka z danym rodzicem, płeć dziecka oraz istnienie rodzeństwa, które powinno wychowywać się razem.
Ważną rolę odgrywają również okoliczności dotyczące rodziców, takie jak ich kwalifikacje osobiste pozwalające na prawidłowy i pełny rozwój psychiczny i fizyczny dziecka pozostające w związku z właściwościami psychicznymi rodzica, stopniem zaangażowania uczuciowego, wiekiem i stanem zdrowia, możliwości finansowe, zarobkowe oraz warunki mieszkaniowe. Sąd orzekając o przyznaniu władzy rodzicielskiej ma na względzie całokształt właściwości psychicznych i możliwości majątkowych rodzica.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej
W razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy może orzec jej zawieszenie. Zawieszenie będzie uchylone, gdy jego przyczyna odpadnie. Chodzi tu o takie przeszkody, które ze względu na swój charakter zazwyczaj ustają i można się spodziewać podjęcia przez rodziców, którym poza tym nie brak ku temu kwalifikacji, dalszego wykonywania tej władzy. Przeszkoda przemijająca następuje zazwyczaj z przyczyn niezawinionych przez rodziców, np. na czas choroby, której ustąpienie można przewidzieć, wyjazd w koniecznych sprawach odbywanie krótkoterminowej kary pozbawienia wolności.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej
Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
Pozbawienie władzy oznacza wygaśniecie wszelkich praw i obowiązków rodziców, należących do treści władzy rodzicielskiej. Wygasają więc atrybuty ich władzy w zakresie pieczy nad osobą dziecka, w tym wychowania i kierowania nim, zarządu majątkiem dziecka oraz jego reprezentowania.
Przesłanki:
- wystąpiła trwała przeszkoda uniemożliwiająca należyte sprawowanie władzy rodzicielskiej (np. nieuleczalna choroba psychiczna lub gdy rodzice nie pozostają w stałej styczności z dzieckiem, skazanie na długoletnią karę pozbawienia wolności).
- rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej (np. karcą dziecko w sposób zagrażający fizycznemu i duchowemu zdrowiu dziecka, zmuszają dziecko do pracy nie odpowiadającej jego uzdolnieniom lub zdrowiu, skłaniają dziecko do popełnienia przestępstwa, prowadzenia niemoralnego trybu życia, wywierają negatywny wpływ na dziecko).
- w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki naruszając przez to dobro dziecka (np. głodzą dziecko, tolerują złe prowadzenie się dziecka, pijaństwo, prostytucję lub działalność przestępczą, porzucili dziecko, w sposób zawiniony nie wywiązują się z obowiązku alimentacyjnego względem dziecka).
Pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej nie ma wpływu na zakres praw i obowiązków nie wchodzących w zakres tej władzy. Rodzice nadal korzystają z praw stanu cywilnego: dziecko pochodzi od nich, a zatem:
- ciąży na nich obowiązek alimentacyjny względem dziecka,
- mogą po nim dziedziczyć,
- oraz zachowują prawo do osobistej z nim styczności.
Zarządzenia Sądu Opiekuńczego:
Jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia.
Sąd opiekuńczy może w szczególności:
- zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania (skierowanie do placówek albo specjalistów zajmujących się terapią rodzinną) z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonywania wydanych zarządzeń,
- określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun,
- poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego,
- skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi,
- zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo
wychowawczej.
Sądowi opiekuńczemu przysługuje uprawnienie do powierzenia zarządu majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi
Kontakty z dzieckiem
Jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Powyższe stosuje się odpowiednio, jeżeli dziecko nie przebywa u żadnego z rodziców, a pieczę nad nim sprawuje opiekun lub gdy zostało umieszczone w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy ograniczy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem.
Sąd opiekuńczy może w szczególności:
- zakazać spotykania się z dzieckiem,
-zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
- zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z
rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez
sąd,
- ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na
odległość,
- zakazać porozumiewania się na odległość.
Jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, sąd zakaże ich utrzymywania.